issinger roept westen
op tot geestelijk reveil
%uger: Rellen
waren beraamd
Zware strijd
in Libanon
fSowjetboerderijen worden graanfabrieken
Reisdoel op Mars
Portugal kiesFeen
nieuwe president
lianen krijgen standje
j^Totaal 176 doden in Zuid-Afrika"
pl^min president
■a oor 't leven
Johnson, Castro en Kennedy
BLOEDBAD
SOWETO
ng i
Niet wie maar wanneer
iüUjTERDAG 26 JUNI 1976
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 7
^^ÓNDEN (UPI, Reuter) De westerse landen moeten meer als eenheid optreden tegenover het
i voiommunistisch blok en tegenover de derde wereld. Dat is een kernpunt uit een redevoering die de
icantimerikaanse minister van buitenlandse zaken Henry Kissinger gisteren hield in Londen.
tliet\issinger riep daarin op tot een „geestelijk reveil" in het westen.
ssinger sprak in Londen voor het
fefaamde Instituut voor Strate-
sche Studies. De minister had dit
•achte forum uitgekozen voor een
inge uiteenzetting over zijn totale
|sie op de internationale betrekkin-
Hij verdedigde het door hem
•voerde beleid van ontspanning te-
over de Sowjet-Unie. De resulta-
van deze ontspanning moeten
J>lgens hem nu ook Europa ten goe-
komen.
gaf aan dat de Verenigde Staten
len proberen hun contacten met
•steuropese landen uit te breiden,
"ij zijn vastbesloten Oost-Europa
dieel behandelen op basis van soeverei-
Iteit en onafhankelijkheid van elk
id. Wij erkennen geen in-
loedssfeer," aldus de minister. Met
eze uitlatingen wilde hij kennelijk
""""jrekenen met de kritiek dat de VS
T^Jereid zouden zijn Oost-Europa in
r^ite aan de Russen over te laten.
*atHeze kritiek richtte zich vooral op
lezing van Kissingers assistent
,££nnefeldt.
Minister Kissinger waarschuwde
het Westen het oostblok niet ver
deeld tegemoet te treden. „Wanneer
wij op diplomatiek of economisch
terrein in onze contacten met het
Oostblok onderling wedijveren la
ten wij eigen voordelen ongebruikt
liggen en openen wij nieuwe kansen
voor de Sowjet-Unie. Wij dienen ons
te weren tegen scheuringen en het
allernauwste samenspel te handha
ven", zo maande Henry Kissinger.
Voor de wijze waarop het Westen de
Derde Wereld tegemoet moet treden
ontvouwde de minister een plan met
vijf punten. Het kwam voor het Wes
ten neer op betere samenwerking en
betere coördinatie. De rijke landen
moeten ophouden met onderhande
lingen „volgens een agenda die de
hunne niet is."
Kissinger riep het Westen verder op
tot een soort geestelijk reveil. „Wij
hebben niets te vrezen van competi
tie. Wat betreft militaire wedijver.
OHANNESBURG (UPI) De Zuidafrikaanse minister van
lolitie en justitie, James Kruger heeft vrijdag bekendgemaakt,
'at de onlusten van een week in zwarte woonoorden in de
ovincie Transvaal aan 176 mensen het leven hebben gekost,
•nder hen waren twee blanken.
Iruger zei tegen buitenlandse jour-
ït Halisten in Pretoria dat 1.139 perso-
ïctrien werden gewond en 1.298 gearres-
itsireerd. De onlusten braken op 16 juni
is ulit in Soweto, 24 kilometer ten zui-
iedien van Johannesburg,
id Volgens Kurger zijn er vrijwel zekere
ïvaaanwijzingen dat de onlusten zoda-
ig waren georganiseerd, dat zij sa-
irtgPenvielen met Premier John
zoforsters vertrek naar Europa, voor
q. Besprekingen met de Amerikaanse
sinister van buitenlandse zaken in
Jest-Duitsland.
Du C
den (e minister verklaarde dat toen de
'eP %üusten uitbraken, een dertigtal po-
s toe jeagenten had geprobeerd beto
on vtrs die werden geleid door iemand
ONDEN (Reuter) Idi Amin is
is teren met onmiddellijke ingang
Ifenoemd tot president van Oeganda
Oor het leven. Dit is gisteren voor
Idio-Oeganda bekend gemaakt,
let besluit werd genomen door de
ëfensieraad, het beleidsbepalende
rgaan van het militaire bewind dat
nds 1971 aan de macht is.
otdo
Ier fe raad bepaalde tevens dat in de
?tst (op van de tijd alle ministersposten
e tröDor militairen moeten worden be-
olksft. In zijn antwoord op het besluit
deiftn de defensie-raad verklaarde
oek min niet zonder bescheidenheid
:en ®t hij zich bij besluiten neerlegde
/an »angezien de raad verantwoordelijk
erbel voor het leiden van het land",
ewod
die geen student was, had gepro
beerd te overreden weg te gaan.
De man die geen student was, werd
later doodgeschoten, aldus Kruger.
Politie
Hij zei dat de politie tussen de 30 en
40 procent van de slachtoffers had
gedood. Hij ontkende dat er ruim
1.000 doden onder de zwarte bevol
king waren gevallen, zoals de
Apartheidscommissie van de Veren
igde Naties heeft gezegd.
Een groep zwarte onderwijzers en
leiders uit Soweto heeft gisteren ver
klaard, dat de omstandigheden in
het woonoord met zijn ongeveer 1
miljoen inwoners, niet normal zou
den worden vooraleer het verplichte
onderwijs in het Afrikaans wordt af
geschaft.
De 30 man tellende delegatie verga
derde met Johannes Rousseau,
staatssecretaris voor Bantoe-
onderwijs in Johannesburg.
De delegatie stelde Rousseau een
memorandum ter hand waarin staat
dat de regering bij herhaling was
gewaarschuwd voor de afkeer van
de zwarten van het Afrikaans, dat
door Afrikanen is omschreven als-
„de taal van de onderdrukker". Ook
staat erin dat de regering afwijzend
had gestaan tegenover suggesties
het Afrikaans als verplicht leervak
af te schaffen.
Rousseau zei dat hij Bantoe
minister Michiel Botha zou verzoe
ken de Afrikaanse klacht met drie
leden van de delegatie te bespreken.
hebben wij de macht om onze belan
gen te verdedigen. Wat betreft de
economische wedijver, die strijd
hebben wij lang geleden al gewon
nen. Wat betreft de ideologische we
dijver, hangt de kracht van onze
denkbeelden alleen af van de vraag
of wij bereid zijn deze denkbeelden
te verdedigen", zei Kissinger. „Wij
moeten onszelf niet verlammen door
een slappe houding aan te nemen."
Hij hief hierbij een waarschuwende
vinger naar Europa: „Het is geen
gezonde zaak als de Verenigde Sta
ten het enige centrum van initiatief
en leiding vormen in de democra
tische wereld. Het is geen gezonde
zaak als Europa slechts een rol van
passieve deelnemer speelt," sprak
minister Kissinger vermanend.
Moreel verval
Kissinger leek bevreesd voor een
soort moreel verval in het westen
toen hij zei: „Het is onloochenbaar
dat het morele incasseringsvermo
gen van het Westen de afgelopen
jaren duchtig op de proef is ge
steld." Aan die constatering koppel
de hij een plan voor een soort moreel
herstel vast.
Hij waarschuwde daarin indirect te
gen toestanden als in Italië, waar
grote ontevredenheid onder de be
volking leidt tot een opmars van de
communistische partij. Kissinger
sprak van politieke krachten die
„wellicht een grotere bestuurlijke
doelmatigheid in het vooruitzicht
stellen," maar waarvan niet zeker is
of zij „de democratische waarden
wel zijn toegedaan". Voor zijn ge
hoor was duidelijk dat hij daarmee
op Italië doelde. Hij vervolgde toen
met: „Terzelfder tijd blijkt zonne
klaar dat louter oppositie tegen die
krachten niet genoeg is. Er dient
respons te komen op de ge
rechtvaardigde maatschappelijke
en economische verlangens." Dat
leek een zachte wenk voor de Itali
aanse christen-democraten iets aan
hervormingen te gaan doen.
In het voorbijgaan rekende Kissin
ger ook nog even af met tegenstan
ders in eigen land van het soort van
Republikeins kandidaat Ronald Re
agan. De minister sprak over de
ingewikkeldheden van een „veelvor
mige wereld". „Dat vereist meer dan
deze of gene specifieke technische
oplossing. Het vereist bij de stemge
rechtigde bevolking begrip voor het
feit dat wij temidden van onzeker
heden tot een keus moeten komen,
waarbij de resultaten niet direct
tastbaar zijn en niet tot simpele
leuzen kunnen worden herleid," zo
verpakte Kissinger zijn kritiek op
zijn Amerikaanse tegenstanders.
Het Amerikaanse ruimtevaartuig Viking 1 fotografeert zijn reisdoel
op de planeet Mars. Op 4 juli moet een onbemand laboratorium
landen naast de krater Yuti, links boven (met centrale piek). De
krater is 19 kilometer breed en ontstond waarschijnlijk door inslag
van een meteoriet.
BEIROET, NICOSIA (Reuter, UPI, AP) Alle Arabische in
spanningen ten spijt werd er in Libanon gisteren nog hevig
gevochten tussen Palestijnen, linkse moslims en christenen. De
strijd was het hevigst in en om de Libanese hoofdstad Beiroet.
„De strijd neemt angstwekkende en
dreigende dimensies aan. In ver
scheidene voorsteden woeden bran
den en de lucht is gevuld met rook
kolommen", zo meldde radio Bei
roet, een station dat in handen is van
de linkse moslims. Het christelijke
station „Amchit" maakte melding
van talrijke doden en gewonden. De
strijd spitst zich voor de vierde ach
tereenvolgende dag toe op de bele
gerde Palestijnse vluchtelingenkam
pen Tal Zaatar en Jisr El-Basha.
Deze twee kampen, waarin 25.000
Palestijnen en 30.000 moslim vluch
telingen uit Zuid-Libanon wonen,
vormden de laatste linkse bolwerken
in het door christenen beheerste
gebied.
Radio Amchit zei: „De huidige ge
vechten kunnen de pogingen om een
ronde tafelconferentie op te zetten
waaraan alle betrokken groeperin
gen zullen deelnemen, in gevaar
brengen. Ook de stappen die worden
ondernomen om een pan-Arabisch
vredeskorps in te stellen, kunnen
WASHINGTON (AP) De vroegere Amerikaanse president Lyndon Johnson
heeft eens onder vier ogen niet een journalist laten doorschemeren dat de
Cubaanse leider Fidel Castro iets te maken had met de moord op president
John Kennedy.
Tegen de televisie-commentator Howard Smith zou Johnson eens gezegd
hebben: ,.Ik ga je iets vertellen dat je zal schokken. Kennedy probeerde Castro
te pakken, maar Castro was eerder." Smith had zich daarop inderdaad geschokt
getoond en om bijzonderheden gevraagd. Die had Johnson geweigerd. ..Eens
zal alles uitkomen," had hij gezegd. Howard Smith (een zeer bekende wat
conservatieve commentator) vertelde dat deze weck voor de televisie. Hij
meende dat hij het vertrouwelijke gesprek met Johnson nu wel mocht
weergeven.
Aanleiding was voor hem het verschijnen van een rapport van de Senaats
commissie voor de inlichtingendiensten. Daarin staat dat de FBI en de CIA
belangrijke gegevens hebben achtergehouden ten.tijde van het onderzoek naar
de moord op John Kennedy.
door de hernieuwde gevechtshande
lingen worden ondermijnd". Dit vre
deskorps zou een nieuw bestand en
een blijvende vrede moeten helpen
uitwerken.
Volgens een links radiostation
zouden Syrische militairen ondanks
het negenendertigste bestand met
de Palestijnen het landbouwkundig
centrum van de Amerikaanse uni
versiteit in de Bekaa-vallei in het
oosten van Libanon in brand hebben
gestoken. Ook zouden Syrische troe
pen een opmars begonnen zijn naar
de historische stad Baalbek. Daarbij
zouden ze op zware tegenstand stui
ten van linkse moslims.
De Israëlische minister van buiten
landse zaken. Yigal Allon heeft de
aanwezigheid van een inter-
Arabische vredesmacht in Libanon
een bedreiging genoemd voor de ma
ronitische gemeenschap in Libanon
en een bedreiging voor Israël. De
minister, die een persconferentie gaf
aan het einde van een tweedaagsbe-
zoek aan West-Duitsland, verklaarde
te vrezen dat het radicale Syrië tot
overeenstemming komt met de Pa
lestijnen.
ADVERTENTIE
Boycot van Zuid-Afrika, meer
dan ooit nodig. Steun de Boy
cot Outspan Aktie, Pasteur
straat 26, Leiden, tel. 071-
142124. Giro 2648800.
Ir. AJ-
ngvoor Victor Zorza
anda
Kremlin is begonnen aan
grootscheepse hervorming
;5.„fcn het collectieve
het tndbouwstelsel in de Sowjet-
Y'nie. De hervorming is gericht
Sfujb de „industrialisatie" van het
ie Jsteem der collectieve boerde-
erzoflen, dat de schuld draagt voor
ïde e chronische moeilijkheden
an de Russische landbouw. Ui-
—Jindelijk moeten de collectie-
boerderijen volledig verdwij-
en. Om te beginnen zal het
Ddsïmengde landbouwstelsel,
s^aarin de meeste communes
45 cun graan-, groenten-, fruit- en
is eeteelt bedrijven door gespe
cialiseerde ondernemingen
io ds lorden vervangen.
v.d. 1
?yiar><f zullen pluimvee „fabrieken", var-
is vannsproduktie-„installaties" en
prof J?eikas-„combinaties" komen. Er
urdt gezegd, dat een collectieve
isAbêerderij, die uit één of meer dorpen
f-tstaat. te klein is voor een effectieve
.oduktie. Verschillende bestaande
lodferderijen zullen tot „associaties"
brden samengevoegd waarin de
1S roduktie van bepaalde
i 7 dshdbouwprodukten geconcentreerd
worden. De bedoeling is dat de
rton°£en van de associatie hun inkomen
ton. iv elkaar doen om zo de wetenschap-
Jong.ilijke en technologische vernieu
wingen te kunnen financiëren die de
wonderlijke boerderijen zich niet
3:jst?umen permitteren.
hr BI
i ds Epder Stalin kreeg elke boerderij te
•ren welke gewassen hij moest
planten en in welke hoeveelheden.
Sindsdien werd het systeem geleide
lijk maar niet volledig geliberaliseerd
en kregen de boerderijen meer vrij
heid. Onder het nieuwe systeem van
de „specialisatie per gebied" zullen
boerderijen in een bepaald gebied
zich hoofdzakelijk op de produktie
van bijvoorbeeld graan, katoen of
melk moeten concentreren. Het ge
vaar bestaat dat de boerderijen op
nieuw bevelen van boven af zullen
krijgen, wat tot het verlies van het
plaatselijke initiatief en van de doel
matigheid zou kunnen leiden.
Breznjew
Het programma voor de „industriali
satie" van de boerderijen wordt al
jaren gestimuleerd door partijsecre
taris Leonid Breznjew, die het her
haaldelijk voorgesteld heeft als de
oplossing voor het agrarische pro
bleem van de Sowjet-Unie. Er waren
tekenen van oppositie daartegen bin
nen het leiderschap en het maakte
aanvankelijk niet veel vorderingen.
Een aantal gebieden kreeg toestem
ming om er mee te experimenteren.
Dit heeft geleid tot de vorming van
ongeveer 6.000 experimentele coöpe
ratieve boerderijen, die veel efficiën
ter zouden zijn dan de traditionele
collectieve en staatsboerderijen.
Het succes van dit experiment heeft
tot de hervorming geleid, maar het
gekozen tijdstip is merkwaardig. De
juiste tijd voor het aankondigen van
een belangrijk programma als dit.
zou het in maart gehouden 25ste par
tijcongres zijn geweest. Dat
Breznjew daarin niet geslaagd is.
doet veronderstellen dat hij niet de
medewerking van zijn collega's kon
krijgen omdat zijn positie toen naar
men aanneemt niet erg sterk was.
De kosten
Een mogelijke reden voor het verzet
tegen de hervormingen kunnen de
kosten zijn. Het Kremlin geeft geen
cijfers en doet geen toezeggingen.
Maar uit enkele voorbeelden uit de
Sowjetpers wordt duidelijk, dat de
kapitaalsinvesteringen, die nodig
zijn om de boerderijen om te vormen
tot „landbouwfabrieken" veel groter
zijn dan de Sow jeteconomie in de
naaste toekomst kan opbrengen. Het
lijkt of de boerderijen zelf voor het
meeste geld moeten zorgen, geld dat
anders besteed zou zijn aan het ver
beteren van de levens
omstandigheden van de landbou
wers.
Het Kremlin heeft bepaald dat het
tempo van de hervormingen niet ge
forceerd mag worden en dat het pro
gramma vrijwillig is. Tegelijkertijd
wordt gewaarschuwd dat pogingen
om de ontwikkeling tegen te gaan.
resoluut onderdrukt zullen worden.
Het programma houdt dus rekening
met verzet dat kan komen van bij
voorbeeld de kant van de welvaren
de boerderijen, waar efficiënt wordt
gewerkt. Deze boerderijen zijn nodig
om een grotere financiële bijdrage te
leveren, zodat de minder welvarende
boerderijen ook mee kunnen doen.
Dit kan ook leiden tot verlies van
effectiviteit.
Er zijn al zoveel hervormingspro
gramma's en reorganisatieplannen
voor de landbouw van de Sowjet-
Unie geweest, sinds Stalin in 1953
stierf, dat enige scepsis op haar
plaats is. Maar een hervorming, die
volgens de Sowjet-pers het meeste
succes belooft, is nooit goed van de
grond gekomen, omdat het te veel
leek op een terugkeer naar de ver
guisde particuliere boerderijen. Er
zijn nu enkele aanwijzingen dat, pa
radoxaal als het mag lijken, de in
dustrialisatie van de Sowjet-
landbouw de andere hervorming
nieuwe mogelijkheden geeft.
Koppeling
Het „koppelings"-systeem lijkt het
tegendeel te zijn van industrialisatie
van de landbouw. Een „koppel" is
een team van niet meer dan vijf of
zes boeren. Het koppel krijgt een
speciaal stuk grond toegewezen, dat
zij het gehele jaar bewerken. Zij kun
nen niet meer vandaag hier en mor
gen daar worden ingezet, waar de
bedrijfsleiding toevallig mensen no
dig heeft. De mensen die van het ene
stuk land naar het andere werden
gestuurd, maakten zich nooit druk
over het resultaat van hun werk.
In het „koppel" echter hangt het
inkomen van de mensen af van de
wijze, waarop zij het gehele jaar voor
hun „eigen" stuk land hebben ge
zorgd. De Sowjetpers heeft herhaal
delijk voorbeelden gegeven van
„koppels" die twee tot vier keer zo
veel van hun stuk grond wisten te
oogsten dan op andere aangrenzen
de stukken het geval was. Het sys
teem bleef echter een experiment,
omdat sommige Sowjetleiders
meenden dat het zou leiden tot het
verdwijnen van het systeem van de
collectieve boerderijen. Als een klein
team van vijf of zes mensen, die deel
uitmaken van één gezin of twee ge
zinnen jaar in jaar uit op hetzelfde
stuk grond zouden werken, wat zou
dan nog het verschil zijn met de
particuliere landbouw? Dat het in
derdaad nog veel verschil zou uitma
ken nam de vrees van de twijfelaars
echter niet weg.
Groot experiment
Dit jaar echter gaat een van de
rijkste landbouwgebieden van de
Sowjet-Unie, het Stavropolgebied in
het zuiden, volledig over op het
..koppel"-systeem. Terwijl het be
sluit tot industrialisatie groot opge
maakt op de voorpagina's van de
kranten wordt gepubliceerd, wordt
van het Stavropolexperiment
slechts onopvallend gewag gemaakt
in de Economische Gazette.
Toch is het voor het eerst dat een
„koppel"-systeem toegestaan is voor
een groot gebied als dit. Het is nog
een experiment, maar misschien
hebben de Sowjetleiders begrepen
dat, zolang een boerderij een „graan-
fabriek" kan worden genoemd, het
werk kan worden gedaan door „kop
pels" als die maar niet als gezin
nen of families worden aangeduid.
Als het experiment mag doorgaan,
kan het van groter belang blijken te
zijn voor de toekomst van de
landbouw van de Sowjet-Unie, dan
de „industrialisatie" van de
landbouw.
door Herman Amelink
Morgen vinden er presidentsverkiezingen plaats in Portugal. Het
boeiende van deze verkiezingen is niet de vraag wie er president
wordt. De kandidaat met veruit de beste papieren is generaal
Antonio Ramalho Eanes. Spannender is de vraag of hij morgen
al een meerderheid van Portugal achter zich krijgt. Als dat niet
gebeurt, dan zullen er binnen drie weken nieuwe verkiezingen
gehouden worden tussen de twee hoogst geklasseerde kandi
daten.
De Portugese grondwet eist dat de
president met een absolute meerder
heid van stemmen verkozen wordt.
Dat betekent dat generaal Eanes
meer dan 50 procent van de stem
men moet halen om de zittende pre
sident, Francisco da Costa Gomes,
op te volgen.
Theoretisch zou de generaal een goe
de kans moeten maken, aangezien
hij de steun geniet van de socialis
ten, de volksdemocraten (PPD) en
de centrum-democraten (CDS), die
bij de parlementsverkiezingen van
25 april drie kwart van de Portugese
kiezers achter zich kregen. In de
prkatijk ligt het echter wat moeilij
ker. Bij de laatst gehouden opinie
peiling, nu overigens al weer drie
weken geleden, kwam Eanes op 33
procent en zijn gezamenlijke concur
renten op 28 procent, terwijl maar
liefst 39 procent van de kiezers nog
geen keus had gemaakt of hun keus
niet wilden vertellen. Het blijft daar
om nog ongewis of generaal Eanes
het morgen al haalt.
Hartaanval
zijn voornaamste tegenkandidaad is
de huidige premier, admiraal José
Pinheiro de Azevedo. De kansen van
de premier, die door geen enkele
partij wordt gesteund en bij de
laatste opiniepeiling kon rekenen op
14 procent van de kiezers, zijn de
afgelopen week sterk gedaald. Hij
werd namelijk op weg naar een ver
kiezingsbijeenkomst in Oporto ge
troffen door een hartaanval en ver
blijft nog steeds in een ziekenhuis.
Azevedo staat, ondanks zijn slechte
persoonlijke relatie met Mario Soa-
res, dicht bij de socialisten. Men
hield er dan ook rekening mee, dat
hij een groot deel van de socialis
tische stemmers van Eanes zou kun
nen aftroggelen. De aanhangers van
Azevedo zetten de campagne echter
voort in de hoop dat het op een
tweede ronde zal aankomen. In dat
geval zal de strijd gaan tussen de
twee hoogst geplaatste kandidaten
en zal Azevedo kunnen rekenen op
de stemmen van de communisten en
extreem links, die nu nog een eigen
kandidaat in het veld hebben. Moge
lijk is Azevedo tegen die tijd ook
weer zo ver hersteld, dat zijn kandi
datuur weer serieus genomen kan
worden.
Fidel Castro
De kandidaat van de communisten,
Octavio Pato, is de enige burgerkan
didaat bij de verkiezingen. Hij is de
tweede man in de Portugese commu
nistische partij, na partijleider Alva-
ro Cunhal. Hij zou een minder ortho
doxe communist zijn dan Cunhal,
die bekend staat als een aanhanger
van Moskou. Bij de laatst gehouden
opiniepeiling kwam hij echter niet
verder dan vier procent van de
kiezers.
Zijn grote concurrent is majoor Ote-
lo Saraiva de Carvalho. een roman
tische militair die tot de verbeelding
spreekt. Hij was een van de stuwen
de krachten aan de staatsgreep van
1974 die een einde maakte aan de
rechtse dictatuur van Caetano. Na
de staatsgreep werd hij tot generaal
bevorderd en werd hoofd van de vei
ligheidsdienst COPCON
Zijn optreden heeft hem de bijnaam
de Fidel Castro" van Europa gege
ven. Zijn ideeën wijken nogal af van
die van de overige kandidaten. Zo is
hij voorstander van een radendemo
cratie en afkerig van de NAVO en de
kapitalistische Europese Ge
meenschap. Hij vindt dat Portugal
aansluiting moet zoeken bij de lan
den van de derde wereld.
Otelo. zoals hij door de Portugezen
genoemd wordt, beschouwt generaal
Eanes als de zetbaas van generaal
Spinola. Laat Eanes zijn zonnebril
maar eens afzetten, zo gaat zijn rede
nering, dan zul je zien dat hij een
monocle draagt. Hij is de wegberei
der voor Spinola. zoals Hector Cam-
pora dat in Argentinië was voor Juan
Peron.
De kritiek van Otelo op Eanes vihdt
zijn oorzaak in de linkse opstand van
november 1975. Eanes had de leiding
bij het neerslaan van deze opstand
der parachutisten en werd op 6 de
cember benoemd tot opperbevelheb
ber van de strijdkrachten. Bij deze
poging tot een staatsgreep werd Ote
lo gevangen genomen. Later kreeg
hij huisarrest en werd gedegradeerd
tot majoor. Momenteel is hij niet
meer in actieve dienst bij het leger.
Zijn revolutionaire reputatie kan
hem morgen, nu premier Azevedo in
feite uitgeschakeld is. extra llnksso-
cialistische stemmen bezorgen.
De kandidaat van twee kleine
trotskistische partijen, de 36-jarjge
Maria Arlete Vieira da Silva die ge
schiedenis en filosofie gestudeerd
heeft en tot voor kort lid van de
communistische partij was, brengt
morgen niet veel meer in dan haar
mooie naam. Op enige aanhang
hoeft ze niet te rekenen.
Geen figurant
Hoewel de president van Portugal
zich niet zo direct met 's lands poli
tiek kan bemoeien, als bijvoorbeeld
de presidenten van de Verenigde
Staten en Frankrijk, is hij toch géén
figurant in het staatsbestel. Hij
vormt namelijk de sluitsteen van de.
toch wel vrij breekbare, relaties tus
sen het parlement, de regering en de
beweging van de strijdkrachten. De
president benoemt de premier, h^eft
het recht van veto over door het
parlement aangenomen wetten, rtfag
het parlement ontbinden, nieuwe
verkiezingen uitschrijven en is vdor-
zitter van de Revolutionaire Raad
van de Beweging van de strijdkrach-
ten^-Bovendien is hij nog opperbe
velhebber van die strijdkrachten.
Zijn optreden zal dan ook waardebe-
palend zijn voor het democratisch
gehalte van de Portugese politieke
bestel.
Wanneer generaal Eanes pas in twee
de termijn gekozen zou worden, dan
zou dit zijn geloofwaardigheid bij de
bevolking niet ten goede komen. Hij
heeft een weinig politiek geprofileer
de reputatie tot dusver, maar een
tweede stembusstrijd zou de man.
die naar voren geschoven is door drie
partijen en de invloedrijke beweging
van de strijdkrachten, tot voorwerp
van harde politieke strijd kunnen
maken. Voor een land dat zo zwaar in
de zorgen zit als Portugal is dat geen
aantrekkelijk vooruitzicht.
Na zondag
Wat er na zondag gaat gebeuren
staat voor een belangrijk deel al
vast. Zowel Eanes als Azevedo heb
ben al heel tijdig laten weten, dat zij
de socialistische leider Mario Soares
tot premier zouden benoemen. Voor
het eerst sedert de staatsgreep van
1974 zullen de communisten dan
geen deel meer uitmaken van de
regering. Mario Soares heeft gezegd
alleen te willen regeren en met links
noch met rechts een coalitie te zullen
vormen.
Het lijkt waarschijnlijk dat hij zijn
minderheidsregering uitbreidt met
een aantal onafhankelijke ministers
en zich de stilzwijgende steun van de
PPD zal proberen te verwerven om
in het zadel te blijven. Tijdens de
verkiezingscampagne voor de parle
mentsverkiezingen verklaarde hij al
dat de komende tijd niet besteed zal
worden aan de opbouw van het soci
alisme maar aan het opP sen van de
problemen waarmee Portugal
kampt.
Curieus blijft dat socialisten. PPD
en CDS gezamelijk een kandidaat
steunen, hoewel een gezamenlijke
regering er niet inzit.
De verkiezingen gaan morgen niet
door als admiraal Azevedo onver
hoopt zou overlijden voor de stem
bussen dicht gaan. In dat geval moet
de zittende president binnen 48 uur
nieuwe verkiezingen uitschrijven en
begint de hele verkiezingsprocedure
opnieuw Maar daarvoor heeft Portu
gal eigenlijk geen tijd meer
Eanes, met zonnebril, in gesprek met journalisten
