Turkije wil graag christelijke
pelgrims,
maar
1<
I
Uit de kerkbladen
Vandaatfi
da
Folkloristische
parade trok
veel bezoekers be'
Onze adressen:
Kerken van Papua
slaan handen ineen
De kerkgang
lijdt er
nogal onder
Urk
MAANDAG 19 JULI 1976 KERK - BINNENLAND
door Sipke van der Land
..In de toekomst zullen vele
duizenden pelgrims en toeris
ten van alle nationaliteiten en
godsdiensten komen naar de
ze heilige plaatsen, en dat zal
de eenheid van de wereld hel
pen herstellen
Zulk overdadig proza is te lezen in
de kleurige reisbeschrijvingen die
overal in Turkije bij de be
zienswaardigheden te koop zijn. Ze
wemelen van de zetfouten en de
kleurenfoto's zijn vaak belabberd
afgedrukt, maar toch zijn het han
dige boekjes. Je moet bedenken
dat het toerisme hier nog in de
kinderschoenen staat. Je kunt de
Turkse deskundigen niet kwalijk
nemen dat ze menigmaal fouten en
foutjes maken als het gaat om de
bijbelse en oud-christelijke ge
schiedenis. want lange tijd hebben
ze systematisch alles wat aan het
christendom herinnerde gene
geerd. Maar hun ogen zijn wijd
open gegaan voor de toeristische
mogelijkheden die er in de historie
van het land zitten.
Het huis van Maria
Het viel me herhaaldelijk op dat ze
na het eerste enthousiasme voor de
christelijke overblijfselen in Tur
kije, nu ook een stapje verder gaan:
ze proberen de ..heilige plaatsen"
ook voor moslims aantrekkelijk te
maken. Het hierboven aangehaal
de stukje gaat bijvoorbeeld over
..het huis van Maria", de moeder
van Jezus, die in Efeze haar laatste
levensjaren zou hebben doorge
bracht, in de omgeving van Johan
nes, die zich immers blijkens Jezus'
kruiswoorden over haar zou ontfer
men. Dat huis staat op een hoogte
van 500 meter en het is on
waarschijnlijk dat ze zo eenzaam
(en koud 's nachts) heeft gewoond,
maar de overlevering is hardnek
kig. Paus Pualus VI erkende deze
heilige plaats en nu is het een bede
vaartsoord: in de kapel staan de
krukken van de gebrekkigen die
hier genezen zijn. En omdat Maria
volgens de Koran verheven is bo
ven alle vrouwen, rollen moslims
nu hun gebedsmatjes uit ln de
slaapkamer van Maria's huls met
het gezicht gericht naar Mekka.
Een paar kilometer verderop ligt
een dorpje dat er aanspraak op
maakt dat Maria aldaar ten hemel
is gevaren, en zo pikt men daar ook
een graantje mee van de toeris
tische oogst!
Het is moeilijk om eerbied op te
brengen voor deze legenden en je
krijgt de indruk dat de nederige
vrouw van Nazareth de plaats moet
innemen van de moeder-godin Ar
temis die hier eenmaal troonde.
Groot ls de Maria van de Efeziërs!
De zeven slapers
Er is nog een christelijke overleve
ring waar de moslims mee uit de
voeten kunnen. Dat is een legende
uit de tijd van de christenvervol
ging van de eerste eeuwen. Toen
vluchtten zeven jonge mannen in
een grot. Ze vielen daar in slaap en
werden pas wakker na twee
honderd jaar! Ze ontdekten dat de
wereld volkomen veranderd was.
Het christendom was Inmiddels
staatsgodsdienst geworden, maar
dat betekende niet dat er een eind
was gekomen aan het onrecht en de
zedeloosheid. Er werd groot ge2ag
toegekend aan de woorden van de
zeven getuigen uit de tijd van de
martelaren. De Koran vertelt dit
verhaal ook en Zegt dat de mannen
309 jaar in hun tomben hebben
hebben geslapen. De grot werd een
geliefde bedevaartsplaats voor de
gelovigen. Er werd een kerk bij
gebouwd waar nu de overblijfselen
nog van te vinden zijn. Ër2ijn tallo
ze nissen in de rotswand uitgehou
wen. en er staan vele sarkofagen.
want waar kon Je beter begraven
worden dan bi) zulke heiligen? Het
leukste van deze plek ia dat je de
zeven slapers kunt horen zuchten
in hun graven. Als Je daar maar
lang genoeg blijft zitten denken
dat je wat hoort, dan hoor je best
wat! Over het graf van Johannes in
hetzelfde Efeze vertellen ze precies
hetzelfde: je kunt hem horen ade
men. Als Je wilt.
Voor de pelgrim
Voor een christelijke pelgrim ls er
veel te doen in Turkije. Een reis
langs de zeven steden van de zeven
Jemcenten uit de Openbaring aan
ohannes is de moeite waard. Dat
is alleen per auto te doen omdat
enkele van deze vroegere we
reldsteden nu afgelegen gehuchten
zijn waar Je met moeite ruines
vindt. Ze liggen ln een wijde kring
rondom Smyrna, het tegenwoordi-
f;e Izmir, de derde stad van het
and. En je kunt Paulus achterna
reizen van Tarsen tot Troas of
Troye (nu Truvai. Natuurlijk is ook
Istanboel, het eens 20 trotse
Constantinopel. het roemrijke By
zantium. een belevenis: dat ligt nog
net in Europa, al brengt de gigan
tische brug Je ln een paar minuten
in A2ië. Zo is er nog veel meer te
noemen waar een christen zijn hart
kan ophalen en graag wat medi
teert. Bovendien heeft Turkije im
mers alles wat een vakantieland
nodig heeft: een heerlijk klimaat,
mooie kusten, heerlijke stranden,
bergen, steppen. bosSen, karakte
ristieke steden, de dorpen, folklore,
en zoveel meer om lang van te
genieten. Maar er zijn redenen om
er toch maar niet heen te gaan.
ÜS
pi;
m '*m
Het graf van de apostel Johannes te Efeze
Turkije is niet zo vriendelijk voor
de christenen als de foldertjes je
wijs willen maken, al is het erger
geweest Denk maar aan de bloedi
ge historie van de Armeniërs, af
komstig uit het verste oosten van
Turkeije. tussen de Eufraat en de
Tigris, waar misschien eens het pa
radijs was, maar wat nu een eenza
me. kale, onvruchtbare streek is.
Dit volk is al in de tijd van de eerste
apostelen tot het christendom
overgegaan en heeft zich altijd on
derscheiden door werklust en intel
ligentie. zodat ze gewaardeerde
burgers waren die zich ook ver
spreidden over het land. Door aller
lei politieke intriges van de Russen
en de Britten raakten ze steeds
meer in diskrediet, aan het eind
van de vorige eeuw. zodat ze zelfs
als een gevaar voor de staat werden
beschouwd. De Osmanen besloten
hen volledig uit te roeien. Massa
slachtingen vonden plaats in 1893
en volgende jaren. Men schat dat er
minstens een miljoen werden ge
dood. verdronken en uitgehongerd.
Tijdens de eerste wereldoorlog wer
den er drie miljoen christenen om
gebracht. In 1922 verlieten alle bui
tenlandse zendelingen het land en
één van hen verklaarde: „Na 45 jaar
is er niet één van de dertig gemeen
ten over waar ik onder heb ge
werkt".
De christenvervolging in Turkeije
is niet voorbij. In 1955 gingen er
nog tientallen Armeense kerken in
vlammen op toen verdwaasde
volksmassa's zich tegen de christe
nen keerden. De overheid bood
geen bescherming en er volgde
nooit enige schadevergoeding. Er
leven in Turkije misschien nu nog
dertigduizend Armeniërs (een deel
van hen is naar het veiliger Istan
boel gevlucht waar ze drie kerken
hebben) en ze leven onder moeilij
ke omstandigheden, zeker in het
oosten. In de provincie Koerdistan,
bij de grenzen met Irak en Syrië, is
de situatie het ergst. De dorpen
daar zijn niet bereikbaar want er
zijn niet eens wegen, maar een
christen uit dat gebied verklaarde
in West-Europa: „We hebben méér
te verduren dan onze geloofsgeno
ten in OostfEuropa. Er zijn speciale
voorwaarden voor de kerk, de
priesters en de gelovigen. Voor de
moskeeën geeft ae Turkse
staatsbegroting zestig miljoen
Turkse ponden, maar voor de chris
telijke kerken niets. Het is zelfs
verboden hen een schenking te ge
ven. Er mogen geen nieuwe kerkjes
worden gebouwd; de bestaande
zijn eeuwen oud en dikwijls bouw
vallig- Vergaderingen van christe
nen zijn verboden. Godsdienston
derwijs is niet toegestaan. Het
recht om een ziekenhuisje of kli
niek te stichten is de christenen bij
de wet ontzegd. Ik mag alleen
diensten houden in bestaande ker
ken. In de dorpen waar geen kerken
of kapellen zijn, mag het niet, ook
niet in woonhuizen. De mensen
moeten dan maar vijftig tot zestig
kilometer te voet afleggen".
Het blad „Overweg" (bisdom Bre
da) schreef dat een priester door de
politie wordt gecontroleerd en dat
alle huizen van christenen bij de
politie geregistreerd zijn. De mos
lims daar geloven dat ze een goede
daad doen als ze een christen kun
nen vermoorden. Ze hopen en bid
den dat ze eens toestemming krij
gen om de christenen te lijf te gaan
De lijsten liggen al klaar. Iemand
vertelde: „Mijn geboortdorp werd
vorig jaar drie dagen belegerd, zo
dat Ankara troepen moest sturen
om ons te ontzetten. We kennen
werkelijk de vervolging zoals ln de
tijd van keizer Nero".
In alle opzichten wordt de christe
nen het leven moeilijk gemaakt.
Als ze in militaire dienst moeten,
worden ze herkend omdat ze niet
besneden zijn, en dan worden ze
naar de meest afgelegen legerplaat
sen gestuurd. Er is een bericht dat
één van hen doodgestoken werd
toen hij weigerde alsnog besneden
te worden.
Een overheidsbaan is voor christe
nen niet weggelegd. De recht
spraak is onbetrouwbaar. Een klei
ne juwelierszaak van een christen
werd bijvoorbeeld volkomen leeg
geroofd door moslims, en de politie
zei dat het allemaal gelogen was;
later bleek dat de dieven en de
politie de buit gedeeld hadden!
Deze feiten werpen een heel ander
licht op de ogenschijnlijke verbroe
dering tussen moslims en christe
nen bij de gezamenlijke „heilige"
plaatsen. Die gezamenlijke vere
ring is niet anders dan slinkse re
clame voor het binnenlandse en
buitenlandse vreemdelingenver
keer. Volgens de grondwet is de
islam geen staatsgodsdienst meer,
en Turkije zit in de Raad van Euro
pa en heeft de verklaring van de
rechten van de mens ondertekend,
zodat op papier alles in orde is,
maar in de praktijk is een christen
tot op de dag van vandaag zijn
leven niet zeker in sommige stre
ken van Turkije. Als toerist zul je
nergens last van hebben, maar wie
kan er rustig pelgrimeren in een
land waar godsdienstvrijheid en
mensenrechten worden vertrapt?
Zoude we de Turkse regering (via
de afdeling voorlichting van de am
bassade in Den Haag) niet met
klem moeten vragen dat ze stappen
onderneemt om de christelijke
minderheden openlijk in bescher
ming te nemen. Zodat een toerist
en pelgrim met een gerust gemoed
kan reizen in dit land vol verleden
en toekomst.
TROUW/KWAR'
ien
3CH
lag,
ove
dat
J Zijl
vak
lach!
Intensive-care
Vooral je hart
moet je met de grootste
omzichtigheidhoeden,
want daaruit
komen de oorsprongen van
leven. l.„
(Spreuken 4. 2T
Pascal noemde het hart:
plaats van onheil". Omdat HijL
wat in hun hart was, vertrok
Jezus zich niet aan de mensen
zo lezen we in het evangelie 2
hebben in ieder geval allemaa
de gedachte dat het hart va
mens iets centraals is. Staat het I
dan blijft de mens stil en doot I
het onrustig, dan is de mens zd"^^1
verwarring. Daar gebeurt het, wi
met de mens gebeurt. In de ki- I
van de intensive-care hangt! 1
klein soort televisie en daarop^ J
gekleurde balletje dat telkens;
links naar rechts danst. Dat i$een
leven, zegt de zuster. Het wordt
HA
kamer naast die van de patiënt!
oog gehouden, gehoed. Dat doeees
daar: met de grootste omzichtigpet
het hart van de mens hoeden, oiis d
z'n leven ervan afhangt. Enfler i
straks die mens weer „beter'u 7
Dan moet hij het zelf doen. Hij rf
aandacht hebben voor z'n hart.«e K
kan een mens niet op z'n befette
laten. We zitten uren bij de kaj het
of de pedicure, maar als het omh, mi
hart gaat moeten we uitslapenlaar
hebben veel geld en tijd over in ni
ons gebit en terecht. Maar ons ten
komt achterop. Het heeft een in] Der
sive-care nodig. Eigenlijk iele, d
dag. Ook al ben je nog zo gezonAUïte
leven hangt ervan af. Er is iifet t\
bijbel sprake van een God die ïekei
Jongen, geef Mij je hart. Een nhop
schijnt z'n hart in zekere zin k De:
Hem kwijt te moeten wil hij [con
werkelijk verantwoord hoeden, hfesj
pfes!
Inarr
pun1
[esse
|de
jarti;
te st
de
Van een verslaggever j For
BRUNSSUM Ruim 120.000 rppen
sen hebben zondagmiddag de zfce bt
internationale folkloristische pjder
de in Brunssum bijgewoond. Loepa
de route die de dansgroepen, e mi
ziekgezelschappen en seler rr
korpsen volgden, stondenaid
toeschouwers rijen dik opgesteli
ook de tribunes waren afge!ad#er
pan
Veel van de groepen gaven detniabin
straties op centrale punten infn. 1
stad. Met veel succes gezien de]__
thousiaste ovaties van het publt
Vooral de Oosteuropese dar
sembles kregen veel applaus, ei
als de Grieken en de zwaardvechl
uit Istanboel. Ook de steltloper^
het Belgische Merchtem en de
deliersgroep uit Dendermonde
gen veel waardering. Voor de et
keer was ook Afrika vertegenw
digd en wel door een balletgroej
de Ivoorkust.
In totaal waren er ruim 3000 deejS"
mers. Tot en met woensdag gel. f-]
de 40 folkloristische dansgroetrx
uit 24 verschillende landen T
voorstellingen in de Brunnahal ef._t
het feestpaviljoen. !ach
p" v
r<
ri
UIT
Kort*, duidelijk *e*ehrevea. Heft»
un één kent getypte, brieven
kunnen werden gestuurd sur:
Secretaris Heefdredaetle Treuw/
Kwartet. Postbus t59. Amsterdam.
BIJ publlkatle wordt de naam van
de schrijver vermeld.
VAN LEZERS
Libanon
Libanon, een dagelijks terugkerend
beeld in het nieuws
Je kijkt er nauwelijks meer van op.
nu kun je het ook aast niet meer
bijhouden, want hoeveel waren het
er vandaag weer. Vierhonderd, vijf
honderd. het kunnen er ook zeshon
derd geweest zijn. De Palestijnen
zeggen dat een verzoening op korte
termijn er niet in zit dus Libanon zal
nog een tijd tot het dagnieuws beho
ren bloedige taferelen met op de
achtergrond de eeuwige onderhan
deling Dat kan toch zo niet door
gaan zeggen we dan wel. even geduld
misschien krijgen we op een dag te
horen, de strijd in Libanon is opge
lost om de eenvoudige reden: er zijn
geen mensen meer om de strijd voort
te zetten.
Spijkenisse
Y. M. v»n Adrichem van der Stel
'Signalen'
AMSTERDAM
Postbus 859,
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948.
Westblaak 9. Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3.
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel 05200-17030
Naar aanleiding van het Interview
van Fred Lammers met Chriet Titu-
laer in Trouw/Kwartet van 28 Juni
j.L wil ik graag een opmerking ma
ken over een bepaald punt in het
verslag van Fred Lammere. Onder
het kopje „raadselachtig" staat: „Er
worden op aarde regelmatig signa
len opgevangen waarvan de her
komst onbekend is
Het lijkt mij toe dat het woord „sig
nalen" niet juist is. Het woord sig
naal veronderstelt immers een aan
wezige intelligentie die de
boodschap uitzendt, wat de beteke
nis daarvan ook is.
Voor zover ik uit astronomische lite
ratuur weet is niets aangetoond
omtrent een ..zendende intelligen
tie" elders in het heeal.
Beter lijkt mij daarom de term ener
gieimpuls. Deze term laat de oor
zaak van de impuls Jn het midden"
Amsterdam
H. L. van Werinfh
Doodstraf (2)
In Trouw van 13 Juli wordt het plei
dooi aangevochten van premier Ra
bin om de doodstraf in te voeren om
het kapen van vliegtuigen tegen te
gaan De argumentatie voor deze af
wijzing berust hierop dat die dood
straf niet alleen geldt voor de
misdrijven die Zij Zelf hebben be
gaan maar wat anderen eventueel
zouden kunnen doen. Voor dit
standpunt kan ik begrip opbrengen.
Niettemin wordt hier voorbijgegaan
aan het feit dat deze terroristen of
bevrijders onschuldige mensen laten
boeten voor de verkrijging van de
huns in2iens gerechtvaardigde ver
langens En deze onrechtvaardig
heid weegt mij zwaarder dan de
eerstgenoemde.
De Meern K. Domburg
PORT MORESBY (EPS) De ker
ken van Papua-Nieuw Guinea heb
ben besloten tot nauwere samen
werking. Dat gebeurde tijdens een
negendaags evangelisatie-beraad,
dat georganiseerd was door de Mela-
nesische raad van kerken en de
evangelische alliantie samen.
Overeenstemming werd bereikt
over drie punten. De kerken beloof
den elkaar ten eerste hun geld en
hun mensen met elkaar te delen.
Verder werd besloten, dat Papua-
Nieuw Guinea moet beginnen zen
delingen uit te sturen naar andere
landen, met name naar Zuidoost-
Azië. En ten derde werd uitgespro
ken, dat evangelisatie en maat
schappelijke actie samen moeten
gaan.
Verwarmingsbedrijf
bouwt zaak in Almere
ALMERE Warmtetechnisch bu
reau v/h A. W. Grotenhuis uit Apel
doorn zal een dochteronderneming
stichten in Almere. Het ruirn 85 jaar
bestaande bedrijf is landelijk
werkzaam op het gebied van centra
le verwarming en ventilatie.
De toeneming van het aantal
opdrachten uit het westen van het
land en de gunstige ligging van Al
mere zijn de redenen om Almere-
haven als vestigingsplaats te kiezen.
Op een terrein van 1.652 m2 zullen
een kantoor, werkplaats en maga
zijn worden gebouwd Begonnen zal
worden met twaalf man. met een
verwachte uitbreiding tot zeventig.
In Hervormd Friesland, uitgave van
het provinciaal kerkelijk bureau van
de hervormde kerk te Leeuwarden,
schrijft ds. H. J. N. Zuidersma:
'Na als gevolg van de ontvolking van
dorp of stad, of van de vergrijzing
van het zielental der gemeente en
het nog steeds voortgaande proces
van ontkerstening ook in onze pro
vincie, vele gemeenten moeten over
gaan tot een of andere vorm van
fusie met nabuurgemeenten blijkt
dat in de praktijk in sommige geval
len het geestelijk leven van die ge
meenten allerminst te bevorderen.
Zo hoor je hier en daar dat de
kerkgang er nogal onder lijdt, vooral
wanneer de kerkdiensten niet meer
op alle zondagen in het eigen dorp
kunnen worden gehouden of voort
aan op een ander aanvangsuur ge
steld moeten worden, omdat de pre
dikant die men samen met een ander
heeft ook nog moet voorgaan ln dat
andere deel van de gemeente waar
mee men fuseerde.
Het Inleggen van vervoer per auto
van het ene naar het ander dorp
helpt er zelfs niet tegen. Men wil
beslist niet kerken buiten het eigen
dorp: En soms valt het meteen ook
financieel te merken. De bijdragen
aan de kerkvoogdij kas lopen terug,
eenvoudig omdat ook nog anderen
met wie men fuseerde er van krijgen,
Want als die gelden die je opbrengt
nu allemaal besteed zouden worden
voor de instandhouding van het ei
gen gebouw alleen Merkwaardig
zijn deze en soortgelijke reacties in
sommige gemeenten toch jwel.
Ze wettigen de vraag of dan toch niet
de plaats en ruimte waar men kan
samen komen om Gods Woord te
(i hc
-ronk
Hkpe.
Uit De (r.k.) Bazuin, opinieweekblad voor kerk en samenleving, vandaag
geen citaat, maar deze cartoon.
zienlijke schade werd aangerichtjEL
elektriciteitsvoorziening uitvielpCk
vele ongelukken gebeurden. Dejs Z;
to's werden van de ene kant va» pj
weg naar de andere kant gesling^^
h vi;
Daarin zien we dat de Heere ii
macht van de wereld kan bla
wanneer Hij Zijn schatkamer opF**.1
poli
;en
Het leek erop, dat ten gevolge e st<
deze tornado, er geen kerk gehou^d
kon worden, maar vlak voorte h<
dienst was de elektriciteit weefcdd
orde. zodat met enige vertragingen
toch kon doorgaan. daj
ie d
horen en Hem te loven belangrijker
zijn dan het horen en leven zelf.
Want ik denk dat dit laatste toch het
enige motief kan en mag zijn of men
zich al dan niet afzet tegen die he
laas ook naar het oordeel der Prov.
Kerkvergadering noodgedwongen
fusies. Niet, op de manier van: kan ik
hier in mijn dorp en gebouw dit nog
wel doen maar veeleer, kunnen we
dit zonder meer nog wel.
In De Saambinder, het blad van de
gereformeerde gemeenten in Neder
land en Noord-Amerika. staat een
verslag van de generale synode van
de gereformeerde gemeenten in de
Verenigde Staten en Canada. Daar
uit dit fragment:
De Psalter hereienings-commissie
nam een voorstel over om de uit het
Nederlands vertaalde Ps. 134 toe te
voegen aan de bundel. Het hart van
vele Hollanders gaat nog uit naar de
Hollandse Psalmen, ook als ze ver
taald zijn. Het is echter de tendens
dat we meer en meer naar het Engels
zullen moeten toegroeien, vooral
met het oog op de kinderen. Dit
geldt de Canadese gemeenten.
Bij de behandeling van dit laatste
rapport, moest de vergadering wor
den afgebroken wegens tornado-
waarschuwingen. die inderdaad la
ter tegen de avond de stad Grand
Rapids heeft getroffen, waarbij aan-
In Waarheid en Eenheid, het Ifctad
van de verontruste gereformeer^nk
schrijft ds M. Vreugdenhil: »isse
Hoe komt het, dat. als ik erffiacl
preek, dat de HERE ons bekend
maakt heeft, wat goed is en wak^i]
HERE van ons vraagt: niet an(Lac
dan recht te doen en getrouwl)ffeL
lief te hebben en ootmoedig te vle
delen met God (Micha 6 8), da£,00
broeders in de consistorie tegenUe]
zeggen: .Van u hadden we allermi
deze tekstkeuze verwacht". Is
alleen de laster om ons? Dat |jDe
natuurlijk kunnen. Ik preek, GU^
zij lof, veel in Urk". Urk, dat bij vf Wa
de naam heeft van dode orthodoL a
van geloof zonder werken enz. M
juist in Urk trof ik jonge mensenw
geestdrift voor hun Here en Heilkree
en juist in Urk zijn er jonge menljrir
die 's zondags en in de week er odaL
trekken om van hun Heiland teiuL
tuigen en die, als ze thuis zijn, ellf
en hun huisgenoten toe zingen:kyv
uw paspoort (naar de hemelse hL
lijkheid) getekend door Jezus?\en
het zou de laster om ons kunnen ff
dat men geen tekstkeus verwacht,
Micha 6 8. maar de vraag laat
4mo
,ledi
miv.ua VJ u, maai uv viaag jaav i
niet wegdringen: „Hebben wij hé
ook naar gemaakt?"
1 ve
