Soetendorp had groot
geloof in ontmoeting
I
Groepsdynamica
Rapport verheldert
verschil bijbeluitleg
Vandaag
Conferenties
Ruim 25.000 mensen
in inrichtingen
voor zwakzinnigen
Wereldconferentie
van methodisten
Onze adressen:
Dr. Soetendorp
overleden
Kerkelijk werk in
Montreal
bescheiden
VOORBUGANGEI
op
VRIJDAG 30 JULI 1976
KERK/BINNENLAND
TROUW/KWAR^JDAG
door ds K. H. Kroon
„Ik vreesde een vreze en zij is mij aangekomen". Job 3 vers 25 Statenvertaling. Deze woorden
kwamen mij bijna onmiddellijk te binnen, toen ik hoorde van de onverhoedse hartaanval die mijn
oude vriend en strijdmakker Jaap Soetendorp had getroffen op de kade van Gotenborg, toen hij
scheep wilde gaan naar Amsterdam.
Ik herinner mij een reis naar
Saarbrücken. vele Jaren geleden, ten
behoeve van de „Christlich-Jüdische
Zusammenarbeit" waarbij wij een
paar uur ln Metz moesten wachten.
We bezochten een klassieke en een
moderne betonnen kerk maar Jaap
was door geen van beide geïmpo
neerd omdat hij ze beide al te zeer
als heidense tempels in plaats van
ais Godshuizen ondervond
Al discussiërende daarover kwamen
wij aan bij het station, aten een
Nieuwe levensstijl. De raad van
kerken belegt in september en ok
tober zes regionale contactdagen,
waarop aandacht zal worden ge
schonken aan de vragen, waarmee
veel groepen, die zich bezig houden
met het zoeken naar een nieuwe
levensstijl, momenteel te kampen
hebben. 1 september in Arnhem,
Den Bosch en Rotterdam. 25 sep
tember in Nijverdal, 9 oktober in
Drachten en Hilversum. Inf. en
aanm. werkgroep nieuwe levensstijl.
teL 070-653915.
Wat ben ik begonnen? voor nieu
we leiders van evangelisatie-, week
of zondagclubwerk, zaterdag 4 sep
tember half elf tot alf vijf. Toerus-
tings-centrum te Leusden (Tel. 033-
43244).
Help! Hoe moet ik helpen? Week
over hulpverlening in allerlei situa
ties. 28 augustus—3 september. Den
Alerdinck. Laag Zuthem (tel. 05290-
541).
DEN HAAG In de 127 zwakzinni
geninrichtingen waren op 31 decem
ber 25.770 mensen opgenomen Zij
werden verpleegd door ruim zestien
duizend hulpverleners. Dit blijkt uit
cijfers van het Centraal Bureau voor
de Statistiek
Het Centraal Bureau voor de Statis
tiek heeft berekend dat de uitgaven
voor de 127 inrichtingen vorig jaar
944 miljoen gulden bedroegen. 177
miljoen meer dan in 1974. (Een stij
ging met 23 procent).
broodje in een cafetaria, ontdekten
toen dat we nog maar weinig tijd
over hadden en renden naar onze
trein. Op het perron lag daar toen
een man. hij was naast zijn koffers
neergezegen. En aangeland in onze
coupé zei Jaap met de hand op zijn
bonzende hart nog nahijgende, vol
diepe emst: ..Die man wou ook deze
trein halen, besef dat goed."
Wanneer ik eraan denk hoe wij Jaap
Soetendorp in onze vriendenkring
wel eens schertsenderwijze bespot
ten om zijn in onze ogen overdreven
bezorgdheid voor zijn leven, krijg ik
nu bijkans een zeker schuldgevoel
omdat juist hij ons als weinigen op
de radicale, ja de goddelijke waarde
van dit aardse leven heeft gewezen
Hartstocht
Ik ken niet veel joden die zich met
zoveel hartstocht als hij hebben in
gezet om ons christenen duidelijk te
maken hoe nodig een nieuwe ont
moeting van joden en christenen
was opdat wij de oorspronkelijke to
nen van de Heilige Schrift opnieuw
zouden leren verstaan. Hij was daar
bij een waarlijk begenadigd spreker
en tevens een uitlegger van met na
me het Oude Testament dat hij om
zo te zeggen spelenderwijze uit het
Hebreeuws vertaalde. Alleen al zijn
grootse lezingencyclus in onze kring
over de profeten van de nacht en
stellig ook in menig andere kring
zullen voor ons onvergetelijk blijven.
Eén der theologen die veel indruk op
hem maakten was wijlen dr. Meuze-
laar, die gepromoveerd was op een
dissertatie over „Der Leib des Messi-
DUBLIN Van 25 tot 31 augustus
houdt de methodisten wereldraad
een internationale conferentie in de
Ierse hoofdstad Dublin. Meer dan
tweeduizend methodisten uit alle
werelddelen worden er verwacht.
Het thema van de conferentie luidt
..de dag van de Heer" en heeft be
trekking op verscheidene aspecten
van Gods werk in de wereld: een dag
van oordeel, zending, wederijds be
grip. eredienst en broederschap.
UIT
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet Postbus 859. Amsterdam.
BIJ publlkatle wordt dc naam van
de schrijver vermeid.
VAN LEZERS
Angola
Met zijn opmerking dat huurlingen
worden geronseld om onrecht in
stand te houden zou de heer D.
Veens tra Dzn. wel eens gelijk kun
nen hebben. Ik zou eraan toe willen
voegen: „Om onrecht tot stand te
brengen." Zoals bij voorbeeld de an
ti-christelijk, niet door het volk ge
kozen MPLA-dictatuur!
Vecnendaal H. H. van Braalk
Sölle (3)
In zijn bespreking van het boekje
van de Duitse theologe Sölle ge
bruikt professor Kuitert het woord
„religie en godsdienst door elkaar",
het eerste is ,,in"(?). Mi. is het ver
haal van de professor (en Sölle) een
soort religie, n.l. „Aporetiek" (de
kunst om problemen te bespreken
zonder de bedoeling te hebben naar
een oplossing te streven».
Godsdienst is daarentegen wat Je
zus Christus ons in simpele, overtui
gende woorden leerde. ..Gij zult lief
hebben den Here uw God het
grote gebod, het tweede daaraan
gelijk: „Gij zult uw naaste liefheb
ben als u zelf (het tweede is
zonder het eerste, waardeloos; sa
men geven zij „vernieuwende le
vensstijl"). Jammer dat professor
Kuitert niet de innerlijke behoefte
gevoelde in dergelijke artikelen
méér aandacht te besteden aan deze
persoonlijke verantwoordelijkheid.
(Ook in „moderne" preken is hetzg.
derde deel eigen verantwoorde
lijkheid geschrapt en meerdere
voorgangers kweken bloedarmoede-
kerken)
Haarlem C. Baars sr
Sölle (4)
Bejaarden
AMSTERDAM
Postbus 859.
Wibautstraat 131
Tel 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 9. Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101.
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3.
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel 05200-17030
Den Haag
Spoorwegen
as". Waarin hij aanwees hoe de apos
tel Paulus geloofde in een nieuw
wereldwijd verbond tussen joden en
niet-joden. Toen dan ook dr. Meuze-
laar door een fataal ongeluk op een
Duitse autoweg was omgekomen,
stelde Soetendorp ons voor een grote
theologische gedachtenbijeenkomst
te houden en sprak hij daar op een
ontroerende wijze over het thema
„het offer van Isaac."
Eveneens een lezing die voor ons
onvergetelijk zal blijven, zowel om
zijn diepgang als om de fijngevoelige
wijze waarop hij de middeleeuwse
gevoelens zowel bij joden als chris
tenen
Conflict
Rabbijn Soetendorp was afkomstig
uit een vroom orthodox Amster
dams joods gezin. Hij vertelde mij
vaak hoe hij terecht was gekomen op
het joodse seminarium en hoe hij
daar steeds meer het conflict had
leren aanvoelen tussen wat hij
noemde de maag en het hart. Hij
bedoelde daarmee dat voor zijn be
sef het gevaar daar steeds groter
werd althans voor zijn eigen gevoel,
dat de vraag naar wat er gegeten en
niet gegeten mocht worden be
langrijker was dan wat het hart be
woog. In ieder geval is hij niet op
orthodoxe wijze rabbijn geworden.
Later bedachten hij en ik dat wij
ongeweten in dezelfde buurt, nl
Amsterdam-oost, onze geestelijke
arbeid hadden verricht.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG „Laat de beroering rond het oude testament
maar voortduren!" Met deze woorden eindigt het rapport van
een speciale studiecommissie, die zich in opdracht van de
hervormde raad voor de zaken van kerk en theologie heeft
beziggehouden met het verschil van mening, dat er al geruime
tijd onder Nederlandse theologen bestaat over de uitleg van het
oude testament.
Oogappel
Ik heb mij verblijd ln de bespreking
van Dorothee Sölle's boekje. Wij ko
men dichter bij de aard en de ernst
van de kwaal. Inderdaad heeft de
zonde van het kapitalisme ons alle
maal onontkoombaar te pakken.
Maar waar komt dat kapitalisme,
met zijn dwang naar al maar hoger,
al maar sterker, al maar zekerder,
vandaan? De mens heeft gegeten
van de verkeerde boom. welks
vrucht begeerlijk was om verstandig
te maken. De mens wérd verstandig.
Kaïns kinderen verbazen ons door
hun uitvindingen, de zondvloed
brengt geen merkbare storing en het
streven naar concentratie uit zich in
de torenbouw. Had de mens de slang
laten praten, de geschiedenis had
een andere loop genomen. Hoe dat
weten wij niet, want het is niet ge
beurd. Nu zijn wij helemaal intellect
geworden én het is gezegd: ten dage
dat gij daarvan eet, zult gij de dood
sterven. Ongedaan kunnen wij het
niet maken, het weinige dat erop zit
is het kapitalisme, het gecon
centreerde gevaar, zo ver mogelijk
buiten ons hart te houden en de
komende stad te zoeken.
Amerongen P. Verburg
Nog weer later nadat hij oorspronke
lijk naar Israël was geëmigreerd is
hij teruggekomen naar Amsterdam
en rabbijn geworden van de joodse
gemeente. Wat ons gaandeweg he
laas ging scheiden, althans van el
kaar vervreemden, was de opvatting
omtrent de politiek en de toekomst
van de staat Israël. Hij had die staat
Israël moeten verlaten wegens ziek
teproblemen in zijn gezin maar het
bleef om zo te zeggen zijn oogappel.
Op dat punt was hij zeer veel gevoe
liger en kwetsbaarder dan bijvoor
beeld op het punt van het verschil
tussen jodendom en christendom.
Dat neemt niet weg dat ondergronds
onze relatie stellig een blijvende
vriendschappelijke is geweest. En
het is dan ook met ontroering dat ik
op dit ogenblik enige woorden citeer
uit zijn boek Ontmoetingen in Bal
lingschap deel 2 waarin hij heel zijn
hartstocht naar de ontmoeting tus
sen joden en christenen heeft tot
uitdrukking gebracht. En waarvan
de laatste woorden luiden: „De ont
moeting blijft het centrale punt ook
als zij wordt afgewezen ook wanneer
zij in worsteling verkregen wordt. Ja
zelfs waar zij tot ondergang voert."
Jaap Soetendorp is niet meer, zijn
gedachtenis is tot zijn eer.
(Ds. K. H. Kroon is Nederlands her
vormd predikant (emeritus) te
Amsterdam.)
Van een onzer medewerkers
AMSTERDAM Op de joodse be
graafplaats van het Zweedse Goten-
burg wordt vanmiddag dr Jacob
Soetendorp begraven. Hij overleed
woensdag op 62-jarige leeftijd aan
een hartaanval tijdens een conferen
tie in Kopenhagen.
Dr. Jacob Soetendorp was sinds
1973 rabbijn van de joodse gemeen
te in Gotenburg. Voordien was hij 20
jaar rabbijn van de liberaal-joodse
gemeenten in Nederland. Hij bracht
deze gemeenten tot grote bloei.
Hoewel dr Soetendorp rabbijn is ge
weest van liberaal-joodse gemeen
ten. verkreeg hij zijn opleiding aan
het Nederlands-Israëlitisch semina
rium te Amsterdam, het orthodoxe
rabbijneninstituut. In 1941 werd hij
godsdienstonderwijzer van de Ne
derlands-Israëlitische hoofdsyna
goge.
Nadat hij in de eerste naoorlogse
jaren hoofdredacteur was van het
Nieuw Israëlitisch Weekblad, vestig
de dr Soetendorp zich in 1948 in
Israël. Daar heeft hij maar enige
jaren gewoond. In 1953 werd hij tot
voorganger benoemd van de libe
raal-joodse gemeenten in Neder
land.
Zijn rabbinale studie zette hij voort
aan het liberale rabbijnenseminarie
in Londen, waar hij in 1954 de rabbi
nale bevoegdheid kreeg. In 1961 be
noemde het wereldvermaarde He
brew Union College in New York
hem tot doctor in de godgeleerdheid
honoris causa. Voordien had hij in
1960 aan de Leidse universiteit zijn
doctoraal in de theologie behaald.
Rabbijn dr Soetendorp heeft een
groot aantal boeken geschreven. Hij
gaf van joodse zijde richting aan het
gesprek jodendom-christendom.
Zijn zoon Hans Soetendorp is rab
bijn in Den Haag. Een tweede zoon.
David, is rabbijn in Engeland.
Daar de vragen, die hiermee samen
hangen, steeds weer ln allerlei theo
logische discussies aan de op
pervlakte komen, vroeg de her
vormde raad aan elf hervormde, ge
reformeerde en rooms-katholieke
theologen de problematiek geza
menlijk te bestuderen en overzichte
lijk in kaart te brengen, zonder dat
van de commissie verwacht werd.
dat zij één standpunt zou bereiken.
Hun rapport, waarin zij de
standpunten inderdaad naast elkaar
laten staan, is thans gepubliceerd in
het jongste nummer van het tijd
schrift „Kerk en theologie".
Breukelman
In het rapport valt al snel de naam
van ds. F. H. Brukelman. Hem „komt
wel de eer toe, de knuppel in het
bijbelse hoenderhok te hebben ge
gooid. Zijn veelal stormachtige
optreden bracht zoveel beweging,
dat sommigen gingen spreken van
een wilde, want niet-academische
„theologische school", ja zelfs van
een „kerkelijke richting". Achter
Breukelman ziet de commissie de
figuur van Miskotte.
Typerend voor de nieuwe wijze van
exegetiseren, zoals met name Breu
kelman die (overigens inmiddels al
weer 25 jaar) beoefent, noemt het
rapport, dat men de toegang tot de
bijbeltekst zoekt in de structuur van
de tekst zelf. zoals hij daar ligt, in de
vorm waarin de tekst is overgele
verd. Dit in tegenstelling tot de me
thode. die aan de meeste faculteiten
gangbaar is. waar men de toegang
tot de tekst in de eerste plaats zoekt
via uitvoerige studies van literair-
historische of godsdienst-historische
aard. De breukelmannianen bestu
deren bepaalde verhaal-patronen,
zoeken naar karakteristieke parallel
len en varianten, letten op thema
tische woordherhalingen.
Uit de weg
Het studierapport is vooral van be
lang. omdat het een aantal weder
zijdse karikaturen uit de weg ruimt.
In de commissie bleken de tegenstel
lingen „minder karikaturaal, maar
ook minder simpel" te liggen.
Het is niet zo. dat de aanhangers van
de nieuwe methode de overleverings
geschiedenis van het oude testa
ment eenvoudig overboord gooien
en met de teksten aan de gang gaan.
alsof ze regelrecht uit de hemel ge
vallen zijn. Het is ook niet zo, dat
men aan de andere kant het oude
testament beschouwt als een heuvel,
waarin de historische lagen opgegra
ven moeten worden.
nieuw testament
(OUDJ 590
oud testanent
20 goed ncrt
als nieuw
mans
manniaanse benadering van het ou
de testament ook gevolgen heeft
voor de liturgie (de Prof. Van der
Leeuw-stichting en de diensten van
dr. J. van der Leeuw-stichting en de
diensten van dr. J. van der Werf in de
Domkerk worden genoemd), terwijl
men in en rond de NCSV deze nieuwe
manier van bijbeluitleg aangreep
voor politieke theorie-vorming. Maar
de commissie heeft zich beperkt tot
exegetische, bij bel-theologische en
dogmatische overwegingen. „Wij be
seffen, dat liturgische en met name
politieke aspecten geimpliceerd zijn.
Opdat ook die in een voortgaande
discussie aan de dag zullen treden,
zeggen we: Laat de beroering rond
het oude testament maar voort
duren!"
In de commissie hadden onder meer
zitting prof. dr. Tj. Baarda, prof. dr
H. Berkhof, dr. E. Flesseman-Van
Leer. naast enkele uitgesproken ver
tegenwoordigers van nieuwe metho
de, zoals ds K. Bouhuijs, prof dr. K.
A. Deurloo, dr. J. van der Werf en ds.
R. Zuurmond.
PHILADELPHIA Zondag begint
in de Amerikaanse stad Phila
delphia het 41ste eucharistische
congres, dat tot 8 augustus duurt. Er
worden ruim vijftig bijeenkomsten
in die tijd gehouden, waarbij een
miljoen mensen aanwezig zullen zijn,
afkomstig uit honderd landen On-
der hen kardinaal Willebrands en Va6VOig6n
bisschop Simonis van Rotterdam.
De commissie ging bij wijze van
proef praktisch slag en het bleek, dat
beide stromingen zich bij de beoefe
ning van stukjes exegese verregaand
konden vinden. Toch bleven er
„diepgaande meningsverschillen"
bestaan.
De commissie zegt. dat de breukel-
MONTREAL Topsporters hebben
predikanten nodig en de kerk bete
kent voor hen heel wat. Dit schrijft
de Duitse sportdominee Heinz Du
ring. die als sportpredikant met de
Duitse atleten meegereisd is naar
Montreal. Er bestaat volgens hem
bij de sportlieden een verba
zingwekkende bereidheid de domi
nee in de kring op te nemen. Domi
nee Döring heeft ook nog een katho
lieke collega uit Duitsland meegeno
men, pater Paul Jakobi.
Döring en Jakobi doen elke dag mee
aan de bespreking door de pleoglei-
ders en kunnen daardoor enigszins
delen in vreugde en leed. Volgens
Dörings verslag is er echter meer
sprake van vreugde van van leed.
door dr C. Rijnsdorp
De Spaanse denker Ortega y Gasset (1883-1955) herinnert ergens
aan de oorspronkelijke betekenis van het woord „bron" in de
wetenschap een liefelijk woord uit de herderspoëzie. En die
poëzie verwijst op haar beurt naar de echte bronnen in de
natuur. Een waterbron in een droog land is iets heerlijks en
verfrissends; bronnenstudie daarentegen kan een droge en stoffi
ge bezigheid zijn.
Waarom gebruikt men toch in de
rode-lampjes-actie van de
werkgroep Oud-Kralingen druk-
schakelaars en geen trekschake-
laars? Er worden zoveel bejaarden
dood op de grond gevonden! Deze
mensen zouden nooit bij een druk-
schakelaar hebben kunnen komen,
omdat die te hoog zat.
M. de Willigen-Gieze
Het kabinet wil bezuinigen op het
openbaar vervoer. Maar op de uitvoe
ring van het Heanspoortunnelpreject
zou nog tientallen miljoenen bezui
nigd kunnen worden, door het ge
meenschappelijk tracé voor de trei
nen vanaf Amsterdam CS naar Hem-
tunnel, Haarlem en Schiphol een gro
te boog noordelijk om de
volkstuintjes van Sloterdijk heen te
leiden. Nu staan de beide lijnen naar
Hemtunnel en Haarlem dwars door
de volkstuintjes geprojecteerd terwijl
er een tweede lijn in gen hoog noorde
lijk om de volkstuinen heen ia ge
pland. Centralisatie spaart geld.
ruimte en de volkstuintjes.
Amsterdam
K. van de Ende
Iets dergelijks is er aan de hand met
de woorden orgaan, organisch en or
ganisatie. Een orgaan behoort tot
een levend lichaam en organisch is
alles wat op natuurlijke wijze functi
oneert. Vóór de opkomst van de
stoommachine en de elektriciteit
was er in de menselijke samenleving
veel dat op natuurlijke wijze ge
groeid was Hiervoor waren drie fac
toren nodig geweest: een lange tijd.
contact met andere mensengroepen
en samenlevingsvormen, maar ook
een betrekkelijke afzondering. Zo
ontstonden volksgebruiken en cul
turen
De Franse revolutie en de opkomen
de industriële techniek waren zus
ters In beide overwoog het BEDEN
KEN van structuren; ginds in de
vorm van wetten, hier in de vorm
van werktuigen Figuurlijk gespro
ken kan men zeggen het plan keer
de zich tegen de plant. Alleen zó kan
men de betekenis van de 19e eeuwse
romantiek begrijpen: ze was een pro
test van de plant tegen het plan. De
romantiek werd zich bewust van de
betekenis en de waarde van het orga
nisch gegroeide, het procesmatige:
van alles wat op natuurlijke wijze
werkt en zich vormen schept. In de
benamingen anti-revolutionair en
christelijk-historisch speelt dat pro
test mee Kuyper was zeer gesteld op
het woord en het begrip „organisch",
via het historisch calvinisme en het
calvinistisch stempel op het Neder
landse volksleven wilde hij een nati
onale samenleving, die onder de be
scherming van een theocratisch dak
op natuurlijke wijze zou functio
neren
Men moet constateren dat de plant
het tegen het plan heeft afgelegd. De
voortschrijdende ontkerstening en
verstedelijking, de hoge vlucht van
de technologie heeft de menselijke
samenleving van haar „bezield ver
band" (Marsman) beroofd Twee we
reldoorlogen en een grote econo
mische crisis daar tussen in hebben
hiertoe het nodige bijgedragen.
Atomisering
De wereld van het plan heeft een
reusachtig net van kunstmatige
structuren en kunstmatige organen
tot stand gebracht Het planmatige
heeft het plantaardige figuurlijk en
letterlijk in de verdediging gedron
gen en met de rug tegen de muur
geplaatst. Het gezin, het kerkinsti-
tuut. plaatselijke gewoonten en ge
bruiken hebben voor een groot deel
hun greep op de samenleving verlo
ren. Met een vreemd woord noemt
men dit de atomisering van de sa
menleving.
En nu doet zich een merkwaardig
verschijnsel voor. Het is namelijk
zover gekomen, dat de overwoeke
ring door het plan alleen maar plan
matig kan worden bestreden. Geluk
kig Is er intussen overal een sponta
ne behoefte ontstaan aan kleine
groeperingen, om het organisch ele
ment in de samenleving te redden en
te versterken Daartoe is leiding no
dig. Wat in de sfeer van het natuurlij
ke is stukgegaan, moet langs de
enorme omweg van wetenschappe
lijke bezinning en onderzoek, proef
neming en geduldig werken voor
zichtig worden hersteld.
Ik schrijf dit naar aanleiding van het
boekje Groepsdynamica, geschre
ven door Wilhard Becker. Herbert
Gudjons en Dieter Roller, een verta
ling uit het Duits door ds H. J.
Teutscher. Het is no 2 uit de serie
Pastorale Handreiking; de omvang
is 116 blz.. de uitgever is J H. Voor
hoeve. Den Haag en de prijs 13.90.
Het gaat over „christelijke ge
meenschapstraining" (blz. 52), een
soort zielszorg via de groep, binnen
Groepsdynamika
het kader dus van het werken met
groepsprocessen. Velen zien in de
groepsdynamica een doeltreffende
methode op het terrein van de socia
le psychologie en psychiatrie. De
verschillende vormen van groeps
training kunnen evenwel gevaren in
houden. Dr Gudjons geeft een over
zicht van het ontstaan en de geschie
denis van de groepsdynamica. Die
ter Koller en Wilhard Becker zijn
beiden predikant. Zij vertellen van
hun ervaringen met cursussen die
zielszorg via de groep beogen. In dit
groepswerk zien zij een hulpmiddel
om de christelijke gemeente tot een
nieuwe gemeenschapsbeleving te
brengen.„Tegelijkertijd toetsen zij
de methodes aan de bijbelse normen
en waarschuwen voor surrogaat-
oplossingen". aldus de aankondiging
van de uitgeverij.
Abstract
Om twee redenen wijk ik af van mijn
gewoonte de inhoud nader te bespre
ken. In de eerste plaats omdat de
beschouwingen nogal abstract zijn:
voorbeelden en gevallen ontbreken.
Een duidelijk verslag van ëën cursus
zou dit soort werk dichter bij de lezer
brengen. Dit neemt natuurlijk niet
weg dat groepswerkers, vormingslei
ders. jeugdleiders en psycho
therapeuten alsook predikanten dit
uit theorie en praktijk ontstane werk.
met vrucht kunnen raadplegen. De
tweede reden is dat ik in dit pasto
raal Jeruzalem een vreemdeling ben
Ik kan over dit soort werk niet zinnig
meepraten, al ben ik zelf spreker
geweest op talloze bijeenkomsten in
klein verband met daarop volgende
ONTHUTSENDE IDENTITEliV J
Als Jezus zegt: Gij zijt het lic^^
wereld, dan gebruikt Hij een i
voud. Jullie zijn! Samen zijn tWj QnZ
gelingen van deze Heer het lief
wereld. Dat grote, dat van de SL,RTrr
ping en de redding. Dat karVT*
mens niet op z'n eentje uitbe^risteli
Daar heeft hij de anderen vodn de
dig. Ook dat is een vorm van he
dom. te menen dat een meijt deze
zichzelf door weet ik wat tie N
transcendente toestanden aavV/NK
een of andere volmaaktheid <)ek. De
stemming kan geraken. De ;h steei
laat geen mens alleen omkomen de vi
heil is te groot. Deze weg nafcetten
toekomst is te breed, men zfct NW
pleinvrees kunnen krijgen. Mal stappe
men is het anders. Samen zij
het licht der wereld, geroepen a(prnT1
deze Heer aan. t Lijkt bijzo*'1"
hachelijk, dat „samen",
kerkgeschiedenis laat nogal ziel0 de
er van dat „samen" ook veel elfschtila
komt en duisternis zelfs. SamefUijk m
we vaak ellende en narigheid »nd
de wereld en allerminst een aart vakce
kelijke aangelegenheid. Toch jnide v<
dat meervoud hier. Het is het n
voud van de gemeenschap. vaÊ houd:
„met alle heiligen", nooit in je eln bela
en ook nooit als groepje dat inuugsi
goed met elkaar getroffen heef#sdelin
men zijn we het licht of we zijptand
niet. Bij ons samen begint er* reagi
komt er iets op gang, begint el^s op
stuk geschiedenis, iets van ho^us de
verwachting of er begint nietft
eindigt alleen maar iets, in vols!den or
te verlatenheid. Licht der wj
zijn is iets dat ons samen aanp
Dat ons samen aanhangt als^h al b
identificatie van Hem die onsfr n°S y
In een wereld waarin niemand #t •■zor
weet wie wie is en wie hij zefven dj
roept Jezus mensen tot deze*&inS I
strekt nieuwe en hoopgevend#0 de f
de toekomst gerichte identiteit#°delir
lie zijn het licht der wereld, prstgeb
steeds iets dat ons onthutst <*n8 is 8
groot voorkomt. aed als
edwee
fppig c
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK j.
Beroepen te Zwartebroek. J. n'
man kand. te Schoonhoven
Krimpen a.d. Lek: M. Verdur^N 1
Brakel; te Veenendaal: j. vAid-Stl
Putten. Igeme
fcn de
Afscheid op 1 augustus 1
Oostvlieland: G. Hopster we;
emeritaat; van Velsen-Noord;
Bouwman ber. te Oostvlieland;l
Sassenheim: drs A. Westra be{es
Beilen; van Beetsterzwaag: J. HFacnt
ma ber. te Kollum; van Meeuwi
van Rossen ber. te Huizen; van
sum: J. Tammeling ber. te Dali
/an O)
fedf
anis;
discussie. Maar dan ga je naar huis
en maak je de groep als groep niet
mee.
Breder kader
Wat ik wel kan doen en probeer te
doen is dit soort werk in een breder
kader en tegen een algemene ach
tergrond plaatsen. Dan is het in mijn
woordgebruik een onderdeel van het
streven om langs deze weg van orga
nisatie het organische in de (ook
kerkelijke) samenleving te her
ontdekken en aan te kweken. Chris
tus heeft gezegd: „Alle plant die
mijn Vader niet heeft geplant wordt
uitgeroeid". De beeldspraak van de
plant is dus door het evangelie ge
wettigd
Er zijn zóveel mensen dat zij alleen
hetzij massaal, hetzij groepsgewijs
kunnen worden benaderd. Massa
meetings vervluchtigen zonder na-
zorg-in-groepen. Alleen in de groep
kan de enkeling nog worden herkend
en min of meer tot zijn recht komen.
Pastoraal gezien is groepswerk het
gebód van het uur. We komen hier
ook in de buurt van de christelijke
basisgemeenschappen, een we
reldwijd verschijnsel, waarop ik in
onze krant al enige malen heb mo
gen wijzen, kerk van onderen op,
wildgroei die op verzorging en culti
vering wacht. En dan zijn er ook de
liturgische broedplaatsen, waar niet
de zielszorg maar de Godsverering
centraal staat, een noodzakelijke
aanvulling. Al deze activiteiten be
wegen zich binnen het algemene ka
der dat ik in dit stukje heb gepro
beerd te schetsen
in. H
>rdi|
ver e
;aan, 5
Intrede te Nieuw-Helvoet: B. e"
Jonker uit Kuyk; te Slochteref
G. Bos uit Noordbroek; te Werr leae
dam; J. D. M. v.d. Berg uit Ufot tw
den-Oost; te Gieten: drs W. je corn
Beem uit De Meern, psych. mefet dt
bij de stichting psychotechniekj.en j,
beroepskeuze te Utrecht en eefgiiing
ontheven met de bevoegdheid hende
een emeritus; te Midwolda: kandjvaarc
A, Witvoet uit Aadorp; te StavefeZjg z
kand. K. Beuckens uit Wagenin$s ont
GEREF. KERKEN >oor n
Afscheid van Dinteloord: F. D. Ifctivitt
ze ber. te Eefde; van Lichtenvoolrage 1
A. A. Nottelman ber. te Vriezenven apj
van Lemmer; H. G. Verhaagen lere 01
te Slikkerveer; van Rozendaal:estige
H. H. Zomer wegens benoemingingsw
fulltime leraar godsdienst aan feld k:
Meandercollege te Zwolle; van lat de
lendoorn; drs J. D. Cremer, di(
dezelfde dienst zal worden be'
tigd als legerpred. in lang verbag Ej
Intrede te Leek: drs K. Ubelsi-^-.
Ridderkerk; te Nieuweroord:
Praamsma uit Boerakker.
van
CHR. GEREF. KERKEN Pan e
Aangenomen naar Zutphen: W^_.c_
Soeters. kand. te Zwolle J
aanta
Mr. G. P. Khouw "pa™
Op 1 augustus gaat bij het Nefcanto
lands bijbelgenootschap mr. Gbijkai
Khouw met pensioen. Hij wasdietb:
eerste secretaris van het Ind<Coenl
sisch bijbelgenootschap, dat in 4>eroo
een zelfstandige organisatie wwerd
Want
Tijdens de Japanse bezetting £laaf
het toenmalige Nederlands-Irrel P
slaagde hij erin. de bijbelverspR
ding in Indonesië voort te zetr18"1
met hulp van Indonesische kerk
De laatste jaren was hij onder nr^isl€
secretaris buitenland van het NFa"^t
De heer Khouw werd in 1940 aaif00*0
nomen bij het bijbelgenootschaïlwee
Bandoeng. Toen. als een vanverl€
eersten, secretaris dr C. P. ColJ'8"
Stuart werd geïnterneerd, nam ®IJKa
de leiding over. Het lukte hem. drant
duizend Nederlandse nieuwe teial
menten te laten drukken voor ia'Be*
spreiding in de Japanse kamrfP^
'Joeg
Ook wist hij een oplaag oude telde b
menten te redden en met behjwaar
van een Japanse marineofficier geid
bijbels naar de kerken van Zlzej j,
Celebes te zenden. In 1964 kwam hij 1
naar Nederland en werd hij secr(prev
ris buitenland van het NederlalVallc
bijbelgenootschap. Sedert 1971 lvlucl
vulde hij administratieve taken omSi
werkte hij aan de geschiedschniet
ving van de bijbelverspreidingrech
het voormalige Nederlands-Indil Spra
