Schoolbesturen kraken
ontwerp basisonderwijs
Duizenden Romeinse graven in Nijmegen
Woekerwinsten
op onroerend goed
De tijd is rijp voor
Heineken Bokbier.
Vlieg- en treinreizen
krijgen grootste klap
B en W Sas van Gent ii
keuren houding CSM af
In strijd met vrijheid van richting
Royal Nederland
Aanval op handelaren
Een op de vier gaat nooit
Weer omvangrijke
kunstdiefstal
Belangrijke vondsten bij opgravingen spoedig tentoongesteld
„Elk graf- (tot
nu toe 160)
een verrassing"
Fabriek moet rampenplan opstellen
Scherpe kritiek
Aantjes op Duitse
christen-democraten
Vissersschip
muurvast
Vrijdag 8 oktober 1976
BINNENLAND
trouw/kwartet 3
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De besturen van de bijzondere lagere en kleuterscholen in ons land hebben vrijwel
geen goed woord over voor het concept-wetsontwerp basisonderwijs van minister Van Kemenade.
De kritiek van de gezamenlijke besturen op hoofdpunten van het concept gaat zelfs zover, dat zij
niet meer de moeite hebben genomen om de details van de voorstellen te becommentariëren.
Van de negen conclusies die de
drie besturenorganisaties (van de
katholieke. de protestants-
christelijke en de neutrale-
bijzondere scholen) aan het com
mentaar verbinden is er slechts één
en dan nog met enig voorbehoud
positief te noemen. Dat ene posi
tieve punt is het feit, dat de be
windsman de samenvoeging van het
kleuter- en lager onderwijs in de wet
wil regelen. Hierbij wordt wel aange
tekend, dat de wettelijke regelingen
gelijke tred moeten houden met de
onderwijsvemieuwende activiteiten
op de scholen zelf. Eigenlijk vinden
de besturen, dat het nog te vroeg is
voor een wettelijke regeling van de
integratie van de twee onderwijs
vormen.
Het grootste bezwaar van de bestu
ren tegen de plannen van Van Keme
nade is het feit dat het concept
wetsontwerp volgens hen in strijd is
met de grondwettelijke vrijheid van
onderwijs. Uit de vrijheid van rich
ting, die in het huidige grondwetsar
tikel wordt genoemd (er ligt een
voorstel tot wijziging van dit artikel),
vloeit logisch de vrijheid van inrich
ting van het onderwijs en de vrijheid
van oprichting van scholen voort,
aldus de schoolbesturen. Uiteraard
mag de overheid wel eisen stellen
aan het bijzonder onderwijs, maar
deze mogen niet verder gaan dan de
deugdelijkheid van het onderwijs en
kwaliteitseisen voor het onderwij
zend-personeel.
Bijvoorbeeld de nieuwe procedure,
die wordt voorgesteld voor het op
richten van een school, is zo'n punt,
waarop het concept in strijd komt
met de grondwet. Nu is het zo, dat
iedereen een lagere of kleuterschool
kan oprichten als hij aan een mini
mum-aantal eisen voldoet. Volgens
het voorstel van de bewindsman zal
dat echter veranderen. Hij wil dat de
provincies zogeheten scholenplan
nen gaan opstellen, naar het voor
beeld van het voortgezet onderwijs.
Wil een groep mensen dan een school
oprichten, dan moeten zij het .pro
vinciaal bestuur vragen op het scho
lenplan geplaatst te worden. De pro
vincie bekijkt dan of er in het aange
vraagde gebied wel een school nodig
is van de richting van de aanvrager
en of valt aan te nemen dat er vol
doende leerlingen te vinden zijn voor
die schooL De schoolbesturen vin
den dat hiermee de vrijheid van op
richting van de school, die essentieel
is voor de grondwettelijke vrijheid
van richting, wordt aangetast.
Regels
ADVERTENTIE
uw schild
tegen schade
Praat daarom tijdig met uw verzekeringsadviseur
Bijvoorbeeld over een motorrijtuigverzekering van
verzekering maatschappij nv
dochter van Royal Insurance Co Ltd een van de grootsten ter wereld
Van een verslaggever
HAPERT In de regio Eindhoven maken handelaren in onroe
rend goed vaak enorme woekerwinsten. Daardoor zijn de consu
menten in die regio de laatste drie jaar ministens voor enkele
miljoenen benadeeld.
Ook het grote aantal regels, dat de
bewindsman voor het bijzonder on
derwijs wil invoeren, is volgens de
schoolbesturen in strijd met de vrij
heid van onderwijs. Zo wil Van Ke
menade regels stellen ten aanzien
van de samenstelling van het school
bestuur. Een deel hiervan moet door
de ouders worden gekozen. „De ei
gen regelingsbevoegdheid van het
bijzondere onderwijs is hierbij in het
geding. Zou het bijzonder onderwijs
tolereren dat dit soort zaken wordt
opgelegd, dan zou het zichzelf een
brevet van onvermogen geven", al
dus de besturen. Zij wijzen er overi
gens op, dat de democratisering in
de maatschappij ook wel zal door
werken in de scholen. Het opleggen
van democratisering door de over
heid wijzen zij echter van de hand.
Het laatste strijdpunt met de vrij
heid van onderwijs is volgens de
schoolbesturen het feit, dat de
schoolbesturen in eigendom van de
gemeenten komen. De minister heeft
dit in zijn concept voorgesteld, om
op die manier beter gebruik te kun
nen maken van de gebouwen, bij
voorbeeld door buurt groepen die in
de avonduren een ruimte nodig heb
ben. De schoolbesturen vinden het
eigendomsrecht van de gebouwen
een van de meest essentiële onderde
len van de vrijheid van inrichting
van het bijzonder onderwijs.
Dit zegt de Hapertse makelaar E.
Kragt, naar aanleiding van een on-
deizoek, dat hij de afgelopen drie
jaar heeft ingesteld. De heer Kragt is
secretaris van de Commissie be
scherming Makelaardij van de Ne
derlandse Bond van Makelaars
(NBM).
Uit gegevens van het kadaster is
hem gebleken, dat de afgelopen drie
jaar minstens 200 transacties heb
ben plaatsgevonden waarbij aan"
zienlijke winsten werden gemaakt.
In enkele gevallen ging het zelfs om
10.000 gulden per verkoop. „Boven
dien moesten de betrokkenen in al
die gevallen ook nog eens de bemid-
delingskosten betalen", aldus de
heer Kragt.
Een makelaar bemiddelt en krijgt
daarvoor zijn courtage. Die handela
ren in onroerend goed bemiddelen
niet alleen, maar maken ook winst
bij de verkoop van panden. Door een
dergelijke handelwijze wordt de ver
koper benadeeld omdat hij te weinig
voor zijn pand ontvangt, terwijl de
koper vaak teveel moet betalen".
De problematiek speelt volgens de
heer Kragt op meer plaatsen in Ne
derland. maar spitst zich toe in Zuid
oost-Brabant In Eindhoven alleen al
werken naast 35 makelaars maar
liefst 200 handelaren in onroerend
goed.
ADVERTENTIE
•n METZLER-
bril: ieders oogmerk!
ADVERTENTIE
Zuivere
Zweedse
Droppastilles.
De Nederlandse vakantieganger
blijkt iemand die het liefst alles tegelijk zou doen.
Daling in zomervakantieverkeer
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Het vliegtuig en de trein hebben het
sterkst te lijden gehad van de daling in het vakantieverkeer
die zich deze zomer voor het eerst sinds jaren heeft
voorgedaan. Deze teruggang heeft in totaal twee procent
bedragen, wat erop neerkomt dat deze zomer zestigduizend
gezinnen méér zijn thuisgebleven dan in de zomer van vorig
jaar. Het wintervakantieverkeer zal, naar het zich laat
aanzien, op hetzelfde peil blijven.
Dit blijkt uit een onderzoek dat
ten behoeve van de Touropera
tors Studie Groep door het bu
reau Knapper McAlley in juni
is gehouden onder ruim tweedui
zend gezinnen, alleenstaanden en
jongeren.De Touroperators Stu
die Groep Holland, waarbij alle
grote toe rope ra tors in ons land
zijn aangesloten, hebben dit on
derzoek gezamenlijk laten doen
naar aanleiding van de stagnatie
in de vliegtuigvakantiemarkt.
Bij een algemene daling van twee
procent, liep het aantal vliegva
kanties deze zomer met tien pro
cent terug. Dat betekent dat on
geveer dertigduizend gezinnen
minder van het vliegtuig gebruik
hebben gemaakt dan in het (top-
)jaar 1975. Het aandeel van het
vliegtuig in de totale ver
voersmarkt voor vakantie is dus
afgenomen. De trein als vervoer
middel kreeg echter naar verhou
ding de grootste klap; namelijk
een halvering in twee jaar tijd.
Onvoldoende
Uit het rapport komen twee pun
ten duidelijk naar voren: De
huidige produkten die de tour
operator aan de vakantieganger
voorlegt mogen misschien wel
aansluiten bij zijn wensen, maar
zij worden door de consument in
elk geval nog onvoldoende als zo
danig herkend. Om dit te verbete
ren is op dit moment het voeren
van een gezamenlijke campagne
een punt van serieuze overwe
gingen.
Het verdient aanbeveling na te
gaan, in hoeverre het bestaande
assortiment vakantievliegreizen
verder kan worden aangevuld.
Hierbij hebben de vijftien indivi
duele leden van de Touroperators
Studie Groep (ook) hun eigen ver
antwoordelijkheid, maar een ge
zamenlijk optreden wordt van
minstens even groot belang
geacht.
De bereidheid tot onderlinge sa
menwerking is aanwezig, hetgeen
ook blijkt uit de plannen onder
zoeken als dit regelmatig te her
halen. Deze samenwerking wordt
noodzakelijk geacht gezien het
feit, dat alleen al in de sector
verzorgde vliegreizen per jaar
naar schatting zo'n 450 miljoen
gulden door de Nederlandse va
kantiegangers wordt besteed.
Van de ruim vier miljoen Nederlandse gezinnen gaat ruim een kwart
(ongeveer een miljoen gezinnen) zelden of nooit met vakantie. Van de
overblijvende drie miljoen gezinnen gaat ook niet iedereen elk jaar met
vakantie, want uit het onderzoek van Knapper Sc McAlley blijkt dat van
deze groep ook een kwart thuis blijft.
Op grond van deze gegevens kan worden gesteld, dat zo'n veertig procent
van de geginnen in ons land .echte" vakantie houdt, dat wil zeggen
langer dan vier dagen van huis is tijdens de vakantie.
BILTHOVEN Uit een woonhuis in
Bilthoven is gisternacht voor
ruwweg 200.000 aan schilderijen
gestolen. Het is de derde diefstal van
schilderwerken binnen drie maan
den in de omgeving, ten zuiden van
Utrecht. Bij de eerste inbraak in
deze serie werd voor een miljoen aan
schilderijen ontvreemd.
Gisternacht werden drie grote wer
ken van B. C. Koekkoek, Coenen en
Nic. Maes uit de lijst gehaald. Twee
werken van de 19e eeuwse schilder
Verhoesen werden met lijst en al
meegenomen.
Rita
door Jac. Lelsz
NIJMEGEN In Nijmegen zijn naar schatting zo'n vijfduizend Romeinen uit
de tijd van keizer Augustus, nadat hun lichamen waren gecremeerd, ter aarde
besteld. Dat heeft de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek
gisteren meegedeeld. In versneld tempo worden de laatste tijd Romeinse graven
blootgelegd. „Tot nu toe zijn het er al zo'n 160 en de inhoud," zo werd gezegd, ,.is
telkens weer een verrassing."
Behalve dat in de graven ur
nen worden gevonden, waa
rin destijds ruw genomen
in de tijd van nul tot zeventig
na Christus de as van de
overledenen werd gedepo
neerd, worden ook vele „bij
graven" aangetroffen. Soms
komt men tien bijgaven in
één graf tegen, meestal pot
ten, borden en nappen, maar
bij rijkere personen, soms
ook sieraden, glazen par
fumflesjes, mantelspelden of
bronzen spiegeltjes.
Nijmegen moet voor de Ro
meinen een belangrijk strate
gisch punt geweest zijn. De
ligging op de uiUopers van de
-heuvels aan de zuidelijke oe
ver van de Rijn-delta maakt
dat duidelijk. In de tijd van
keizer Augustinus is er bij
het Valkhof een burgerlijke
nederzetting ontstaan. Op
een hoog terrein bij wat nu de
Berg en Dalseweg is werd een
legerplaats (castral gesticht.
Al in het eerste kwart van de
twintigste eeuw zijn in het
gebied, waar de Nijmeegse le
gerplaats moet hebben gele
gen, onderzoekingen gedaan,
onder meer door J. H. Hol-
werda. directeur van et
Rijksmuseum van Oudheden
in Leiden. Na de tweede we
reldoorlog is de kennis ten
aaznein van de legerplaats
aanzienlijk uitgebreid. De
grootste verrassing was des
tijds de ontdekking van spo
ren van een legerplaats uit de
periode van keizer Augustus.
Rijksmuseum
Min of meer doorlopend
wordt nu reeds vijfentwintig
jaar onderzoek verricht naar
de Romeinse bewoning in
Nijmegen. Hierin speelt, be
halve de Rijksdienst voor het
Oudheidkundig Bodemon
derzoek ook het Instituut
voor Oude Geschiedenis en
Archeologie van de Katholie
ke Universiteit een belangrij
ke roL Te zijner tijd zullen de
voorwerpen die bij de opgra
vingen naar boven komen en
nog zullen komen, een plaats
krijgen in het Rijksmuseum
G. M Kam te Nijmegen. De
heer Kam, een staalhande
laar die in 1922 overleed, was
wat men nu een amateur-
archeoloog zou
Kam is volgens de be
roepsmensen niet altijd even
wetenschappelijk ver
antwoord te werk gegaan,
maar zijn verdiensten zijn
groot geweest, want dank zij
hem is er veel gered dat verlo
ren zou zijn.gegaan. Dat was
rond de eeuwwisseling toen
Nijmegen in deze omgeving
uitbreidde en vele ..schatgra
vers" het grafveld plun
derden.
In de Romeinse tijd was Nij
megen een van de be
langrijkste woonplaatsen
van ons land. Enerzijds zal
het een centrum van de Bata
ven. die in de Betuwe geves
tigd waren, geweest zijn, een
centrum, waaruit zich in de
in de tweede en derde eeuw
een Romeinse stad Novioma-
gus ontwikkelde. Anderzijds
had het in de eerste en het
begin van de tweede eeuw de
positie van een grote militai
re basis van het Romeinse
leger.
Basis
Onder de regering van keizer
Augustus, omstreeks Chris
tus' geboorte, diende de basis
voor troepen die moesten hel
pen Germaniê te veroveren.
Van 71 tot 105 na Christus
was er het legioen gevestigd,
dat met andere kleinere een
heden, tot taak had de grens
Van een onzer verslaggevers
SAS VAN GENT Hoewel de suikerfabriek van CSM van hiejt
gemeentebestuur van Sas van Gent definitief mag blijven draai
en, hoeft CSM in het vervolg niet meer op enig begrip van
zijde van b en w te rekenen. Burgemeester drs W. Dusarduijn hafl
in de raadsvergadering van gistermiddag geen goed woord votff
het bedrijf over.
had ingelicht, hadden er in goed sa
menspel maatregelen kunnen wor
den genomen", aldus de inspected.
De heer Adriaanse schrijft de aan
vankelijke taxatie van het gemeen
tebestuur dat het om een „incideófc"
ging toe, aan het in de eerste dagéh
achterwege blijven van medisch dui
delijke klachten.
Tijdens de vergadering, waarin de
raad door het college van b en w
werd geïnformeerd over de kwestie,
las de burgemeester een lijst van
eisen voor waaraan CSM zal moeten
voldoen. Binnen veertien dagen
moet de suikerfabriek een rapport
opstellen, waarin de gebeurtenissen
van de afgelopen tien dagen nauw
keurig worden omschreven. Daar
naast moet CSM snel een ram
penplan opstellen.
Burgemeester Dusarduijn heeft het
de directie hoogst kwalijk genomen,
dat een dergelijke grote organisatie
niet sneller heeft gereageerd op de
uitstoot van zwavelwaterstof uit be-
z ink vijvers, waardoor de bevolking
klaagde over slijmvliesontstekiiig en
diarrhee. „Men had op zijn minst een
crisiscentrum kunnen inrichten", al
dus de burgemeester.
De raad sprak gistermiddag, met ne
gen stemmen tegen, zijn volledige
vertrouwen uit in het milieubeleid
van het college van b ert w. De ene
tegenstemmer was het PvdA-
raadslid W. Garskamp. Deze enige
vertegenwoordiger van de PvdA in
de raad gaf hiermee blijk van zijn
gebrek aan vertrouwen in de enige
PvdA-wethouder M. P. de Groff.
In tegenstelling tot geruchten, die
gisteren de ronde deden, zal de wet
houder hieruit niet concluderen dat
hij moet aftreden. De heer
Garskamp heeft al langer geoppo
neerd tegen het milieubeleid van het
college, dat zijn partijgenoot verde
digt.
Ook dr A. Adriaanse, inspecteur van
de inspectie volksgezondheid en mi
lieuhygiëne in Zeeland, verwijt de
directie van CSM te laat reageren.
„De directie had natuurlijk al veel
eerder in de gaten, dat de zaak uit de
hand liep. Als zij tijdig de overheid
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De AR-fractieleider
Aantjes heeft in het AR-weekblad
Nederlandse Gedachten scherpe
kritiek geuit op het gedrag van de.
Westduitse christen-democraten in
de afgelopen verkiezingsstrijd.
CDU en CSU hebben volgens hem
voorop gelopen bij de demagogie en
wederzijdse verdachtmakingen die
de campagne bepaalden. Hij vindt
de vergelijking die door CDU-CSU
werd gemaakt tussen het socialisme
van de SPD en de praktijken aan de
andere kant van het ijzeren gordijn
„een schandelijke miskenning van
de positieve rol die ook de Westduit
se socialisten in de opbouw en het
functioneren van een parlementaire
democratie hebben gespeeld.
Het verwijt dat het beleid van
Schmidt en zijn regering tot econo
mische wanorde heeft geleid moet
iedere buitenlander wel met verbijs
tering slaan, aldus Aantjes, die
vindt dat het kabinet Den Uyl best
eèns een voorbeeld aan dat beleid
zou kunnen nemen.
De eisen die de gemeente nu aifr
CSM heeft gesteld, zijn geadvis
door dr Adriaanse. De voorna
zijn: Het bedrijf op korte termijn een
plan te laten opstellen van voorzie
ningen die noodsituaties als déze
kunnen voorkomen, en in de op.2
december 1975 verleende hinder
wets vergunning aanvullende beu
lingen op te nemen ten aanzien van
de bezinkvijvers.
„En natuurlijk", aldus dr Adriaanse,
„moet de situatie voortdurend in de
gaten worden gehouden. Er is geen
sprake van definitieve voorzienin
gen, zodat het altijd mogelijk is dat
het weer misgaat." De milieu-
inspectie is het overigens helemaal
niet eens met hej. verlenen van een
hinderwetsvergunning voor het ge
hele bedrijf. Bepaalde onderdelen
voldoen niet aan de eisen. Vandaar
dan ook dat lang voordat deze narig
heid zich voordeed tegen het verle
nen van de vergunning een beroep is
ingesteld bij de Kroon.
Het Texelse visserschip
Maria" zat gisteravond bij Petten nog
muurvast, nadat het gestrand was
doordat een nylonnet in de schroef
geraakt en de motor afgeslagen was.
Schipper W. Tee u wis sen werd gister
middag als laatste opvarende van
boord gehaald. Hij wilde wachten op
een sleepboot, maar het schip, dat op
een strekdam ligt, bleek niet vlot te
trekken. Twee andere opvarenden
waren eerder gistermiddag met een
helikopter van boord gehaald. Dat
waren W. T. Bonnema uit Delfzijl en
L. Steenvoorden uit Noordwijk.
ADVERTENTIE
„Natuurlijk heeft Ellen dromerige
ogen. Weet je wel hoe laat het is?"
langs het Nederlandse deel
van de Rijn te bewaken. Alles
bijeen was de accommodatie
groot genoeg voor twee legi
oenen van ongeveer tiendui
zend man
Het hoofdkwartier moet een
fors gebouw geweest zijn. 95
bij 65 meter. De oostelijke
vleugel ervan werd in de
eerste helft van dit jaar opge
graven. Inmiddels is ook een
stenen soldatenbarak bloot
gelegd. Verder werd er een
grachtengordel deels onder
de aarde vandaan gehaald.
Tenslotte zijn nog de resten
gevonden van een houten of
ficierswoning met ommuurde
tuin. een raadselachtige om
heining van 120 meter lang
en een gracht van een nog
onbekend kamp.
Nog in de winter van '76-"77
zal in het Rijksmuseum G. U.
Kam een tentoonstelling van
de fraaiste grafvondsten wor
den ingerichL
