Stichting strijd tegen verpaupering van binnenstad
Dagje Mozart in
1250-jarig Eist
Groningse kunst
in Dordrecht
Grafiek van Amtz
Geschildert
tot Leyden
anno1626J..'
Leeuwarden loopt voorop met initiatief
Belangrijkste:
motieven van
de bewoners'
Mamix Gijsen in
het Zweeds
Kogeltje uit een
windbuks treft oog
Twee ton schade na
gevangenisbrand
Fietser onder bus
Café verbrand
Anderhalf jaar
cel voor
vrijheidsberoving
Popfestival
in Vlaardingen
WOENSDAG 22 SEPTEMBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET P 6/RH11
door Jan Sloothaak
LEEUWARDEN
..Stadsvernieuwing is net zo
Iets als naar de dokter gaan,
maar dan voor Je huls." Aan
het woord is Ir O. D. Huizing,
kersverse coördinator van de al
even nieuwe Stichting
Stadsvernleuwlngskorporatie
Leeuwarden. Hoe nieuw deze
corporatie ook mag zijn, dat
neemt niet weg dat er in Leeu
warden al heel wat huizen on
der de ..doktershanden" door
gegaan zijn. De Transvaalwijk
in deze stad was vijf Jaar gele
den één van de eerste in den
lande die door de bewoners zeli
voor de sloop werd behoed.
Liep Leeuwarden toen al met dit
Initiatief voorop, nu met de Stich
ting Stadsvernleuwlngskorporatie
ls dat ook weer het geval Deze cor
poratie ls de eerste particuliere orga
nisatie die wordt Ingezet om de ver
paupering van een binnenstad tegen
te gaan Vooruitlopend op de In de
maak zijnde wet op de stadsvernieu
wing heeft het ministerie van
volkshuisvesting alvast subsidie ge
geven Omdat het wettelijk kader
hiervoor eigenlijk nog niet bestaat, is
er een mouw aangepast door dit geld
te putten uit het bestaande potje
voorbereldlngskosten stadsvernieu
wing. Het wetsontwerp laat de ge
meenten vrij om de stadsvernieu
wing zelf aan te pakken dan wel via
een particuliere corporatie.
..Belangrijk onderdeel van de
stadsvernieuwing ls het motiveren
van de betrokken bewoners." meent
de heer Huizing. Het ls dan ook te
gen deze achtergrond dat In Leeu
warden ls besloten tot het oprichten
van de corporatie. De overheid zelf
wekt vaak wantrouwen als ze In een
stasvemieuwingsbuurt aan de slag
gaat. Een particuliere stichting, waa
rin de bewoners zelf volop meedraai
en. zal allicht gemakkelijker vertrou
wen winnen. Bovendien wordt voor
komen dat stadsvernieuwing ge
slachtofferd wordt door partijpolitie
ke strijd. In Leeuwarden ls de gehele
gemeenteraad akkoord gegaan met
het in het leven roepen van de corpo
ratie.
Aan de slag
De stichting ls Inmiddels al aan de
slag gegaan, met aan de ene kant een
duidelijk omlijnd takenpakket en
aan de andere kant ook een duidelij
ke beperking. Om met dit laatste te
beginnen: Het staat de corporatie
niet vrij om overal In de binnenstad
maar met stadsvernieuwing te be
ginnen. Dat mag pas als de gemeen
teraad een blnnenstadsbuurt tot re-
habilltatlegebled heeft verklaard. Is
dat eenmaal gebeurd, dan heeft de
stichting een afgewogen Instrumen
tarium in handen om de zaak aan te
pakken.
De belangrijkste wapens die de cor
poratie In stelling kan brengen zijn
het zelf aankopen, zo nodig beheren
en weer verkopen van panden. De
stichting mag hierbij echter geen
winst maken en ze mag ook pas tot
aankoop overgaan als advies, bij
stand en dienstverlening niet meer
voldoende zijn er er dus geen andere
oplossingen meer voorhanden zijn.
Aankoop en vooral ook beheer
dienen zo beperkt mogelijk te wor
den toegepast.
Henk van Veldhuizen, projectielder
van de Leeuwarder Transvaalwijk.
die mede aan de wieg heeft gestaan
van de nieuwe corporatie: „Je moet
er natuurlijk voor oppassen dat de
vertrouwensband met de corporatie
niet te zeer onder spanning komt te
staan, doordat Je èn vriend van de
bewoners èn tegelijk hulsbaas bent."
Overigens omvat het werk van de
corporatie niet èlk onderdeel in een
stadsvernleuwlnglngsgebled. Zo blij
ven zaken als straatverbetering,
groenvoorziening en dergelijke ge
woon door de gemeente behartigd.
Woningbouwverenigingen en ge
meentelijke woningbouwbedrijven
blijven hun werk ook gewoon doen.
De Stadsvernieuwingscorporatie is
bedoeld om problemen met particu
liere woningen van een groot aantal
verschillende eigenaren (doorgaans
vooroorlogs-woningbezit) te lijf te
gaan.
Verantwoordelijkheden
De verantwoordelijkheden bij de
stadsvernieuwing ln Leeuwarden
zijn strikt gescheiden. Niet alleen
moet de corporatie de beleidsbeslis
singen overlaten aan de gemeente
raad. bovendien zijn de bewoners ln
een stadsvernieuwingsgebied zelf de
opdrachtgevers. De corporatie mag
dus slechts uitvoeren, meer niet. De
statuten en de gehele opzet van de
corporatie zijn hierop gebaseerd.
Coördinator Huizing (tot voor kort
nog als wetenschappelijk medewer
ker verbonden aan de TH-
Eindhoven): „De stadsvernieuwing
wordt geheel gedragen door de be
woners zelf. Dat komt ook tot uiting
ln de bestuurssamenstelling." De in
itiatiefnemers voor het oprichten
van de corporatie zijn een aantal
bewonersorganisaties geweest. De
in totaal veertien van deze organisa
ties die verenigd zijn in het Oude
Stadswijken Overleg (OSO) wijzen
samen drie bestuursleden aan. In
een buurt waar projecten ln uitvoe
ring zijn worden bovendien nog
twee bestuursleden (uit de bewo
ners) gerecruteerd en gebieden waar
alleen nog projecten in voorberei
ding zijn mogen één bestuurslid
aanwijzen. De gezamenlijke wo
ningbouwverenigingen vaardigen
voorts ook drie bestuursleden af. De
gemeente Leeuwarden heeft het
recht om twee waarnemers naar de
vergaderingen te sturen. De stich
ting ls ook statutair verplicht om
samen te werken met het opbouw
werk. De werkwijze van de corpora
tie pakt ln de praktijk zo uit dat de
buurt die onder handen wordt geno
men dat wil zeggen de bewoners
èn eigenaren uitmaken wat er
gaat gebeuren. Hoewel de corpora
tie om praktische reden formeel de
werkgeefster is, ls de wijk de
opdrachtgeefster. De stichting voert
die opdracht uit.
Eigen bureau
Om onafhankelijk te blijven werkt
de stichting niet met derden (bouw
ondernemers. architecten en derge
lijke) samen, maar heeft een eigen
stedelijk bureau. Dit wordt voorlo
pig bemand door de heer Huizing en
twee andere stedebouwkundigen
die al bezig waren in de Transvaal
wijk.
Behalve deze voortrekkers-wijk ls er
al een aantal andere wijken waar de
gemeenteraad de weg voor het werk
van de corporatie heeft vrij ge
maakt. Hulzen-Dorp, Olde Galli-
leën, en Snakkebuorren zijn aange
wezen als rehabilitatiegebieden, ter
wijl de Vegelinwijk in aanmerking
komt voor de instandhoudlngsrege-
llng.
Overigens ls het voortbestaan van
de corporatie pas definitief verze
kerd als het wetsontwerp op de
stadsvernieuwing wordt aangeno
men. Ook wordt het pas dèn moge
lijk om geld te lenen op de vrije
markt. Nu is dat wettelijk nog niet
mogelijk en moet de stichting pro
beren op andere manier aan geld te
komen. Zo is er al contact met het
Terlingenfonds over de mogelijkhe
den voor een renteloze lening.
Johan Dijkstra: „Paterswoldseweg, 1928
DORDRECHT Nu ze ln Groningen druk bezig zijn met de verbouwing van
het museum daar. zijn gedeelten van de vaste collectie overal in het land te
zien. Voor een tentoonstelling in Dordrechts Museum werd het werk van de
leden van de Oronlnger Kunstkring De Ploeg als uitgangspunt genomen.
De Ploeg werd in 1918 opgericht en had aanvankelijk alleen de bedoeling
Groningse kunstenaars nader tot elkaar te brengen en de plaatselijke
kunstbeoefening te bevorderen. De kunstenaars Jan Altink. Johan Dijkstra.
George Martens. All Pott, Simon Steenmeyer en Jan Wiegers waren de
oprichters. Kort daarna sloten de schilders Jan Jordens. Jan van der Zee. de
drukker Hendrik Werkman en Wobbe Alkema zich aan. In 1928 werd de
dichter-schilder Hendrik de Vries lid en later ook de architect Job Hansen en
de componist Daniel Ruyneman.
Bij de voorbereiding van de tentoonstelling in Dordrecht werd gekozen voor
de periode vanaf de oprichting tot 1934. en daarmee wordt een zeer
kenmerkend tijdperk van De Ploeg belicht.
De kerncollectie van het Groninger Museum ls aangevuld met bruiklenen
van enkele Ploeg leden en andere verzamelaars zodat er een goed beeld
gegeven kan worden van de gevarieerde werkzaamheden van De Ploeg, die
zich juist ln die Jaren een heel eigen plaats verwierf in de Nederlandse kunst
Tot 10 oktober.
Van een onzer verslaggevers
ELST In het uitgebreide feestpro
gramma van de Gelderse gemeente
Eist. die ln 1976 het 1250-jarig be
staan viert, ls ook een dagje Mozart
opgenomen. Het wordt zaterdag 25
september gehouden en ls georgani
seerd door de Nederlandse Mozart-
Vereniging, een club waarvan zo'n
750 onversneden Mozart-fans lid zijn
en die één keer per Jaar bijeenkomt
voor een Mozart-dag. meestal in een
plaats waar iets te vieren valt. Op
BRUSSEL Van de bekende
Vlaamse auteur Marnix Gijsen zul
len boeken ln het Zweeds vertaald
worden. Vorig Jaar al werd door de
Stockholmse uitgever René Coec-
kelberghs .Joachim van Babyion"
ln het Zweeds uitgegeven.
Nu worden „Telemachus ln het
dorp" en „Klaaglied om Agnes" ln
het Zweeds vertaald. „Telemachus
ln het dorp" werd al vertaald ln het
Frans, Hongaars en Roemeens.
Van een onzer verslaggevers
DORDRECHT De 11-Jarige Leo
van Eyk uit Dordrecht moet een oog
missen. Olsteren kreeg hij een ko
geltje uit een windbuks ln zijn oog.
De 18-jarlge C. D. demonstreerde
zijn luchtbuks in een gebouwtje van
een jachthaven. D. dacht dat de
buks ongeladen was. maar dat bleek
niet het geval te zijn. Het kogeltje
stuitte tegen het plafond terug en
trof het oog van Leo. In het Wllhel-
minagasthuis te Amsterdam is het
metaal verwijderd. Daarbij ls geble
ken dat het oog niet meer te redden
was.
Van een verslaggever
ZEELAND Sportzaal en kleed
ruimten van de strafinrichting ,,De
Korridor" ln het Brabantse dorp
Zeeland zijn door brand verwoest.
De schade wordt geschat op twee
ton.
De vermoedelijke oorzaak is
kortsluiting, maar de politie sluit
brandstichting niet uit. De
technische recherche van de
rijkspolitie zal een diepgaand onder
zoek instellen.
Jan Wiegers: ZugerseeZwitserland" 1925
NIJKERK De 14-jarige Jan de
Boer uit Bunschoten is gistermorgen
op de Bunschoterweg in NIJkerk met
zijn flets onder een bus gereden. De
jongen overleed korte tijd later ln
een ziekenhuis in Amersfoort.
Van een verslaggever
BORCULO Café-restaurant „Har-
geerds". een woning en een opslag
ruimte zijn gisternacht door brand
verwoest Een woordvoerder van de
rijkspolitie schat de schade op ton
nen De oorzaak van de brand is niet
bekend
genoemde datum zal Eist vol zijn
van Mozart-muziek, gebracht door
overwegend gerennommeerde
kunstenaars.
Op de Mozart-dag wordt in het Over-
betuwse plaatsje geconcerteerd door
drie gezelschappen van buiten, Het
Gelders Kamermuziek Ensemble,
het Groninger Mozart Ensemble
(koor en orkest) en de Camerata Ly-
sy. De Camerata Lysy wordt geleid
door de Argentijn Alberto Lysy. die
ook als viool-solist optreedt en door
Jehudi Menuhln als zijn
„kroonprins" zou worden be
schouwd. De Camerata Lysy gaat uit
van de in Zwitserland gevestigde
Academie Internationale de la Musi-
que, die als doel heeft aankomende
kunstenaars speciaal te bekwamen
in het ensemblespel. Jeremy Menu
hln. de zoon van Jehudi Menuhln,
treedt eveneens op als solist (plano).
Er wordt op drie plaatsen gespeeld,
in het gemeentehuis, in de r.k. kerk
en in de hervormde Grote Kerk, die
ln de oorlog werd verwoest maar
fraai is herbouwd. Het programma
vermeldt een hobo-, fluit- en
hoornkwartet (door het Gelders Ka
mermuziek Ensemble, de kerksona-
te KV 145. Missa Brevis KV 275 en
het offertorium Alma Dei creatoria
KV 277 (door het Groninger Mozart
Ensemble) en enkele vioolconcerten
alsmede het Pianoconcert KV 271
(door de Camerata Lysy). Laatstge
noemd werk schreef Wolfgang Ama-
deus op 21-jarige leeftijd en sommi
gen zijn geneigd te zeggen dat het
daarin ten toon gespreide mees
terschap daarna niet meer door hem
is overtroffen. De voor deze dag ge
kozen werken zijn alle uit de tweede
levensperiode van de vroeg gestor
ven componist.
Aan het begin van de Mozart-dag.
voorafgaande aan een welkom door
burgemeester F. W. M. baron van
Hövell tot Westerfller en de opening
door Herman Passchler, voorzitter
van de Nederlandse Mozart Vereni
ging. zal een 20-tal leerlingen van de
streekmuziekschool Over-Betuwe te
Eist een menuet spelen van Leopold
Mozart. De AVRO neemt de concer
ten op en zendt ze op 9 en 16 oktober
uit vla Hilversum IV.
DEN HAAG In het Haagse Ge
meentemuseum zal van 25 septem
ber tot 22 november de tentoonstel
ling „Gerd Arntz kritische grafiek
en beeldstatistiek" te zien zijn. De
expositie geeft een overzicht van
de vrije grafiek, die de in Duitsland
geboren en sinds 1934 in Den Haag
wonende Arntz tussen 1920 en 1971
heeft gemaakt en van zijn vormge-
vingswerk voor beeldstatistiek (het
in gestileerde figuürtjes weergeven
van de getallen van statistieken).
De nu 75-jarige Arntz maakte ln de
Jaren twintig en dertig onder meer
een reeks politieke prenten, waarin
hij het toenemende fascisme en de
dreiging van de dictatuur op de
korrel nam.
Hij maakte met Augustin Tschin-
kel van wie tegelijkertijd grafiek
te zien is in het Prentenkabinet
deel uit van de kunstenaarsgroep
„Keulse Progressieven", die in de
Duitse beeldende kunst van vór de
machtsovername door Hitler een
belangrijke rol speelde.
Het werk aan de door Otto Neurath
uitgedachte en door Arntz ontwik
kelde beeldstatistiek was begon
nen ln Wenen. Neurath en Arntz
hebben het vat 1934 tot 1940 in Den
Haag voortgezet.
vember organiseert het Gemeente
museum in de hal van het Station
Den Haag Centraal een kleine ex
positie aan de geschiedenis van
beeldtalen als de door Arntz ont
wikkelde beeldtaal „Isotype" en
aan de pictogrammen die de Neder
landse Spoorwegen in dit station
voor de bewegwijzering gebruiken.
Rembrandt, De Clementie van keizer Titus, 1626.
LEIDEN „Geschildert tot Leyden
anno 1626 onder die titel houdt het
Stedelijk Museum „De Lakenhal" te
Leiden van 18 november 1976 tot 10
Januari 1977 een tentoonstelling,
waar schilderijen, tekeningen en
prenten worden getoond, die in of
omstreeks het jaar 1626 te Leiden
zijn ontstaan
Uitgaande van schilderijen van
Rembrandt. Van Goyen en anderen,
die De Lakenhal zelf bezit, wordt
met behulp van bruiklenen uit bin
nen- en buitenland getracht een
doorsnede te presenteren van water
aan portretten.historie-schilderijen.
landschappen en stillevens binnen
de muren van één stad in één enkel
jaar is ontstaan. De samenwerking
tussen Rembrandt en Jan Lievens
wordt geïllustreerd door verschillen
de werken, o.a. Rembrandt's pas
ontdekte ..Doop van de Kamerling"
uit het Museum voor Religieuze
Kunst te Utrecht, en van Lievens
„Christus aan de geselpaal" een
schiderij, dat na een tiental jaren
zoek te zijn geweest ook weer te
voorschijn is gekomen. Uit recente
onderzoekingen is gebleken dat er
vóór de werkzaamheden van Jan
van Goyen sprake is van een Leidse
landschapsschilderschool. Bij de
schaarse stillevens zijn voorbeelden
van Jan Davidsz. De Heem en David
Bailly. De tentoonstelling een zes
tigtal werken zal begeleid worden
door een uitvoerige, geïllustreerde
catalogus, waarin inleidingen wor
den opgenomen over de relatie tus
sen kunstenaar en opdrachtgever of
verzamelaar, de techniek van de
jonge Rembrandt, overeenkomsten
en verschillen tussen Rembrandt en
Lievens en over de ontwikkeling van
het Leidse landschap.
Van een verslaggever
ROTTERDAM De rechtbank li
Rotterdam heeft de 28-jarige Rol
terdammer Hugo V. veroordeeld to
een gevangenisstraf van een jaar e
zes maanden (met aftrek van vooi
arrest) wegens vrijheidsberoving e:
mishandeling van tenminste twe
Rotterdamse vrouwen. De man, di
op Katendrecht woonde, had d
meisjes gedwongen voor hem al
prostituee te gaan werken door hei
te bedreigen, te mishandelen en ge
vangen te houden.
Veertien dagen geleden verklaard
een van de vrouwen voor d
rechtbank, dat V. haar twee dagei
in zijn woning in een kast opgeslo
ten had gehouden. Ook zou hij haa
gepijnigd hebben. De officier, die V
omschreven had als een medogenh
ze bruut, had twee jaar tegen d
verdachte geëist, een eis waarmei
de officier een voorbeeld wilde stel
len. Volgens de officier gebeurt he
in Rotterdam regelmatig, dat meis
jes tegen hun wil tot prostitutie wol
den gedwongen.
VLAARDINGEN In de beid
Lijnbaanhallen in Vlaardinge
wordt zaterdag 25 september ee
muziekfestival gehouden, dat van 1
uur tot 's nachts 1 uur zal duren. Di
festival, genaamd Pop "76. ls georgi
niseerd door de Vlaardinger Hen
Kramer. De volgende groepen zulle
optreden op het festival: Earth an
Fire, Square, Iron-Earth, Cuby an
the Blizzards, Badge, Avro's Top
Pop, Big Fat John Russel and hi
group, Copper-Revited. Long Tal
Ernie and the Shakers, Disco Missi
sippi, Jolly Rogers. The Pop 76 Dao
cers, CuCu en Fair-Play. Verder wof
den films gedraaid over bekend
popgroepen.
