Lijden aan eind van het leven
heeftgeen positieve betekenis
II
I
Olympische spelen: de wereld is er vol van
dichtbij
jimmentaar
iuislanden
Bredere discussie over euthanasie, sterven en stervensbegeleiding
)ud-ombudsman
nu burgemeester
helpeen gevangene bevrijden
ziekenhuis
„suggestie"
zeemeermin
het weer
Strandweer
Bergbeklim
mers
verongelukt
DAG 24 JULI 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 5
verlenen van staatkundige on-
;elijkheid aan de zogenaamde
landen" voor de zwarte Zuid-
inen vormt in de ogen van de
•rikaanse regering niet alleen
luitstuk van de apartheidspoli-
maar ook de rechtvaardiging
ijwel alles wat er op die lange
aan speldeprikken en vernede-
n voor de zwarte Zuidafrika-
estigdp <c signaleren valt.
enmai „grote apartheid" is nog steeds
■n. ..Aae' ogen van de Zuidafrikaanse
^hebbers het wenkend
dSvan >ect'ef waaraan veel moet wor-
aai ondergeschikt gemaakt, ook al
j met it de twijfel aan de juistheid
tiende doeltreffendheid van die poli-
verweij vooral buiten de politieke
;en. steeds meer toe
i ge week signaleerden wij op
Dlaats de door praktische be-
eji ingegeven kritiek van het
-^aanse Handelsinstituut; nu
de leider van het thuisland
inkoeloe, prof. Hudson Ntsan-
in het openbaar en met zoveel
den gezegd dat hij niets wil
n van de ook aan zijn thuisland
ezegde onafhankelijkheid.
inwisi is niet de eerste thuis-
*^|leider die zich op deze manier
tegen de regering. Van zijn
:ga Gatsha Buthelezi van het
sland Kwazoeloe was reeds be-
l dat deze zodanige voorwaar-
stelt voor de aanvaarding van
onafhankelijkheid, dat cr ge
ide twijfel bestaat of ook hij wel
zelfstandig en souverein land
1 zou wel eens kunnen zijn dat
■^■^ks alleen Kaiser Matanzima de
lerdv< zame ,e'd-er zaI ziJn van een
•hoon standig thuisland. Nu al, voor
ziene in Matanzima's thuisland
ijn zepnskei in oktober de onafhanke-
heidsfeesten zullen beginnen.
honderduizenden die in
el wat geva,,en al generaties lang
woond hebben in wat nu de blan-
t hij (industrie)gebieden worden, het
mado onder ogen zien dat zij in okto-
ZOrk^l van cnc ^a§ °P anc^ere
kr lenlandsc werknemers worden
'veelz wat 00^ Z'J a's ^un e'gen 'and
nidda n- En dat gebeurt dan alleen
okloo ar omdat zij plotseling door een
Janjninistratieve beschikking van
ukzaliblanke minderheid statenloos
weemi
gel
va
oelen,
rden.
Euthanasie, sterven en stervensbege
leiding zijn onderwerpen, die vooral
de laatste jaren enorm in de belang
stelling staan: er wordt over geschre
ven. er wordt over gepraat, er worden
congressen aan gewijd, waar alle mo
gelijke deskundigen hun licht laten
schijnen. Toch zijn deze onderwerpen
allang niet meer een aangelegenheid,
waarover alleen deskundigen zich het
hoofd breken; ook ,,de gewone man"
wordt steeds meer met deze zaken
geconfronteerd, bijvoorbeeld door be
paalde rechtszaken (zoals enkele ja
ren geleden die van het Friese art-
senerhtpanr verzoek
een einde maakte aan het lijden van
hun moeder) en recent de zaak tegen
de Limburgse verpleger Frans II.. die
een aantal bejaarde, zieke mensen
gedood heeft, maar die dit zelf als een
vorm van euthanasie zag. De discus
sie wordt allang niet meer alleen ge
voerd in vakbladen; langzamerhand
komen in alle ..gewone" kranten en
bladen regelmatig artikelen over eu
thanasie voor.
Nu heeft de Nederlandse Federatie
voor Bejaardenbeleid een speciaal
nummer van haar maandblad gewijd
aan sterven, stervensbegeleiding en
euthanasie. In dit nummer komen,
behalve een aantal deskundigen, ook
anderen aan het woord: bejaarden-
helpsters. oude en zieke mensen,
waardoor het geheel zeer begrijpelijk
en prettig leesbaar is geworden.
Erg interessant is het gesprek met de
psychiater en hoogleraar in de
conflictpsychologic dr. J. II. van den
Berg (auteur van o.m. het bekende
boek Mctablctica), die in 1969 eigen
lijk de stoot gaf tot de nu nog op gang
zijnde discussie over euthanasie en
stervcnsheselpidine met zijn boekje
...Medische macht en medische
ethiek", waarin hij zich afvroeg of de
moderne medische macht wel onbe
perkt door mag gaan met het rekken
van, soms bijna onmenselijk gewor
den mensenlevens.
Hieronder een samenvatting van de
belangrijkste uitspraken in dit specia
le nummer van ..Op Leeftijd", dat
..Dood gewoon" heet en dat te bestel
len is bij de Nederlandse Federatie
voor Bejaardenbeleid, Eisenhower-
laan 114. Den Haag. telefoon 070-
544901».
leiders van de thuislanden, man
van wie de Zuidafrikaanse re-
ng hoopte en van wie menige
enstaander moest vrezen dat
stromannen van de blanke min-
^p'-^ieid zouden zijn, gaan een eigen,
eid voeren. En dat is een duide-
A signaal, voor de mensen in
fd-Afrika en daarbuiten.
lar dieper nog dan deze admini-
ttieve uitwerking ligt de grief van
zwarte bevolking, die samen met
blanke bevolking in belangrijke
r doo*ltc hee^ b'jgetlragen tot de enor-
p der rijkdom van de republiek Zuid-
t an< rika. dat zij straks elk recht op
rlijke jfijt van die gezamenlijke inspan-
erint (g kwijt zijn. Dat is een onrecht,
met arom nu ajjeen n0g maar de
bewuste staatsburgers
moe id-Afrika zich bekreunen, maar
Hejt zijn gevolgen in de toekomst zal
bben."
Flo
•ontac n vreedzaam man a,s Buthelezi
in vee^1 dit doorzien en stelt eisen
;oe. orens zijn land zelfstandig wordt
klaard; eisen waar de blanke
nderheidsrégering in Pretoria
:t van terug heeft. Van belang-
k voor de regering is dat de
uislandleidcrs ook in de stedelijke
bieden hun aanhang hebben. Als
ithelezi in Soweto spreekt,
roomt een voetbalstadion vol met
en en hem toejuichen als hij zijn
tv-fiim ken formuleert.
de reassenonlusten in Soweto en
pers is Buthelezi's populariteit ze
niet afgenomen. Hij vertoonde
:h onmiddellijk in het ziekenhuis
r de slachtoffers van het geweld
£ren opgenomen en hij protes-
:rde tegen het optreden van de
ilitie.
regering van Zuid-Afrika leek
iet Kaiser Matanzima en zijn thuis-
Ind Trankei op de voor haar goede
Jeg. Het zou wel eens kunnen zijrr
at zij zichzelf echter met de leiders
kn de thuislanden formidabele en
jachtige tegenstanders heeft gc-
fhapen, die haar de weg naar de
rote apartheid steeds meer gaan
rsperren.
-~~~) ~|>EN HAAG Met ingang van 1
O iugustus 1976 is benoemd tot burge-
;ster van de gemeente Lekker-
k drs H. G. Ouwerkerk te
Amsterdam. De heer Ouwerkerk die
jaar is, is werkzaam bij de Vara en
is daar enige tijd ombudsman. Hij
lid van de PvdA.
door Ciska Dresselhuys
Amsterdam Prof. dr. J.H.
van den Berg; ,,Ik geloof, dat
als je hele leven erop afge
stemd is het lijden te vermij
den - en dat is tegenwoordig zo
- en niemand eigenlijk meer
geneigd is om nog iets positiefs
te zeggen over de zin van het
lijden, dat je nauwelijks kunt
verwachten, dat lijden aan het
eind van het leven nog zinvol
kan zijn. Van de prille jeugd af
wordt ons voorgehouden: lij
den is iets waar je vanaf moet
zien te komen. Geestelijk lij
den, lichamelijk lijden, het is
allemaal negatief. Dat is onze
ideologie. Nogmaals: mag je
dan verwachten dat op het ein
de van het leven lijden ineens
wél een positieve betekenis
krijgt? Ik geloof dat je daar
niet van mag uitgaan.
Daarom vindt ik ook dat een men
senleven dat nauwelijks meer éen
leven genoemd kan worden door
ziekte, aftakeling en pijn, niet via
allerlei medische foefjes gerekt mag
worden, wanneer de patiënt dat zelf
niet wil. In mijn boekje over de me
dische macht en de medische ethiek
stond een foto van een man zonder
onderlichaam, waarbij de kop luid
de: ,,A succesful operation". Daar
heb ik bezwaar tegen. Er werd in dat
artikel met geen woord gesproken of
die man wel gelukkig was met de
operatie. Misschien wel, misschien
niet, maar dat je het lef hebt om zo'n
kop boven zo'n afschuwelijke foto te
zetten, dat vind ik schandelijk".
Prof. Van den Berg beweert verder in
het speciale nummer over sterven en
euthanasie (elders in het nummer
komt een arts-gerontoloog aan het
woord, waarop wij straks terugko
men) dat alle mensen, ook zij die
eerder verklaard hebben een eind
aan hun leven gemaakt te willen
hebben wanneer zij zeer ernstig, on
geneeslijk ziek zijn en veel pijn lij
den, op het kritieke moment toch
niet dood willen. Hij meent dat 98
procent van de mensen dan toch
terugschrikt voor euthanasie, ook al
hebben zij er eerder om gevraagd.
Prof. Van den Berg zegt hierover:
„Die dokter zou in zulke gevallen er
dus vanuit gaan dat deze mensen,
ook al hebben ze een levenstesta
ment getekend (een stuk waarin om
euthanasie wordt gevraagd, wanneer
de ondertekenaar in een ernstig, on
herstelbaar lijden zou terechtko
men, red.) op het kritieke moment
toch zouden willen blijven leven? En
dus zou hij het levenstestament ne
geren? Dat vindt ik niet juist. Ik
dacht dat je jezelf nu juist met zo'n
levenstestament wilt beschermen te
gen een dergelijk oordeel. Ikzelf heb
ook zo'n levenstestament bij me en
ik hoop niet in handen te vallen van
een dokter die dat verwaarloost. Ik
heb dat getekend en ik meen dat."
Vroeger ook
Over de tegenwoordige belangstel
ling voor zaken als dood, euthanasie
en stervensbegeleiding, zegt hij ver
der: „Ik geloof niet dat daar tegen
woordig meer dan ooit over gepraat
en geschreven wordt. Vroeger werd
er over de dood gepreekt, elke week,
kun je zeggen. En als men thuis ook
nog aan godsdienst deed sprak men
er elke dag over. Als een feit van het
leven, dat aanvaard moest worden.
Dat er nu wel eens een enkele keer
een boek verschijnt over de dood
dan denk ik dat dat tamelijk mager
is vergeleken bij vroeger, dat het een
kleine tegemoetkoming biedt voor
wat een tekort is geworden."
Tenslotte over stervensbegeleiding:
„Dat moet niet gebeuren door jonge
mensen, dat kan niet. Het moeten op
zijn minst mensen van middelbare
leeftijd zijn, die hiermee bezig zullen
zijn. Er zullen wel uitzonderingen
zijn. Er zijn jongeren die bijzonder
verstandige dingen kunnen doen,
net zoals er ouderen zijn die bijzon
der onverstandige dingen kunnen
doen. Maar voor stervensbegeleiding
van oude mensen jonge meisjes in
zetten nee, dat lijkt me niet juist.
Dat zou ik persoonlijk een affront
vinden, een belediging. Dat je ie
mand vóór je krijgt die het leven nog
helemaal voor zich heeft, die over de
dood waarschijnlijk nog nooit ern
stig heeft nagedacht.
Maar wat moet je in vredesnaam
begeleiden als je niet weet waar
naartoe? Er is maar één manier om
over de dood te praten, dat is op een
religieuze manier, de rest is gezeur,
om het grof te zeggen. Wat moet je
immers vertellen? Je gaat dood. Ja.
dat weten die mensen zelf ook wel.
Maar verder? Het is jammer, kun je
zeggen. U heeft een mooi leven ge
had en het is akelig dat u afscheid
moet nemen, maar wat verder? Je
hebt er ook geen behoefte meer aan
om te horen dat je een harmonisch,
afgerond leven hebt gehad. Vanuit
het geloof sprekend heb je het recht
iemand aan het einde van zijn leven
voor zijn eigen afgrond te zetten.
Maar dat doen zonder dat je een
antwoord hebt, is misdadig. Er is
,maar één goede stervensbegeleiding
en dat is de religieuze, de rest is
armzalig gepraat," aldus prof. Van
den Berg (62 jaar), die van her
vormde huize zichzelf een buiten
kerkelijk christen noemt.
Blijven leven
De andere bijdrage uit dit speciale
nummer waaruit we iets willen over
nemen is die van de rooms-
katholieke arts dr. J. J. M. Michels,
directeur-geneesheer van het ver
pleeghuis Kalorama, waar alleen uit
zichtloze gevallen worden behan
deld. Hij mag beslist geen voorstan
der van euthanasie genoemd wor
den. integendeel, hij is de man die
zegt dat op het kritieke moment 98
procent van de mensen die eens ge
zegd heeft vóór euthanasie te zijn,
toch wil blijven leven, hoe moeilijk
en pijnlijk dat dan ook is.
„Ik persoonlijk zeg, ik hoop dat ik
nooit zo kom te liggen en dat ze dan
niks aan me doen. Maar het pro
bleem is, dat als ik zo ben, ik
misschien wezenlijk anders zal den
ken. Men zegt soms wel: was ik maar
dood, maar niet: maak me maar
dood. Ik heb in ons eigen tehuis een
kleine enquête opgezet. Aan mensen
van wie ik dacht, dat ze er wel tegen
konden heb ik gevraagd hoe zij over
euthanasie dachten. Dat was een
akelige ervaring: ik ontdekte dat het
een schrikbeeld voor hen was, niet
dat wij het zouden doen. maar het
schrikbeeld dat wij zo over hen dach
ten, dat zij het niet meer waard zou
den zijn om te leven. Dat bleek een
geweldige angst.
Na twintig gevallen ben ik maar op
gehouden met m'n onderzoekje, ik
vond het ethisch niet meer ver
antwoord ermee door te gaan, ik
dreef ze zoveel schrik op het lijf, de
levensdrift bleek zo ongehoord
grootIk geloof zelf dat het zo is
dat als men maar goede hulp heeft,
de mens toch wel graag leeft. We
hebben ontdekt dat de problemen
die de mensen hebben, lang niet al
tijd te maken hebben met de dood,
maar veel meer methetziekzijn, met
de familie die achtergelaten moet
worden, met het hiernamaals en
daarmee de evaluatie van het eigen
leven
„Het enige dat ik meemaak, is dat
men zegt: was het maar afgelopen.
Dat zeg ik zelf ook wel eens. Dat is
meer een roep om hulp. Ik zit hier nu
veertien jaar met alleen maar hope
loze gevallenv maar moet de eerste
zelfmoordpoging nog tegenkomen.
Wat de zin van het lijden betreft, ik
geloof niet meer dat de mensen die
zien; dat ze denken dat ze het vage
vuur ontlopen, wanneer ze op aarde
maar genoeg geleden hebben.
Ook in mijn eigen religieuze overtui
ging zie ik de zin van het lijden niet.
Als er één het lijden heeft willen
wegnemen, is het Christus geweest.
Het lijden heeft alleen zin als men er
iets mee bereiken kan. bijvoorbeeld
opereren, als je er beter van wordt.
Ik begin als arts nooit over religie. Ze
kennen me als arts, ze mogen me ook
als Michels kennen, maar begin je
over de religie, dan, zit je op een toer
waar ze niet tegen je op kunnen.
Begint een patiënt zelf over de
godsdienst, dan ga ik mee".
Omgeving
Over euthanasie zegt hij tenslotte:
„Euthanasie mag niet geïsoleerd be
schouwd worden. Het is één van de
reeks hulpmiddelen aan stervenden.
Het zou wel eens kunnen zijn. dat de
vraag om euthanasie vaak niet uit
gaat van de stervende of de patiënt,
maar van diens omgeving.
Wat de wettelijke kantervan betreft,
de Nederlandse artsenstand is.
dacht ik. zo weinig bang van de
officier van justitie, dat we ons nau
welijks laten leiden door wat de wet
ons voorschrijft maar wel door wat
ons geweten ons voorschrijft, onze
routine, onze emoties. Ik vind het
een enorm iets om in te grijpen in het
leven, je moet een enorme sprong
nemen. Het gevoel van: wil de pa
tiënt het wel echt. moet ik niet iets
anders doen? Ik vind dat wij de
plicht hebben om steeds weer te on
derzoeken of de vraag om een vredi
ge dood, die een patiënt ons gesteld
heeft, nog steeds voor hem geldt, of
hij niet van gedachten veranderd is".
de-
Tekeningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan: Trouw,
jury politieke prent. Postbus 859, Amsterdam. Naam en adres aan
dc achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een
boekenbon.
VAN EEN LEZER-
onder redactie van loes smit
Kaarten of brieven doen de ont
vangers altijd iets. Ze zijn er blij
mee of worden er kwaad om.
maar effect heeft het in elk geval.
Veel brieven of kaarten kunnen
een protestactie zoveel kracht bij
zetten, dat een overheidsbesluit
daardoor ongedaan gemaakt kan
worden. Het sturen van veel brie
ven, en kaarten naar één en het
zelfde adres kan zelfs zoveel ef
fect hebben, dat gevangenen er de
vrijheid door terugkrijgen
Dat laatste heeft Amnesty inter
national in de vijftien jaar van
zijn bestaan duizenden malen er
varen. Zo'n zesduizend mensen
die in allerlei landen waren op
gesloten. omdat hun politieke of
'geloofsovertuiging de machtheb
bers van hun land niet zinde, zijn
in de loop van de jaren mede
dankzij het werk van Amnesty
vrij gekomen. Voor nog eens dui
zenden zijn de omstandigheden
in de gevangenis aanmerkelijk
verbeterd.
De organisatie heeft nu vertak
kingen in vijfenzestig landen. De
Nederlandse afdeling bestaat een
jaar of acht en telt bijna twintig
duizend leden, van wie velen
meewerken in de ruim 350 werk
en adoptiegroepen. Dc mensen
die bij deze groepen zijn aange
sloten zijn er verantwoordelijk
voor dat de autoriteiten van een
land. waar Amnesty zulke gevan
genen heeft ontdekt, bedolven
worden onder brieven en kaarten
met een verzoek om vrijlating.
Maar niet zij alleen. Het gaat er
Amnesty in eerste instantie om
onschuldigen vrij te krijgen die
als misdadigers achter tralies ge
stopt zijn. Daarom kan iedereen
meedoen, die wil helpen om hen
te bevrijden, lid of geen lid. Alle
hulp is welkom, want de lijst met
onschuldig opgeslotenen is nog
lang en zal. zoals de wereld er nu
uitziet, gestadig blijven groeien
Met ingang van volgende week
zullen we voorlopig elke zaterdag
een door Amnesty verstrekte
naam van een gevangene publi
ceren. met de gevangenis waar
hij of zij icordt vastgehouden
plus adressen van autoriteiten
die iets in die situatie kunnen
verbeteren. Het is niet de bedoe
ling rechtstreeks een kaart of
brief naar de persoon in kwestie
te sturen. Die krijgt er in de ge
vangenis alleen maar last mee
Kaarten en brieven kunnen wél
naar de president van zo'n land
de minister van justitie, de direc
tie van de gevangenis en dergelij
ke. die er dan op gewezen worden
dat de afzender er van op de
hoogte is. dat die en die gevange
ne al zo en zo lang vastzit om
redenen die eigenlijk niet terecht
zijn. Beleefd blijven is een eerste
voorwaarde. Een scheldbrief kan
alleen maar averechts werken,
met name voor de betrokken ge
vangene. Een beleefde brief be
zorgt die autoriteiten toch al de
onaangename wetenschap dat
iets wat ze zelfs in eigen land zo
graag geheim hadden gehouden,
tot ver over de grenzen bekend is
geworden.
Wie het wat moeilijk vindt zo'n
briefje in Frans. Duits of Engels
op te stellen, kan Amnesty Inter
national vragen om voorbeelden
van brieven in de moderne talen.
Het adres is: Derde Hugo de
Grootstraat 7 in Amsterdam
Je ziet het voor 'je: een patiënt,
voor het eerst in een ziekenhuis,
vindt het maar gek om de fles
inplaats van de w.c. te gebruiken.
De eerste nacht glijdt hij dan ook
stiekum uit bed om op de gang
naar de w.c. te gaan. Goed ont
houden waar zijn bed precies
staat tweede bed links in een
rijtje van vier zodat hij het niet
aan de zuster zou hoeven vragen
die hem natuurlijk op de vingers
zou tikken. Alles gaat goed, en
terug op de zaal sluipt hij op z'n
tenen naar het tweede bed links
in het rijtje van vier. Maar wat is
dat? Er ligt een vent lnzijn bed en
die slaapt gewoon door alsof er
niets aan de hand is. Er bleek
inderdaad niets aan de hand. Hij
was dat kan je in een zieken
huis makkelijk overkomen de
verkeerde kamer binnengestapt
Maar de zuster kwam het wel te
weten. En alle andere patiënten
op die verdieping ook, vertelt een
ex-patiënt van het Diakonessen-
huis Leeuwarden in het perso
neelsblad van het ziekenhuis.
In hetzelfde blad, „Singel 88".
doet een van de kinderen van de
lagere school in Mantgum verslag
van de dag dat zijn klas een kijkje
in de ziekenhuiskeuken mocht
nemen. Deze Jan Derk blijkt niet
onder de indruk: „Ik moet wel
zeggen dat het er stonk", schrijft
hij. „Ik was blij dat ik uit de
keuken was".
Als de toepassing van acu
punctuur een patiënt helpt, is dat
resultaat voor het grootste deel
aan suggestie te danken, houden
tegenstanders van deze dui
zenden jaren oude Chinese ge
neeswijze vol. Om te bewijzen dat
zij ongelijk hebben, zijn drie die
renartsen in de Amerikaanse stad
Chicago er toe overgegaan de acu
punctuur-methode op zieke hon
den en katten toe te passen. Ze
hebben daar, volgens het tijd
schrift De Bejaarden, groot suc
ces mee, en vinden dan ook datze
met de resultaten die ze bij hun
viervoetige patiënten boeken,
voor vrijwel honderd procent de
beweringen hebben weerlegd dat
de werking van acupunctuur gro
tendeels op suggestie zou be
rusten
HOE BESTAAT HET
r> 1908 liepdovwmaar van da Tl Om horten
rijn wadstrijd met «n Bijbal indehind
In 19CK Itgda 8an\vmnaar^an dtMarafhon d»
nuts vooreen groot deel in een auto af
Honderd jaar geleden stond
althans toen en ook nu weer in de
Leeuwarder Courant was er op
een kermis in de Friese hoofdstad
een volwaardige zeemeermin te
zien. Het bericht maakte melding
van „Eene levende Zee-Meermin,
naar gissing 18 jaren oud; zij heeft
Haar op het Hoofd van 1 meter
lang. Het is den Directeur gelukt
dit vreemdsoortig wezen zooda
nig te temmen, dat ze zonder
vrees door de voornaamste Fami-
liën bezichtigd kan worden. De
directeur looft 1000 Gulden uit.
indien zij niet levend wordt be
vonden"
Sinds die tijd is het niemand
meer gelukt eene levende Zee-
Meermin ten tonele te voeren.
Van onze weerkundige medewerker
plaatselijk buien
i
Tijdens de finish van de Nij
meegse Vierdaagse scheen de
zon volop, maar over het
noorden waren toen al uitge
breide wolkenvelden gescho
ven. Er zat enige werking in
de lucht en er vormde zich op
middelbaar niveau kopjes.
Vanaf half 5 viel er hier en
daar wat regen uit. Die ver
schijnselen hingen samen
met zwakke storingen uit
Schotland die paal en perk
stelden aan een al te snel
herstel van het zomerweer.
Deze storing zal vandaag in
een wat groter deel van het
land aanleiding kunnen ge
ven tot meer bewolking, ter
wijl de bovenlucht koel ge
noeg moet worden geacht
voor een lokale bui
Erg veel heeft die stroming
echter niet om het lijf en de
vooruitzichten blijven als
voorheen gunstig. Aan de
achterzijde van de storihg
ruimt de wind naar noordelij
ke. later wellicht noord
oostelijke richtingen. Wij
hebben goede hoop, dat de
zon op dat moment weer een
hoofdrol gaat spelen en voor
al vanaf zondag luister bijzet
aan het zomerweer. Vrij mar
kante luchtdrukstijgingen in
Schotland en daaromtrent
doen dit verwachten
Wat wij in feite meemaken is
een soort worsteling tussen
de lagere en hogere atmosfe
rische regionen om de hege
monie. Eerst drukt de hoog
testoring nog wat zijn stem
pel op het weer, maar hij pas
seert vermoedelijk waarna
het oceanische maximum
zich in de lagere kilometers
van de atmosfeer beter kan
ontplooien. U ziet.wij
hebben de moed nog aller
minst verloren. Wij zijn van
mening dat de huidige ont
wikkeling toch wel zal uitlo
pen op een nieuwe zomerse
fase
Vervelend voor de vakantie
gangers in midden-Europa in
dat zij worden opgescheept
met storingsrestanten uit de
lage landen. Vaker al is hier
gewezen op het gevaar dat
zo'n, koude put vastloopt te
gen de Alpen. Dan zit je da
gen. soms weken achtereen
met de kille regenellende. Nu
al komen er berichten uit het
Alpengebied over zeer lage
temperaturen, overvloedige
regens en zelfs tornado's be
geleid door zwaar onweer tot
in de Povlakte toe. De aftap
pingen in zuidwest-
Oostenrijk. zuid-Duitsland
en Liechtenstein waren vrij
dagmorgen ook al 20 tot 40
mm over het etmaal. In de
Zwitserse bergen viel matige
sneeuw boven 2000 meter bij
temperaturen om het vries
punt.
De Engelse weerkundigen
voorzien tot half augustus
nog flink wat warm. droog en
zonnig weer- met ingecalcu
leerd zware lokale regens ook
in de droge gebieden - maar
in de eerste helft van augus
tus ook wal koele momenten
De algemene luchtcirculatie
op het noordelijk halfrond
leek de afgelopen vier weken
op die in de overeenkomstige
perioden van 1934, 1935, 1941
en 1949: het jaar van de rc-
cordwarme september De
gemiddelde temperatuur was
boven normaal in de Hqdson
Baal. op de Britse Eilanden,
van 90 graden oosterlengte
tot 160 graden oosterlengte
en onder normaal bij Van
couver. op de Atlantsiche
Oceaan, en van 40 graden
oosterlengte tot 120 graden
oosterlengte. Tussen 25 juni
en 7 Juli werd elke dag op de
Britse Eilanden wel ergens 32
graden gemeten, terwijl op
het instituut te Kew, niet ver
van Londen. 17 dagen achter
een 27 graden of hoger werd
geregistreerd, een record se
dert het begin van de waarne
mingen in 1877. In veel delen
van Engeland was zo'n lang
heet tijdvak op z'n minst se
dert de 18e eeuw niet voorge
komen.
'Vandaag eerst wat bewol
king, daarna meer opklarin
gen. Op de meeste plaatsen
droog. Wind uit west tot
noord lucht- en zeewatertem
peratuur 19 k 20 graden. Ver
dere vooruitzichten: zonniger
bij noordoostenwind en
iets warmei
AOSTA (AP, Reuter) Twee jonge
Nederlandse bergbeklimmers zijn
gedood en een derde is gewond ge
raakt bij een klimpartij in de Itali
aanse Alpen bij Aosta. De slachtof
fers zijn de 18-jarige Jan de Wijk en
de 17-jarige Peter Welker. De gewon
de is de 51-jarige Joop Welker, ver
moedelijk de vader van de 17-jarige
jongen. Een politie-helikopter vond
de lichamen, nadat een vriend de
politie had gewaarschuwd, toen het
drietal donderdagavond niet was te
ruggekeerd
HOOGWATER 25 juli Vlivunnen 0 34 - 12 57
HaringvlleUluizen 0 41 13 09 Rotterdam 2 25
14 52 Schevenln«en 141 14 1) IJmulden
218 - 14 46 Den Helder 6 00 - 18 45 Harllnjen
8 33 21 08 Delfzijl 10 45 - 23 11
HOOOWATER 26 juli Vlliwingen 1 18 -- 13 40
Haj-lngvlletalulzen 1 26 13 50 Rotterdam 3 18
15 33. Schevenlngen 2 26 14 53. IJmulden
2 59 - 15 26. Den Helder 7 07 1» 48 Harlingen
9 23 22 06 Delfzijl 11 3d 23 56
