Zodra een tekst iets van een
wijsvingertje krijgt, denk ik: nou nou!"
Zijn de worstelaartjes al door?
E
r r ;f f :r- r'
WWW IJfTJ 31
r r|r r r
u UimM
Hans Bouma
mmrsm
*iftS i
Louis van
Vandaag
Mi
Samenwerking
Hans Bouma en
Louis van Dijk
55
16. Dit is de dag van ons geluk
Onze adressen:
VOORBIJGANGERS
ZATERDAG 11 SEPTEM8ER 1976
KERK/BINNENLAND
TROUW/KWARTET JATE
door Haro Hielkema
AI heeft pianist Louis van
Dijk een rij platen achter zijn
naam staan, die hem we
reldfaam hebben bezorgd, zo
dra je zijn activiteiten in de
moderne kerkmuziek aan
roert wordt hij een beetje
schichtig. Typerend is dan
een uitspraak als: ,.Wat ik op
dat terrein maak is absoluut
niet wereldschokkend.
Kerkmuziek componeren is
een heel avontuur voor mij."
Amper drie jaar geleden staakte hij
het vervaardigen van kerkelijke
melodietjes radicaal. Juist op een
moment dat een grammofoonplaat
met op muziek van Louis gezette
teksten van Huub Oosterhuis bij
jeugdkoren in den lande gretig af
trek vond. nam de componist af
stand van zijn eigen produkt:
„Voor jazz-achtige muziek is in de
kerk geen toekomst; ik vind het
niet verantwoord door te gaan met
het maken van dergelijke melo
dieën". noteerden we toen op deze
plaats uit zijn mond. De Gregorius-
vereniging citeerde deze zinnen
gniffelend en met een snufje leed
vermaak, wat weer de irritatie van
Louis opwekte.
Per post
Ook de gereformeerde Hilversumse
predikant Hans Bouma onthield de
uitspraken van Louis en maakte
bijna een jaar geleden gebruik van
een ander gezegde van de pianist.
..Als je eenmaal een hervormde on
derbroek aan hebt. krijg je die
moeilijk weer uit". Bouma stuurde
Van Dijk een stapeltje gedichten
met de opmerking Bekijk eens of
je ze leuk vindt en of je er muziek
bij kunt maken" Het duurde een
tijd en Bouma moest nóg een paar
keer schrijven, maar toen kwamen
plotseling een paar melodieën per
post naar hem toe Louis van Dijk.
knap improvisator op klassieke
stukken en moderne hits. bleek
toch weer zin te hebben gekregen
in het componeren van kerkmu
ziek.
Het werden uiteindelijk 27 melo
dieën (waarvan er één een aantal
jaren geleden is gemaakt). Onder
de titel „Zolang je zingt, leef je"
komen ze met Bouma's teksten
binnenkort in boekvorm uit voor
14,90 bij uitgeverij Kok in Kam
pen. In datzelfde Kampen wordt
zaterdag 25 september om half drie
een introduktiemiddag gehouden
in de Open Hof. Een Hilversums
koor zal er een paar liederen zingen
met begeleiding van Louis van
Dijk. Hans Bouma vertelt wat over
de teksten.
Heel wat moeite
Het kostte Louis heel wat moeite
het componeren weer aan te vat
ten: „Hans Bouma vroeg me dertig
liedjes te maken; in het begin wist
ik werkelijk niet hoe ik daar door
heen moest komen. Ik had een tijd
niets in die richting gedaan en
moet bovendien dan nog over het
gevoel heen dat ik geen daverend
compositietalent heb. Maar goed.
ik heb de teksten bestudeerd en
ben aan de gang gegaan. Vanuit de
sfeer waarin ik op het ogenblik zit:
ik ben gek op de Duitse romantiek.
Van Richard Strauss ga ik op het
moment plat: van Brahms en Schu-
man ook veel meer dan van
Schubert. Ik word geboeid door het
vormloze; ik bekommer me niet om
de vorm. het gaat om de inval.
Waarschijnlijk is het een bevlie
ging van me en verkeer ik over een
paar jaar weer in een heel andere
toestand. Maar nu heb ik wel met
dat romantische gevoel gewerkt,
zonder me af te vragen of het de
wereld zou vernieuwen of dat het
verschrikkelijk origineel zou zijn".
Anderen
Je moet Louis van Dijk geloof ik
niet vragen of hij stevig achter de
inhoud van de liederen staat; hij
zou je waarschijnlijk grijnzend toe
lachen zo van; „Hoe kan je dat
nu denken!" Maar daartegenover
staat dan weer zijn hervormde on
derbroekentheorie. Wel is het op
vallend (Hans Bouma wees er al
vóór het gesprek met Louis op) dat
de musicus het eerst greep naar de
liederen over de mens en de relatie
tussen mensen. „De zichzelf wegcij
ferende liefde", zegt Louis. „Ik
denk graag over en aan anderen.
Vooral als ik speel. Als ik namelijk
ga beredeneren hoe geweldig het
volgende stuk moet worden, speel
ik de helft minder dan wanneer ik
aan anderen denk Ik improviseer
J. J. jfrj- J. J j j j
zet ons in
een guns - tig licht. Hij
T f r f -S3
-zicht.
Tekst: Hans Bouma. Muziek: Louis van Dijk. Uit de bundel ..Zolang je zingt, leef je".
het best als ik aan zielige oude
mannetjes denk en daar heb je er
nogal wat van. Zo ben ik aan de
gang geraakt."
Erg voorzichtig
Louis van Dijk blijft voorlopig nog
erg voorzichtig over zijn jongste
produkten. „Je moet niet denken
dat ik de melodieën geschreven
heb vanuit plotselinge Eureka-
Erlebnisse ineens uit de tuin
naar binnenstormen naar de piano.
Nee, ik heb heel wat keren broeierig
de tuin in staan kijken. Als er dan
niks kwam. werd ik stapelgek. Ik
ben erg onzeker, de meest labiele
figuur van de wereld: als er iemand
tegen mijn weegschaaltjes aantikt,
valt de hele boel in elkaar".
Daartegenover staat de stelligheid
van Hans Bouma, wiens produktie
kennelijk veel minder moeizaam
tot stand komt. Onlangs versche
nen nog enkele dichtbundels van
hem en een foto-tekstboek „Dro
men over Zeeland". In het najaar
komt er een foto-boek over Israël
uit. waarin Bouma's impressies uit
dat land staan weergegeven. „Ik
moet mezelf bedwingen om nfét te
schrijven", zegt hij. Louis wat wei
felend: „Maar jij leeft toch ook bij
de inval?"
Hans Bouma weer: „Maar invallen
krijg ik snel. De liederen, die Louis
op muziek gezet heeft, stammen uit
de jaren '70 tot *72. toen ik predi
kant was in Heerhugowaard. Ik
maakte toen. wekelijks een lied
voor de gemeente. Ik zou me ge
schaamd hebben, als het een keer
niet was gelukt: als je elke zondag
merkt dat de gemeente er is, dan
werkt dat stimulerend. Toen ik
naar Hilversum verhuisde, vond ik
het moeilijk om het te laten. Maar
ik kwam daar in de tijd, dat het
nieuwe liedboek net uit was: we
wilden dat alle kansen geven om te
slagen".
„Vanaf dat moment heb ik veel
kinderliederen gemaakt, vaak
maar om één keer gezongen te wor
den. De gemeente blijkt een enorm
goede zeef te zijn. Als een lied qua
tekst en qua melodie niet aan
spreekt. moet je het niet meer laten
zingen. Ik heb wel eens het idee
gehad dat liederen uit het nieuwe
liedboek te weinig gezeefd zijn. Ja,
wel in de Thomaskerk van Amster
dam, maar die maatstaf is onvol
doende".
Smaakt naar meer
Hans Bouma kiest nog steeds uit
het nieuwe liedboek, maar hij blijft
ook zelf actief: „Het liedboek
smaakt naar meer! Ik vind dat je
tegenover de verkondiging ver
plicht bent om als gemeente met
nieuwe antwoorden te komen. Er
zijn zeker vele schitterende psal
men, maar wanneer je geraakt bent
door de nieuwe verkondiging, moet
je dat kunnen uitdrukken in de taal
van onze tijd. Je hoopt dan dat er
eigentijdse componisten komen
om eigentijdse liederen erbij te
maken".
Louis van Dijk heeft die wens ver
vuld. Hij onderscheidt een duide
lijk verschil in de teksten van Bou
ma en die van Oosterhuis: „De ge
dichten van Huub nodigden niet
uit tot het maken van romantische
muziek; hij is zelf ook niet roman
tisch. De teksten moeten ook niet
moraliserend zijn, want dan kan ik
er zeker geen melodie bij maken.
Zodra een tekst iets van een wijs
vingertje krijgt, denk ik: hou, nou!
Dan wordt het een slag in de wol
ken, waar ik niet bij kan. Dan denk
ik: prima gezegd, maar ik voel niets
meer mee".
Hans Bouma: „De nieuwe melodi
eën van Louis zijn niet alleen ro-
m. fte-lpi
A *5% Wmmê-
Ms - SP? «Hl
Omslag van „Zolang je zingt, leef je"
mantisch; ze hebben ook iets van
een volkslied. Ze liggen meteen lek
ker in het gehoor. Mensen zullen
denken: we hebben het eerder ge
hoord, maar waarom hebben we
het nooit eerder gezongen. De me
lodieën liggen ook dicht bij de En
gelse hymnen. Jij bent door gegaan
op een spoor dat ten onrechte ver
laten is. In het liedboek zijn nogal
wat liederen opgenomen voor het
benepen lippenwerk. Mensen wil
len graag uit volle borst zingen;
deze melodieën lenen zich daar
uitstekend voor. Ze hebben iets
probleemloos, maar zijn gelijk toch
ijzersterk".
En Louis: „Misschien zijn er een
paar iets te moeilijk voor de ge
meente maar de leidraad bij het
componeren was de gedachte dat
ze te zingen zouden zijn voor de
middelmatige wat een gek
woord, zeg, maar modale ge
meente. Ze sluiten in elk geval
meer aan bij onze muziekcultuur.
Ik vind het verschrikkelijk een ge
meente in Nederland „We shall
overcome" te horen zingen. Kun
nen die mensen zich voorstellen
hoe een Amerikaanse neger zich bij
ADVERTENTIE
Leest
WAARHEID
en
EENHEID
authentiek en aktueel
Gereformeerd weekblad.
Vraagt proefnummer
Postbus 139. Utrecht.
AMSTERDAM
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 9. Rotterdam
Tel 010-115568
DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3.
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel 05200-17030
door A. J. Klei
Toen ik pas bij de krant was.
hoorde ik eens over de redac
tie roepen: zijn de' worste
laartjes al door? Ik wist in
middels dat de vraag of iets
dóór was. betekende: is de ko
pij al naar de zetterij ge
stuurd? Maar die worste
laartjes vermocht ik niet
thuis te brengen, ze konden
net zo goed met sport als met
de vleesverwerkende indus
trie te maken hebben.
Een meer ervaren collega legde mij
het uit. Het ging om de dagelijkse
rubriek kerkelijke beroepingsbe-
richten. Dominees, die een beroep
naar een andere gemeente kregen,
hadden drie weken de tijd om daar
over na te denken. Als zij dan in
hun kerkblad bekend maakten dat
zij het beroep aangenomen of er
voor bedankt hadden, ging dit
meestal vergezeld van een verhaal,
hoe zij ermee geworsteld hadden,
alvorens te kunnen beslissen. Ze
schreven nooit dat ze best zin had
den in meer traktement en een
andere streek van t land of omge
keerd. dat ze wel uitkeken om naar
dit of dat gat te vertrekken nee
t was altijd een kwestie van
worstelen Vandaar: de worste
laartjes
Tegenwoordig is die romantische
kant van het domineesbedrijf ver
dwenen de eerwaarden kunnen, als
ze dat willen, adverteren of schrij
ven op een advertentie. Blijkens
een telefoongesprek dat ik onlangs
had met een gereformeerd man, die
ons een door zijn kerkeraad uitge
bracht beroep kwam melden, is het
geworstel overgeslagen op de be
roepingscommissies. Het was, zei
onze berichtgever, een heel getob
geweest voor ze een dominee naar
hun zin uitgezocht hadden. Mijn
zegsman, zo begreep ik, verlangde
vurig terug naar de periode, dat
gereformeerden misschien van me
ning verschilden omtrent de aan
trekkelijkheid van het nuttigen
van andijvie, maar stevig één lijn
trokken als de gang van zaken in
kerk, staat en maatschappij in het
geding was. Dat je vandaag de dag
meer en minder orthodoxen in zijn
kerk had. vond hij nog tot daaraan
toe, dat had je gauw genoeg in de
gaten. Maar je moest, verklaarde
hij. drommels goed uitkijken datje
niet via een rechtzinnige preek een
PPR-mannetje in huis haalde.
Want aan Kreeg je politiek in de
kerk. Zuid-Afrika voor en Zuid-
Afrika na, en daar was-t-ie tegen
Hij wou nou wel eens van de kansel
horen, dat die zwartjes het daar
ginds prima hadden, heel wat beter
dan in de zogenaamde bevrijde ge
bieden. Ik hoopte voor hem dat de
nieuw beroepen dominee aan dit
verlangen tegemoet zou komen,
maar moest toch vaststellen dat in
dat geval evengoed sprake was van
politiek in de kerk. en dat wilde hij
immers niet? Tja, als je 't zo be
kijktantwoordde hij vaag, en
legde de haak neer.
Lezing van het laatste nummer van
Getrouw, het blad van de ICCC
(internationale raad van christelij
ke kerken) bepaalde me er opnieuw
bij, dat eigenlijk niemand tegen
politiek in de kerk is, als 't maar de
politiek van je eigen kleur en keus
is. De ICCC valt er de wereldraad
van kerken op aan. dat deze verpo
litiekt aan de gang is. Nu bericht
Getrouw over de bouw van een
kindertehuis op Bali. ICCC-
secretaris dominee Maris zet uiteen
waarom „een aantal christelijke
projecten in het voormalig Neder
lands Indië wordt gesteund: van
wege de band met dat land en om
het wereld-communisme te be
strijden
Het komt mij voor dat dit alleszins
politieke redenen zijn. Ze getuigen
ook van politieke overwegingen: de
heer Maris weet dat in het land.
waar een christelijke kindertehuis
zal verrijzen, het plaatselijk com
munisme stevig onder de duim
wordt gehouden en slaat daarom
de blik naar. wat hij noemt, het
wereldcommunisme. De positie
van een kindertehuis in de strijd
daartegen is me niet direct helder
doch omdat ook mijn begeren naar
de genoemde staatsvorm uiterst
gering is, hopen we er het beste
van. Niemand kan me echter wijs
maken dat de ICCC niet aan poli
tiek doet.
Ik wil tenslotte, nu het gaat om de
..Ik heb het beroep, lieve! Nog drie weken je mond houden en dan sal ik
vertellen dat ik het na veel aarzeling en strijd heb aarigenomen".
strijd tegen net wereldcommunis
me, er op wijzen dat er mensen zijn
die van buiten aan iemand kunnen
zien of hij communist is. Ik zelf
behoor niet tot die begenadigden,
ik ben zo n argeloze ziel die. kij
kend naar de laatste kamerdebat
ten voor de t.v., meent dat Marcus
Bakker van de CPN er als een nette
en fleurige burgerman uitziet. Maar
dat lied voelt? Zo kan ik me leven
dig indenken dat joden kwaad zijn
dat we van het Israëlische volkslied
ons kerkliedje „Door de wereld
gaat een woord" hebben gemaakt'.
Hans Bouma en Louis van Dijk
kijken met belangstelling uit naar
de reacties op hun gezamenlijk
werk. Interessant wellicht om hier
wijlen Frits Mehrtens te citeren,
die op 11 juli 1971 lovend in deze
krant over de liederenbundel „Een
nieuwe schepping" van Hans Bou
ma schreef.
„Bouma heeft zijn liederen in
hoofdzaak geschreven tegen
psalmmelodieën. Dat is moedig,
want dat impliceerde een moeilijke
strofevorm. Men zou ook kunnen
zeggen dat deze bundel nog steekt
in de vorm van het halffabrikaat.
Ik dacht dat het literaire palet van
Bouma róépt om andere melodi
eën. Dit idioom van verrassing in
zegging en rijm, wacht nog op de
rechte partner".
Het is jammer dat juist Mehrtens
dit partnerschap van Hans Bouma
en Louis van Dijk niet heeft mogen
beleven.
in Waarheid en Eenheid, het blad
van de verontruste gereformeer
den. merkt ds C. W. Keur op dat
Marx niet gelukkig maakt en dan
vervolgt hij „Kijk eens naar de
stompzinnige, verbeten of uitge
bluste gelaatstrekken van de com
munisten op de t.v.". Dat is mij
ontgaan, ik zie blijkbaar niet goed
aan, wat voor ogen is.
LEVEN OF DOOD
Wie Mij vindt, vindt leven,
welgevallen van de Heer rust op
hem.
Maar wie Mij voorbij gaat,
doet zijn bestaan geweld aan;
die Mij verwerpen, beminnen de
dood.
(Spreuken 8 vers 32-36)
Daar loopt het op uit met de wijs
heid. Wijsheid is geen vrijblijvende
zaak, geen luxe. Je kunt niet rede
neren: als ik maar een beetje ge
zond verstand heb en uitkijk in dit
leven, dan maak ik het wel. Wijs
heid is onmisbaar. Een zaak
leven en dood. De woorden doen
denken aan het slot van Mozes'
woorden in Deuterononium 30: Le
ven en dood heb ik jullie voorge
legd, kies dan het leven! Het gaat
op het scherp van een snede. Hier
loopt de waterscheiding. Stromen
van leven of de doodsrivier. Onder
de ogen van God neemt de mens
die beslissing, telkens weer. Gods
welgevallen, Gods ogen rusten op
hem die het leven kiest en naar de
wijsheid luistert. Die een genoegen
neemt met een stelletje regels of
stellingen, maar daarachter ge
hoord heeft: woorden van eeuwig
leven. Woorden die spreken van
genade en waarheid, van stilte en
tot zichzelf komen. Wie geen vrede
neemt met leven zoals het reilt en
zeilt, maar vfie verder wil, wie wil
weten, wie wil kennen en wie ge
kend wil zijn, wie wil beminnen en
bemind wil zijn, die kiest op deze
waterscheiding van leven en dood.
De keuze is niet eenvoudig. Je
loopt zomaar aan deze gesmade
figuur van de wijsheid voorbij. Je
hebt haar zo gemist. Voordat je het
weet. Er is een bewust leven en
denken voor nodig. Een helderheid,
een opst&an en een opstanding.
Een wedergeboorte.
Het
ken
prijs
besc
men
d
cent
Ook
Wer!
wee
king
ongi
Het
Al
Var
DE
ger
ger
Beroepingswerk
NED. HERV.KERK.
Beroepen te Wezep; dr J. Broekhuis
te Schoonhoven; te Finsterwolde:
H. D. Holman te Hallum; te Drie-
sum: R. T. Huizinga te Elspeet.
Bedankt voor Kinderdijk: H.
Veldhuizen te Wapenveld.
GEREF. KERKEN
Benoemd tot luchtmachtpred. in
vaste dienst: J. C. Langeveld te
Huizen, die deze benoeming heeft
aangenomen.
Beroepen te Amsterdam (hoofd van
de dienst pastorale zorg academisch
ziekenhuis bij de universiteit van
Amsterdam): L. Bech te Wassenaar.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Doornspijk: P. Beek
huis te Noordeloos.
(ADVERTENTIE)
ont
196
boekennieuws
Ir. J. van der Graaf (eindredactie)
OP DE HOOGTE VAN DE HEILSFEITEN
138 blz.. 15.90
Aspecten van de prediking. Het grote belang
van het kerk-zijn wordt in deze bundel onder de
aandacht gebracht.
Ir. J, van der Graaf
ALS GOD ROEPT
96 blz., f 10.75
Bundeling van een serie NCRV-radiolezingen
over de roeping en het geroepen zijn van de
kerk
Prof. Dr. C. Graafland
WAAROM NOG GEREFORMEERD?
104blz.. Ml.75
De auteur belicht op uiterst boeiende wijze de
betekenis van het gereformeerd belijden.
H, Verweij
DE KOMENDE MESSIAS
104blz., I 12.50
De auteur, journalist, tracht een bijbels-ver
antwoorde weg te vinden tussen uitersten in de
hedendaagse opvattingen omtrent het heil in
Christus. Een scherpe analyse die tot nadenken
stemt over het bijbels toekomstperspectiet,
Verkrijgbaar in de boekhandel.
[K§3] KOK KAMPEN
ADVERTENTIE
Drs. H. de Jong
Waar liefde
woont
Een perspectiefbiedende verkondiging
over de plaats van de homofiel binnen de
christelijke gemeente. Deze preek over
Rom. I is te bestellen door overschrijving
van mkiirrnai (2.50 op girorek. 63.23.29
t.n.v. H. van Dijk, Amsterdam, met
vermelding van de letters TR. De nettoop
brengst ervan is bestemd voor het Parijse
pastoraat onder homofielen van Ds. J.
Doucé.
