Tevredenheid over het
lolitieke profiel van
reel grote gemeenten
'ssssp*
,Kindergemeenschap' bestaat vijftig jaar
Meneba lijdt onder
ongehoorzaamheid
ijlstra
Officier die uit de
school klapt bij Van
Lent op het matje
Bestuur Zuidafrikaanse
werkgemeenschap ontkent
uitspraken van Schakel
Viardi Beckmanstichting in rapport:
Kosten sollicitatie
worden aftrekbaar
Arts door
patiënten
begroet
Premier gaat naar
Tanzania en Zambia
Open hartchirurgie
wordt uitgebreid
„Overheid en vakbonden laks"
Tl fERDAG 18 SEPTEMBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 3
1 in onze parlementsredactie
5N HAAG De Wiardi Beckmanstichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA, is erg
(rreden over de manier waarop in 1974 in veel grote gemeenten het college van burgemeester en
•thouders is samengesteld. Uit het rapport „collegevorming en polarisatie", dat de stichting
iteren publiceerde blijkt dat van de 119 gemeenten met meer dan 20.000 inwoners, waar men de
ng van zaken na de gemeenteraadsverkiezingen van 1974 onderzocht, tweederde een zogenaamd
Dgramcollege heeft. Van de provincies kan hetzelfde worden gezegd over de colleges van
te ïeputeerde staten. Verheugd spreekt de Wiardi Beckmanstichting dan ook van een her-
bptisering van de locale democratie.
der onderzochte besturen waar een
programcollege is, is echter maar
ongeveer de helft een meerderheids-
programcollege.
Het aantal afspiegelings-
programcolleges is nagenoeg even
groot. Nog slechts 26 procent van de
onderzochte dagelijkse pesturen
wordt gevormd door het „ouder
wetse" afspiegelingscollege zonder
programafspraken.
Uit het onderzoek blijkt voorts, dat
de neiging om programcolleges te
vormen het grootst is in provincies
en gemeenten waar de PvdA sterk
vertegenwoordigd is. Naarmate de
CDA-partijen sterker zijn komt het
oude afspiegelingscollege meer voor.
Wanneer echter de CDA-partijen
nog gescheiden optrekken kunnen
zij of één van hen gemakkelijker
overtuigd worden van het nut van
politisering via een werkprogram.
V het rapport blijkt hoe nauw de steld. De colleges moesten program-
a ihtlng zelf via de afdelingen van colleges worden. Het liefst program-
PvdA de gemeentelijke en provin- colleges van één partij, of enkele
o, lie collegevorming gestuurd en be- partijen die dicht bij elkaar stonden.
ia«^d heeft. in 1970 verwoordde het Die partijen zouden zodoende meer
jnschappelijk bureau met een van hun verkiezingsprogram kunnen
Jer „gemeentelijke democratie" waarmaken. Zoals ook landelijk zou-
twijfels die er in leidinggevende den „regeringspartijen" en oppositie
11 dA-kringen begonnen te ontstaan een sterker profiel krijgen.
L er het functioneren van afspiege-
Bl gscolleges.
J it zijn colleges van b en w of gede-
f. teerde staten waarin partijen met
er uiteenlopende politieke
Blstelling, vertegenwoordigd kun-
n zijn, meestal zonder werkpro-
n vooraf. In de dagelijkse uitvoe-
van het beleid ontstaan de
ipromissen dan meestal vanzelf.
,1 'erkprogram
haar publikatie van 1970 hield de
IS een pleidooi voor meer politie-
colleges. Dat betekende dat er
ir na de gemeenteraadsverkiezin-
n een werkprogram voor de ko-
ende vier jaar, een soort regerings-
im, zou moeten worden opge-
Vervolg van pag. 1
bank draagt dan echter geen
ile verantwoordelijkheid meer
het financieringsbeleid. Dat be-
wordt dan ook bijzonder hache-
doordat hoogstwaarschijnlijk in
situatie ook financiële kringen
enkel vertrouwen meer zullen
iben in het overheidsbeleid. Voor
tr bekend is het tot nu toe dan
nog nimmer gekomen tot een
wijzing" van de minister van
jnciën aan de president van de
rlandsche Bank.
SER bleek gisteren grondig ver-
•ld over de vraag hoe een verder-
rnde verbetering van de econo-
siische situatie bereikt moet wor-
sn. De vakcentrales (FNV, CNV)
lllen dat de overheid meer richting
ieft aan investeringen. Onder meer
Duden belangrijke investerings-
lannen door de ondernemer moe-
ïn worden voorgelegd aan de over-
eid, die het plan vervolgens moet
oed- of afkeuren. De werkgevers in
e SER wezen dit af. Zij achten nog
n leer bezuinigingen bij de overheid
T Ddig, om meer ruimte te krijgen
iv oor herstel van bedrijfswinsten.
IEN HAAG Premier Den Uyl wek-
t gisteravond op de wekelijkse
ersconferentie niet de indruk, erg
etroffen te zijn door de harde kritiek
an dr. Zijlstra, de directeur van de
(ederlandsche Bank, op het rege-
ingsbeleid. Den Uyl wees erop, dat
lijlstra al in het jaarverslag van de
lederlandsche Bank kritiek had geuit
ip de hoogte van het door de regering
oorziene begrotingstekort. „Het par-
rent is met het regeringsbeleid op
punt akkoord gegaan, dus wat dat
wireft voert Zijlstra een achterhoede-
evecht", zei Den Uyl.
Heer over het SER-debat op de pagi
na Economie. Ons commentaar staat
ip pagina 5.
Bij een tussentijdse wethouderswis
seling in Groningen, kwam voor het
eerst een college tot stand zoals de
WBS dat bedoelde. In veel partijaf
delingen van de PvdA werkte men
toen echter al aan een gefaseerd plan
in die richting.
De drie fasen die de WBS daarbij
aangaf waren het verzamelen van
politieke uitgangspunten en
doelstellingen, het opstellen van al
ternatieve beleidsprogramma's en
het bezetten van de wethoudersze
tels door de winnende partij of groep
van partijen.
Na de laatste verkiezingen voor pro
vinciale staten en gemeenteraden in
1974 werd in de veel grotere gemeen
ten en in een aantal provincies deze
laatste fase verwerkelijkt. Om dit
proces nog eens extra te stimuleren
had de WBS in 1973 een leidraad
opgesteld. Het huidige rapport kan
men zien als een evaluatie van dit
proces.
Breuk met vroeger
Hoewel cijfers van voorgaande jaren
niet voorhanden waren concludeert
de WBS toch dat er gerust van een
breuk gesproken kan worden met de
oude situatie. Men noemt het proces
van her-politisering dan ook ge
slaagd. Van de vijfenzestig procent
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De voorzitter van de vereniging van land- en
luchtmacht officieren, majoor H. Couzy zal zich volgende
week donderdag tegenover staatssecretaris Van Lent (de
fensie) moeten verantwoorden voor het commentaar dat hij
deze week op de komende defensiebezuinigingen heeft
gegeven.
Couzy noemde de manier waarop
de bezuinigingen in de begroting
zijn opgenomen „volksverlakke
rij". Van Lent is niet gevallen over
de inhoud van de verklaring,
maar over het feit dat Couzy
openlijk bepaalde beleidsvoorne
mens ter discussie heeft gesteld
terwijl dat beleid, zolang de be
groting op prinsjesdag niet aan de
Kamer is gepresenteerd, nog ge
heim is.
Van Lent meent dat Couzy hier
mee de code heeft gebroken dat
ambtenaren die op welke manier
ook op de hoogte raken van de
inhoud van de begroting daarover
niet naar buiten praten voor
prinsjedag. Van Lent wil weten of
de uitlatingen van Couzy per on
geluk al zo vroeg naar buiten zijn
gekomen of dat er sprake is van
een doelgerichte actie van de offi
ciersvereniging tegen de komen
de defensiebezuinigingen.
Couzy heeft er deze week op gewe
zen dat er in feite veel meer bezui
nigd wordt dan uit de begroting
blijkt en dat er ten aanzien van
het personeel nieuwe bezuini
gingsmaatregelen zijn voorbereid
zonder dat daarover overleg is ge
pleegd in het centraal georgani
seerd overleg. Het gaat daarbij
volgens de officiersvereniging
met name om de beslissing de
vergoeding voor autokosten te
vervangen door een algemeen
abonnement op het openbaar ver
voer en een verlaging van de ver
goeding voor geneeskundige
voorzieningen. Defensie heeft tot
nu toe geweigerd op deze zaken in
te gaan, daarmee wordt gewacht
tot prinsjesdag, als de stukken
openbaar zijn.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De leden van het bestuur van de Nederlands-
Zuidafrikaanse werkgemeenschap hebben zich gisteren afgezet
tegen hun voormalige voorzitter, het ARP-Kamerlid Schakel.
DEN HAAG Staatssecretaris Van
Rooijen van financiën heeft goedge
keurd. dat met ingang van het belas
tingjaar 1975 de voor eigen rekening
komende kosten van sollicitatie
naar een dienstbetrekking (voor zo
ver tot dusver niet aftrekbaar) voor
de heffing van de loon- en in
komstenbelasting als aftrekbare
kosten kunnen worden aangemerkt.
Dit heeft het ministerie van finan
ciën gisteren meegedeeld.
Voor de aftrekbaarheid van de solli-
citatiekosten gelden dezelfde regels
als voor andere aftrekbare kosten.
Zij nemen het hem kwalijk dat hij
heeft verklaard ongeveer een jaar
geleden uit het bestuur te zijn ge
stapt onder meer omdat hij te
genstander was van het plan om
30.000 gulden te geven aan het Zui-
derkruisfonds. Het Zuiderkruisfonds
steunt nabestaanden van militaire
slachtoffers van terrorisme en revo
lutionair geweld, zoals in het komen
de blad van de werkgemeenschap
wordt omschreven. Schakel zei eer
gisteren indertijd voorstander te zijn
geweest van een plan om het geld te
schenken aan instanties die zowel
voor blank als zwart werken in Zuid-
Afrika.
De opvolger van Schakel als voor
zitter van de werkgemeenschap, het
CHU-Kamerlid Tolman, overhandig
de deze week zoals bekend het be
drag in Zuid-Afrika aan het Zuider
kruisfonds, waarop in Nederlandse
christen-democratische kringen tal
van afkeurende uitlatingen volgden,
en de CHU-fractie openlijk afstand
nam van de activiteiten van de frac
tiegenoot.
Instemming
Het bestuur van de werkge
meenschap heeft nu op initiatief van
de Haagse advocaat Van Heljningen
verklaard dat de beslissing om het al
enkele jaren geleden ingezamelde
bedrag aan het Zuiderkruisfonds te
schenken, indertijd is genomen met
volledige instemming van de heer
Schakel. „De heer Tolman heeft dan
ook niets anders gedaan dan getrou
welijk het besluit dat mede door de
heer Schakel is genomen, uit te voe
ren", aldus een verklaring. Van Heij-
ningen voegt daaraan toe: „We had-
den die verklaring van Schakel wel
ADVERTENTIE:
verwacht, hij heeft zich nimmer als
een oprecht voorzitter doen ken
nen". Volgens het bestuur is de heer
Schakel uit het bestuur vertrokken
omdat „er herhaaldelijk moeilijkhe
den waren en omdat de heer Schakel
in het bestuur geestdriftig mee
werkte aan bestuursbesluiten, om
die naderhand niet uit te voeren of te
ontkennen".
De heer Schakel ontkent pertinent
dat onder zijn voorzitterschap is be
sloten tot het schenken van het geld
aan het Zuiderkruisfonds. Onder
zijn voorzitterschap is wel tientallen
malen over de besteding van het
geld gesproken. „Ik zou me er ook
met hand en tand tegen verzet heb
ben om het geld te geven aan een
politie- of militaire organisatie".
Schakel zegt dat er in zijn tijd een
sterke stroming in het bestuur was,
met de heer Van Heijningen als een
van de belangrijkste woordvoerders,
om het ingezamelde geld aan een
militair doel te schenken. „Die stro
ming heeft het na mijn vertrek ken
nelijk gewonnen", constateert
Schakel.
Inmiddels heeft de heer Tolman deze
week in een telefoongesprek met de
Tros-radio zich verbaasd getoond
over de reacties in Nederland op zijn
gift en daarbij gedane uitspraken, en
verklaard dat er foutieve conclusies
uit zijn uitspraken worden getrok
ken. „Het beleid in zijn totaliteit van
de kleine apartheid en wat hiermee
samenhangt heb ik nooit onder
steund," aldus Tolman, die meende
dat er geen grond is voor vrees dat de
Zuidafrikaanse regering zijn daad
gaat gebruiken voor propaganda
doeleinden. „Het zijn toch eerlijke
mensen", aldus Tolman.
Ons commentaar op de affaire Tol
man vindt u op pag. 5.
Met groot gejuich wordt hier de
83-jarige Vlaardingse arts dr C.
Moerman begroet door ex-
patiënten na zijn reis naar Los
Angeles, waar hij een congres
van de internationale vereni
ging van kankerslachtoffers had
bijgewoond. Dr Moerman is in
Nederland bekend geworden
door zijn in medische kringen
overigens omstreden kan
kertherapieën, die voorname
lijk gebaseerd zijn op dieetvoor-
schriften.
Premier Den Uyl:
„Van Agt ging niet
over de schreef
bij abortusdebat"
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Premier Den Uyl
meent, dat minister Van Agt niet
over de schreef is gegaan in zijn
optreden tijdens het abortusdebat
afgelopen donderdag. Den Uyl
vindt, dat Van Agt op geen enkele
wijze enige voorkeur voor een der
beide in de Kamer aanhangige abor
tuswetsontwerpen heeft uitgespro
ken met zijn verklaring dat „alleen
een abortusregeling waarin de zorg
voor het ongeboren leven voldoende
tot uiting komt, het verdient om
kracht van wet te krijgen."
Premier Den Uyl was het eens met
de mening van het PvdA-Kamerlid
Roethof, dat deze uitlating een dub
bele bodem heeft. Den Uyl wees
erop, dat ook in de ogen van PvdA
en WD die zorg voor het ongeboren
leven voldoende in het wetsontwerp
tot uiting komt, maar dat men uit
gaande van die zorg tot andere
conclusies is gekomen.
Zoals bekend is er in het parlement
enige irritatie ontstaan, omdat met
name PvdA en WD de indruk had
den, dat minister Van Agt op ver
kapte wijze zijn voorkeur voor het
KVP-AR ontwerp uitsprak. Den Uyl
benadrukte, dat de beide wet
sontwerpen in het kabinet nooit aan
de orde zijn geweest en dat het kabi
net daarover dus nooit enige uit
spraken heeft gedaan.
De uitlatingen van minister Van Agt
voor de radio waaruit wat duidelij
ker zijn voorkeur voor het KVP-AR
abortusontwerp was af te leiden, liet
de premier daarom geheel voor reke
ning van de minister als zijnde
„meer persoonijke uitlatingen."
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Premier Den Uyl za.
van 1 tot en met 8 oktober een
bezoek brengen aan Tanzania. Tij
dens dat bezoek zal de premier met
president Nyerere, op wiens uitnodi
ging hij de reismaakt, onder meer
overlelg plegen over de gespannen
situatie in zuidelijk Afrika. De pre
mier benadrukte, dat deze gespan
nen situatie niet de aanleiding voor
het bezoek is. De afspraak wa name
lijk al een jaar geleiden gemaakt,
maar het bezoek moest steeds om
verschillende reden uitgesteld
worden.
Premier Den Uyl zei,dat het niet de
bedoeling is, dat hij namens de
Europese Gemeenschap bepaalde
initiatieven gaat nemen. Hij voelde
zich, zo zei hij, in het overleg wel
gesterkt, door het gemeenschappe
lijke standpunt van de EG ten aan
zien van de problemen in Zuid-
Afrika, Rhodesië en Namibië.
AKTIE DORP
VAN VREDE
REVALIDATIE VOOR
KINDEREN IN 00RL0GS-
EN N00DGEBIEDEN
GIRO 9322
keizersgracht 722
a'dam tel.252487
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De open hartchirur
gie in Nederland zal in de komende
jaren drastisch worden uitgebreid.
Het kabinet heeft gisteravond goed
keuring gehecht aan een plan van de
staatssecretarissen Hendriks en
klein daartoe. Het plan dat volgende
week in een brief aan de Tweede
Kamer gedetailleerd zal worden ui-
tengezet, behelst in de eerste fase
een uitbreiding van de capaciteit in
de bestaande centra en op langere
termijn een uitbreiding van het aan
tal centra voor open hartchirurgie.
De „hartluchtbrug" naar Amerika
zal dan ovefrbodig geworden zijn.
Van onze economische redactie
ROTTERDAM De Meneba (meelfabrieken en bakkerijen) in
Rotterdam wordt benadeeld door, wat wordt genoemd, de onge
hoorzaamheid van de concurrentie. Er zijn grote en kleine
bakkersbedrijven die met een „verlengde" nachtploeg werken in
plaats van met twee ploegen, hetgeen volgens de cao verboden
is.
De bakkersbedrijven, die op die wij
ze de bepalingen uitduiken, hebben
het voordeel dat de leeglooptijd van
de dagploeg niet betaald behoeft te
worden. Voor de betreffende werkne
mers betekent dit betrekkelijk hoog
loon door overuren.
Het kostprijsverschil per brood tus
sen bakkerij Meneba die volgens de
regels werkt en de bakkerijen die
met een verlengde nachtploeg wer
ken, is hierdoor zeer aanzienlijk, al
dus dr. K. van Senden van de raad
van bestuur van Meneba. Het
scheelt meerdere centen per brood
Van onze onderwijsredactie
BILTHOVEN Dit jaar viert de door Kees Boeke opgerichte Werkplaats in
Bilthoven zijn vijftigjarig bestaan met een congres over school en maatschappij.
Er is zelfs een stichting in het leven geroepen voor de organisatie van deze op 20
tot 23 oktober te houden conferentie. Daarnaast zal deze herdenking aanleiding
geven tot menige terugblik. Op een persconferentie gisteren in Bilthoven werd
daar al een voorproefje van gegeven.
een
complete
-encyclopedie
bollen - knollen - planten -
bomen - heesters - rotstuinen -
vijvers - fruit - groentpn -
kruiden - kassen - ideeën voor
de tuinman-knutselaar -
tuinkalender - enzovoort -
i vindt er alles in
met 500 illustraties
in kleurendruk
300 grote blz. in solide band
nu slechts f 29,50
straks wordt de prijs f 39,50
uitgave van In den Toren
voorraad beperkt, dus
snel naar uw boekhandel
Wat is de betekenis geweest
van de door Kees en zijn
vrouw Betsy Boeke in 1926
gestichte „kinderge
meenschap"? In de nu twee
duizend leerlingen tellende
school in Bilthoven is weinig
terug te vinden van de oor
spronkelijke ideeën van deze
door Quaker-filosofieën en
anarchisme beïnvloede on
derwijspioniers. Leerlingen
(de „werkers") en leraren (de
„medewerkers") spreken el
kaar nog bij de voornaam
aan. Er wordt iets meer na
druk gelegd op de zelfstan
digheid van de leerling dan
op andere scholen. De school
vergadering wordt voorgeze
ten door een leerling. Uniek is
ook dat deze school afdelin
gen in zich verenigt voor
kleuter-, lager-, voortgezet
onderwijs. Er hoort zelfs een
opleiding voor kleuter
leidsters bij. Zo zijn er wel
meer oude trekjes.
Maatschappelijke
druk
Maar toch heeft de school
zich ver verwijderd van de
oorspronkelijke ideeën van
de Boekes. Na de oorlog is
men gezwicht voor de maat
schappelijke druk. Er werden
examens ingevoerd, de „me
dewerkers" kregen een gewo
ne rechtspositie en de
Werkplaats werd steeds meer
een gewone school, ook al ge
beuren er nog steeds wel din
gen waarvan bezoekers
vreemd opkijken. Zoals
laatst een bezoeker op
merkte: „De leerlingen ge
dragen zich hier veel meer als
mensen."
Juul Scheffer, leerlinge van
de zesde WO-klas, zei gis
teren: „Zelf vind ik het erg
jammer, dat er zo weinig te
merken is van de oude idea
len. Ook hier ben je gedwon
gen vanaf de eerste klas voor
eindexamens te werken.
Zelfs hier worden de creatie
ve vakken minder serieus ge
nomen. Er is wel meer per
soonlijke vrijheid en een
meer persoonlijke benade
ring, maar van het oude ge
meenschapsgevoel is weinig
over. Veel leerlingen en lera
ren interesseren zich daar
ook niet zo voor."
Steven ten Brinke, oud
leerling, lector onderwijskun
de in Utrecht en voorzitter
van het schoolbestuur: „Ook
op de werkplaats is de werke
lijkheid grimmiger gewor
den. Het lijkt soms een fa
briek die produkten aflevert.
Toch zijn er steeds weer men
sen die met een soort guerril
la-oog tegen het systeem aan
kijken en dan weer echt goeie
dingen proberen. Dat is het
aardige van De Werkplaats."
Vergelijking
Hermen Jacobs, voorzitter
van de commissie
middenschool. oud-leraar
van de Werkplaats, trekt (op
verzoek) een vergelijking tus
sen de idealistische vernieu
wingsbewegingen uit het be
gin van deze eeuw en de meer
planmatige hervormingen
van onze dagen. Hoeveel
waardering je ook kunt heb
ben voor mensen als Boeke,
Montessori en Dalton, toch
moet je erkennen dat er maar
weinig van die bewegingen is
doorgesijpeld naar andere
scholen," zegt hij. „De tegen
woordige experimenten zijn
misschien wat minder idea
listisch, maar we proberen nu
alle scholen mee te krijgen.
Dat er nu veel minder ruimte
is bij de vernieuwing, is niet
helemaal waar. We moeten
ons wel aan de kaders van
rechtsposities en maatschap
pelijke eisen houden, maar er
is toch ook veel vrijheid voor
de scholen om zelf het experi
ment in te vullen. De twee
middenscholen die nu begon
nen zijn doen het bij voor
beeld op een heel verschillen
de manier. In een latere fase
moet die ruimte behouden
blijven."
Proeftuin
Ten slotte legt Ben Rümke,
voorzitter van de groep die de
conferentie voorbereidt uit,
dat Boeke aanvankelijk veel
meer gewild heeft dan het
onderwijs vernieuwen. Hij
wilde de maatschappij verbe
teren en werd toen (door zijn
anarchistische weigering
schoolgeld te betalen) ge
dwongen een eigen school te
beginnen. Die „werkplaats"
was een soort maatschappe
lijke proeftuin waarin kinde
ren aan hun eigen vorming
werkten.
Nu ligt de verhouding tussen
school en maatschappij veel
moeilijker. De conferentie
eind oktober wil op dat punt
wat meer klaarheid schep
pen. Als sprekers treden op
prof. dr C. E. Vervoort, Ste
wart Maclure (Times Educa
tional Supplement) en Ste
ven ten Brinke. De aanmel
ding staat nog open op het
adres Kruislaan 17,
Bilthoven.
zo voegde hij hieraan toe. De over
heid en de vakbeweging wordt ver
weten te laks tegen dat kwaad op te
treden.
Inmiddels heeft de Meneba „de filo
sofie in het bakkersbedrijf aange
past." „Dat wil zeggen dat het con
cern weliswaar binnen het raam van
de wet blijft werken, maar wel langs
de grens zal gaan," aldus de heer Van
Senden. Voorts zal met gerichte aan
biedingen met een daarop afge
stemd assortiment getracht worden,
het verloren marktgebied te her
winnen.
Kommer
Kommer en kwel bij Meneba, niet
alleen door ongehoorzaamheid van
de concurrentie en het verloren gaan
van een deel van de omzet, maar ook
door gedaalde omzetten als gevolg
van de warme zomer en aanloopkos
ten met het vuilverbrandingsschip
Matthias in.
Dit zijn de belangrijkste oorzaken
van het teruglopen van de winst in
het eerste halfjaar met een kwart,
namelijk van 3.30 miljoen tot 2,51
miljoen. Het staat intussen al vast.
dat het resultaat in de tweede helft
van het jaar zeer veel lager zal zijn
dan in de overeenkomstige periode
van vorig jaar, toen een winst werd
gemaakt van 6,2 miljoen gulden.
Rita
„Hans, kun je mij ook zo'n brief
schrijven, als ie aan Ellen schreef. Ik
wil Tommy jaloers maken."
