met Moskou werd op „rode top" onderstreept
-Israël zal alleen onder druk
alestijnse staat toestaan
léén door deelname van Joegoslaven en Roemenen
Kansen voor een
mini-Palestina
WARTE)RDAG 31 JULI 1976
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 11
Sowjet-Unie gewenste tekst ge
schaafd totdat de inhoud zo
nietszeggend was, dat iedereen er
zijn eigen uitleg aan kon geven. Het
document bevatte niettemin het ge
hele program van de Sowjet-Unie.
Amalrik schrijft hierover in Le Mon
de: „Dat is de realiteit."
Misschien is het teveel gezegd dat in
Oost.-Berlijn alleen nog maar open
deuren werden ingetrapt. Wel is het
zo dat er na afloop een sfeer heerste
als na het bekend worden van ver
kiezingsuitslagen in de meeste de
mocratische landen: iedereen had op
de een of andere manier gewonnen.
Dit laatste geldt in de eerste plaats
voor de Sowjet-Unie. Zij heeft meer
uit haar tekst moeten schrappen dan
haar lief was. Maar dit feit bevestig
de slechts wat in de praktijk allang
het geval was.
Mislukt was alleen een zoveelste po
ging om terug te krijgen wat haar
jaren geleden al uit handen werd
genomen. Wezenlijke concessies
heeft Moskou niet gedaan. En als er
sprake is van een serie compromis
sen, dan is dat hoogstens een kwestie
van geven en nemen geweest, die de
Sowjet-Unie in staat heeft gesteld
om naar buiten te demonstreren dat
de deelnemende communistische
partijen nog altijd een hechte speci
ale band met Moskou hebben onder
houden.
Vorig jaar heeft het er lang naar
uitgezien, dat de „rode top" geheel
van de baan was. Dat was echter niet
het geval. Breznjew kon zich niet
veroorloven zich bij het naderen van
het 25ste congres van de communis
tische partij van de Sowjet-Unie on
der steeds zwaardere druk van de
oppositie voerende communistische
partijen te laten plaatsen.
De moeilijkheden die het uitblijven
van een „rode top" binnen de'muren
van het Kremlin voor Breznjew
moest opleveren, werden blijkbaar
overwonnen. En nadat het congres
in februari van dit jaar achter de rug
was, werd de bijeenkomst in Oost-
Berlijn in laatste instantie alleen
nog maar uitgesteld, omdat Berlin-
guer rekening hield met vervroegde
verkiezingen in Italië.
Noodzaak
Vóór de Italiaanse verkiezingen van
20 en 21 juni stond al vast dat de
„rode top" op 29 en 30 juni in Oost-
Berlijn zou worden gehouden. Dit
nieuws werd echter om twee redenen
stil gehouden: in de eerste plaats om
Berlinguers kansen niet te bederven,
maar tevens omdat Roemenië en
Joegoslavië nog niet definitief „de
uitnodiging" voor de „rode top" had
den aanvaard. Toen de Italiaanse
verkiezingen achter de rug waren,
zagen beide communistische landen
zich gedwongen om mee te doen,
ondanks het feit dat hun be
langrijkste eis niet werd ingewilligd:
namelijk de conferentie een eenma
lig gebeuren te doen zijn, dat niet
aan bijeenkomsten van het verleden
zou aanknopen en voor de toekomst
geen precedent zou scheppen.
Door deel te nemen aan een confe
rentie, waarvoor zij eigenlijk niets
voelden, hebben Roemenië en vooral
Joegoslavië aangetoond, dat zij zich
nauwelijks kunnen veroorloven,
Moskou voor het hoofd te stoten.
Ook de communistische partijen
van Italië en Frankrijk (om alleen de
belangrijkste te noemen) hebben
met hun aanwezigheid gedemon
streerd, dat zij nog een zeer speciale
band met Moskou hebben.
Daaraan veranderen de redevoerin
gen van Berlinguer en zijn Franse
collega George Marchais niets. Voor
beide communistische leiders zou
het politiek voordeliger zijn geweest
als zij de gang naar het canossa van
Oost-Berlijn niet gemaakt zouden
hebben.
Dit laatste zal op wat langere ter
mijn pas blijken. Dan herinnert men
zich alleen nog maar dat de dodr
Breznjew gewilde conferentie toch
doorging en dat op Albanië na alle
Europese communistische partijen
aan de oproep van Moskou gehoor
gaven. De verklaringen van Berlin
guer, Tito en de andere leiders zul
len dan allang weer door de propa
gandamachine van hun effect zijn
beroofd.
Bovendien zal de hand van Moskou
krachtiger gaan drukken op landen
als Roemenië en Joegoslavië, maar
ook op de Oosteuropese landen,
waar de communistische partijen de
macht in handen hebben. Voor Joe
goslavië kan Tito's aanwezigheid in
Oost-Berlijn misschien een funeste
uitwerking hebben op de ontwikke
lingen die zich na het overlijden van
Tito in een periode van grote onze
kerheid kunnen voordoen.
Klassenstrijd
Overigens staan alle 29 partijen
eensgezind achter de klassenstrijd
en achter verandering van de status
quo. (Bestaande situatie in Europa
en de rest van de wereld.) Wat de
Sowjet-Unie betreft, blijft ook de
Breznjew-doctrine van de beperkte
soevereiniteit van „socialistische
landen" geheel overeind. Vanzelf
sprekend is de Sowjet-Unie door de
jongste ontwikkelingen in de West-
europese communistische partijen
niet tevreden. Zij zal blijven probe
ren binnen deze partijen verdeeld
heid te zaaien. Intussen zullen die
partijen profijt kunnen trekken van
de kritiek van Moskou die zij onge
twijfeld spoedig weer te verduren
krijgen. Hoe feller de kritiek zal los
komen, hoe groter echter hun aan
hang kan worden.
Geen afstel
Het ging de Sowjet-Unie er in Oost-
Berlijn alleen nog maar om dat de
Europese „rode top" zou worden ge
houden. Het slotdocument, dat niet
eens getekend behoefde te worden,
en slechts voor kennisgeving werd
aangenomen, deed er minder toe. De
Westeuropese communistische par
tijen zouden samen met Roeme
nië en Joegoslavië - veel sterker heb
ben gestaan, als de top geen door
gang zou hebben gevonden.
Als van uitstel afstel zou zijn geko
men zou de Sowjet-Unie een politie
ke (en ideologische nederlaag heb
ben geleden. Die is haar bespaard
gebleven. Door iedereen gelegen
heid te geven zijn gemoed te luch
ten. heeft Moskou zonder iets uit
handen te geven dat het voor de
conferentie nog bezat alle Euro
pese communistische partijen be
halve de Albaanse openlijk laten
demonstreren dat zij ondanks alles
bepaald niet ongevoelig zijn voor
wat de Sowjet-Unie wil.
Waarom zou Moskou niet tevreden
zijn? Het gaat toch goed met het
Europese communisme? Roemenië
levert in ideologisch opzicht geen
problemen op. En de andere Oosteu
ropese landen eten uit de hand van
Breznjéw. Joegoslavië vraagt nog
wat geduld, maar als Tito er niet
meer is doen zich nieuwe mogelijk
heden voor, waarvan de Sowjet-
Unie kan profiteren.
En de Westeuropese communis
tische partijen? Die moeten uit tac
tische overwegingen dingen doen
die ia Oost-Europa als ketterij over
komen. Maar als zij eenmaal aan de
macht zijn, zullen ook zij het voor
beeld van de Sowjet-Unie volgen, zo
zal de propaganda uit het Sowjet-
blok de mensen vertellen, die niet
begrijpen waarom er zoveel verschil
len van opvatting kunnen bestaan
over wat het ware socialisme is.
In Moskou is alles echter bij het
oude gebleven. Het slotdocument
van Oost-Berlijn is slechts een tac
tische manoeuvre geweest, die een
hoger doel moest dienen. En de be
kende columnist Victor Zorza kan
het wel eens bij het goede eind heb
ben, als hij uit een publikatie uit het
onder voogdij van de Sowjet-Unie
staande Buiten Mongolië opmaakt,
dat thans wordt gewerkt aan een
communistische wereldconferentie.
Daar kan Moskou de van de ware
leer afwijkende Europese partijen,
die verre in de minderheid zullen
zijn, proberen in een ideologisch
hoekje te drukken. Zo'n wereldcon
ferentie heeft Moskou overigens
minder nodig om de Westeuropese
communistische partijen de les te
lezen, dan om te voorkomen dat de
Chinese communistische partij haar
invloed in alle delen van de wereld
uitbreidt.
Van tijd tot tijd
Na afloop van de Oostberlijnse con
ferentie vroegen verslaggevers aan
Berlinguer die eerder gezegd had
dat er geen sprake was geweest van
een bijeenkomst van een internatio
naal communistisch lichaam of
dit de laatste Europese communis
tische topconferentie was geweest.
Hij aarzelde een antwoord te geven,
maar werd geholpen door Giancarlo
Bajetta, één van de partijfunctiona
rissen die zich met „buitenlandse
zaken" bezighouden, die zei: „Men
moet nooit te optimistisch zijn".
Breznjew had namelijk verklaard
dat er van tijd tot tijd ontmoetingen
van de partijen georganiseerd moe
ten worden om informaties en me
ningen uit te wisselen over actuele
politieke kwesties. Hij zou zulke
ontmoetingen beschouwen als de
grondslag voor „internationale soli
dariteit", een andere aanduiding
voor het „proletarisch internationa
lisme". dat de belangen van Moskou
onvoorwaardelijke voorrang wil ver
lenen.
Breznjew zei ook iets over het „crea
tieve werk van de kameraden in de
communistische familie": „Wij gaan
uit van het feit dat alleen praktische
ervaring het criterium kan zijn bij
de beoordeling of een of ander con
cept goed is of niet". Met andere
woorden: het laatste woord over al
lerlei experimenten van communis
tische partijen is nog niet ge
sproken.
De Sowjet-Unie heeft haar zin:
vertegenwoordigers van Euro
pese communistische partijen
verenigd op de ,,rode top".
Een onafhankelijke Pales
lij nse staat op de westelijke
lordaanoever en in de Gaza-
gtrook?" „Nooit en te nim-
ner", luidt het officiële
Jntwoord van de Israëlische
egering. Naar haar mening is
Ir noch geografisch noch poli
tiek ruimte voor een derde
Jtaat in het gebied tussen de
Middellandse Zee en Amman.
Volgens de Israëli's zou een nieuwe
Étaat tussen Israël en de Jordaan,
pie zich als eerste etappe en niet als
yervulling van de Palestijnse
Iroom aankondigt, met zekerheid
£en groot gevaar vormen voor de
/rede in het Midden-Oosten. Een
dergelijke staat zou immers door
Palestijnse guerrillaorganisa-
„bendes van terroristen en
noordenaars", worden gecontro
leerd. „Is het eigenlijk denkbaar
dat zij na de oprichting van de
ptaat afstand zullen doen van de
r nacht, die hun de automatische
|pistolen geven?" vraagt men zich
i Isral af. De Israëli's weten deze
Ivraag ook te beantwoorden. „De
teteugeling van de guerrillaorgani-
aties zou voor elke Palestijnse
[staat een probleem vormen en bij-
^na onmogelijk zijn, wanneer het
«doel de vernietiging van de staat
^Israël is".
^Geheel oneens
«Mohammed Sid Achmed, een voor-
aanstaand, journalist bij de Egyp-
jm tische krant Al Achram, is het met
fl|deze opvatting geheel oneens. In
twee uitvoerige gesprekken in Cai-
ro en Brussel probeerde hij de Is-
fln raëlische argumenten te ontkrach-
ten. „De fout ligt in 't geloof dat de
oplossing van het conflict tusen
88 Palestijnen en Israëli's, het resul-
taat moet zijn van een over-
eenstemming over uiteindelijke
doelstellingen in plaats van een
overeenstemming over hoe deze
doelstellingen verwezenlijkt moe-
ten worden. Terwijl het eerste on-
mogelijk is, is het tweede wel moge-
M lijk. Vrede is mogelijk, niet omdat
de verschillende partijen afstand
gedaan hebben van hun oorspron
kelijke doelstellingen, maar omdat
zij voor andere methodes om deze
doelstellingen te verwezenlijken
H gekozen hebben".
Sid Achmed wijst in dit verband na
het voorbeeld van de betrekkingen
door James Dorsey
tussen de Duitse Bondsrepubliek
en de Duitse Democratische Repu
bliek. „Beide landen hebben een
overeenkomst getekend waarin de
factor relaties genormaliseerd wer
den zonder dat de beide staten el
kaar de jure erkend hebben. Sinds
de ondertekening van dit akkoord
heeft de Hoge Raad van West-
Duitsland verklaard dat beide
Duitse staten eigenlijk één staat
zijn, die het gehele Duitse volk ver
tegenwoordigd. Deze uitspraak is
niets meer en niets minder dan de
ontkenning van het bestaan van de
DDR. De DDR anderzijds stelt zich
nog steeds op het standpunt dat er
nu twee Duitse staten zijn, een
communistisch Duitsland en een
burgerlijk Duitsland. Volgens de
DDR kunnen de beide Duitse sta
ten pas worden verenigd, als het
burgerlijke Duitsland verdwijnt.
Met andere woorden de DDR er
kent het bestaan van de Duitse
Bondsrepubliek niet."
Sid Achmed trekt uit dit voorbeeld
de conclusie dat een vreedzaam
naast elkaar bestaan van een jood
se en een Palestijnse staat moge
lijk is zonder dat de beide staten
elkaar erkennen. Vandaar dat Sid
Achmed er voor pleit om de Pales
tijnse Bevrijdingsorganisatie
(PLO) tot eventuele vredesonder
handelingen toe te laten zonder dat
deze de staat Israël vooraf hoeft te
erkennen. „Een dergelijke formule
is niet nieuw. Dat is wat er gebeur
de toen de onderhandelingen tus
sen Frankrijk en de Revolutionaire
Volksregering van Algerije begon
nen en later ook tijdens de onder
handelingen over Vietnam. Natuur
lijk is de situatie in Vietnam en
Palestina niet identiek. De Vietna-
mezen streden tegen een buiten
landse vijand, de Verenigde Staten,
terwijl de Palestijnen tegen een vij
and vechten die zich op het
grondgebied van Palestina geves
tigd heeft. Vandaar dat de uitein
delijke oplossing van het conflict
tusen Palestijnen en Israëli's zon
der een historische ontwikkeling
niet mogelijk is."
Minder geweld
Said Hammami, vertegenwoordi
ger van de PLO in Londen is het
eveneens met de Israëlische stel
ling oneens. In een vraaggesprek in
Trouw van 28 juni 1975 verklaarde
hij: „De stichting van een Pales
tijnse staat zal het aantal Palestij
nen dat in geweld gelooft op zijn
minst tot het minimum reduceren.
Natuurlijk kan ik niet garanderen
dat er geen vliegtuigkapingen meer
zullen zijn, zodra er een Palestijnse
staat is. Maar er zullen geen duizen
den Palestijnen, Arabieren en Is
raëli's bereid zijn om te strijden. Er
zal vrede zijn. Juist om deze vrede
te bereiken willen wij een Palestijn
se staat."
In brede kringen wordt rekening
gehouden met een nieuw Ameri
kaans vredesinitiatief, begin vol
gend jaar. Zowel de Israëli's als de
Arabische staten hebben zich uit
gesproken voor een algehele oplos
sing van het conflict in het Midden-
Oosten. Noch in de Arabische we
reld noch in Israël ziet men veel
heil in een nieuwe stapsgewijze be
nadering van de problemen. De op
vattingen tussen Arabieren, Pales
tijnen en Israëli's over wat een defi
nitieve oplossing van het conflict
inhoudt liggen echter nog ver
uiteen.
In Israël heerst er grote verdeeld
heid over de toekomst van de in
1967 bezette gebieden, die immers
volgens sommige zionistische op
vattingen deel uitmaken van het
historische joodse vaderland. De
verdeeldheid over deze kwestie
loopt dwars door alle zionistische
partijen heen, zowel van rechts als
links. Binnen de verenigde arbei
derspartij, de grootste regerings
partij in Israël wil men enerzijds
het gebied van de westelijke Jord-
aanoever annexeren; anderzijds wil
men niet met de zevenhonderd
duizend Palestijnen die er wonen
opgescheept zitten.
Vredesplan Allon
Vlak na de Zesdaagse Oorlog van
1967 ontwierp de huidige minister
van buitenlandse zaken, Yigal Al
lon, een vredesplan waarin ge
poogd wordt om dit dilemma uit de
wereld te helpen. Volgens het Al-
lon-plan, dat inmiddels stilzwijgen
de Israëlische regeringspolitiek is
geworden, dienen slechts de dunbe
volkte gebieden van de westelijke
Jordaanoever te worden gean
nexeerd. Als officieel argument
voor deze annexatie handhaaft Al
lon de redenering dat de Jordaanri-
vier de Israëlische veiligheidsgrens
vormt. De overige delen van de
westelijke Jordaanoever moeten
volgens het Allon-plan in het kader
van een algehele vredesregeling
aan Jordanië worden teruggege
ven. Er is echter in Israël ook een
grote minderheid, dat zich op het
standpunt stelt dat de gehele wes
telijke Jordaanoever, ongeacht de
bevolkingsdichtheid van de gebie
den, bij Israël moet worden inge
lijfd.
Tegen deze opvatting keerde zich
onlangs de Israëlische oud
minister van buitenlandse zaken
Abba Eban. Sinds .Eban de Is-
ëlische regering verlaten heeft,
heeft hij steeds openlijker de kant
van de Israëlische duiven gekozen
en zelfs onderhandelingen met de
PLO bij voorbaat niet afgewezen.
In een polemisch artikel in de Jeru
salem Post hekelde Eban onlangs
de Palestijnse voorstanders van
een seculaire democratische staat.
„De gedachte van één ge
meenschappelijke politieke struc
tuur in het gebied tussen de Mid
dellandse Zee en Jordanië wordt
uit naam van het anti-zionisme
voorgestaan door de Arabische or
ganisaties die de PLO steunen. Het
wordt ook uitnaam van een fervent
en een integraal zionisme voorge
staan door de Likoed. Goesch
Emoeniem en sommige sectoren
van de Verenigde Arbeiderspartij.
Said Hammami
De ideologen van de Palestijnse
Arabieren geloven dat een ge
meenschappelijke politieke struc
tuur de dood van het zionisme zal
betekenen. Dit zou tot gevolg heb
ben dat de joden van wat ooit eens
Israël was een „getolereerde" min
derheid zouden worden in de „de
mocratische seculaire republiek"
(„Onder onze beste vrienden zijn
joden")
„Machtig Israël"
Anderzijds zijn er sommige radica
le zionisten die zich zelf ervan over
tuigd hebben, dat de zionistische
doelstellingen in een gemeenschap
pelijke staat verwezenlijkt kunnen
worden. Zij hebben het beeld van
een machtig Israël voor zich, waar
in een miljoen Arabieren, die in de
bezette gebieden wonen als min
derheid in de joodse staat gelukkig
zullen zijn; een staat waarin ze zul
len kunnen kiezen tussen de Israë
lische en de Jordaanse nationali
teit.
Het spreekt vanzelf dat een ge
meenschappelijke politieke struc
tuur niet tegelijkertijd de verwe
zenlijking van de zionistische
doelstellingen en de vernietiging
van de staat Israël kan zijn, Ie
Ezzeddine Kalak
mand moet het bij het verkeerde
eind hebben..."
De Palestijnen hebben weinig ver
trouwen in het te verwachten Ame
rikaanse vredesinitiatief. „Het is al
gemeen aanvaard", zegt Ezzeddine
Kalak, vertegenwoordiger van de
PLO in Parijs, „dat begin volgend
jaar, dat wil zeggen na de Ameri
kaanse presidentsverkiezingen er
opnieuw een vredesconferentie
voor het Midden-Oosten gehouden
zal worden. Op deze conferentie zal
er geen plaats zijn voor het huidige
Palestijnse verzet". Het slachtoffer
van het Amerikaanse vredesplan
zullen volgens Kalak de Palestij
nen zijn.
Palestijns wantrouwen
Het Palestijnse wantrouwen jegens
de Verenigde Staten is niet onge
grond. De mislukkig van de
stapsgewijze benadering van de
Amerikaanse minister van buiten
landse zaken, Henry Kissinger is
vooral te wijten aan het feit. dat hij
de Palestijnen buiten spel zette.
Momenteel ziet de toekomst van de
Palestijnen er bovendien weinig
rooskleurig uit. Hoewel de oktober-
oorlog van 1973 een minimale op
lossing van het Palestijnse
vraagstuk, de stichting van een
onafhankelijke Palestijnse staat
Abba Eban
op de westehjKe Jordaanoever en
in de Gazastrook iets dichter bij
heeft gebracht, zal deze staat niet
zonder zware politieke druk op de
Verenigde Staten en op Israël wer
kelijkheid worden. Ondanks alle
diplomatieke successen is de PLO
echter niet in staat om deze druk te
kunnen uitoefenen. Slechts een ge
concentreerde actie van de Ara
bische wereld zou de Amerikaanse
pressie op Israël kunnen verster
ken. Want terwijl de Amerikanen
niet aan het bestaansrecht van de
staat Israël zullen tornen, zullen zij
anderzijds hun aanzien en hun in
vloed in de Arabische wereld niet
willen verspelen.
Maar voorlopig is de Arabische we
reld dermate hopeloos verdeeld
over kwesties als Libanon, de
8paanse Sahara en Libië, dat zo'n
geconcentreerde Arabische actie
niet te verwachten is. Binnen de
Arabische wereld beseft men ech
ter dat Israël bij de verdeeldheid
van de Arabische wereld de lachen
de derde is. Amerikaanse en Israë
lische diplomaten vragen zich bin
nenskamers echter af „hoe lang
nog...?"
Dit is het vierde en laatste verhaal in
een serie. Voorgaande artikelen ver
schenen op 24, 27 en 29 juli.
or J. deri Boef
is een maand geleden dat in Oost-Berlijn de conferentie van
Dpese communistische partijen werd gehouden. Sindsdien is
feel over gesproken en geschreven, maar weinig klaarheid
;acht. De uitleg van wat er in het oostelijke deel van Berlijn is
?urd. blijft verschillen. Maar één ding is duidelijk: de positie
het Europese communisme is er bepaald niet door verzwakt.
rerleiding is groot, het belang
He „de rode top" alleen te zien in
feit, dat de onafhankelijkheid
alle communistische partijen er
erkend, dat er geen gewag werd
jakt van de leidende rol van de
rnunistische partij van de Sow-
fnie, dat het „proletarisch inter-
inalisme" door Moskou ge-
eerd als instrument om te blij-
overheersen niet meer letter-
in het slotdocument voorkwam
at er heel wat opmerkingen kon-
worden gemaakt die de leider
de communistische partij van de
jet-Unie, Leonid Breznjew be-
d niet als muziek in de oren
pen geklonken.
is de simpelste manier om het
iltaat van de bijeenkomst te be-
felen. De leider van de Italiaanse
rnunistische partij, Enrico Ber-
uer, heeft zijn zin gekregen: Mos-
heeft zich neergelegd bij het
les van zijn leidende positie, het
jletarisch internationalisme" is
rboord gezet en de Sowjetleiders
ben er genoegen mee moeten ne-
dat nota bene in hun aanwezig-
I werd gesuggereerd, dat wat zich
Oost-Europa afspeelt, in West-
ppa niet op prijs wordt gesteld,
dan de redenering. De zaken
in toch anders. Berlinguer heeft
ost-Berlijn niet méér bereikt dan
hij voor de conferentie al had.
de Sowjet-Unie heeft al vele jaren
n overheersende rol gespeeld in
communistische beweging, ook
l op Europees niveau. Zij heeft
dat meer dan eens toegegeven. Het
„proletarisch internationalisme" is
in de overwegingen van Moskou ech
ter nog springlevend. En wat in de
toespraken van de communistische
leiders van Italië, Frankrijk, Spanje,
Joegoslavië en Roemenië werd geë
taleerd was voornamelijk bedoeld
voor het thuisfront.
Het begin
Men moet ook nu bij het begin be
ginnen. De Sowjet-Unie wilde enkele
jaren geleden al een Europese „rode
top." Deze wens hield onder andere
verband met de toen al op gang
gekomen Europese veiligheidsconfe
rentie en op wat langere termijn
met het streven van Moskou naar
een communistische wereldconfe
rentie. Van begin af aan was het
duidelijk dat zo'n Europese „rode
top" grote problemen zou opleveren
voor de Sowjet-Unie.
De partijen die zich aan de regel
rechte invloed van Moskou wilden
(blijven) onttrekken zouden immers
proberen, hun instemming met zo'n
conferentie zo duur mogelijk te ver
kopen. Dat is dan ook gebeurd tij
dens moeilijke onderhandelingen,
die meer dan 'twee jaar hebben
geduurd.
Opstelling van het slotdocument,
waarover alle deelnemende partijen
het eens moesten worden, had Mos
kou overgelaten aan de DDR, (offi
ciële naam van Oost-Duitsland). In
die twee jaar is er veel in de door de
e Sowjet-partijleider Leonid Breznjew luistert naar één van de
espraken tijdens de topconferentie van Europese communis-
^che partijen in Oost-Berlijn.
