Vredeling: defensie zal na 4
'77 taken moeten wijzigen tóf/
Westerterp waarschuwt
ernstig tegen verder
bezuinigen op 'verkeer'
Trip: wetenschap
is er vrij genadij
afgekomen
Ontwikkelingshulp stijgt naar anderhalf
procent van het nationaal inkomen
Kinderbescherming
komt er niet best af
Rijk gaat bijdragen aan
kinderdagverblij ven
onderzoek op peil houden
Volgend jaar lagere personeelsuitgaven en uitstel investeringen^^^^ Regering wil wetenschappe
Neptunes pas
later vervangen?
Ten koste van aantal „oneigenlijke" bijdragen:
Offer gevraagd,
óók uit nationaal
eigenbelang
Aardgasprijs
kleinverbruik
verder omho
Ouders betalen naar draagkracht
'Handhaving investeringen in belang van land'
Bezorgdheid over
openbaar vervoer
WOENSDAG 22 SEPTEMBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET PS 12/j
Van onze Haagse redactie -4
een aantal noodgrepen weten te voorkomen dat al in 1977 tot I
DEN HAAG Minister Vredeling is er niet in geslaagd een taakafstoting moest worden overgegaan, maar wijziging van de
oplossing te vinden voor het groeiende verschil tussen de defen- Nederlandse defensietaak in de volgende jaren acht hij onont- uksuctgaveiTvoor DEFENSIE Van onze redacteur wetenschappen
siekosten en de beschikbare financiële middelen. Hij heeft door koombaar.
for>h«-b«grof mg 1900-1977),
De minister zal voor de formateur
van het na de verkiezingen In mei
1977 te vormen nieuwe kabinet een
nota opstellen waarin wordt aange
geven op welke terreinen taakwijzi-
ging noodzakelijk is. Hierover moet
het volgende kabinet dan een beslis
sing nemen In overleg met de NAVO-
partners. Minister Vredeling toonde
zicb in een toelichting op zijn begro
ting echter somber over de kansen
dat de NAVO met een nieuwe taak
verdeling akkoord zou gaan Hij
heeft er de afgelopen Jaren al sterk
op aangedrongen, maar enig
concreet resultaat heeft dat tot nu
toe niet opgeleverd ,,Als het bij ge
praat blijft, vrees ik het ergste", zei
hij.
De defensiebegroting voor 1977 be
draagt 8393 miljoen, 246 miljoen
minder dan hij volgens'de financiële
planning uit de defensienota van
1974 zou moeten hebben gekregen.
Vredeling moest dit bedrag bezuini
gen als aandeel in de algemene be
zuinigingsmaatregelen die het kabi
net dit en vorig jaar heeft doorge
voerd. De werkelijke bezuiniging ten
opzichte van de nota Is echter veel
hoger omdat defensie onvoldoende
compensatie heeft gekregen voor de
zeer hoge prijsstijgingen van militair
materieel. Op zichzelf Is er wel Iets
meer geld voor de aankoop van ma
terieel beschikbaar, maar defensie
kan er veel minder voor kopen.
De bezuinigingen komen voor 160
miljoen uit een verlaging van de per
soneelsuitgaven, te weten:
Verlaging van de reiskostenver
goeding door invoering van alge
meen NS-abonnement.
Geen verdere verbetering van de
compensatie voor onregelmatige
werktijden.
Terughoudend bevorderingsbe-
leid en wijziging van de pensioen
voorziening.
Het personeel moet meer betalen
voor de medische verzorging
Gehuwde dienstplichtigen wor
den niet meer opgeroepen om
kostwinnersvergoedingen te voorko
men. Over deze maatregelen moet
nog overleg met de bonden worden
gevoerd.
De rest van het financiële gat wordt
gedicht door uitstel van de volgende
investeringen:
De vervanging van de verouderde
Neptune-patrouille vliegtuigen (een
zeer omstreden zaak in de Tweede
Kamer).
De bouw van een commando
fregat voor de marine.
De aanschaf voor de landmacht
van anti-tankwapens, verbindings
middelen en'materieel voor het leg
gen van landmijnen.
„Alleszins redelijk"
Minister Vredeling meent dat Neder
land ondanks deze maatregelen toch
nog een ..alleszins redelijke defensie
inspanning" levert, maar de kri
tische grens nadert. Om defensie in
de komende jaren als grote bedra
gen vereist zijn voor de nieuwe pa
trouillevliegtuigen. onderzeeboten,
tanks en raketten betaalbaar te
maken, is concentratie op een klei
ner aantal taken noodzakelijk.
In zijn nota voor de kabinetsforma
teur zal Vredeling met name aange
ven hoe het probleem van die grote
wapenaankopen In samenwerking
met de NAVO-partners op te lossen
zou kunnen zijn.
Meer samenwerking binnen de NA
VO bij de onderzeebootbestrijding
zou wellicht de vervanging van de
Neptunes of van een aantal nieuwe
onderzeeboten onnodig maken. Aan
West-Duitsland zou mogelijk het Ne
derlandse aandeel in de Nike-
raketgordel voor de luchtverdedi
ging op grote hoogte kunnen worden
overgedragen in ruil voor een groter
aantal opvolgers van de NF-5 straal
jager bij de Nederlandse
luchtmacht. Deze vormen van sa
menwerking. die tot meer onderlinge
afhankelijkheid leiden, kunnen vol
gens Vredeling alleen plaatsvinden
als binnen de Europese NAVO-
partners en de Europese Ge
meenschap meer overeenstemming
bestaat over het buitenlands- en de
fensiebeleid.
Vroeger in dienst
Voor de landmacht zijn deze vormen
•van samenwerking moeilijker te vin
den omdat de landmacht als
zelfstandige eenheid een eigen ver-
dedigingsgebied heeft. Wel zal wor
den nagegaan of de dure tank-
vervanging niet gedeeltelijk door an
ti-tankwapens mogelijk is.
Een andere kostenbesparende maat
regel op langere termijn is de beslis
sing van minister Vredeling de leef
tijd waarop dienstplichtigen werke
lijk in dienst moeten te vervroegen
van twintig naar negentien jaar. Dat
scheelt tientallen miljoenen guldens
in de wedde, omdat die dan geba
seerd kan worden op het minimum
loon van negentien-jarigen. Het wet
sontwerp hiertoe zal nog dit jaar
worden ingediend. Bij een vlotte be
handeling kan in 1979 de opkomst
van de negentien-jarigen een feit
zijn. In dat geval zullen de jongeren
die in dat jaar twintig worden (gebo
ren in 1959) van de dienst helemaal
geen last hebben. Die jaarlichting
(100.000 jongens waarvan er overi
gens slechts 40.000 werkelijk dienst
zouden moeten doen) valt gewoon
uit.
Vredeling wil voorts de leeftijd van
ontslag van vrijwillig diende militai
ren (vijftig jaar bij de marine. 55 jaar
voor de resti meer gevarieerd gaan
toepassen. Hij kondigt tenslotte een
aanzienlijke versobering in het mili
tair ceremonieel aan.
DEN HAAG Hoewel ook de uitgaven voor wetenschapsbe(
nlng een veertje moesten laten, wil de regering blijven strt
naar een constante capaciteit van wetenschappelijk onder
en ontwikkelingswerk. Voor 1977 staat 2,56 miljard op de
schillende begrotingen, en dat zou, net als dit jaar, mo
neerkomen op één procent van het bruto nationaal prod
Verwacht wordt dat het bedrijfsleven nog eens 2,81 miljard
speur- en ontwikkelingswerk zal uitgeven.
In het kader van de 1-
procentsoperatle moest ongeveer
twintig miljoen worden ingeleverd,
maar de wetenschap ls er vrij ge
nadig afgekomen, vond minister
Trip bij de presentatie van zijn We
tenschapsbudget 1977. Dat stuk
heeft de hoopvolle ondertitel „Meer
jarenplan voor wetenschapsbeoefe
ning", maar dat geeft meer een be
doeling aan waarvan de verwezenlij
king dichterbij komt. Nog dit parle
mentaire Jaar wil de heer Trip ln een
Nota sectorraden aan het parlement
voorleggen hoe hij de coördinatie
van het op toepassing gerichte on
derzoek in het vat wil gieten; daaruit
moet het materiaal voor de meerja
renplannen komen.
Voorlopig moet de minister nog be
kennen dat het niet of nauwelijks
mogelijks is om nauwer verband aan
te geven tussen de beschrijving van
het door de overheid gefinancierde
ONTWIKKELING!
1964-1977
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Het budget voor ontwikkelingshulp stijgt volgend Jaar. ondanks de grote
bezuinigingsdrang bij de overheid, met 263 miljoen naar een record-bedrag van 3071 miljoen.
Daarmee wordt de kabinetsafspraak om de ontwikkelingshulp op anderhalf procent van het
nationaal Inkomen te handhaven nagekomen. „Dit vergt "aldus de regering, „een reëel offer van
het Nederlandse volk, dat des te hoger moet worden gewaardeerd in het licht van de huidige
recessie en de ernstige werkloosheid."
Bewindslieden: achteruitgang verantwoord
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De kinderbescherming komt er dit Jaar in de
begroting van Justitie niet best af. Ten opzichte van vorig
Jaar blijft het begrote bedrag hier gelijk en dat betekent
relatief een behoorlijke achteruitgang. Hiermee is het bij
Justitie vooral deze sector die de last van de bezuinigingen
moet dragen.
Toch vinden minister Van Agt en
staatssecretaris Zeevalking dat
de achteruitgang verantwoord is,
omdat het aantal kinderen dat
onder de kinderbescherming valt
nog steeds terugloopt. Hierdoor
wordt het voorzieningenniveau
niet aangetast Integendeel, er
kunnen zelfs nog nieuwe voorzie
ningen bijkomen, voorspellen de
bewindslieden. Maar dan moeten
er wel tevens verouderde voortze
ttingen afgestoten worden.
Dicht bij huis
Als belangrijkste vernieuwing
wordt aangekondigd, dat kinde
ren ln de toekomst dichter bij
huis geplaatst moeten worden.
Het Werkverband Integratie
Jeugdwelzijnswerk Nederland
(WIJN) heeft daartoe reeds be-
raadsgroepen gevornd Ook gaat
men jongeren dlc een inrichting
van de kinderbescherming verla
ten en op kamers gaan wonen nog
enige tijd begeleiden.
Bij dit alles wil justitie het Initia
tief vooral aan de particuliere in
stellingen laten. Op de vraag of
men zich vanuit het ministerie
meer Inhoudelijk moet bezig hou
den met de gang van zaken in de
parUculiere tehuizen, wil men nog
niet direct een antwoord geven,
hoewel dit de laatste Ujd van veel
zijden bepleit is. Dit heeft met
name de commissie gedaan die
een onderzoek instelde naar het
beleid van de Zettense Heldring
stichtingen De bewindslieden
zeggen in hun memorie van toe
lichting dat het nog te vroeg is.
conclusies uit dit rapport te
trekken.
De regering meent dit offer te kun
nen vragen, niet alleen gezien de
gro^e nood in de derde wereld, maar
ook uit nationaal eigen belang. „Al
leen in een wereldeconomie, waarin
de geleidelijk groeiende welvaart
eerlijk wordt verdeeld, kan gerekend
worden op stabiliteit en zich even
wichtig uitbfeidende markten", al
dus de memorie van toelichting.
De Nederlandse hulp zal zich echter
niet beperken tot het stimuleren van
ecojiornische groei op zichzelf ln de
ontwikkelingslanden. Gebleken is
namelijk, zegt minister Pronk in een
bijgevoegde nota over de kwaliteit
van de hulp. dat economische groei,
in ontwikkelingslanden vaak alleen
de elites ter plaatse ten goecfe komt.
De hulp zal daarom meer gericht
worden op de armste groepen in de
Derde Wereldlanden, met gebruik
making van de kanalen van particu
liere organisaties. Deze hebben beter
contact met de basis dan-in het
contact van overheid tot overheid
het geval is.
deze beide landen zal afhangen van
de verdere ontwikkelingen ten aan
zien van de handhaving van mensen
rechten en democratische vrijheden.
Hulp voor de eventueel zelfstandig
wordende staten ln zuidelijk Afrika
(Namibië en Rhodesië) is nog niet
voorzien. Mocht Namibië volgend
jaar zelfstandig worden, dan is hulp
op de normale voorwaarden moge-
lijk. De hulp aan de bevrijdingsbe
weging in Namibië. SWAPO, dit jaar
één miljoen dollar, wordt niet ver
hoogd. Deze hulp heeft meer een
politieke betekenis, de besteding
blijft moeilijk. De regering zal geen
officiële hulp geven aan zelfstandige
thuislanden in Zuid-Afrika, omdat
Nederland die niet erkent. Hulp via
particuliere organisaties wordt niet
geheel uitgesloten.
Minister Van der Stoel wijst erop dat
een bloedige confrontatie tussen
blank en zwart in Rhodesië welhaast
onvermijdelijk lijkt. Op Zuid-Afrika
zal sterke politieke druk worden uit
geoefend om de apartheidspolitiek
af te schaffen. De regering ziet ech
ter geen heil in verbreking van de
contacten met Zuid-Afrika omdat
hiervan alleen een verstarring ln het
Zuidafrikaanse beleid verwacht kan
worden.
In het algemeen benadrukt mr. Van
der Stoel dat Nederland als klein
land weinig invloed heeft op de grote
wereldproblemen. Het gaat om smal
le marges, aldus de minister en de
erkenning daarvan zal het buiten
lands beleid aan waarde doen
winnen.
onderzoek en de financiële bes
gen. De prioriteiten verander!
der invloed van de maatschapp
ontwikkelingen, en dat gebeur
nen een onderzoekcapaclteit
nog grotendeels volgens
geldende regels en formules
gefinancierd". De heer Trip
dat „een belangrijk in de nabi)
komst te onderzoeken probl
Hij vindt daarbij in ieder geval
in de omstandigheid dat hij
een beter ambtenarenapp
krijgt.
Zoals vorig jaar bij wijze va
meur het wetenschapsbudge
beschrijvend overzicht van ht
gepast onderzoek bevatte, zo w
dit Jaar de geesteswetenschi
apart doorgelicht. Al is er da
geen meerjarenplan, zo word
elk geval hele sectoren meer
lelijk en bespreekbaar, aldus
gumentatie hiervoor. Typerend
de nog niet geheel overzicht
toestand in het universitaire o
zoek en wat daar tegenaanlei
de bekentenis dat de heer Trip
geen mogelijkheden heeft om
gaan in hoeverre de gegeven gli
beschrijving ook in hoofdlijnel
ledig is en of de gebruikte lnd
een redelijk compleet beeld
van het uitgevoerde ouden
Maar er wordt aan gewerkt.
Van onze soc.-econ. redactie
DEN HAAG De prijs die
verbruikers voor aardgas bel
wordt verder verhoogd.
Minister Lubbers spreekt in di
lichting op zijn begroting niet
het tijdstip en de omvang va
verhoging. De stapsgewijze aa
slng aan het prijspeil van huiS
dolie wordt over enkele jaren i
smeerd.
De prijzen van elektriciteit b!
de komende jaren stijgen, zij
niet zo snel als de laatste tijd
Minister Lubbers laat zich opt
tisch uit over de voorraden aan
de „horizon van uitputting" li
niet in zicht. Dat is vooral te da
aan vondsten op het contine
plat.
Ontlasting
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Er komt een rijksbijdrageregeling voor kinder
dagverblijven. In de memorie van toelichting op de begroting
van CRM wordt aangekondigd, dat deze regeling zelfs met
terugwerkende kracht per 1 januari 1976 ingaat.
Een vam de kenmerken van de bij
drageregeling is. dat de ouden naar
draagkracht zullen moetem bijbe
talen
Ook zal er dit begrotingsjaar een
rijksbijdrageregeling in werking tre
den voor maatschappelijke
dienstverlening aan Jongeren. Deze
regeling richt zich op onmiddellijke
hulp in crisissituaties, maar ook op
ontwenning van druggebruik en
nazorg.
Kenmerk van de rijksbijdragerege
lingen is. dat CRM het geld aan de
gemeenten verschaft, en dat de ge
meenten zelf de regeling uitvoeren
Het beleid van het ministerie blijft
ook voor dit begrotingsjaar sterk op
deze decentralisatie gericht.
De financieel-economische proble
men in eigen land zijn de begroting
van minister Pronk overigens niet
geheel voorbij gegaan. Hij heeft, om
de anderhalf procent aan hulp te
bereiken, bepaalde uitgaven moeten
aanvaarden die andere departemen
ten ontlasten, maar met de eigenlij
ke ontwikkelingshulp weinig van
doen hebben De post voor niet-
eigenlijke hulp-uitgaven stijgt van
370 miljoen tot 480 miljoen totaal,
met name door een verhoogde bij
drage aan opvang en bijstand aan
Surinamers van 61 miljoen naar 131
miljoen.
Voor het behoud van werkgelegen
heid is voorts het streven de ontwik
kelingslanden volledige vrijheid te
geven bij de besteding van Neder
landse geldleningen op een laag pitje
gezet Met het van Nederland geleen
de geld mogen ontwikkelingslanden
geen produkten ln andere rijke lan
den kopen, wel ln andere arme lan
den en uiteraard in Nederland zelf.
Ook het streven de produktle van
goederen, die ook in arme landen
gemaakt kunnen worden, in eigen
land te stoppen wordt afgeremd. Er
is namelijk geen vervangende
werkgelegenheid voor de mensen die
door de overdracht van die produk-
tie ln ons land op straat komen te
staan.
Cuba en Indonesië
Het aantal van zeventien landen
waarop de Nederlandse van-
overheld-tot-overheld-hulp zich con
centreert. wordt niet uitgebreid. De
hulp aan Cuba wordt voortgezet. Dit
geldt ook voor India en Indonesië.
Het precieze bedrag van de hulp aan
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Minister Westerterp heeft in zijn begrotingstoelichting ernstig gewaarschuwd
tegen verdergaande bezuinigen op zijn departement van verkeer en waterstaat. Vooral een zekere
handhaving van de hoogte van de investeringen moet volgens hem grote aandacht krijgen.
06 R'JKSUITGAVEN Z'JN ca. 06 MIL JA
DIT IS 86 MILJARD GULDEK
Minister Westerp wijst erop dat de
investeringen op zijn departement
onder meer in wegen- en water-,
staatsbouw sinds 1972 slechts ge
groeid zijn van 2,9 miljard gulden
naar 3.3 miljard gulden in 1977. Met
de prijsstijgingen uit die jaren mee
gerekend betekent dat een reële ach
teruitgang van de investeringen.
De minister onderstreept het be
lang van zijn investeringen voor het
land. „Veel Investeringen hebben
groot belang voor verbetering van
het leefmilieu en het natuurlijk mi
lieu", aldus de minister, die in dit
verband wijst op de wegenbouw, de
waterhuishouding en waterkeringen
en het werk van de rijksdienst voor
de IJsselmeerpolders Een ander
deel van de investeringen hebben
betrekking op de Infrastructuur, al
dus vervolgt Westerterp. ..Een goede
infrastructuur is een bestaande
voorwaarde voor een hoogontwikkel
de economie als de onze. Het behoeft
daarom geen betoog dat het noodza
kelijk is deze uitgaven zoveel moge
lijk te ontzien".
Minister Westerterp stelt zelf dat
het verklaarbaar is dat de investerin
gen in de afgelopen jaren wat ach
terbleven. Tot 1971 stegen de inves
teringen op verkeer en waterstaat
pijlsnel, stelt hij. en ln de Jaren daar
na was het begrijpelijk dat zij ln het
kader van politieke prioriteitsteling
achterbleven. „Terughoudendheid
bij de ene uitgavencategorie ten be
hoeve van groei elders behoeft op
zich niet te worden betreurd. Die
ontwikkeling is voor velen in ons
land en daarbuiten heizzaam ge
weest". aldus Westerterp. die er ver
der niet geheimzinnig over doet dat
het volgens hem in de eerstkomende
jaren afgelopen moet zijn met een
verdere financiële beperking.
Zwaar te verduren
De begroting van verkeer en wa
terstaat heeft het toch al zwaar te
verduren. Daarvoor worden in de be
grotingstoelichting drie oorzaken
aangegeven:
De éénprocentsoperatie
door de meerjarenraming
moest worden herzien:
waar
totaal
De dure doorlaatbare afsluiting
van dc Oosterschelde (ruim vier mil
jard tot 1985)
De explosieve stijging van de te
korten van het openbaar vervoer en
het goederenvervoer die door het
rijk worden gedekt (voor 1977 bijna
2,1 miljard geraamd).
Over die laatste post maakt minister
Westerterp zich voor de toekomst
vooral zorgen. Hij vreest dat verder
gaande kostenstijging die wordt
verwacht niet alleen verbetering
van het voorzieningenniveau tegen
zal houden, maar dit zelfs zal gaan
bedreigen.
Op het rijkswegenfonds worden in
de begroting geen verdere bezuini
gingen aangekondigd, ndat vorig
jaar al was beslist dat het uitvoe
ringsprogramma rijkswegen
1975—1979 wat sommige projecten
betreft langzamer zou worden uitge
voerd. Wel is geblèken dat voor enke
le grote projecten aanzienlijk hogere
bedragen nodig zijn dan eerst was
gepland, waardoor de uitvoering
over een nog langere tijd moet wor
den uitgesmeerd, en de aanbeste
ding van enkele werken enige tijd
moet worden uitgesteld.
Voor volgend jaar is uit het rijkswe
genfonds negenhonderd miljoen be
schikbaar. waarvan 520 voor aanleg
van nieuwe wegen.
Scheepvaart
Staatssecretaris Van Huiten s<
dat Nederland de gedragscode
lijnvaartconferenties van de
voorlopig niet zal aanvaarde!
gedragscode houdt in dat he
voer over zee voor veertig pr
moet worden gedaan door het
biedende land. voor veertig do<
ontvangende land en voor ti
procent onder vreemde vla
Voor de Nederlandsezeescheep
zou die code een grote slag b«
nen. Nederland wil nu in EG
band naar oplossingen zoeken
der wordt in de begrotingsto
tlng gepleit voor een sterke sa
werking tussen overheid
zeescheepvaart om de zware co
rentie van de Oostbloklandei
hoofd te kunnen bieden.
Rijtijden
Van Hulfen laat verder weten d
het rijtijdenbesluit zodanig wil
gen dat vrachtwagenchauffeur!
ingang van 1980 een diplomi
vakbekwaamheid moeten nm
en dat hij een regeling wil d
werknemer mede-aansprs
wordt gesteld voor overtred
van het rijtijdenbesluit. Nu
alleen de werkgever boetes.
