EG
Plannen basisonderwijs onaanvaardbaar
Meer resultaat mogelijk
bij bevolkingsonderzoek
baarmoederhalskanker
Demonstratie tegen
legalisering abortus
Commentaar
Toetsing (1)
Cheque werd
oplichter
noodlottig
Onderzoek dr. Collette
VVDM wil ook
actie beginnen
in buitenland
inderdaad
prima
vaatwassers
Ongeveer 15.000 mensen aanwezig
Kritiek besturenraad protestants-christelijk onderwijs
inderdaad
prima
stofzuigers
VAANDAG 13 SEPTEMBER 1976
Kan de regering onder bepaalde
omstandigheden investeringen van
particuliere ondernemingen in ons
land in de toekomst gaan verbie
den? Het CNV vindt dat dit moge
lijk moet zijn. In een commentaar
op de structuurnota „selectieve
groei" (die minister Lubbers enkele
maanden geleden naar het parle
ment stuurde) vindt men deze
CNV-gedachte terug.
Het verbond vindt het nodig dat
investeringen die een bepaald be
drag te boven gaan moeten worden
gemeld, zodat ze kunnen worden
getoetst. Er staat niet bij wie die
investeringen moet toetsen. Wel
wordt eraan toegevoegd, dat één
van de toetsingsnormen moet zijn
of er binnen een bepaalde be
drijfstak geen overcapaciteit gaat
ontstaan.
In dat geval, aldus het CNV, moet
het mogelijk zijn de investeringen
te verbieden, of de eventuele sub
sidie op het investeringsproject te
weigeren. Met dit laatste kunnen
we instemmen. Wel zou het dan
goed zijn elke subsidie, die in ons
land wordt gegeven, aan voor ieder
begrijpelijke normen te verbinden.
Maar dit terzijde. Het gaat nu om
de vraag of men, in dit geval de
overheid, belangrijke investeringen
mag (en kan) verbieden. Met name
omdat er dan overcapaciteit in de
bedrijfstak kan dreigen. Wij twijfe
len aan de haalbaarheid van deze
wens van het CNV.
Misschien is het mogelijk
denkbaar de overcapaciteit'^) ,eeri^
bepaalde bedrijfstak 'vef ,van iëv'6-
ren te voorzien. .Men zal dan een
bedrijfstak op het oog hebben die
zijn producten vrijwel uitsluitend
op de Nederlandse markt afzet. Te
gelijkertijd moet nien er dan vanuit-
gaan dat concurrentie uit andere
Euro-landen (en ook bij voorbeeld
uit Amerika-en Japan) op de Neder
landse markt vrijwel uitgesloten is.
Zo-een situatie is denkbaar als de
ppbdukten (of diensten) uit die be-
1 drijfstak qua prijs, kwaliteit en lcve-
ringstijd enz. enz. zó goed liggen
dat buitenlandse bedrijven met een
zelfde product op onze mart geen
schijn van kans maken.
Maar in dat geval is de kans natuur
lijk erg groot, dat de Nederlandse
producten uit diezelfde bedrijfstak
een prachtige kans maken op de
buitenlandse afzetmarkten. Het
lijkt ons, dat het vaststellen van
overcapaciteit binnen een bepaalde
bedrijfstak slechts op zeer beperkte
schaal mogelijk zal zijn.
Toetsing van investeringen door wie
dan ook, zeker zo lang de be-
drijfsgenoten het niet zelf zouden
kunnen, spreekt ons niet aan.
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 3
Ook andere gebieden in Zuidelijk
Europa hebben dit weekeinde de
revue gepasseerd. De betrekkingen
met Portugal kwamen aan de orde
in verband met het bezoek dat Van
der Stoel het komend weekeinde
aan Lissabon zal brengen. De be
windsman zal gaan onderzoeken
wat de plannen van de Portugese
regering met betrekking tot de EG
I zijn en hoe men denkt over hulp van
de gemeenschap bij het economisch
herstel in Portugal. De negen beslo
ten zich buiten het Grieks-Turkse
conflict over de Aegeische Zee te
houden tot na de besprekingen van
de ministers van buitenlandse za
ken van de twee landen in New York
eind deze maand.
Antony Grosland, Van der Stoels
Britse bewindsman stelde dat de
visserijkwestie voor zijn regering
het komende halfjaar „van over
heersend belang" zal zijn. De Britse
regering is „erg bezorgd en pessimis
tisch" over de vraag of het tot een
regeling zal komen.
ADVERTENTIE
AMSTERDAM/DEN HAAG Op verschillende plaatsen in ons
land zijn zaterdag demonstraties gehouden. In Amsterdam trot
seerden zeker 6000 mensen het barre weer om tegen het huidige
bewind in Chili te demonstreren. Via spandoeken werd opgeroepen
tot een economische blokkade van het Chileense regime.
(foto boven).
Eveneens in Amsterdam was het eerste nationale vrouwenfestival
georganiseerd, zaterdagmiddag in het Vondelpark en zaterdag
avond in het Vrouwenhuis. Ongeveer 3000 vrouwen namen aan het
festival deel. (foto hiernaast).
In Den Haag kwamen zo'n 15.000 mensen uit het gehele land bijeen
om te protesteren tegen de legalisatie van abortus Een verslag van
deze demonstratie staat elders op deze pagina (zie foto links
boven).
Van een verslaggever
MAASTRICHT Een ongedekte
cheque, uitgegeven in een Chinees
restaurant in Meerssen. is de door de
politie als „meester oplichter" om
schreven Jan T. (48), uit Hoogvliet,
noodlottig geworden. Verdacht van
oplichting van veel Duitsers en Ne
derlanders tot een bedrag van
minstens anderhalf miljoen gulden
is T. ingesloten in het huis van be
waring in Maastricht.
Twee jaar geleden bewoonde hij nog
met vrouw en twee kinderen de pre
sidentiële suite in het Hilton-hotel
in Frankfurt. Daar had T. een bu
reau gesticht met architecten en
specialisten dat fantastische recrea
tieparken met hotels ontwierp. Een
ervan werd aangeboden aan de ge
meente Raumheim voor 60 miljoen,
maar werd niet uitgevoerd hoe en
thousiast het gemeentebestuur er
ook over was Aangezien geen enkel
project werd uitgevoerd zat T. zon
der geld. Hij kon zijn personeel,
noch het Hilton-hotel betalen. Met
achterlating van een onbetaalde re
kening van ruim 8000 Divtse Mark
en een schuld van 325.000 marken
aan zijn personeelsleden vestigde T.
zich vorig jaar in Nederland.
Voor één miljoen, althans op papier,
kocht hij van de broeders Francisca
nen uit Kerkrade kasteel Meerssen-
hoven te Meerssen.
Als telg uit een eertijds rijke boeren
familie begon hij hier een stieren
fokkerij. T. wilde er een bepaald
soort stieren fokken, een kruising
tussen een Amerikaanse buffel en
een Limburgse stier. Ook dit liep
mis. Het personeel werd niet be
taald. Schilders, die het kasteel
moesten opknappen voor meer dan
100.000 gulden, zagen evenmin geld
en de eigenaar van het pand kreeg
ook de koopsom niet. Reden waar
om de broeders Fransiscanen T. op
straat lieten zetten.
Op het kasteel had hij zich omringd
met diverse personeelsleden onder
wie een „hoofd van de linnenka
mer".
Van het kanteel belandde T. in een
klein pension in Wittem waar bij
werd gearresteerd.
Van, onze redacteur wetenschappen
UTRECHT Wanneer het bevolkingsonderzoek op kanker van de baarmoederhals anders wordt
opgezet dan nu de bedoeling is, kan met dezelfde inspanning meer resultaat worden bereikt. Die
overtuiging kreeg mevrouw H. J. A. Collette bij een gedetailleerde studie van de cijfers van het
proefonderzoek dat de Utrechtse universitiet in de jaren 1970-'73 organiseerde.
vervoLg van pagina I
Minister Genscher overhandigde tij
dens de beraadslagingen een verslag
van een ontmoeting, die hij onlangs
heeft gehad met de Spaanse minis
ter van buitenlandse zaken Oreja.
Genscher stelde dat Spanje ernst
maakt met het vestigen van demo
cratische instellingen eirdafehet alle
steun van de EG verdient bijfdit,
proces. Minister Van der Stoel legde-
echter meer de nadruk op het
standpunt van de negen dat er niet
met Spanje over toetreding tot de
EG zal worden gesproken zolang in
dat land geen algemene en vrije
verkiezingen zijn gehouden.
Staatssecretaris Hendriks heeft in
1975 toegezegd dat bevolkingsonder
zoek (gedeeltelijk) zal worden ver
goed voor vrouwen in de leef
tijdsgroep van 35 tot en met 54 jaar.
In het theoretische geval, dat deze
ruim anderhalf miljoen vrouwen al
lemaal aan het onderzoek zouden
meedoen, verwacht mevrouw Collet
te op grond van de Utrechtse cijfers
dat er ongeveer 9500 gevallen van
kanker zouden worden ontdekt.
De meeste daarvan zouden nog ver
keren in het sluimerende stadium
waarin een lichte operatie de prak
tisch volledige zekerheid van gene
zing biedt.
Maar hetzelfde onderzoek bij een
anders samengestelde groep van an
derhalf miljoen vrouwen zou volgens
de berekeningen van de Utrechtse
acts ongeveer 11500 gevallen van
kanfcet aaa het licht brengen, twee
duizend meer dus dan volgens het
plan van de staatssecretaris.
Die groep zou er wel merkwaardig
uitzien. In steden met meer dan
100.000 inwoners zouden alle vrou
wen van 25 tot en met 64 jaar onder
zocht moeten worden. In kleinere
steden, het „verstedelijkt platte
land" en de typische forenzenge-
meenten zou een beperktere groep
moeten worden nagekeken: de vrou
wen van 45 tot en met 64 jaar. En dan
is de groep van anderhalf miljoen te
onderzoeken vrouwen „vol": in plat
telandsgemeenten zou het onder
zoek niet worden uitgevoerd.
Minder op platteland
Het is beslist niet waar dat mevrouw
Collette iets tegen het platteland
zou hebben. Alleen uit de cijfers
blijkt dat daar eenvoudig per dui
zend vrouwen veel minder gevallen
van kanker van de baarmoederhals
worden gevonden: het scheelt de
helft ongeveer. En dat is een verschil
waar je niet zomaar omheen loopt.
Wanneer je dan gaat uitrekenen hoe
je met een beperkte inspanning zo
groot mogelijke resultaten kunt be
reiken, dan kom je tot de zojuist
beschreven opstelling.
Van die beperkte inspanning is me
vrouw Collette uitgegaan omdat dat
de op dit moment geldende politie
ke werkelijkheid is. De overheid is
bereid om voor onderzoek van an
derhalf miljoen vrouwen geld op ta
fel te leggen
Wanneer alsnog besloten zou wor
den. in het hele land alle vrouwen
van 25 tot en met 64 jaar te onder
zoeken, zou dat naar verwachting
15000 gevallen van kanker aan het
licht brengen, nog eens 3500 meer
dus dan volgens het „beste" schema
van mevrouw Collette. Het ont
breekt overigens niet aan organisa
ties en actiegroepen die daar op
aandringen.
Maar om die laatste 3500 gevallen
boven water te krijgen, zou de in
spanning en dus de kosten wel
verdubbeld moeten worden. Want
we hebben het dan over een groep
van drie miljoen te onderzoeken
vrouwen.
Of het geld daarvoor op tafel komt.
is een zaak van politieke afweging.
Kanker van de baarmoederhals is in
de statistiek een van de „kleine"
doodsoorzaken. Van de totale
sterfte aan kwaadaardige gezwellen
bij vrouwen is 3.6 procent aan deze
vorm van kanker toe te schrijven.
Van de sterfte bij vrouwen door alle
oorzaken samen, maakt kanker van
de baarmoederhals maar 0.9 procent
uit. Maar de ziekte neemt daardoor
een speciale plaats in. dat hij als
enige in een „onschuldig" voorstadi
um met behoorlijke betrouwbaar
heid is op te sporen en dan met grote
zekerheid geneeslijk is.
Uit het onderzoek van mevrouw Col
lette bleek verder dat baarmoeder
halskanker naar verhouding vaker
wordt gevonden bij vrouwen die op
vrij jonge leeftijd getrouwd zijn
(vóór 18 a 20 jaar) en/of die meer dan
één huwelijk achter de rug hebben.
Ook voor de lage inkomensgroepen
blijkt een duidelijk verhoogd risico
uit de cijfers Deze bevindingen
en het vaker voorkomen in grote
steden bevestigen de resultaten
van eerder buitenlands onderzoek.
Dit - verspreidingspatroon komt
overeen met wat over geslachtsziek
ten bekend is. Het ondersteunt
daarmee de veronderstelling dat een
(mede)oorzaak van deze vorm van
kanker bij geslachtsgemeenschap
kan worden overgebracht. De ge
dachten gaan uit naar een virus,
maar dit is technisch erg moeilijk te
bewijzen Mevrouw Collette
waarschuwt nadrukkelijk dat de re
denering niet kan worden omge
keerd. „Ik heb alleen naar groepen
gekeken en niet naar individuen, en
het is beslist onzin om aan het feit
dat een vrouw baarmoederhalskan
ker heeft, de conclusie te verbinden
dat ze „dus" meer partners heeft
gehad of niet erg „netjes" is." Wel
zouden vrouwen die van zichzelf we
ten dat zij een verhoogd risico lopen,
zich op eigen initiatief periodiek
kunnen laten onderzoeken. En pas
sende aandacht voor de seksuele
hygiëne met name ook bij de
partner is ook om andere redenen
aan te bevelen.
Mevrouw Collette promoveert mor
gen op haar onderzoek bij prof dr P
de Waard in Utrecht.
Van een verslaggever
UTRECHT De vereniging van
dienstplichtige militairen (VVDM)
wil steun gaan verlenen aan vak
bondsinitiatieven van militairen in
het buitenland. Dit zal met name
gebeuren in Frankrijk, waar volgens
voorzitter Theo de Roos, de voor
hun nummer opgeroepen militairen
de jpinste vrijheden hebben.
Hij zei dit zaterdag in Utrecht bij de
viering van het tienjarig h»taan
van de vereniging. Hij noemde het
triest, dat de VVDM een voor de
wereld uniek verschijnsel is en vond
het hoog tijd worden, dat ook in
andere NAVO-landen de belangen
behartiging van dienstplichtigen
van de grond komt.
Sprekend over de politieke defensie
leiding in Nederland zei hij daarover
niet tevreden te zijn. „Dat beleid
klopt gewoon niet met het uitgangs
punt van dit kabinet, dat de zwakste
schouders de lichtste lasten moeten
dragen. Als je ziet hoe moeizaam de
kleinste verbetering moet worden
afgedwongen, dan kun je alleen
maar concluderen dat er van die
mooie principes geen moer terecht
komt".
ADVERTENTIE)
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Ongeveer 15.000 mensen hebben zaterdagmiddag
in Den Haag gedemonstreerd tegen de mogelijke legalisering
van abortus. Op de stoep van het ministerie van justitie op het
Plein werd een petitie aangeboden die gericht was aan minister
Van Agt.
In de meer dan twee kilometer lange
stoet werden leuzen meegevoerd als
„des duivels wens, de wegwerpmens"
en „doden is geen kunst". Vooraan
reed een geluidswagen waaruit klok
gelui schalde.
De stoet werd geformeerd voor het
stadhuis aan het burgemeester De
Monchyplein waar een drietal toe
spraken werden gehouden. De spre
kers richtten zich vooral tegen de
activiteiten van de abortuskliniek
Bloemenhoven en tegen het gezame-
lijke PvdA/VVD wetsvoorstel inzake
de abortus. Ook het wetsvoorstel
van de KVP en AR werd onwaardig
en onaanvaardbaar genoemd.
Op het ministerie van justitie werd
de petitie in ontvangst genomen
door mr Oranje, loco secretaris
generaal van het ministerie. In de
petitie wordt de minister gevraagd
om wanneer een van de wetsvoor
stellen inzake de abortus wordt aan
genomen, te kennen te geven, dat hij
een dergelijke wet nimmer ter goed
keuring aan de koningin zal voordra
gen. Na het overhandigen van de
petitie werden door de deelnemers
aan de demonstratie twee couplet
ten uit het Wilhelmus gezongen.
Pamfletten
Van een grote tegendemonstratie
was zaterdag in Den Haag geen spra
ke. Wel liep een twintigtal jongelui
voor de stoet uit om pamfletten rond
te delen waarin gesteld werd dat
abortus in het ziekenfondspakket
zou moeten worden opgenomen.
Ook onder de groep anti-abortus de
monstranten waren vlugschriften
verspreid. Dat gebeurde door een
beweging die zich „stichting voor
politieke bewustwording" noemt. In
deze pamfletten werd een aanklacht
geuit tegen onder meer het drugge
bruik en de linkse indoctrinatie van
het onderwijs en het defensie appa
raat in Nederland.
De anti-abortus manifestatie werd.
weer terug op het stadhuisplein, be
sloten met een toespraak van pater
J. Koopman, de voorzitter van de
„stichting voor recht zonder onder
scheid". die het geheel georgani
seerd heeft.
RITA
,,l' wilde toch zien, wat ik voor het
geld gekocht had, dat ik van u voor
mijn verjaardag kreeg?"
Van onze onderwijsredactie
UTRECHT - De plannen van minister Van Kemenade met het basisonderwijs
zijn in de huidige vorm onaanvaardbaar voor de besturenraad van het protes
tants-christelijk onderwijs. Dit bleek uit de rede die mr. K. J. Matze, directeur
van de afdeling kleuter- en basisonderwijs van de protestants-christelijke
besturenraad, zaterdag in Utrecht hield voor de daar vereamelde schoolbestuur
ders.
Vanuit de zaal werd de kri
tiek van mr. Matze krachtig
gesteund. Sommige sprekers
riepen op tot regelrechte
strijd om de op het spel
staande vrijheid van onder
wijs opnieuw te bevechten.
De minister moet weten dat
het ons ernst is", zei de heer
Ten Cate uit Hengelo.
Het nu in voorbereiding zijn
de wetsontwerp beoogt onder
meer de samenvoeging van
kleuter- en basisscholen mo
gelijk te maken. Op dat punt
heeft het ontwerp weinig kri
tiek ontmoet. Ook de protes
tants-christelijke onderwijs
vakorganisatie heeft om die
reden het wetsontwerp toege
juicht. al heeft ook deze per
soneelsorganisatie kritiek op
de manier waarop de minis
ter het bijzonder onderwijs
wil regelen.
De protestants-christelijke
besturenorganisatie bleek za
terdag dat laatste punt het.
zwaarst te laten wegen. De
kritiek van de heer Matze
richtte zich vooral op de
voorgestelde procedure voor
de oprichting van bijzondere
scholen en op de overdracht
van het eigendomsrecht van
schoolgebouwen van het bij
zonder onderwijs aan de ge
meente
De minister kan volgens mr
Matze niet aantonen dat
schoolstichting via drieja
renplannen van provinciale
staten beter werkt dan de
huidige methode die stich
ting mogelijk maakt zodra is
aangetoond dat voldoende
kinderen aanwezig zijn. Als
er problemen zijn (bijvoor
beeld door het teruglopend
kindertal) kan de bestaande
methode best worden aange
past.
Beheer
Datzelfde geldt volgend mr
Matze van het beheer van
schoolgebouwen. Minister
Van Kemenade wil de gebou
wen van het bijzonder onder
wijs aan de gemeente over
dragen om zo een doelmati
ger beheer te garanderen
Alsof het bijzonder onderwijs
(op verschillende punten
goedkoper dan het openbaar
onderwijs) daarvoor niet kan
zorgen. Met het eigendom is
de vrijheid van inrichting in
het geding en daarom zal het
bijzonder onderwijs vast
moeten houden aan het prin
cipe van „baas-in-eigen-
school"
Ook in andere bepalingen in
het concept-wetsontwerp
van minister Van Kemenade
proefde mr Matze dat deze
regering het bijzonder onder
wijs te veel wil regelen. Aan
de subsidiëring worden tal
van voorwaarden gesteld, die
met de vereiste deugdelijk
heid niets te maken hebben.
Dat is bijvoorbeeld het geval
met de bepalingen over de
samenstelling van het
schoolbestuur waarin de mi
nister personeel en ouders wil
opnemen. „Het bijzonder on
derwijs kan zijn eigen zaken
wel regelen", aldus mr Matze.
Zeer gevaarlijk vond hij het
streven naar verbijzondering
van het openbaar onderwijs.
Dat blijkt volgens hem uit de
loslating van de formule dat
de openbare school de le
vensbeschouwelijke ver
scheidenheid der ouders
moet respecteren
Volgens de minister moet
ook de openbare school een
bijdrage leveren aan de le
vensbeschouwelijke vor
ming. Dat kan zelfs zo ver
gaan dat de onderwijzer van
de openbare school (op ver
zoek der kerken) godsdienst
geeft. Daarmee wordt het nu
vanwege de kerken gegeven
godsdienstonderwijs binnen
het gewone leerplan van de
openbare school gebracht.
De bedoeling van al deze
voorstellen zou zijn de open
bare school te propageren als
het levensbeschouwelijke on
derwijs bij uitstek.
Vrijheid
Voor mr Matze druiste het
wetsontwerp zo zeer in tegen
de grondwettelijke vrijheid
van onderwijs, dat het on
aanvaardbaar was. Al te veel
zorgen maakte hij zich overi
gens niet. ,Jk kan me niet
voorstellen dat het na de ad
viezen van onderwijsraad en
raad van staten ongewijzigd
wordt ingediend".
In de discussie nam mevrouw
J. G. Kraaije veld-Wouters
het op voor die confessionele
Kamerleden die vorige week
tegen de moUe-Hermes
(uitstel van het wetsontwerp)
gestemd hadden. Hoewel me
vrouw Kraaijeveld zelf tot de
indieners en voorstemmers
van de motie behoorde, vroeg
zij begrip voor de stemver
klaring van AR-fractlelelder
Aantjes, die op staatsrechte
lijke gronden (de Kamer
heeft niet het recht te bepa
len welke adviestermijnen
een minister mag stellen) te
gen de motie had gestemd.
Maar dat betekent niet dat
de CDA-fracties de vrijheid
van onderwijs niet hoog ln
het vaandel hebben geschre
ven. In de afgelopen weken
hebben de CDA-fracties vol
gens mevrouw Kraaijeveld
Juist in grote eensgezindheid
veel bereikt in het debat over
de vrijheid van onderwijs.
