„Wat bezielt ze niet voldoende voor werkelijke ontmoeting De leuze op de Pelgrimkerk Goddelijke Rommelwinkels .p Vandaag 'S l omdat ze daar hebben wat u zoekt -voor bijna geen geld- Ssiagr/ Onze adressen: ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1976 KERK door dr R. Kranenborg Een Jaar of tien geleden werd in de Verenigde Staten door een aantal theologen de „God-is-dood-theologle" geproclameerd. Sindsdien is het aantal sektes en religieuze bewegingen buiten de kerken hard gegroeid en is de Interesse voor God bij velen toegenomen. hele boek heen vinden we fragmenten van Interviews. Bij iedere sekte geeft hij. veel historische informatie en poogt hij de centrale gedachtengangen weer te geven. De weergave van de bewegingen is erg ver schillend: over Baha'i en de Unified Family vinden we vrij degelijke Informatie, terwijl een hoofdstuk over Zen erg oppervlakkig blijft. Natuurlijk kunnen we niet zo gemakkelijk een verband tussen beide zaken leggen als dat In bovenstaande zinnen gebeurt. Wat we wel kunnen doen is constateren dat tegen over de teruggang van veel kerkelijk mee leven een grote toename staat van sektes en niet-chrlstelljke religiositeit. Ieder zichzelf respecterende boekhandel heeft een paar planken literatuur over hin doeïsme. astrologie, yoga. enz. De tv-rubriek ..Zienswijze" trekt vele kijkers, en ledereen zal in zijn kennissenkring wel iemand heb ben die zich verbonden weet met één van de nieuwe religieuze bewegingen of sektes. Het is verder niet alleen zo dat er allerlei nieuwe bewegingen opkomen, we zien ook dat oude vertrouwde groeperingen als Jehova's getui gen en de Heiligen der laatste dagen (Mor monen) snel in ledental groeien. Het ls begrijpelijk dat er een behoefte is gaan ontstaan naar goede informatieve lite ratuur over dergelijke stromingen. Boven dien komt vanuit de kerk een aantal vragen op naar aanleiding van deze groeperingen hoe moet de houding van de kerk zijn? Moeten we dit alles afwijzen? Hoe komt het dat sektes vgak voor veel mensen aantrek kelijker zijn dan de kerk? Voor zover ik me kan herinneren is er sinds 1959 van christelijke zijde geen overzichte lijk boek meer over deze materie versche nen. In dat Jaar kwam nl. F. Boerwinkels „Kerk en Sekte" van de pers en werd A. B W M. Koks „Verleidende Qeesten" voor de vierde maal gedrukt. Afgezien van enkele studies over afzonderlijke sektes verscheen er sindsdien niet veel meer. Wanneer er dan in 1976 een boek verschijnt dat én informatie wil geven over een groot aantal van deze bewegingen èn hen vanuit een christelijke visie wil benaderen is dat op zichzelf een moedige en verheugende zaak- In „Wat bezielt ze heeft Sipke van der Land deze taak op zich genomen Hij be schrijft oudere sektes van christelijke huize zoals de Jehova's getuigen en de Mormonen; een beweging die recent ls opgekomen en een aanvulling bedoelt te zijn op het evange lie. nl. de Unified Family <of Unification Church); hij besteedt aandacht aan groepe ringen met een moslim-achtergrond, zoals de Ahmadlyya-beweglng, de Baha'i- gemeenschap en de Soefi's; een tweetal hin doeïstische organisaties komen aan bod: Hare Krishna en Guru Maharaj Ji; en tenslotte treffen we een hoofdstukje aan over het Zen-Boeddhlsme. Van der Land heeft zich niet beperkt tot het lezen van een enkel boekje of geschriftje, hij is met de mensen gaan praten en door het Zo'n uitspraak is misschien wel van toepas sing op de Jehova's getuigen en de Unified Family maar geldt absoluut niet voor Zen. Het is mij trouwens ook niet duidelijk waar om Zen in dit boek behandeld wordt, want we hebben hier bepaald niet met een vast omlijnde groep of beweging te doen. Het karakter van Zen is bovendien totaal anders dan dat van de andere bewegingen. Ook ten aanzien van de Soefi-beweging geldt bo venstaand oordeel over de sektes beslist niet. Deze groepering is nl. erg open en bepaald geen organisatie die de mensen op fanatieke wijze vasthoudt. Daarom is het oordeel van Van der Land over de sekten niet in alle gevallen terecht en brengt hij te veel onder één noemer. Govert Flinckstraat 396 (bij Amsteldijk) IftvA) Hetetstraat 11 (bij Heinekan) tel764855 van 9 tots uur ^^jrootst^orteringpr^allerleitweedehond^joederei^^^ Het is de bedoeling van de schrijver dat vermoed ik tenminste dat zijn boek voor al door Jongeren wordt gelezen. Hij wil hen Informatie geven en duidelijk maken dat ze hun heil niet bij deze sektes moeten zoeken, omdat ze dan in een val terecht komen en ze niet wezenlijk vrij worden, maar dat ze de weg naar Christus moeten gaan. Is Van der Land er in geslaagd goede infor matie te geven en hebben we hier een bevre digende christelijke visie op de sektes? We mogen aan een boek dat negen bewegingen in 116 pagina's behandelt en dat bedoeld is als goed leesbaar informatiemateriaal voor jongeren, geen overtrokken eisen stellen. Het is begrijpelijk dat het niet volledig is en dat veel dingen moeten blijven liggen. Toch zijn er enkele criteria waaraan m.i. elk boek over sektes (wetenschappelijk of populair) zal moeten voldoen. Een eerste criterium is: kunnen deze sektes onder één noemer behandeld worden? Van der Land doet dit wel als hij in het laatste hoofdstuk schrijft: „Daarom zijn sekten ge vaarlijk. Ze drijven Je in het nauw. Het zijn fuiken waar Je rustig in zwemt en niet meer uit kunt komen. Het zijn spinnewebben waar Je in vliegt: je wordt steeds verder ingesponnen. Het is een feit dat sekte-leden zelden van hun geloof afvallen, als ze er eenmaal volop in meedraaien" Een tweede criterium is: ls de gegeven infor matie betrouwbaar, sterker nog: kan bijv. de mormoon zich herkennen In de beschrijving van zijn beweging of zegt hij: „Dit is een karikatuur, hier wordt aan mijn geloof geen recht gedaan". Ik vermoed dat vele van de beschreven sektes zich niet zullen herken nen. Dat komt niet omdat de informatie slecht zou zijn, want deze ls over het alge meen redelijk goed, zij het af en toe wat tendentieus (waarom uitvoerige aandacht aan de seksuele losbandigheid van de eerste mormonen, terwijl men zich daar nu heel nadrukkelijk van distantieert?). Het komt vooral door de toon en de opmer kingen die Van der Land gebruikt. Wanneer hij een toespraak van Guru Maharajji „een huilbui van een uur" noemt en wanneer hij over diens verschijning opmerkt „zijn enor me snoeplust is hem aan te zien De jongen is vreselijk dik en zit in dure oude- mannenkostuums heel pafferig te pronken en te pralen als Je hem op foto's ziet" worden hier grenzen overschreden. Het is goed en nodig kritisch te zijn en gebreken mogen genoemd worden, maar wanneer in een christelijk boek de geestelijk leider, die voor velen een serieus object van verering is. op een dergelijke manier neergehaald wordt ls dat beneden de maat. Het is ook niet terecht om al vrij spoedig over de mormonen te zeggen dat het „fan- tasterij" is of over de soefi's dat het „zweve rig" is. Wie al begint met zulke opmerkingen verliest bovendien het vertrouwen van de lezer die eerlijk voorgelicht wil worden. Kri tiek kan pas geuit worden als de ander aan Het woord is geweest. En dan is het ook terecht om. zoals Van der Land dat doet, de Unified family een gevaarlijke en bedrieglij ke sekte te noemen. strandde in een voor hun gevoel langdradig Leviticus en vervelend Numeri is zeer groot. Over het algemeen is fundamentele religieu ze literatuur niet even vlot leesbaar als een spannende detective. Als er verder door Van der Land gezegd wordt dat in het geloof der mormonen „al lerlei mohammedaanse en heidense elemen ten zitten" is dat niet meer dan een kreet. Temeer daar de stichter van deze beweging de Koran niet gekend zal hebben, dus waar zouden die „mohammedaanse" motieven vandaan moeten komen? (Tevens wordt door zo'n zinnetje de hele Islam in een negatief licht gesteld). Wanneer gezegd wordt dat Hare Krishna zich met „niets" bezig houdt mag wel gemotiveerd worden waarom dit „niets" niets is, ook al vind ik met Van der Land deze beweging bepaald geen gezonde aangelegenheid. Ik kan het ook nooit erg eens zijn met al die kritiek op de rijkdom van de oosterse guru's. Als het over geld gaat moeten wij als chris telijke westerlingen maar niet te veel zeg gen. En zo is er meer niet-wezenlijke en niet gemotiveerde kritiek. Dit geldt trouwens niet over de gehele linie: het is terecht dat Van der Land wijst op de historische zwak heid van het boek van Mormon en op het geraffineerde bedrog van de Unified Family. Er worden ook in het laatste hoofdstuk over „Je eigen geloof" wezenlijke dingen gezegd. Maar er is m.i. te veel kritiek die de kern niet raakt en dat is te betreuren Een derde criterium betreft de kritiek. Is die wezenlijk en gemotiveerd of niet? Als Van der Land opmerkt dat het boek van Mor mon langdradig en vervelend is is dat geen wezenlijke kritiek. Het aantal goedwillende mensen dat begonnen is de bijbel te lezen en Een vierde criterium is: wordt de relatie gelegd met het eigen geloof in die zin dat men zich afvraagt; Hebben we als kerken gefaald? Zit er ook iets goeds in de sektes? De reeds genoemde Boerwinkel en Kok heb ben zich deze vragen steeds gesteld en de eerste heeft in meerdere en de andere in mindere mate voluit erkend dat de kerken soms hebben gefaald en dat er ook veel goeds is. Bij Van der Land mis ik dit. En juist wanneer er voor jongeren geschreven wordt is het nodig zelfkritiek te oefenen en eerlijk toe te geven wat goed is bij de ander. Dat maakt het ook beter mogelijk de wezen lijke kritiek naar voren te brengen. Er is meer op te merken, maar bovenstaan de zaken acht ik het belangrijkst. Samen vattend kunnen we zeggen: wie goed en kritisch voorgelicht wil worden over sektes en religieuze bewegingen zal dit boek niet bevredigen. Voor een vlotte eerste oriëntatie kan men er zeker mee uit de voeten, want er staat veel informatie in waardoor men glo baal weet waar men aan toe is. Maar voor ADVERTENTIE boekennieuws Seri* Cehiers voor de gemeente Prof Or. Ti. Baarde DE BETROUWBAARHEID VAM DE evamoeuEm 3* druk. 92 bi*.. 7 8.60 O* auteur behandelt achtereenvolgen» het hiatoriach probleem, da wordingsgeschiedenis en da hiatorieche betrouwbaarheid van de Pref. Or. G.P. Martveft GOED VOOR GODS WOORD 2e druk. 76 t>b., f SAO Een bezinning over de inapiratie van da Hel Hoe Schrift. Pref. Dr. H.M. Kuiten verstaat gij wat ou leest: 14e druk, 88blz., tt.7% Een poging de lezer verder te helpen in het verataan an vertolken van da Bijbel. Prof. Or. R. Scheper* JEZUS CHRISTUS IN HET HISTORISCH ONDERZOEK 2e druk, BBblz.. 7 8.86 Hoe kan or grond ven da feiten v.. worden dat Jezus ook da Chrietua ia? Verfufgbaer In de boekhandel. DJggjKOK KAMPEN *SOMs HE© Ik HETGEVPeL- DflTwE LflNGS fU<AAK- HttN Pftntkl OOMGEN - Oftr DOE/V WE- OOK.VW PAT Mtet" «««UNI CATIE Mot HEE-I HET Ais JE Alt£T UWej e(J<AA«. Heem pnnm-p - Rozie door A. J. Klei AMSTERDAM Postbus 859 Wibautstraat 131 Te» 020-913456 Tele* 13006 ROTTERDAM/DORDRECHT Postbus 940 Westblaah 9 Rollerdam Tel 010 115508 DEN HAAG/LEIDEN Postbus 10» Parkstraat 22. Den Haag Tel 070-469445 ZWOLLE/GRONINGEN Postbus 3. Melkmarkt 56. Zwolle Tel 05200-17030 Tot mijn meest geliefkoosde lectuur behoort de kerkbode der Haarlemse gereformeerden. Gretig grijp ik elke week naar het nieuwe nummer, ademloos sla ik de pagina's om en geen verfijning in de wijkberichten ontgaat me. geen détail van de kerkeraadsverslagen ontgliptmijn oog. Toch ben ik na lezing van het blad niet altijd geheel bevredigd. Ik blijf wel eens met vragen zitten Neem nu het „persverslag van de kerkeraadsvergadertng gehouden op maandag 23 augustus in de bovenzaal van de Wllhelminakerk". dat ik aantrof onder de rubriek Haarlem-Zuid Daarin lezen wij het volgende „De leuze op de Pelgrimkerk welke er met verf is opgeklad is er zeer moeilijk af te krijgen en dit kost erg veel geld met waarschijnlijk als resultaat dat er binnen de kortst mogelijke tijd weer iets op is geschreven. Voorgesteld is om er klimop of struiken tegen aan te laten groeien. Ook de tuin is voor velen letterlijk een doorn in het oog. Dit op te knappen is echter de taak van de gemeente en er is een verbod van dezelfde gemeente om hier aan te komen. De C.v.B. zal hier nog eens achteraan zitten". Wat mij nu allereerst bezighoudt is: wèt staat er op de mmur van de Pelgrimkerk? Is het een leuze van politieke strekking of is zij erotisch van aard? Het moet wel heel erg zijn, wat er neergekalkt is. want elders ln het geciteerde persverslag wordt ons gemeld dat de hervormden niet langer hun diensten zullen houden in de Pelgrimkerk en verhuizen naar de aula van een school. Er staat wel niet bij waarom ze ergens anders kerk gaan houden, maar ik begrijp best dat die brave hervormden het vertikken, nog langer elke zondagochtend in hun stichtelijke verwachtingen gestoord te worden door 't aanschouwen van een rotleus. Zo zien we maar weer: als het kalf verdronken is. dempt men de put en als de hervormden de benen hebben genomen (met medeneming van hun eigen liedboeken, zoals het persverslag bekommerd vaststelt, want nu zullen de gereformeerden zelf de bundel moeten aanschaffen). als de hervormden verdwenen zijn. wordt de leuze aan het oog der gelovigen onttrokken. Of liever, worden plannen in die richting gemaakt. Met de geest van het voorstel, dat op de kerkeraadstafel van gereformeerd Haarlem-Zuid is neergelegd, kan ik mij verenigen. Ik zie wel eens mensen van de stadsreiniging doende om leuzen van muren weg te werken. Daar komt een heel apparaat bij te pas en de Haarlemse eerwaarden hebben gelijk: dat kost heel wat centjes en binnen de kortste keren ls op de gereinigde plek een andere leuze geklad. Maar waarom wordt er nu zo vaag gesproken over klimop of struiken? Weet Haarlem-Zuid wel dat een niet gering aantal soorten struiken de herfst de blaren laat vallen en dat dan door de kale takken de afschuwelijke leuze weer te ontwaren zal zijn? Ik lees niet dat de mogelijkheid van boompjes is overwogen en toch zouden, denk ik. een paar flinke coniferen uitnemend dienst kunnen doen Is er onder de huisgenoten des geloofs geen tuinman, die de kerkeraad hieromtrent voorlicht? Die klimop zou ik maar niet doen, dan krijg je eerder spinnen en torren dan Zwaluwen met een kunstig nest. En als ik goed begrijp, levert de tuin al ergernissen genoeg op. Ik zou de letterlijke doornen maar niet met figuurlijke vermeerderen. Over de paar zinnetjes ln het persverslag, gewijd aan de tuin. heb ik ook lang moeten nadenken. Het is de taak van de gemeente, de tuin op te knappen, las lk en ik knikte goedkeurend. Voor mijn geestesoog verrees het beeld van enige wakkere, Jonge borsten van Haarlemsen gereformeerden huize, dié met schoffel en hark des zaterdags geheel vrijwillig naar de Pelgrimkerk tijgen teneinde daar wat ln de tuin te rommelen. Je kunt de betekenis van zoiets niet gauw overschatten, want wanneer Je als gemeente samen aan het wieden gaat. zet Je je ln het licht van pslam 8 aan een koninklijk karwei. De mens is héérser. ook over een stadstuin. Uiterst merkwaardig is het dan verder te lezen, dat er van diezelfde gemeente een verbod is om aan de tuin te komen. Wat betekent dit? Is er een gemeentevergadering gehouden waarop is vastgesteld dat er eh vreemde dingen gebeurden achter het doornige groeisel van de tuin der Pelgrimkerk en dat het maar beter afgelopen kon wezen met dat vrijwilligerswerk? En waar moet de C.v.B. (commissie van beheer, gereformeerde kerkvoogdij) achteraan lopen! Of zou het in verband met de tuin opeens over de burgerlijke gemeente gaan? Ik zet er een punt achter, de vragen stapelen zich alleen maar op. Er ls i on H ■ede ithou iterei V£ igrai lepu een werkelijke ontmoeting met de sektes Is het niet voldoende. Een heel ander boek is de verzamelbundel „Tussen hemel en aarde". Het is met een zekere aarzeling dat lk dit boek aankondig omdat er een tweetal bijdragen van mijn hand ln zijn opgenomen. Ik heb de vrijmoe digheid er toch maar over te schrijven, want ik heb geen verantwoordelijkheid gedragen voor de totstandkoming van deze bundel. Dit boek is verschenen in de sociaal- culturele reeks van Samson en wil informa tie geven over een aantal hedendaagse reli gieuze bewegingen. Het heeft niet de bedoe ling de sektes te beoordelen of er een chris telijke visie op te geven. In dit werk komen vier soorten bewegingen aan de orde: revlvalistische (over de Jezus- beweging), mystieke (Hare Krishna. Meher Baba en Esoterie), psychedelische ?n tenslotte maatschappijkritische (voorname lijk over SJaloom te Odijk). De stof wordt op twee manieren behandeld; sommige artike len zijn enkel beschrijvend, andere geven een sociologische analyse. Er komt veel en boelend materiaal aan de orde. Wie zich bij de SJaloomgroep betrokken heeft gevoeld zal het desbetreffende hoofdstuk met inte resse lezen (behalve de tien pagina's vooraf met sociologische voorvragen). Interessant is de beschrijving van een Chris tus-commune in Amerika, leerzaam ook voor basisgroepen "in Nederland. Het werk is niet altijd even eenvoudig, met name omdat bij ieder sociologisch artikel opnieuw de vragen naar definiëring en me thode gesteld worden, maar voor iedereen die zich grondig wil verdiepen in wat er momenteel geestelijk aan de hand is in onze cultuur is het een verhelderend en belang rijk boek. Tenslotte zij nog opgemerkt dat uit belde boeken blijkt dat de belangstelling voor God en voor de religie bepaald niet voorbij is. Het einde van de religie is niet in zicht. Het is trouwens de vraag of dat ooit zal komen. Dr. R. Kranenborg (gereformeerd predikant te Amsterdam; hij promoveerde op een studie over nieuwe religieuze bewegingen) be spreekt: „Wat bezielt ze van Sipke van der Land (uitg. Kok, Kampen, 119 pag., veel illustraties, waarvan een paar bij dit artikel zijn afgedrukt, prijs 12,50). Voorts kondigt hij aan: „Tussen hemel en aarde" onder redactie van P. H. Vrijhof (uitg. Samsom, Alphen aan den Rijn, 256 pag., prijs 24,50). WIE HEEFT ZAL GEGEVEN WORDEN Wie een spotter terechtwijst haalt schande opz'n hals, wie een goddeloze berispt, bezoedelt zich Begiftig de wijze, hij wordt nog wijzer, leer de rechtvaardige, hij vermeerdert zijn inzicht. (Spreuken 9, 7-9). Op zichzelf genomen doen di spraken wat vreemd aan. Een btAUtise grimmig en verbitterd. Waarscl lijk hebben we hier met de ervi t gen van de wijsheid te doen. wijsheid heeft geroepen en uitgi ci1,'r1 digd. Ze heeft gezegd: ik heb maaltijd, kom bij me eten en laat *7 Je goed doen. Maar daarop zljnn sen aan 't spotten geslagen: Mcx '7" haar horen met 'r „kom bij me eti "rL Ik weet waar ik me liever te g doe. Ja, de maaltijd van de wijst fl/Y; is geen diner in een hotel met e sterren. En wie alleen maar lel wil eten kan hier nauwelijks tere Want het gaat natuurlijk om TT.3' „Tischreden"; zoals Luthers tafelte sprekken heten. Het gaat natuure .p om er verder mee te komen. Ik J®1"P mensen die anderen bij zich thl uitnodigen om samen te praten 0 v het eten van de wereld der honger J» J. den. En daar ben Je dan ook wati p kwijt. Daar spotten mensen mee. Eigenlijk zegt de wijsheid, v '6fl uit eigen ervaring, ga er maar niet in! Daar ls niet meer mee te prat |haa Ik geef m'n wijsheid aan wie al 1 gs e beetje wijs is, d.w.z. zo wijs dat hl] Col wijsheid zoekt. En zo rechtvaar or n dat hij de gerechtigheid zoekt. n ee komen dan ook verder. Hoe zei mde dat ook al weer? „Wie heeft zal ge 0gra ven worden". Dat zal 't wel bt kenen. Beroepingswerk NED. HERV. KERK Bedankt voor Krimpen a.d. Lel Koudstaal te Ridderkerk. GEREF. KERKEN VRIJG. Bedankt voor Haarlemmernufcant Oostzijde: K. H. de Groot te IJ#scf muiden-Grafhorst. lller :eft oude lanr :n v. eid, oed- SI CHR. GEREF. KERKEN Beroepen te Urk: J. Westerink Nunspeet. Mgr. P. A. Nierman In het ziekenhuis ln Hilversum ieer emeritus bisschop P. A. Nierman 1 odig Groningen op 75-jarige leeftijd ov oor leden. Maandag 20 september zal worden begraven op het kerkhof v ,EN huize St. Elisabeth te Ls e Vuursche, waar hij sedert 1969 2 emeritaat doorbracht. Zijn opvolj et] in Groningen, bisschop J. B. W Möller, zal maandag om elf uur ln St. Vituskerk te Hilversum voorgi «n de plechtige uitvaart. Er zal gi Sr lijkrede worden uitgesproken C'JV* zijn priesterwijding op 15 augus "v 1924 was hij respectievelijk ka P laan, pastoor en deken ln Bor Utrecht, Oosterhout en Grorüng In 1956 werd hij bisschop van 0 nlngen. Onder zijn bestuur kreeg bisdom Groningen spoedig de na van „De tuin van de oecumene" vi wege de goede contacten tussen p^ieei testanten en katholieken, ADVERTENTIES j ietr< een tijd geweest dat in een kerkeraadsverslag slechts stond dat de agenda in goede orde was afgehandeld. Tegenwoordig is dat beter, ook Haarlem-Zuid doet dapper z'n best. maar is er, gelijk uit het voorgaande kan blijken, nog lang niet. En dat ln onze dagen, waarin iedereen de mond vol heeft van communicatie. Dóórover gesproken, bijgaande strip haal ik uit het nieuwe vader-en-zoon-boekie van Peter van Straaten, dat „Vader zoon gaan het helemaal maken" heet en dat uitgever Van Gennep te Amsterdam voor 6,90 aan de man brengt. En om mogelijk misverstanden te voorkomen, ik heb liever vage kerkeraadsverslagen dan ruzie in gereformeerd Haarlem-Zuid. jongerendag rijnhal arnhem zaterdag 25 september a.s 10-16 uur toegang vrij Inleidingen op bijbelse thema's dooi ds. |.j. poort, gert doornenbal, henk binnendijk, muziekprogramma: Jongerenkoor van de gerei, sociale academie te ede, jeugdzanggroep "black and white generation", gospelgroep "the llghtbearers", gospelzangeres esther tlms, uit amerika de gospelzanger gary archer, koperensemble leger des hells een initiatief van de evangelische omroep A informatie postbus S656 hiiversum m tel 02150-52641 (tst. 227) GIRO 2914600 stichting Inv COMITÉ HULPVERLENING ZUID-OOST-AZIË Postbus 1527, Groningen Steun aan vluchtelingen uit%Vietnam, Laos en Cambodja.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 2