Kun/t/eizoen 76-77
Tips voor de
liefhebbers
Premières
van Scapino
Sinaasappelen
van Prokofjef
Veel en gevarieerde muziekprogramma's in het komende seizoen
VRIJDAG 3 SEPTEMBER 1976
KUNST
TROUW/KWARTET IS
Het toneel gaat binnenkort weer beginnen. Er is
geen denken aan hier op te sommen wat u allemaal
kunt verwachten, daar is het te veel voor. Wel kan
het zin hebben een paar dingen te noemen, waarvan
ik denk dat ze u interesseren.
Vermeldenswaard daarbij is,
dat de nieuwe schouwburg in
Den Bosch open gaat met
een reeks grotere en kleinere
gebeurtenissen, waaronder
een Bossche revue (14 sep
tember) en dat in de
Utrechtse Schouwburg,
waarvan de grote zaal voor
verbouwing tot 1 januari
dicht is, in de Blauwe Zaal
een nieuwe to-
nneelaccommodatie in ge
bruik genomen wordt met
een serie voorstellingen (de
eerste 8 september) van
„Spiegels" van Dimitri Fren-
kel Frank door toneelgroep
Centrum.
Centrum speelt ook maar
dat begint op 15 en 16 sep
tember in Bellevue in
Amsterdam èen toneelbe
werking, die Ton Vorsten-
bosch gemaakt heeft van
„Van de koele meren des
doods" van Frederik van Ee-
den over een meisje uit de
betere kringen rond 1880
met telkens een avond daar
na een nieuw toneelstuk van
Per Justesen over de toestan
den in de Noordoostgronin-
gse veenkoloniën in dezelfde
tijd. Samen een tweeluik
over de samenleving van een
eeuw terug.
Tragedie
Al in 1834 schreef de Franse
schrijver Alfred de Musset
(1810-1857) zijn „Lorenzac-
cio", een romantisch-
historische tragedie, over een
tirannenmoordenaar waarin
zich de maatschappelijke en
politieke corruptie van de
16de eeuw weerspiegelt. De
Haagse Comedie gaat het
spelen (première 12 maart).
Van veel dichterbij is „La vil-
le dont le prince est un en
fant" (in de vertaling: „Het
land waarvan de koning een
kind is"), dat pas in 1951 werd
gepubliceerd, en pas in 1968
door een Parijs' theater ge
speeld. De katholieke schrij
ver, Henry de Montherland,
was huiverig voor opvoerin
gen. Hij tekent de
vriendschappelijke verhou
dingen op een jongensinter
naat, de homofiele trekken,
daarin, het optreden ertegen
van de overste binnen het
kader van een Latijnse, op
sublimatie gerichte opvoe
dingsmethode. Men kan ver
moeden dat er persoonlijke
ervaringen in verwerkt zijn,
omdat zijn eerste notities
stammen uit 1913, toen hij
zeventien jaar was (première
bij Globe 8 januari).
Daarvóór speelt Globe
„Voorjaarsontwaken" van de
Duitse schrijver Frank Wede-
kind (1864-1918), die het ont
waken van de seksualiteit in
de puberteit en de reactie
daarop van de samenleving
der volwassenen daarop bui
ten de enge samenleving van
een internaat behandelt,
(première 30 oktober).
In dit verband is ook wel iets
te zeggen over „Het Liefdes
concilie" van een Duitse
schrijver. Oskar Panizza
(1853-1921), dat in Rotterdam
gespeeld wordt (première 2
oktober), maar dat komt
later.
Tomaten
Verder lijkt het de moeite
waard hierop te letten: Van
Shakespeare spelen zowel de
Haagse Comedie als Theater
de gouden comedy „Naar 't u
lijkt". Globe „Driekoningen
avond". het Publiektheater
„Hamlet", maar intrigerend
is vooral, dat Erik Vos zich
met zijn groep gaat wagen
aan „De Storm", het laatste
gespeeld door de Neder
landse Comedie. de voorstel
ling waarbij de eerste toma
ten gegooid werden.
En wie bijzonder van Tsje-
chow houdt: De Haagse Co
medie speelt een van zijn
minder bekende stukken,
voor een deel een voorafspie
geling van „Oom Wanja":
„De Bosgeest", bij het Pu
bliektheater gaat Ton Lutz in
„De Kersentuin" verder met
zijn Tsjechowverkenningen,
en tenslotte gaat Jules Croi-
set op zijn eentje, in de vrije
produktie, Tsjechow uit
beelden.
Brecht
Brecht wordt twee keer ge
speeld: een van zijn laatste
„meesterwerken" „De
Kaukasische Krijtkring"
bij het Publiekstheater (pre
mière 22 eptember) en een
nauwelijks bekend stuk „Tu-
randot of het Congres van de
verschoners" bij Globe, (pre
mière 11 maart).
Het vorig seizoen maakten
zes groepen acht produkties
van vijf Griekse tragedies.
Dit seizoen is er maar één:
„Medea" van Euripides, gere
gisseerd dor Ton Lutz, bij het
Publiekstheater, met Annet
Nieuwenhuyzen als Medea.
Wordt het de moeite waard?
U leest er t.z.t. wel over (pre
mière 6 april).
Hans Vonk, chef-dirigent van de Nederlandse operastichting Edo de Waart aan het repeteren
Twee kostuumontwerpen: hiernaast voor het toneelstuk „het
liefdesconcilie" en boven een ontwerp voor de opera „Sinaasap
pelen" van Prokofjef.
De Nederlandse balletgezelschappen beginnen het
seizoen 1976-1977 weinig opzienbarend, behalve het
Scapino Ballet, dat al meteen op 5 september in de
Amsterdamse Stadsschouwburg komt met twee pre
mières.
De ene is „Carambole", zowel
de choreografie als de bege
leidende muziekcollage en de
kostuums zijn van José Gut-
tierrez. De tweede première
heet „24 blote voeten" en is
van de bekende in Nederland
werkende Amerikaan Char
les Czarny. De muziek is van
James Brown, de kostuums
zijn van Joop Stokvis.
Het Nederlands Dans-
Theater en Het Nationale
Ballet beginnen hun seizoen
allebei met reprises: Het Na
tionale Ballet op dinsdag 7
september in Schevenlngen
en op donderdag 9 september
in de Amsterdamse
stadsschouwburg, het Neder
lands Dans-Theater op 26
september, ook in de
Stadsschouwburg te
Amsterdam.
In oktober komt het Neder
lands Dans-Theater met zijn
eerste premières: de Klok
Symfonie van Haydn, gecho
reografeerd door Jyri Kylian
in de Koninklijke Schouw
burg in Den Haag en een ex
perimenteel werk van de Ja
panse choreografe Kei Takel
op 21 oktober in het Haagse
HOT. Voor november staat
er. weer in het HOT. een werk
van Jon Benoit op het pro
gramma, op 17 januari wordt
in de Koninklijke Schouw
burg een première van Mar-
got Sappington en Niels
Christe verwacht en voor
maart zijn er balletten van
Jyri Kylian en Glen Tetley in
voorbereiding.
Het Nationale Ballet gaat op
17 oktober een tournee
maken van drie weken door
Canada en één week in New
York. Hier worden balletten
van de eigen Nederlandse
choreografen gegeven: Toer
van Schayk, Hans van Ma
nen en Rudi van Dantzlg.
Het is de bedoeling dat er
vóór deze tournee in de eerste
week van oktober een ballet
van Toer van Schayk wordt
uitgebracht. De begeleidende
muziek is een nonet van L.
Spoor. Geen groot werk: het
zal ongeveer een half uur du
ren. Tijdens de tournee zul
len de in ons land achterblij
vende leden van het ge
zelschap een instructief pro
gramma voor scholen, buurt
huizen, kleine theaters en bij
zondere podia geven, geheel
gericht op een jong publiek.
Het omvat allerlei balletfrag
menten, dia's en films en het
wordt aaneengepraat door
Toer van Schayk, die een
deel van de tournee naar de
overzijde van de Atlantische
Oceaan niet meemaakt
Half december komen er
nieuwe balletten van enige
eigentijdse choreografen en
een Balanchine-ballet. Dit al
les afgewisseld met bekende
klassieke werken. Voor het*
Holland-Festival denkt het
Nationale Ballet aan een ge
heel nieuwe versie van het
klassieke Ghiselle, gechoreo
grafeerd door Peter Wright
van de jongerengroep van
The Royal Ballet met kos
tuums van Peter Former.
Ondanks het geharrewar met het nog steeds uitblij
vende muziektheater gaat de Nederlandse Opera
Stichting onverdroten voort
Joost Prinsen, Canci Geraerdts, Gcr Thijs (regisseur) en Allard van der Scheer spelen het bijspel „Trakteren".
Zij begint haar seizoen met
een uitermate aantrekkelijke
produktie n.l. De liefde voor
de drie sinaasappelen van
Sergei Prokofjef. In Neder
land opgevoerd tijdens het
Holland Festival door de ope
ra van Ljubljana. Iedereen
die daar bij was. heeft er nu
nog de beste herinneringen
aan en ziet uiteraard met
spanning de nieuwe opvoe-
/ringen in een Nederlandse be
merking met een grotendeels
Nederlandse bezetting en het
Rotterdamse Philharmo-
nisch Orkest in de bak uit.
Dirigent is Hans Vonk. en de
regie is van Rhoda Levine die
ongetwijfeld een levendig
kijkspel zal maken van dit
doldwaze sprookjesverhaal
met een prins die aan zwaar
moedigheid lijdt en die
tenslotte trouwt met een
prinses die in een sinaasap
pel verborgen zat. Prokofjeff
schreef er (in 1918 al) verruk
kelijke muziek bij, waarvan
alleen de „Mars" vaak in de
concertzaal wordt gespeeld.
Op 10 september gaat de
eerste voorstelling in Amster
dam, er komen ook voorstel
lingen in Scheveningen en
Eindhoven. In totaal brengt
de Nederlandse Operastich
ting dit seizoen vijftien pro
dukties uit. waaronder twee
opera's van Mozart (Le nozze
di Figaro en Cosi fan Tutte)
L'Ormindo van Cavalli, II
Trovatore en Don Carlos van
Verdi, Pelleas et Melisande
van Debussy, en een en
igszins gewijzigde versie van
Dorian Gray van de Neder
landse componist Hans Kox.
Als het Concertgebouworkest begin oktober zijn
eerste serie abonnementsconcerten in Amsterdam
gaat beginnen, heeft het al een klein seizoen aan
buitenlandse concerten achter de rug. Het is dus niet
zo dat het hoofdstedelijk orkest dan helemaal uitge
rust en ontspannen, fris en monter aan het wintersei
zoen begint.
Waaruit kan blijken dat de
muziek niet alleen door de
bezoekers duur wordt be
taald, maar ook dat schijn
bedriegt. Want niemand zal
waarschijnlijk aan het spel-
niveau van het orkest iets
van vermoeidheid kunnen
bespeuren.
Het prospectus van het
eersteorkest in den lande
spreekt wat het programma
betreft van een concertsei
zoen met grote artistieke
hoogtepunten met o.a. mede
werking van „coryfeën van
de wereldpodia, veelal exclu
sief bij het Concertgebouwor
kest." Alsjeblieft.
Wat de uit te voeren werken
betreft zijn de meeste pro
gramma's veilig aan de be
houdende kant. zodat ieder
een er heen kan zonder ge
vaar te lopen met onwennige
muziek geconfronteerd te
worden. Het venijn zit wat
dat betreft in de zondagmid
dagserie, waar componisten
namen als Boulez. Ta-
bachnik, Berio en Henze een
overigens niet mis te versta
ne waarschuwing inhouden
voor behoudende oren.
Davids zoon
Wat de coryfeën betreft: bij
de dirigenten verdeelt Ber
nard Haitink zijn tijd en zijn
gaven tussen het Amster
damse orkest, het London
Philharmonic Orchestra en
het opersfestival in Glynde-
bourne Dan komen Colin
Davis. Eugen Jochum en Ki-
rill Kondrasjin als vaste
gastdirigenten en na vele ja-
rën zullen ook Karl Böhm
(80) en Rafael Kubelik weer
eens voor het orkest komen
te staan.
Tussen de befaamde solisten
namen zullen velen tot hun
genoegen ook die van Igor
Oistrak (Davids zoon) aan
treffen.
Het Concertgebouworkest
treedt oudergewoonte ook in
Den Haag op, dit seizoen met
een zestal concerten in het
Congresgebouw met een keu
ze uit de Amsterdamse pro
gramma's en bijbehorende
solisten.
Den Haag wordt uiteraard
ook royaal van muziek voor
zien door o m. zijn eigen Resi
dentie Orkest, dat al op 11
september begint met een
concert onder gastdirigent
Roger Norrington. Ferdinand
Leiter, opvolger van wijlen
Jean Martinon als chefdiri
gent. neemt maar een klein
deel van alle concerten voor
zijn rekening. Gastdirigenten
zijn o.m. Alain Lombard. Je
an Fournet, Nikolaus Har-
noncourt. Uri Segal, Elya-
kum Shapirra en Jean-
Francois Monnard.
Nieuwe Kerk
Helemaal nieuw voor De*
Haag is de gerestaureerde
Nieuwe Kerk aan het Spui,
een veelbelovende con
certruimte die het orkest
graag ziet als overgangsgele
genheid naar een eigen, echte
concertzaal in het centrum
van de Residentie. Want in
het Congresgebouw blijft het
maar behelpen. In die Nieu
we Kerk zijn vele aantrekke
lijke programma's geprojec
teerd met een mengeling van
heel oud en heel nieuw. Aan
het hele nieuwe waagt het
orkest zich oudergewoonte
ook onverschrokken met een
serie van vijf concerten in het
Congresgebouw op zater
dagen.
Met Thomas Magyar en Piet
Nijland nog steeds als eerste
concertmeesters, en Szymon
Goldberg en David Zinman
als dirigenten, gaat het Ne
derlands Kamerorkest aan
staand seizoen in Amster
dam. Den Haag en Rotter
dam concertseries verzorgen
waarbij de muziek uit het
klassieke repertoire de voor
naamste plaats Inneemt.
Voor de tien concerten in
Amsterdam en Den Haag zijn
als solist geëngageerd o.a de
pianist en Michel Béroff,
Mischa Dichter en Malcolm
Frager. de hoboïst Heinz Hol-
liger en de celliste Christine
Walewska. Bach. Mozart
Schubert en Mendelssohn
komen vaak in de program
ma's voor die door Goldberg
en David Zinman zullen wor
den gedirigeerd. In Rotter
dam is een serie van acht
concerten op stapel gezet
waarvan de programmering
opgebouwd is op de thema's
„Jonge romantiek" en Mo-
zart-concertant.
Zwarte puntjes
Componisten schrijven geen
muziek, zij schrijven alleen
zwarte puntjes, zo kan men
lezen in het prospectus van
het Rotterdams Philharmo-
nisch Orkest, dat. zoals alle
andere vertolkers, die zwarte
puntjes in klanken moet om
zetten wil het echt „muziek"
worden. In het nieuwe sei
zoen gaat het die ontelbare
zwarte puntjes verklanken
onder leiding van o.a. zijn
vaste dirigent Edo de Waart.
Die met de directie van Ri
chard Strauss' opera Der Ro-
senkavalier tijdens het Jongs
te Holland Festival door ie
dereen onvoorwaardelijk
hoog werd geprezen. Die ope
ra komt, met als orkest weer
het Rotterdams Philharmo-
nisch, onder zijn leiding bin
nenkort op Philipsplaten uit
De concertenserie in De Doe
len wordt naast De Waart o.a.
gedirigeerd door Michael
Gielen. Eugene Ormandy.
Kiril Konddasjin en Willem
van Otterloo. Een dubbele se
rie van 14 concerten op don
derdag- en vrijdagavonden
en zeven zondagmiddagcon
certen brengen in hoofdzaak
klassieke en romantische
muziek. Het nieuwere werk
komt op de speciale serie van
vijf vrijdagavondconcerten,
waarin drie wereldpremières
voorkomen en waarvan ver
der nog twaalf werken voor
het eerst in Rotterdam wor
den uitgevoerd. Dan is er ook
nog een dubbele serie van
zeven concerten met een ge
mengd programma Vanaf 30
september het eerste abonne
mentsconcert in het nieuwe
seizoen, is er dus een royaal
aanbod van symfonische mu
ziek in het eigen huis van het
Rotterdams Philharmonisch.
waarover men elke maand
bovendien uitvoerig en des
kundig wordt voorgelicht in
het huisorgaan „Ouverture",
een van de aantrekkelijkste
periodieken op dit gebied.
Zestien Jaar geleden begon in
het Amsterdamse Concertge
bouw de concertenserie Mati
nee op de vrije zaterdag, ge
organiseerd door de VARA.
„Goede muziek uit alle tij
den. bekend en onbekend"
was en is het motto van deze
serie.Veel onbekends is er
ditmaal in deze reeks van
twintig concerten die op 2
oktober begint, niet bij. Maar
wel wordt de opera-serie in
ere hersteld. In het verleden
zijn daarin tal van onbeken
de muziek-drama-tische wer
ken in concert vorm ten geho
re gebracht Ditmaal staan
op het programma „Eury-
anthe" van Weber, „Tsjerje-
witski" van Tsjalkowski en
„La battaglia di Legnano"
van Verdi. Zij worden gediri
geerd door Hans Vonk en
Kees Bakels
