Kissingers moeilijke weg door Afrika Marokko overvleugelt Mauretanië geheel Weinig hoop op Arabische top Spaanse oppositie in Madrid bijeen I ZATERDAG 4 SEPTEMBER 1976 Viking 2 gaat in Marsduinen graven IRA-vleugel wil vredesmarsen met rust laten Bevrijdingsbeweging West-Shara drijft wig tussen beide landen Bomontploffingen in Oporto kort voor bezoek Eanes Gevangenisoproer in Italië door politie beëindigd BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 Vorming van ,,schaduw-kabinetM MADRID (Reuter, UPI, AP) Leiders vzn de Spaanse socia listen, communisten en christen-democrsten zijn gisteren in Madrid bijeengekomen ter voorbereiding van de grootste confe rentie van de Spaanse oppositie sedert de burgeroorlog. Deze „oppositie-top", zoals de Spaanse pers het roemt, vindt vandaag plaats. Volgens oppositiekringen zullen de belangrijkste drie onderwerpen zijn: De vorming van een verbond van alle democratische groeperingen. De benoeming van een commissie die met de regering van premier Adolfo Suarez moet gaan onderhan delen over de democratisering van Spanje. Deze commissie zal moeten optreden als een „schaduwkabinet" totdat een definitieve datum voor algemene verkiezingen is vastge steld. Het ondernemen van gezamenlij ke actie om er bij de regering op aan te dringen de politieke hervormin gen in Spanje te bespoedigen. Ook 'wordt verwacht dat de bijeen komst vah vandaag een document zal uitgeven, waarin de voorwaarden staan onder welke de oppositie be reid is met de regering samen te werken. Tot die voorwaarden beho ren volgens oppositiekringen dat de oppositie geraadpleegd zal worden over de nieuw voor te stellen verkie zingswet en verder dat alle politieke partijen, dus ook de communisten, mee mogen doen aan de verkiezin gen. De communistische partij in Spanje staat momenteel nog steeds buiten de wet. De conferentie wordt gehouden op een moment dat Spanje te kampen heeft met grote economische en poli tieke problemen, die éen referendum over constitutionele hervormingen en de verkiezingen zouden kunnen vertragen. Gisteren bereikten de koersen op de effectenbeurs in Ma drid het laagste peil van de afgelo pen twee ja»r. Spaanse kranten hebben gisteren gemeld dat de contacten tussen de premier en de oppositie over samen werking wat betreft de democratise ring opgeschort werden en dat de regering van Buarezzich politiek nog verder naar rochts beweegt. Opposi tiekringen Zfiden te vrezen dat de kieswet die de regering opstelt, de rechtervleugel zou bevoordelen en dat politici die achter de regering staan onbillijke voordelen zouden genieten tijdens de verkiezingscam pagne. De te vormen commissie van de oppositie zal dan ook volgens oppositieleden moeten optreden als tegenwicht itegen rechtse pressie groepen Aan de „oppositie-top" zullen be paalde Catalaanse nationalistische partijen niet deelnemen Zij hebben uitnodigingen afgewezen en gezegd liever rechtstreeks met de regering te onderhandelen over het vraagstuk van autonomie van het gebied van Catalonië. PASADENA (UPI Reuter) - De be langstelling van de Amerikaanse Mars-onderzoekers verplaatste zich gisteren vrij definitief naar een noordelijker punt op de rode pla neet. waar de Viking 2 zijn landings gedeelte de afgelopen nacht in een duinlandschap moest neerzetten. Bevestiging van de lading werd pas verwacht na het sluiten van deze editie. Met deze operatie gaat het landings gedeelte van de Viking 1 bijna ge heel met pensioen Het Jet Propulsi on Laboratory van de NASA heeft noch de mensen noch de computer capaciteit om met twee Vikingen tegelijk te werken. (Er zijn 750 me dewerkers in drie-ploegendienst in touw.) Een aantal biologische expe rimenten in de Viking 1. met hun tot nog toe onverklaarde resultaten die ..de aanwezigheid van leven niet uitsluiten", loopt zonder toezicht door. Men ziet te zijner tijd nog wel kans om de meetresultaten te ver werken. De Viking 2 landt met hetzelfde opdrachtenpakket in een heel ande re omgeving, waar waarschijnlijk meer water aanwezig is. vooral in de vorm van ijs in de grond. Eventuele levende micro-organismen zouden zich hier volgens de meeste opvat tingen beter kunnen handhaven of. wat de optimisten betreft, er weliger kunnen tieren De onderzoekers ver wachten dat in dit gebied ook de bodemchemie er anders uit zal zien. Dat zou kunnen helpen om in de meetresultaten het delicate onder scheid tussen onverwachte che mische reacties en eventuele biolo gische activiteit te maken .Cubanen vechten in Libanon" BEIROET. CAIRO. TEL AVIV (Reuter. UPI AP) De ministers van buitenlandse zaken van de landen van de Arabische Liga zijn vandaag in Cairo bijeengekomen om te proberen tijd en plaats af te spreken voor een Arabische top-conferentie over het Libanese conflict. Politieke waarnemers menen echter dat er bijzonder weinig hoop bestaat dat zij erin zullen slagen zo'n top, die de eerste sinds 1974 zou zijn, bijeen te roepen. Functionarissen van de Arabische Liga zeiden gisteren dat. hoewel bij na alle landen van de 20 leden tellen de Liga hebben laten weten voor stander te zijn van een top, de onder linge verschillen zo groot zijn dat het zeer de vraag is of men zelfs wel een Arabische hoofdstad die voor ieder een aanvaardbaar is. zal kunnen aanwijzen Met name werd gewezen op de bittere vete tussen Syrië, dat tot over zijn oren in het Libanese conflict zit. en Egypte Ook de woordenstrijd tussen Libië en Egypte is een obstakel voor een gezamenlijke Arabische top conferentie De bijeenkomst zou ge makkelijk kunnen ontaarden in we derzijdse scheldpartijen tussen de Egyptische president Sadat. de Li bische leider Moammar Khaddaffi. of tussen de Algerijnse president Houari Boummedienne en de Ma rokkaanse koning Hassan die ook niet bepaald vrienden van elkaar zijn. die Sarkis conderdag heeft gevoerd met christelijke, moslemse en Pales tijnse leiders. Wanneer dit bestand zou ingaan werd niet vermeld. BELFAST (AFP) De „voorlopige" vleugel van het Ierse republikeinse leger (IRA) in Londonderry heeft beloofd de betoging van vrouwen die zaterdag in die stad zal worden gehouden, niet te verstoren. In een communiqué dat vrijdag is gepubli ceerd zegt de brigade van London derry ook „voor beëindiging van de moorden en het lijden te zijn", maar dat „vrede tot elke prijs slechts ca pitulatie" kan betekenen Volgens waarnemers is het IRA tot het be sluit gekomen vanwege de enorme populariteit die de vredesmarsen ge nieten sedert zij een maand geleden begonnen. Van onze redactie buitenland De Zuidafrikaanse premier John Vorster en de Ameri kaanse minister van buiten landse zaken Henry Kissinger beginnen dit weekeinde in Zü- rich aan hun tweede ronde van besprekingen in elf we ken. De eerste keer ontmoet ten beide politici elkaar in Beieren (23 en 24 juni). Dat was vlak na de eerste opstan den in de zwarte woongebie den van Zuid-Afrika. Voor premier Vorster was dat toen een enorme tegenvaller. Hij moest met Kissinger gaan praten terwijl het bewijs van de enorme onvrede onder de zwarte Zuidafrikaanse be volking op de voorpagina van de Amerikaanse kranten stond. Sindsdien heeft het zwarte verzet in Zuid-Afrika krachtig doorgezet en hebben ook de kleurlingen, on danks hun aparte status, hun diep ongenoegen over de Zuidafrikaan se heersers ondubbelzinnig geuit. Vorsters onderhandelingspositie is daarom opnieuw verzwakt door de actuele gebeurtenissen. Kissinger heeft al duidelijk gemaakt daar ge bruik van te durven maken door deze week in' ongekend harde be woordingen de apartheidspolitiek te veroordelen Kissingers belangstelling voor zuidelijk Afrika is vorig jaar ge wekt door de gebeurtenissen in An gola. waar een Cubaans expeditie- leger de burgeroorlog in korte tijd besliste in het nadeel van de partij waar de Amerikanen hun kaarten op hadden gezet Sindsdien heeft Kissinger ijverig geprobeerd een nieuwe basis te vinden voor de Amerikaanse invloed op het Afri kaanse continent. Hij is daarbij kennelijk tot de conclusie gekomen dat de Amerikanen hun positie in Afrika drastisch kunnen verbete ren als zij kans zien een voor de meeste zwarte Afrikaanse leiders bevredigende oplossing in zuidelijk Afrika te bewerkstelligen Zo'n be vredigende oplossing houdt in elk geval in dat er een meerderheidsre gering in Rhodesië moet komen dat er een eind moet komen aan de Zuidafrikaanse bezetting van Na mibië en dat in Zuid-Afrika zelf de zwarte meerderheid haar rechtma tig aandeel in de welvaart en de haar toekomende zetels in de rege ring krijgt Prioriteiten Kissinger heeft publiekelijk ver klaart dat hij al deze drie doelstel lingen volstrekt juist vindt. Maar hij is ingehuurd voor Amerikaanse en niet voor Afrikaanse belangen. Daarom manoeuvreert hij opmer kelijk omzichtiger dan wij hier wel zouden willen Kissinger en Vorster tijdens hun ontmoeting in Beieren. De minister heeft ook duidelijk zijn prioriteiten gesteld. Namibië en Rhodesië komen eerst Wat er daar na in Zuid-Afrika moet gebeuren heeft hij nog nooit nauwkeurig om schreven. Vast staat in elk geval dat Kissinger in zijn hele strategie een belangrijke rol heeft toebe deeld aan premier John Vorster Dat is zo gek nog niet want als er iemand is die de Zuidafrikaanse blanke minderheid zou kunnen lei den naar een samenleving zonder rassenscheiding, dan is het wel Vorster Hij geniet een groot ver- door James Dorsey Begin juni lanceerde Frente Polisario een aanval op de Maure taanse hoofdstad Noeaksjot. dat duizend kilometer ten zuiden van de westelijke Sahara ligt. Honderd kilometer voor Nou- aksjott wen? de kolonne van landrovers, die vooral 's nachts op vergeten woestijnwegen door een van de dunstbevolkste gebie den in de wereld reed, per toeval ontdekt. Kleinere top Egypte heeft al geopperd een kleine re top te houden tussen de landen die het nauwst bij het conflict be trokken zijn. De secretaris-generaal van de Liga. de Egyptenaar Machmoud Riad. heeft enige tijd ge leden alle landen verzocht hun mi nisters van buitenlandse zaken naar Cairo te sturen, maar het was gister avond nog steeds niet duidelijk wie er werkelijk zou komen Tot nu toe hebben pogingen van de Arabische Liga een eind te maken aan de Libanese burgeroorlog nog bijzonder weinig uitgehaald. Er be vindt zich een Arabische vredes macht in Libanon, maar die heeft niet kunnen verhinderen dat de ge vechten voortduren. Cubanen Volgens de Grieks-katholieke patri arch in Libanon. Maximos Hakim. vechten er Cubaanse soldaten aan de zijde van de Palestijnen in Liba non. Een aantal van hen zou recht streeks uit Angola zijn gekomen. De patriarch zei in een interview met het Franse blad „Le Figaro" dat er al Cubanen in Libanon gevangen waren genomen. Ze maakten vol gens hem deel uit van een internati onale brigade, waarin ook soldaten uit Irak en Pakistan opgenomen waren. Israël heeft zijn troepen aan de grens met Libanon verhoogde waak zaamheid opgedragen, omdat er in het grensgebied de afgelopen paar dagen een toegenomen activiteit van Palestijnse guerrilla's is ge constateerd. Dit werd gisteren ver nomen van militaire kringen in Tel Aviv. Van officiële zijde is er niets over meegedeeld. Volgens de Jeru salem Post verschaft Israël christe nen in het zuiden van Libanon de mogelijkheid zich te trainen in ver dedigingstechnieken. Volgens Michael Nassif. de militaire raadsman van de gekozen Libanese president Elias Sarkis. hebben de strijdende partijen in Libanon de komende president de belofte gege ven binnenkort een gedeeltelijk be stand aan te gaan Deze belofte zou gegeven zijn tijdens de gesprekken Bij het daaropvolgend vuurgevecht sneuvelde de secretaris-generaal van Frente Polisario. El Ouali Moestafa Sayid, aldus werd door Marokko en Mauretanië en later ook door Frente Polisario officieel bevestigd. Deze lezing van de dood van Ouali is echter niet onomstreden. Er bestaan nog twee andere versies van zijn dood die eveneens aannemelijk in de oren klinken., Wel onderstreept de aanval op Noeaksjot het strate gische belaiigi van Mauretanië in de bevrijdingsstrijd van het Saharaan- se volk. De strategie van Frente Poli sario is er of korte termijn op gericht een wig te drijven tussen Marokko en Mauret^irië en later ook door Frente PoliSEjrio officieel bevestigd. Deze lezing yan de dood van Ouali is echter niet onomstreden. Er bestaan nog twee andere versies van zijn dood die eveneens aannemelijk in de oren klinken. Wel onderstreept de aanval op Noeaksjot het strate gische belang van Mauretanië in de bevrijdingsstrijd van het Saharaan- se volk. De strategie van Frente Poli sario is er op korte termijn op gericht een wig te drijven tussen Marokko en Mauretanië. In dit verband was de aanval op Noeaksjot een poging om het regime van president Ould Dadah in Mauretanië omver te werpen. Met het akkoord van Madrid van verleden jaar. waarbij werd afge sproken dat de Spaanse Sahara tus sen Marokko en Mauretanië door Marokko zou worden opgeslokt. Niet alleen heeft Marokko een veel ster ker leger en dertien keer zoveel inwo ners dan Mauretanië. het heeft bo vendien tot 1969 geweigerd om Mau retanië te erkennen vanwege de Ma rokkaanse aanspraken op het grondgebied van Mauretanië. Het akkoord van Madrid dient Marokko als springplank om zijn aanspraken te verwezenlijken. Het kleine Maure- taanse leger van tweeduizend solda ten kan de oorlog in de Spaanse Sahara nauwelijks aan. Nu al is het Marokko toegestaan omzijn troepen ook op Mauretaans grondgebied te stationeren.Het is daarom ook niet verbazingwekkend dat Mauretaniërs de overeenkomst met Marokko een „afspraak met de duivel" noemen. Vanwege de dreigende Marokkaanse kolonisatie van Mauretanië en de nauwe stamverwantschap tussen de bevolking van Noord-Mauretanië en de Saharawi's is er onder de Maure- taanse bevolking een sterke stro ming ontstaan die voorstander is van een federatie tussen de Sahara wi's en de Mauretaniërs. Deze stro ming begrijpt dat elke Saharaanse aanval op Mauretanië. de Maure- taanse positie tegen over Marokko verzwakt. Machmoed Laroussi. secretaris-generaal ad interim van het Frente Polisario. opende verleden week het derde congres van de beweging. Ook Ouali had een oog voor deze situatie. Reeds in mei verleden jaar reisde hij naar Noeaksjot voor be sprekingen met Ould Dadah, echter zonder succes. Tijdens mijn bezoek aan de Spaanse Sahara verleden week vertelden kringen dicht bij de Polisario-leiding dat Ouali's bezoek aan Noeaksjot en zijn eventuele be reidheid om een akkoord met Ould Dadah tp sluiten niet overal in de beweging in goede aarde was geval len. Volgens deze kringen is Ouali dan ook door zijn tegenstanders bin nen Polisario vermoord. In dit ver band wijzen zij erop dat volgens een Franse toerist, die het lijk van Ouali zou hebben gezien, deze de keel was afgesneden een typisch Marok kaanse manier van doden Dat Ouali niet doOr Mauretaanse soldaten zou zijn omgebracht be wijst volgens deze zegslieden, dal bij de bekendmaking van de dood van Ouali in de Mauretaanse pers een foto zou zijn verschenen die niet van Ouali was In deze kringen zegt men dat de machtsstrijd binnen Po lisario over de te volgen koers ten aanzien van Mauretanië op het der de nationale congres van de bewe ging, dat verleden week werd gehou den zou worden beslist. Overeenkomstig de hoop van de te genstanders van Ouali werd de hui dige secretaris-generaal ad interim Makmoed Laroussi op het congres dat dinsdag afliep niet herkozen In zijn plaats is Mohammed Abdel Az- ziz secretaris-generaal van Frente Polisario geworden. Wie Abdel Azziz precies is. is niet bekend. Zo zei een Polisario-vertegenwoordiger na de verkiezing: „Ik ken hem zelf niet Een derde versie voor de dood van Ouali is dat hij door de Algerijnse geheime dienst zou zijn vermoord Deze versie werd vlak na zijn dood door de „Guera-fractie" van Frente Polisario in Senegal bekendge maakt. Wanneer dit juist zou zijn. dan zouden de tegenstellingen tus sen Polisario en Algerije veel scher per zijn dan tijdens het bezoek aan de Spaanse Sahara verleden week te bespeuren viel. Volgens de Guera fractie moest Ouali uit de weg wor den geruimd omdat hij ongere geldheden zou hebben ontdekt bij de overdracht van hulpgoederen door de Algerijnen aan de Sahara wi's in Tindouf. Bovendien zou Oua li over het geheel genomen over de Algerijnse steui) aan Polisario onte vreden zijn geweest Welke van de drie versies juist is valt niet vast te stellen. Van alle drie lijkt echter op het eerste gezicht de derde versie de meest onwaarschijn lijke. Duidelijk is in ieder geval, dat de kwestie Mauretanië binnen het Saharaanse verzet van fundamen teel belang is. Een akkoord tussen Mauretanië en Frente Polisario. ge baseerd op gelijkheid zou de perspectieven van een onafhanke lijk en vreedzaam bestaan voor het Saharaanse volk. een bestaan wat hen zeker toekomt en waarop zij zeker recht hebben, zonder twijfel vergroten Na het verleden week ge houden derde nationale congres is de komende speciale zitting van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid over de Spaanse Sahara, een be langrijke mijlpaal in hun politieke en militaire strijd voor een onafhan kelijk bestaan van het Saharaanse volk. ka zal daarbij garanties bieden voor de veiligheid van de blanken in Rhodesië. Degenen die het land na zo'n machtsovername liever wil len verlaten zullen waarschijnlijk financiële hulp krijgen. Als Kissin ger Vorster voor dit plan heeft ge wonnen is het met het regime Smith in Rhodesië gedaan, omdat het economisch volstrekt afhanke lijk is van Zuid-Afrika. „Frontstaten" Erg belangrijk voor het welslagen van zo'n machtsovername op vreedzame wijze is natuurlijk de houding van de andere staten rond om Rhodesië. Geen wonder dat de ze landen de laatste tijd druk be zocht zijn door hoge Amerikaanse diplomaten. Eén van de beslissen de factoren bij het topgesprek van dit weekeinde is nu de vraag in hoeverre Kissinger het vertrouwen geniet van de leiders van deze „frontstaten" Als Kissinger Vorster ervan kan overtuigen dat een machtsovername in Rhodesië volgens een Amerikaans scenario op enigerlei wijze de instemming heeft van de buurlanden, zit hij waarschijnlijk goed Met andere woorden: hij moet Vorster ervan overtuigen dat een zwarte regering in Rhodesië voorlo pig genoeg rust in zuidelijk Afrika brengt om Zuid-Afrika zelf in elk geval een kans te geven de koers van de apartheid te verlaten. In het andere geval zal Vorster het been nog wel even strak houden. Hij zal publiekelijk waarschuwen voor het gevaar van een algehele communis tische machtsovername in zuide lijk Afrika. En dat is dat meteen de zwakke plek van Kissinger, want verhalen over het communistische gevaar gaan er bij een groot deel van de Amerikanen in als koek. Bezetting trouwen bij zijn blanke landgeno ten Vorster lijkt krachtig genoeg om Zuid-Afrika in elk geval op het spoor naar een democratische sa menleving te kunnen zetten. En Kissinger is waarschijnlijk één van de weinige mensen die hem van de noodzaak van zo'n stap kan over tuigen. Op de korte termijn heeft Kissin ger Vorster nodig voor zijn twee eerste doelen: Rhodesië en Nami bië Kissinger heeft een plan dat er op neer komt dat er in Rhodesië binnen twee jaar een (zwarte) meer derheidsregering zal zitten. Ameri- Deze laatste troef kan Vorster ook uitspelen in het geval-Namibië. Zuid-Afrika heeft inmiddels inge stemd met een soort onafhanke lijkheid voor dit gebied. De zaak zal zich nu toespitsen op de vraag hoe onafhankelijk Namibië zal zijn. Het minste wat kan worden ver langd zijn vrije verkiezingen onder toezicht van de Verenigde Naties Omdat de Zuidafrikaanse aanwe zigheid in Namibië al jarenlang het karakter heeft van een bezetting zullen alle Zuidafrikaanse troepen dan uit dit gebied moeten zijn ver dwenen Die troepen worden het ernstigst belaagd door de guerrilla strijders van de SWAPO, de bevrij dingsbeweging voor Namibië. Vol gens de meeste waarnemers geniet deze SWAPO de steun van een groot deel van de Namibische be volking Bovendien wordt zij ge steund door de Organisatie van Af rikaanse Eenheid Daarom zal de SWAPO een rol moeten spelen bij het ontstaan van de zelfstandige natie Namibië. Aan Kissinger nu om Vorster daarvan te overtuigen., Maar de Zuidafrikaan zal al weer mikkend op het anti-communisme in de VS. zeggen dat de SWAPO gewelddadig en communistisch Is.' Ook hier is weer de sleutelvraag: kan Kissinger Vorster ervan over tuigen dat Amerika enige invloed, heeft op de SWAPO Als Amerika', die invloed niet heeft is immers elk, draaiboek voor een vreedzame re-j geling in zuidelijk Afrika ongeloof waardig Bij al clit diplomatieke gedraai wordt het meeste geduld gevraagd van de zwarte bevolking van Zuid- Afrika Van de mythe dat zij het onder de apartheid zo slecht nog niet had is na deze zomer niets meer over De apartheidspolitiek van de blanke minderheid is volle dig bankroet. De meerderheid wil iets arjders en snel In hoeverre dat tot die blanken zelf is doorgedron gen is niet precies te zeggen Misschien dat we daarover na dit weekeinde iets meer weten drie artikelen over 4e westelijke Sa hara. Eerdere artikelen stonden in de krant van .'II augustus en 2 sep tember. OPORTO (Reuter) In de noorde lijke Portugese stad Oporto zijn teren twee bommen ontploft, kort voordat president Antonio Ramaiho Eanes voor een officieel bezoek de stad binnen kwam De eerste ont ploffing vond plaats bij het regionale hoofdkwartier van de Portugese so eialistische partij Een persoon werd licht gewond Een kleinere tijdbom ging ongeveer tegelijkertijd af bij een zij-ingang van het regionale mlli taire hoofdkwartier die toegang geeft tot de residentie van de bevel hebber. generaal Antonio Pires Velo so Er werden nog enkele bommen gevonden die niet afgingen TURIJN - Vijfhónderd politie agenten hebn vrijdag met traangas enige tientallen gevangenen van het dak van hun gevangenis in Turijn verdreven De gevangenen eisten toepassing van de hervormingen die al door het parlement zijn goedge keurd Ook in Milaan. Genua en Catania gingen gevangenen uit solidariteit het dak op De gevangenen beschuldigen het personeel van corruptie. Zij zeggen dat drugs, alcohol en wapens tegen .standaardtarief het gebouw kunnen worden ingesmokkeld en dat het zelfs mogelijk is voor 3000 gulden te ontsnappen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7