Jammer dat de rechtervleugels ontbreken'
I
Wereldwijde zending
financiert vliegtuig
Vandaag
Ds Van Andel over „Samen op weg":
Onze adressen:
BOEKENVEILING TE AMSTERDAM
TON BOLLAND beëdigd taxateur
VOORBIJGANGERS
WOENSDAG 15 SEPTEMBER 1976
KERK/BINNENLAND
TROUW/KWARTET 2
door Bert Aalbers
In tegenstelling tot veel offi
ciële kerkelijke stukken is het
verslag van de enquête die de
interimraad van deputaten
„Samen op weg" in juni van
dit jaar onder alle hervormde
en gereformeerde kerkeraden
heeft gehouden, een boeiend
relaas. Dat komt omdat naast
de veelzeggende, maar altijd
wat droge cijfers, ook de vaak
zeer smeuïge commentaren
zijn opgenomen. Beter dan de
cijfers getuigen ze van de
strijd, het verdriet, de erger
nis, maar ook de vreugde en
de voldoening, die de samen
werking of het gebrek eraan
geven, staat in het verslag.
(Zie ook Trouw van vrijdag jl.)
We vroegen de hervormde theoloog
dr C. P. van Andel Azn., secretaris
van de Interimraad en samensteller
van het verslag van de enquête,
wat hij zelf vindt van het resultaat.
Hij antwoordt: „Ik constateer ener
zijds een zekere -moeheid, ander
zijds een beetje een teruggaande
beweging omdat men schrikt voor
de consequenties, identiteitsverlies
en dergelijke. In veel gemeenten is
veel op gang gekomen, maar nu zit
men op een dood punt. Hoe moet je
verder gaan wanneer je wat organi
satorische afspraken hebt ge
maakt? Hoe moet je dat overbren
gen aan de gemeente? Vooral het
laatste blijkt een geweldige drem
pel voor veel gemeenten in hun
samenwerking", zegtdr Van Andel.
'„Wegens die drempel hebben wij
het boekje „Te gek om los te lopen"
uitgegeven: de gemeenteleden be
trekken bij de zaken waar we mee
bezig zijn. Dat boekje is de deur
uitgevlogen, er zijn 17.000 exempla
ren van gedrukt, dat halen we nooit
met welke uitgave dan ook. Er is
kennelijk behoefte aan informatie
en veel meer belangstelling voor dit
synodale gebeuren dan je zo op
pervlakkig zou verwachten. Ook de
reactie op de enquête is boven ver
wachting. Van de 2318 formulieren
die hier de deur uitgingen, zijn er
1466 teruggezonden dat wil dus
zeggen ruim 60%, voor een dergelij
ke enquête een ongekend hoog per-
Uit het verslag van de enquête
blijkt „dat het regelmatig houden
van gezamenlijke diensten steeds
meer de meest geëigende vorm
wordt in hervormd-gereformeerde
samenwerking. Het is nog niet zo
lang geleden (1961/62) dat de gere
formeerde synode onder wel om
schreven en zeer beperkte voor
waarden de ruimte schiep voor het
houden van gemeenschappelijke
diensten jaet kerken van andere
formatie'. Na 15 jaar is het klimaat
zozeer veranderd, dat 45,5% (de
hoogste score) opgeeft, dat men
regelmatig samen kerkdiensten
houdt."
Dr. Van Andel vindt dat belangrijk
„omdat aan het houden van geza
menlijke diensten een geestelijke
beslissing voorafgaat, die vooral in
de relatie hervormd-gereformeerd
fel* A.
van zeer grote betekenis is. Alleen
vraag ik me wel eens af of ze weten
wat ze doen, want als je besluit om
tot gezamenlijke diensten te ko
men, dan ben je een punt gepas
seerd waar men in het verleden
uiteengegaan is: het belijden zoals
dat in liturgie en prediking aan de
orde komt. De waarheidsvraag
komt dan ter sprake.
Vroeger was het zo: al was er ook
maar één vrijzinnige tussen Ro-
deschool en Terneuzen, dan was er
al geen sprake van enige vorm van
samenwerking in de eredienst; dat
mocht hoogstens een .samen
komst' zijn, zonder toga en zonder
zegen! Wanneer dus nu zo'n hoog
percentage samen kerkdiensten
houdt, ben je echt een grens gepas
seerd, dan heb je een beslissing
genomen die erg hoopvol is. In het
rapport heb ik geschreven dat dan
in principe de breuk geheeld en
tegenstelling overwonnen is. Ik
weet alleen niet of men dat ziet en
de gevolgen daarvan aanvaarden
wil."
Uit de enquête blijkt dat de samen
werking vaak staat of valt met de
predikant Als hij „ertegen" is, gaat
de zaak niet door, als hij ervoor is,
zakt het in elkaar zodra hij ver
trekt. Bent u daarvan ge
schrokken?
Dr. Van Andel: „Geschrokken niet,
want ik wist het wel. Maar 't is
natuurlijk wel een belangrijk punt.
Wil „Samen op weg" toekomst heb
ben, dan zal de predikant een ande
re rol moeten spelen. Die domine
rende rol wordt hem waarschijnlijk
ook wel opgedrongen. Het begint
meestal bij de predikant. Dat vind
ik begrijpelijk: je ontmoet je colle
ga, komt bij elkaar op bezoek,
maakt samen plannen en bent alle
bei full-time bij het werk betrok
ken; dus dat is op zichzelf niet zo
gek. Maar dat het zo blijft en dat de
hele samenwerking op losse schroe
ven komt te staan als één van de
dominees weggaat, dat vind ik ka-
tastrofaal."
Hoe voorkom je dat?
„Het beste tegenwicht tegen domi
nerende dominees is natuurlijk een
levende, mondige gemeente. Daar
uit blijkt opnieuw hoe belangrijk
het is om de gemeente volop bij het
eenwordingsproces te betrekken.
Bovendien zal men er rekening mee
moeten houden bij het beroepings-
werk, door alleen predikanten te
beroepen die de samenwerking wil
len voortzetten. Ook wederzijdse
participatie in beroepingscommis
sie lijkt me zeer gewenst!"
In de enquête wordt meer dan eens
door kerkeraden geklaagd over in
menging van buitenaf. Zo is er er
gens een classis die een stuk samen
werking terugdraait door een aantal
besluiten van de kerkeraad op te
schorten.
„Ik vind dat eigenlijk een kwalijke
zaak. Ik begrijp heel goed dat er
orde op zaken moet zijn en dat
afspraken moeten worden nage
komen. Aan de andere kant is het
zo, dat een proces van samenwer
king en van integratie hervormd-
gereformeerd regionaal zozeer z'n
eigen kleur heeft, dat daar toch wel
een grote vorm van vrijheid tegeno
ver mag staan. Bovendien moet
men zich wel realiseren, dat een
beslissing van bijvoorbeeld een ge
reformeerde classis in het beleid
van een kerkeraad in haar ressort,
ook ingrijpt in het beleid van de
hervormde kerkeraad ter plaatse
Juridisch heeft men daartoe het
volste recht, maar moreel is dit
toch wel aanvechtbaar, 't Is be
paald verkeerd wanneer eenzijdig
vanuit beleidsorganen wordt inge
grepen; waar samenwerking is zal
dat altijd van twee kanten moeten
gebeuren."
Oecumene
De vrijzinnigheid blijkt ook nog
altijd een moeilijk punt te zijn,
maar de grootste moeilijkheden in
de samenwerking blijken te liggen
aan de rechterkant van het kerke
lijk leven. Ook deze klacht is we
derzijds:
gereformeerde kerkeraden kla
gen over gereformeerde bonds-
gemeenten die van geen contact
willen weten; ze zijn „ultra-rechts,
bijna sektarisch" schreef iemand in
dit verband;
hervormde kerkeraden wijzen
op verontrusten in de gereformeer
de kerken die dwarsliggen; één ker
keraad spreekt zelfs van een „anti-
hervormde aktiegroep."
Het gevolg van dit alles is dat de
samenwerking steeds meer een zaak
van het midden wordt.
Dr. C. P. van Andel Azn.
„Je constateert dat in het hele oe
cumenische bedrijf in Nederland
een oecumene van het midden ge
groeid is waar je de flanken moei
lijk bij krijgt. En hoe duidelijker
het midden herkenbaar is, des te
moeilijker is het om rechts en links
van het midden weer bij het geheel
te betrekken. Nu is het wel zo. dat
momenteel het middenfront tamer
lijk breed is. Wanneer je het in
historisch perspectief bekijkt,
moet je zeggen dat het midden in
Nederland nog nooit zo breed is
geweest als na de oorlog. Dat
maakt het makkelijk om bepaalde
contacten te leggen, maar daarmee
snijd je tegelijkertijd allerlei ban
den naar links en naar rechts af.
Vooral naar rechts ligt dat op het
ogenblik bijzonder moeilijk.
Gegroeid
De positie van de gereformeerde
bond in de hervormde kerk is ge
groeid in een periode van 70 jaar.
Toen de bond werd opgericht was
het dacht ik helmaal niet de
bedoeling om een sterke organisa
tie te bouwen. Ze wilden in en ten
dienste van de hervormde kerk de
waarheidsvraag aan de orde stel
len. Nou dan moet je natuurlijk
zeggen dat dat mislukt is. Ze heb
ben een organisatie gebouwd met
eigen zendingsterreinen en eigen
bladen, met eigen jeugdwerk en
met eigen financieën, met een ei
gen pers en met een eigen secreta
ris-generaal of hoe je dat noemen
wilt. Ze maken naar buiten de in
druk van een gesloten blok dat een
sterke machtspositie inneemt. Dat
is in de gereformeerde kerken hele
maal niet het geval met de veront
rusten. Wat het ooit worden kan dat
weet ik niet, maar zij willen inder
daad de gereformeerde kerken in
hun geheel terugroepen van wegen
waarvan zij vinden dat het verkeer
de wegen zijn, en als het moet stap
pen ze eruit. Dat zullen de bonders
nooit doen, hoe groot hun bezwa
ren tegen de hervormde kerk- en
tegen de samenwerking met de ge
reformeerden ook zijn. Ik vind
dat ontbreken van die rechtervleu
gels erg jammer, want ik ben van
mening dat die vleugels een be
langrijke invloed zouden kunnen
hebben inhoudelijk een belangrij
ke bijdrage zouden kunnen geven
aan het geheel. Ik hoop daarom,
maar ik weet niet hoe dat moet. dat
er wegen gevonden worden waar
door de vleugels meer betrokken
worden bij „samen op weg" en de
oecumene in het algemeen."
Wat verwacht u van de ge
meenschappelijke synodevergade
ring?
Dat vind ik een erg moeilijke
vraag. Ik kan beter zeggen wat ik
daarvan hoop. Ik hoop, dat die ver
gadering zoveel inspiratie geeft aan
het plaatselijk vlak, dat men in een
volgende versnelling ermee verder
gaat. Als er dan bovendien nog een
wat duidelijker gestruktureerde sa
menwerking voor de dag zou kun
nen komen tussen de landelijke
organen met name dus de syno
des dan is dat meegenomen. De
interimraad heeft een werkverslag
opgesteld met een aantal beleids
voorstellen. Die voorstellen zijn be
oordeeld door een commissie van
rapport bestaande uit alle leden
van de beide moderamina. Zij
concretiseren een aantal samen
werkingsvormen die ik eigenlijk
wel erg leuk vind en waar wij in de
interimraad nog niet aan gedacht
hadden: men stelt voor twee
vaste adviseurs in eikaars synode
te benoemen die alle rechten van
adviseurs ter synode krijgen toebe
deeld vaste adviseurs in eikaars
moderamen met dezelfde rechten;
mededeling te doen aan elkaar
wanneer een onderwerp ter bestu
dering wordt opgedragen, om waar
mogelijk te komen tot een geza
menlijke studiecommissie; stuk
ken voor de ene synode te laten
beoordelen door een commissie
van rapport van de andere synode;
een commissie in te stellen die de
erkenning van eikaars predikan
ten-opleiding voorbereidt. Als dat
allemaal erdoor komt en lukt, dan
is dat erg belangrijk. Maar omdat
ik geloof, dat de toekomst van „sa
men op weg" ligt op het plaatselijk
vlak, hoop ik dat men daar de sti
mulansen en de inspiratie krijgt,
die men nodig heeft.
Bert Aalbers te Emmeloord is o.m.
medewerker van Hervormd Neder
land en van Weerwoord.
UIT
VAN LEZERS
Preek (2)
AMSTERDAM
Postbus 859
Wibautstraat 131
Te» 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 9. Rotterdam
Tel 010-115588
OEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3.
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel 05200-17030
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
BIJ publlkatle wordt de naam van
de schrijver vermeld.
In TROUW van 11 september blijkt
wel uit het briefje van Krijn de Jong
dat hij het werk en de gedachte van
Ds. Doucé niet goed begrepen heeft.
Ds. Doucé heeft zich nooit uitge
sproken tegen „de heilige huwelijk
se staat" waarover drs. Henk de
Jong spreekt in zijn preek: „Waar
liefde woont Verder is het wei
jui»t dat ds. Doucé stage gelopen
heeft op het NVSH en het C O C. in
Amsterdam. Zonder dat hij achter
alle stellingen van deze verenigin
gen staat kan hij toch verschillende
werkgroepen van deze organisaties
op prijs stellen en mensen er naar
doorverwijzen.
Ds. Doucé denkt dat de meeste sek
suele problemen relatieproblemen
zijn, relatiestoornissen met God
(vertikaal) en met de medemens (ho
rizontaal) en dat Jezus Christus als
voornaamste boodschap bevrijding
en verzoening is komen brengen
Zijn houding ten opzichte van ho
mofielen ligt volledig in de lijn van
het rapport van de Gereformeerde
Kerken „Over Mensen die Homofiel
zijn" 1972.
Amsterdam „Stichting Bijzonder
Pastoraat Buitenland"
(mevr. S. G. Schenkel, secr.)
Samen op weg (1)
De wijze waarop het bestuur van de
gereformeerde bond gemeend heeft
zijn bezwaren tegen het streven tot
eenwording kenbaar te moeten ma
ken, moet ons dringen tot een woord
van protest. Dit betreft vooral de
uiterst kritische, maar m.l. bovenal
onbillijke benadering van de wijze
waarop de gereformeerde kerken be
zig zijn om hun roeping om belijden
de kerk te zijn ook nu gestalte te
geven. Het lijkt alsof er weinig be
grip aanwezig is voor de wijze waar
op men, zowel door het eenparig
geloofsgetuigenis van januari 1974,
als op de conferentie, die in Januari
1976 aan de vragen van het belijden
is gewijd, met deze opdracht serieus
bezig heeft willen zijn. Dit gemis aan
begrip, deze houding van afweer,
doet de vraag rijzen of het niet zaak
der kerken moet zijn om nog eens
opnieuw duidelijk te maken wat de
diepste motieven zijn, de eigenlijke
beweegredenen om. naar de roeping
van Christus, als Hoofd van Zijn
kerk, om des evangelisch wil, de
eenheid opnieuw te zoeken. Moge
het de komende vergadering der sy
noden gegeven worden om in alle
duidelijkheid en beslitstheid op de
weg waarop de kerken nu geroepen
worden, verder te gaan.
Uithuizen S.F. van Veenen
Doorgedraaide groente
Er wordt momenteel op grote schaal
groente en fruit doorgedraaid, daar
de zogenaamde interventieprijs op
de veilingen niet wordt gehaald. Via
krant en tv viel mij op dat er een
absurd groot verschil blijkt de zitten
tussen deze minimumprijzen en de
prijs die de consument betaalt. Bij
appels en sla bijvoorbeeld blijken de
consumentenprijzen ruim vijf maal
zo hoog te liggen als deze interven-
tleveilingprijzen. Nu zijn er twee mo
gelijkheden:
1. of de kweker ontvangt slechts 20
procent van de consumentenprijs;
2. of de handel verlengt de periode
van schaarste met hoge prijzen,
kunstmatig, door nu de aanvoer van
groente en fruit weer op gang komt,
minder dan normaal aan te kopen en
zo kunstmatig de veilingprijs te
drukken. Dit laatste lijkt mij de sleu
tel tot de situatie van thans, waarbij
bonen worden doorgedraaid, terwijl
de consument ze niet kan kopen
omdat ze te duur zijn.
Heiloo T. de Groot
Zielig
Waarschijnlijk goedbedoeld, zei
Louis van Dijk in de krant van zater
dag. ll-9-'76: „Ik improviseer het
best als ik aan zielige oude manne
tjes denk en daar heb je er nogal wat
van." Mag ik dan, even goedbedoeld,
zeggen: „Ik luister het best als ik aan
zielige componisten denk en daar
heb je er nogal wat van."?
Van een onzer medewerkers
ZEIST De Nederlander Der-
kjan Eeninkwinkel is met een
klein vliegtuig naar Kenia ver
trokken om daar zendingswerk
te helpen beginnen in nog niet
eerder met het evangelie be
reikte gebieden. De financie
ring van het vliegtuig, alsmede
een grote hoeveelheid radio
apparatuur. is een nieuw pro-
jekt van de zgn. „geloofszen-
ding" die onder de naam Wé-
reld-Wijde Zending werkt en in
1962 werd gesticht door Hage
naar Wim Bosveld.
Sliedrecht
J. Hulsman Het projekt kwam ter sprake op de
(sekr. PCOB in Ned.) jaarlijkse conferentie van het zen-
ADVERTENTIE
Dinsdag 28 en woensdag 29 september houden wij weer boekenveiling.
Geveild worden enkele belangrijke bibliotheken w.o. de bibliotheken van
Prof. Dr. Th. Haitjema, Apeldoorn
Ds. I. Hamming, Loppersum (Gr.)
Ds. G J. Tijsseling, Sliedrecht
bestaande uit theologie, filosofie, oriëntalia, commentaren, bijbelverkla
ringen, exegetische studies, theol.- en kerkhistorische dissertaties (waaron
der een grote verzameling werken over de Middeleeuwen; beginperiode der
Reformatie en de geschiedenis der Doopsgezinden) naslagwerken, woor
denboeken etc.
Daarnaast worden er ook zeer zeldzame .16e, 17e, en 18e eeuwse werken
geveild, zoals werken van Luther, Calvijn, Melanchton, Beza, Reformatie.
Nadere Reformatie (w.o. zeer veel zeldzame werken van WILLEM TEE-
LINCK), Reveil en Afscheiding.
De rijk geïllustreerde catalogus (112 pag.) kunt u aanvragen door 2.50 te
storten op giro 17.71.82 t n v. TON BOLLAND, v/h Van Bottenburg.
Amsterdam
Kijkdagen: Zaterdag 25 en maandag 27 september.
Prinsengracht 493, Amsterdam, telefoon (020)-221921
Lid Ned. Ver. van Antiquaren
Intern, league of antiquarian booksellers
Ned. Vereniging van Makelaars en Veilinghouders.
dingsgenootschap, dat zorgt voor le
vensonderhoud en hulpmiddelen
van in totaal meer dan vierhonderd
inheemse predikers. Bosveld ontwik
kelde een systeem, waarbij sponsors
worden gezocht om één bepaalde
prediker voor hun rekening te
nemen.
Andere sponsors financieren levens
onderhoud en studie van bijvoor
beeld bijbelschoolstudenten, wezen
of radiowerkers. De kosten daarvan
zijn relatief laag: voor 90 per
maand kan men een inheemse predi
ker onderhouden, voor 25 per
maand een bijbelschoolstudent. De
organisatie werkt, behalve in Kenia,
ook in Barbados, Guyana, Pakistan,
Sri Lanka, Indonesië en Haïti.
Weeshuis
Een eveneens op de conferentie ge
lanceerd nieuw projekt. was de bouw
van een weeshuis en hospitaal in
India. Daarbij worden ook rijstvel
den aangelegd, waarop wezen ge
deeltelijk voor eigen onderhoud kun
nen zorgen. Door het vervaardigen
van kleden, die in Nederland worden
verkocht, zorgen ook in tehuizen sa
menwonende christelijke weduwen
ten dele voor hun eigen onderhoud.
Men poogt op deze manier te ontko
men aan de Indiase wettelijke bepa
ling dat geen financiële hulp uit het
buitenland mag worden geaccep
teerd. Handelsbetrekkingen zijn wel
toegestaan.
De In moeilijk bereikbare gebieden
in Noordwest-Kenia in te schakelen
piloot Eeninkwinkel is specialist in
radio-communicatie en werkte in
Nederland bij de PTT-
opsporingsdienst. Van zijn centrum
in Meru uit kan hij duizend kilome
ter in de omgeving contact onder
houden met zendingswerkers en in
geval van moeilijkheden en voor de
aanvoer van materialen en voedsel
met het vliegtuig te hulp komen. Hij
zal samenwerken met enkele andere
zendingsorganisaties.
De uit Mombassa afkomstige zen
dingswerker Kakinda sprak tijdens
de conferentie zijn verwondering uit
over de welvaart, die hij in Neder
land had gevonden. Hij vroeg om
hulp voor het evangelisatiewerk in
zijn land. „De meeste zendelingen
die uit het westen kwamen zijn naar
Nairobi en andere grote steden ge
gaan en hebben daar grote gebou
wen neergezet", zei hij. Kakinda
vroeg hulp voor de stichting van een
trainingscentrum voor de inheemse
voorgangers en evangelisten, die
over het algemeen weinig opleiding
hebben genoten.
Wereldraad vraagt
aandacht voor Chili
GENEVE De Wereldraad van
Kerken heeft de steun van de wereld
gevraagd in de strijd voor de men
senrechten in Chili en andere landen
in het zuiden van Latijns-Amerika.
De raad noemt met name de zaak
van Hernan Montealegre, een Chi
leense advocaat die in mei is gear
resteerd en die zonder aanklacht en
proces gevangen wordt gehouden,
eerst gedurende 17 dagen in de be
ruchte gevangenis „Quatro Alamos"
en nu in het kamp „Tres Alamos."
Pogingen van de Chileense rooms-
katholieke kerk om hem vrij te krij
gen zijn mislukt.
De 38-jarige Montealegre is vader
van twee kinderen. Tussen 1966 en
de staatsgreep van 1973 heeft hij
diplomatieke functies bekleed, na
dien wijdde hij zich aan de verdedi
ging van politieke gevangenen. Aan
vankelijk werkte hij met het nu ont
bonden comité voor samenwerking
ten behoeve van de vrede van
bisschop Helmut Frenz, de uit Chili
verbannen Lutheraan. De laatste
tijd werkte Montealegre samen met
het vicariaat voor solidariteit van de
aartsbisschop van Santiago, dat het
werk van het comité voortzet.
OVER DE DOOD
Weinig predikers hebben zo indrin
gend over de dood gesproken als
John Donne (1573-1631) in zijn preek
over Psalm 89 vers 47: What man is
he that liveth, and shall not see
death? Welk mens leeft er. die de
dood niet zien zal? Op een bepaald
ogenblik begint hij te spreken over
dat „zien van de dood". En dan ci-
teert hij de kerkvader Cyprianus in I
een brief aan de heiden Demetria- i
nus. „Wij zien kinderen geboren als
grijsaards. Hun haar is veranderd
voor dat ze begonnen op te groeien.
Wij sterven niet op leeftijd, wij wor
den oud geboren. Velen van ons heb
ben de dood in zichzelf gezien; in
veel van die stappen, zoals de mora
list (Seneca) het uitdrukt. We heb
ben de dood van ons kind-zijn gezien
in onze jeugd, de dood van Qnze
jeugd, toen we volwassen werden en
tenslotte zullen we de dood van onze
ouderdom in de dood zelf zien. Maar
toch daarna, een stap verder dan die
moralist ging, zullen we dood van de
Dood zelf zien in de dood van Chris
tus". Roger Garaudy heeft iets van
deze gedachte in zijn boek „Het hart
op de tong". Hij zegt dat het erom
gaat jeugdig te worden. We worden
stokoud geboren en op school zijn we
redelijke heertjes, en zelfs half
volwassen gedragen we ons zoals het
hoort, want we zetten ons, als iede
reen, tegen ouderen af. Het is zaak
om op tijd jeugdig te worden. Jeug
dig genoeg om te geloven, d.w.z. om
verrassingen te aanvaarden. Verras
send is althans die wending van
Donne. Als we onze kinderlijke tijd
en onze jeugd en ons volwassen-
worden en onze middelbare leeftijd
allemaal hebben zien doodgaan, en
zelfs als we de dood van de ouder
dom hebben zien naderen, dan kun
nen we in het geloof de dood zelf zien
sterven in de dood van Christus. Een
mens moet jeugdig worden om te
geloven.
Beroepingswerk
NED HERV.KERK
Beroepen te Eindhoven (toez.): J. C.
Nennie te Zaandam; te De Bilt; G. H.
Duyvendak te Eist; te Berkel en Ro
denrijs (toez.): D. D. Lucas te Waar
denburg; te Woudsend: H. Bousema
past. medewerker te Oldebert; te
Edam: mej. H. I. Kuper vicaris al
daar; te Doorn: F. van der Sluis te
Nieuw Beijerland.
Bedankt voor Rijssen:
J. C. Schuurman te Putten; voor
Oudega-Suameer: H. van Gosliga te
Hijker-Smilde.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Rotterdam
Alexanderstad: B. Koekkoek te
Waddinxveen; naar Winsum: J. de
Hoop te Spijkenisse die bedankte
voor Lemmer.
GEREF. KERKEN VRIJG. B V.
Beroepen te Deventer I. C. M. Lange-
slag: K. H. de Groot te IJsselmuiden-
Grafhorst.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Borssele: A. Bac te
Boskoop.
DOOPS. BROEDERSCHAP
Beroepen te Leiden: W. H. Kuipers te
Grouw, die dit beroep heeft aange
nomen.
Ds. D. C. van Wijngaarden
Op 63-jarige leeftijd is overleden ds.
D. C. van Wijngaarden, predikant
van de (hervormde) buitengewone
wijkgemeente (in wording). Ds. Van
Wijngaarden begon zijn loopbaan
als hulpprediker te Rotterdam-
Vreewijk. Daarna diende hij de her
vormde gemeenten te Hooge Zwalu-
we, te Honselersdijk, te IJmuidén en
te Haarlemmermeer (Hoofddorp).
Sinds 1968 stond hij te Wezep.
Prof. dr A. D. R. Polman
Het is 26 september vijftig jaar gele
den, dat prof. dr A. D. R. Polman
predikant werd in de gereformeerde
kerken. Hij diende de kerken van
Roden, Bolsward en Alkmaar. Daar
na was hij van 1950 tot 1967 hoogle
raar dogmatiek aan de theologische
hogeschool te Kampen. Prof. Pol
man, die thans 79 jaar is, schreef
veel, onder andere twee veel ge
raadpleegde commentaren op de Ne
derlandse geloofsbelijdenis.
Karl Rahner
Terwijl liberale, links-getinte theo
logen als Hans Küng en Giovanni
Franzoni vinden, dat er in de r.k.
kerk ruimte moet zijn voor mensen
als de traditionalistische Franse
aartsbisschop Lefebvre, neemt de
pausgetrouwe bekende Duitse theo
loog Karl Rahner een streng
standpunt in. „Marcel Lefebvre is
een ketter vanaf het moment, waar
op hij de paus tot ketter verklaar
de," aldus Rahner in een vraagge
sprek met „Welt am Sonntag." Een
van de zaken, waarvoor Lefebvre
strijdt, is het behoud van het Latijn
in de mis. Rahner merkt ironisch op,
dat Lefebvre dan zou moeten vech
ten voor de mis in het Aramees, de
taal van Jezus, en het Latijn zou
moeten verwerpen, omdat die taal
pas na de derde eeuw na Christus in
de liturgie in gebruik kwam.
Os. G. van Estrik
Op 53-jarige leeftijd is overleden ds.
G. van Estrik, hervormd predikant
te Dordrecht. Ds. Van Estrik werd in
1953 predikant te Nieuwland en
Oosterwijk bij Leerdam. In 1961
ging hij naar Genemuiden en van
daar in 1972 naar Dordrecht.
