Officier acht uitsluitend twee
Irtsen schuldig aan dood vrouw
aroline&Caroline
Keltische 'ceilidh' feestelijk
lot van Holland Festival
Meeslepende Henry V
Residentie-orkest vlot op de musical-toer
[rove onkunde en ernstige onzorgvuldigheid" bij abortussen verweten
„Zeeslag"
hersteld
Cultuurprijs voor
Paul Hupperts
Holland Festival
in 1977 zeker
van rijkssubsidie
H0Lla*6FWAL
tar de diepste wortels van de Westeuropese cultuur
ludeamus-prijswinnaars:
rbluffende virtuositeit
Ï^OERDAG 24 JUNI 1976
BINNENLAND-KUNST
TROUW/KWARTET 9
Leo Kleyn
dodelijke afloop hem weer had doen
denken aan 'vroegere verhalen over
aborteurs met pillen, breinaalden en
zeepsop'. Hij vroeg zich af, 'of er enig
niveauverschil is met die vroegere
behandelingen'.
w.
ERDAM De door de artsen L. P. N. en P. H. N. M. D.
orteerde Belgische vrouw Elisabeth Joris werd op 9 mei 1974 K- .in„on H.
een wrak" aan het Weesperpleinziekenhuis in Amsterdam ó",fc,^de mamer waarop bij de
everd. Met die opmerking onderstreepte gisteren de Amster- abortus van de vrouw te werk werd
se officier van justitie mr. L. van den Berge zijn betoog dat gegaan, en waarbij naar zijn zeggen
uitend de beide artsen schuldig zijn aan de dood van de de beide artsen 'niet van ophouden'
wisten, hoewel ze al in een vrij vroeg
stadium van de abortus op moeilijk
heden stuitten.
Mr. Van den Berge legde er de nadruk
op dat naar zijn opvatting gehandeld
was in strijd met de afspraken die
met de inspectie voor de volksge
zondheid waren gemaakt. Zo zouden
de verdachten hebben toegezegd dat
vrouwen die langer dan twaalf weken
zwanger waren, zouden worden door
verwezen naar een kliniek. Dat die
afspraak bestond, viel naar de me
ning van de officier mede af te leiden
uit de twijfel van D. over de duur van
de zwangerschap van Elisabeth Joris.
Als er geen afspraak was geweest, zo
redeneerde de officier, had D. er niet
aan hoeven te twijfelen of hij wel zou
aborteren, toen hij bij het betasten
van de baarmoeder constateerde dat
de vrouw al langer dan twaalf weken
zwanger moest zijn.
Strijdig met de afspraken met de
inspectie noemde hij het ook dat niet
de bloedgroep van de te behandelen
vrouw was bepaald.
Uitvoerig stond mr. Van den Berge
voermiddel de vrouw naar het slechts
500 meter verder gelegen ziekenhuis
hadden vervoerd". Schamper voegde
hij eraan toe: „Als de heren voor
zichzelf voor eigen vervoer een taxi
hadden besteld en de komst ervan
zou lang uitgebleven zijn, zouden ze
waarschijnlijk tien keer vlugger gere
ageerd hebben".
Naar de mening van de officier ge
tuigde het beleid van de beide artsen
bij de onderhavige abortus van „gro
te onkunde en erstige onzorgvuldig
heid." Na constate
ring van perforatie en bloedverlies,
aldus de officier, hadden zij de een
maal begonnen ingreep niet meer
mogen voortzetten. Daarbij nam de
officier van justitie het de beide ver-
ad er evenmin een goed woord dachten in het bijzonder kwalijk dat
over dat de artsen de komst van zij ook naderhand hebben verklaard
nbulance kennelijk zo lijdzaam dat zij de situatie heeft hoofd konden
;n afgewacht. Als ze goede me- bieden.
In zijn requisitoir merkte mr. Van
den Berge op dat de gang van zaken
jn requisitoir liep de officier
it op het mogelijke verweer in
ndaag te houden pleidooien dat
t ziekenhuis niet onmiddellijk
itief is ingegrepen en dat de am
ice zo lang op zich heeft laten
ten. De verwijten die de artsen
siekenhuis en de ambulance-
t kennelijk hebben gemaakt,
de hij ongemotiveerd.
ficier wees er daarbij op dat D.
iekenhuis pas een uur na de
ideling heeft gebeld, terwijl de
r al na beëindiging van de be-
ïling in ernstig levensgevaar
erde, als gevolg van een perfo-
van de baarmoederwand, die tot
bloedverlies leidde.
praren geweest, vond hij, hadden
t situatie zo moeten beoordelen
desnoods met hun eigen ver- bij de ten laste gelegde abortus met stil bij de vraag waarom het open-
Even oud, even beroemd, even gelukkig? Libelle praatte
met de grote dochters van Jackie Kennedy en Grace van Monaco.
Wilt U abonnee worden?Bel dan overdag 020 - 5411345
baar ministerie de gebruikelijk ge
worden terughoudendheid bij over
treding van artikel 251 bis van het
wetboek van strafrecht in dit geval
had laten varen. Behalve dood door
schuld had hij de beide artsen ook
uitdrukkelijk het plegen van abortus
ten laste gelegd.
Met nadruk stelde hij dat artikel
251bis zijn geldigheid is blijven be
houden, maar dat tot nu toe abortus
in speciale klinieken bewust wordt
toegelaten, als de zwangerschap niet
langer dan twaalf weken heeft ge
duurd en als aan alle voorwaarden
van de inspectie voor de volksge
zondheid is voldaan.
Daarbij, aldus de officier, heeft het
openbaar ministerie zich wel het
recht voorbehouden „in speciale ge
vallen" op te treden. En, voegde hij
eraan toe: „Hier was het geen nor
maal geval." Bewust, zo zei hij, was
de politiek buiten de behandeling
van deze abortuszaak gehouden.
„Het gaat er niet om of een bepaald
lid van het openbaar ministerie wat
men noemt voorstander of te
genstander van abortus is."
De officier van justitie zei begrip te
hebben voor het standpunt van een
arts die tegenover hem had ver
klaard dat de overheid de artsen zelf
de kans heeft gegeven zich uit hoofd
zakelijk commerciële overwegingen
op abortus te werpen. „Ik betreur
het," aldus de officier, „dat de over
heid, dat de wetgever zich de teugels
uit handen heeft laten nemen, heeft
toegelaten dat abortusklinieken als
casino's konden gaan werken en zij
daar niets tegen ondernam."
De officier zei desondanks van me
ning te zijn dat de twee te
rechtstaande artsen gestraft moes
ten worden. Daarbij wilde hij er „eer
lijk voor uitkomen dat ik er begrip
voor heb dat het onzeker over
heidsstandpunt in het algemeen art
sen voor moeilijkheden kan
plaatsen."
Overwegingen
Uitvoerig motiveerde de officier aan
het slot van zijn requisitoir de over
wegingen die hem ertoe hadden ge
bracht tegen N. een langere gevange
nisstraf te eisen dan tegen diens col
lega D. Anders dan D. was N. niet
opgehouden met aborteren, maar
had hij de vrijwillig gesloten abor
tuskliniek enkele maanden later
weer geopend, waama hij nog onge
veer twintig maal een abortus had
gepleegd. Door zo te handelen, aldus
de officier, bleef N. een gevaar voor
de volksgezondheid opleveren.
Voordat mr. Van den Berge gister
middag zijn requisitoir hield, hoorde
de rechtbank de laatste door de ver
dediging opgeroepen getuige, dr. F.
J. H. Wong, directeur van de Ooster-
parkkliniek in Amsterdam. De offi
cier vroeg Wong daarbij waar het
heen moet als medici bepalen welke
kinderen ongewenst zijn. Hij sprak
daarbij van „methoden als in de
tweede wereldoorlog". Wong voerde
daarop aan dat uit een recent onder
zoek is gebleken dat angst voor zul
ke methoden ongegrond is, omdat
degenen die aborteren een humanis-
tischer levensvisie hebben dan zij
die het geboren leven vernietigen.
De strafzaak tegen N. en D. zal van
daag worden beëindigd met de plei
dooien van de verdedigers en het
laatste woord van de verdachten.
Veertien jaar en 78000 werkuren
heeft het geduurd, maar nu
heeft het Haarlemse Frans
Halsmuseum zijn wandtapijt
„de zeeslag bij Zierikzee" weer
puntgaaf terug. Van het tapijt,
dat 15 vierkante meter groot is
en in 1559 in opdracht van de
Staten Generaal van Zeeland
door Hendrik de Maeght werd
vervaardigd, is alle zijde ver
vangen.
Op de foto: de heer Visser, hoofd
van de stichting werkplaats tot
herstel van antieke textiel
(links) en twee restaurateurs.
HEERLEN De Cultuurprijs van
Heerlen, genoemd naar oud-
burgemeester Van Grunsven, is toe
gekend aan de uit het Limburgse
Gulpen afkomstige musicus Paul
Huppert, dirigent van het Utrechts
Symphonieorkest. De prijs groot
2500.-, zal op een nog nader te
bepalen dag na de zomervakantie
worden uitgereikt.
Van een verslaggever
HILVERSUM Minister Van Doorn
zal nog dit Jaar of anders in de eerste
helft van 1977, beslissen over voort
zetting van de rijkssubsidie aan het
Holland Festival. Voor 1977 is de
rijkssubsidie in ieder geval gewaar
borgd. De minister zei dit gistera
vond voor de NOS-radio tijdens de
slotuitzending van het Holland Fes
tival.
Mr Van Doom is het eens met het.
advies van de Raad voor de Kunst,
dat het Holland Festival de ontwik
keling van de hedendaagse kunst
dient te bevorderen. Dat betekent
volgens hem echter niet, dat het Hol
land Festival dan voor een klein se
lect publiek zou moeten zijn. „Ik zou
graag willen dat serieus wordt beke
ken of bij de ontwikkeling van nieu
we kunstvormen op een of andere
manier een grotere groep mensen
kan worden betrokken dan nu met de
aanpak van het Holland Festival het
geval lijkt", zei hij.
De minister zei positief te staan tege
nover sponsoring door het bedrijfsle
ven van bepaalde Holland Festival
evenementen, zoals dat dit jaar voor
het eerst door twee banken is ge
beurd.
Hans W. Ledeboer
TERDAM Met een ech-
iltische „ceilidh", een feest
aan de hele gemeenschap
neemt, waarvoor gasten
heinde en verre komen,
op ieder, wie ook, welkom
eleefde gisteravond in De
en in Rotterdam naast
lotoptreden van het Resi-
e Orkest het Holland
val een juichend einde.
eilidh" was er gisteravond in de
foyer na de slotvoorstelling. Zij
Zoals iedere „ceilidh" een wat
oedige ondertoon. Die heeft te
met zegen en broederschap
allen, ook met de diepste wor-
an de Westeuropese cultuur en
het Keltische religieuze men kan
zelfs zeggen: vroeg-christelijke
hart. Die heeft ook te maken met de
schaduwsluier van de tragiek der
Keltische volken.
Het feest duurde drie dagen. Overdag
in kantines, buurthuizen, op straten
en pleinen, 's Avonds in De Doelen.
Misschien is die schaduwsluier meer
nog dan de zeer hoge kwaliteit
de oorzaak van de geheel uitverkoch
te Doelen-zalen. De Keltische volken
zijn de oudste van Europa. Om
streeks het verval van het Romeinse
rijk zijn zij overspoeld door de uit het
Oosten opdringende Germanen, en
kele honderden jaren later waren zij
weggedrukt in de uiterste wethou-
ken. Er was zelfs een tijd, dat op de
Britse eilanden het Keltische chris
tendom verworven via de Romei
nen moest wijken voor het Sak
sische heidendom met de verering
Jac. Kort
'ERDAM Nu het Holland
al 1976 ten einde loopt, bleef er
e hoofdstad nog een concert te
teren waar een drietal Gaudea-
rijswinnaars optraden,
n dus jonge artiesten, die zich
n onderscheiden door de wijze,
p zij avantgarde muziek op
ïstrument hebben vertolkt,
uwste muziek vraagt dikwijls
>eelwijze, die sterk afwijkt van
aditionele en die op ander ge-
an de speler soms hele vreemde
stelt. Zo begon de 31-jarige Ita-
Me contrabassist Fernando Gril-
Bjftt een door hemzelf gecompo-
HKt werk „Itesi", waarin hij alle
van zijn instrument bespeelt:
r ilfs de pen waarop het staat. Op
[egeven ogenblik hield hij de
760Btok onder de snaren en bracht
jen voort door de bas zelf heen
ter te draaien.
I in dit werkje als in „Theraps"
tenakis, toonde Grillo zich een
tiini op de contrabas. Hij ver
bovendien de kunst om als een'
(danser met zijn instrument te
Eren.
Innaar van de tweede prijs was
eigen Harry Spamaay, die de
toen van de basklarinet als geen
tel) kent. Met en zonder ge
landen, speelde hij werken van
ph. Van Beurden. Otte en Mar-
jeermalen worden daabij van de
I tevens allerlei sisklanken en
Ipen worden verlangd, zoals b.v.
in „Tekst voor een basklarinettist"
van Otte.
Dit concert had veel weg van een
drie-in-een, er waren dan ook twee
pauzes. Het derde deel werd verzorgd
door de jonge Duitse pianist Herbert
Henck, die omstreeks tien uur nog
begon aan de Concord Sonata (1909-
'15) van Charles Ives, waaraan José
Dillo, fluit en Hans Neuberger, altvi
ool, hun medewerking verleenden.
Ook weer zo'n razend knappe presta
tie. Het werk duurt bijna drie kwar
tier en is bijzonder gecompliceerd
maar Hencke kwam het podium op
zonder partituur Een concert vol
verbluffende virtuositeit.
van het witte paard Sleipnir, het rij
dier van Wodan. In die tijd had het
Keltische christendom specifieke
kenmerken: mystiek, verzaking, zelf
opoffering. Na meer dan vijftienhon
derd jaar is daarvan nog steeds wat
te vinden in de Keltische volken. En
uit die vroeg-Keltische tijd stammen
de vele legenden over wijze kluize
naars, trotse priester-vorsten, wonde
ren, bijzondere krachten en machten
van heiligen.
Het is nu onmogelijk bij dit drie
dagen durende Keltische volksfeest
niet te denken aan de bloedige strijd
in Noord-Ierland, aan de op cultureel
gebied zo benarde positie van de Bre
tons in Noordwest-Frankrijk en aan
de spanningen in Wales en Schot
land.
De Ierse, in Londen wonende produ
cer Sean Murphy belandde bij zijn
voorbereidende naspeuringen in Bre-
tagne in handen van de politie, die
hem scherp zou gaan ondervragen,
wat Bretons ooit kunnen hebben te
maken met een Keltisch feest in het
Holland Festival in Nederland!
Er is na eeuwen volledige afhanke
lijkheid van anderen weer een enkel
Keltisch rijk: de Ierse republiek en
het is ook merkwaardig dat na meer
dan duizend jaar overheersing door
anderen, na hevige druk tot vermen
ging met die anderen, in de Keltische
gebieden het oorspronkelijke
volkstype nog altijd is te vinden. Het
doet op het eerste gezicht wat „medi
terraan" aan, misschien Napolitaans,
de kinderen met gezichtjes als barok
ke cherubijntjes. Pittige en vooral
gevoelige gezichten van de ouderen.
Iets specifieks, dat nergens buiten de
Keltische volken is te vinden: zwart
haar en fel-groene ogen, een schoon
heidsideaal dat in veel Keltische lie
deren is bezongen. Men kan deze ty
pen ontmoeten in de straten van
Llanrwst of Dolgellau in Wales, van
Malaig of Kyle of Lochalsh in Schot
land, van Camac in Bretagne en in de
Ierse steden. Na eeuwen van Engels
bestuur kan men in Dolgellau nog
steeds mensen tegenkomen. die
geen Engels spreken of kunnen ver
staan!
Twee groepen
De Keltische volken vallen in twee
groepen uiteen en Sean Murphy
heeft daar bij het samenstellen van
zijn Holland-Festival-programma
terdege rekening mee gehouden.
Schotten en Ieren spreken Gaelic-
talen en zij vormen de groep van de
Noord-Kelten. Misschien zijn zij
trotser en onafhankelijker denkend
dan de anderen. Berucht zijn in de
Schots-Engelse geschiedenis de da
den van de „Black MacRea's", van
welke clan de chieftain nog steeds
Eileen Doonan Castle bewoont, een
op een eiland gebouwd geheel uit
ruige rotsblokken opgetrokken kas
teeltje met een bloedige historie.
Schotten en Ieren hadden de maan
dagavond voor hun rekening geno
men: Seamus Ennis met zijn doedel
zak, de volist Derville Staunton. Li-
am O'Flynn, Jo Ryan, Matt Molloy,
de zangers Sean Ac Donnca, Dolina
MacLennon en Jane Turriff, de
Schotse groep Clutha. Bretons en
Welsh zijn Zuid-Kelten, met
misschien meer gevoel voor mystiek,
sprookjes, legenden. Eerder geneigd
tot dromen. Voor hen was de dinsda
gavond met de Welshman Meinir
Lloyd met zijn Keltische harp een
instrument dat iets kleiner is dan
onze concertharp en dat het wapen
teken van Ierland werd met het
Bretonse 23 man tellende koor Cor
Gwerin y Gador, met de groep Son-
nerian Du en met Youenn Gwemig,
Suz, Faust, Thomas en Brieg.
Woensdagavond was bestemd voor
de grote „ceilidh". Sean Murphy is
uitgegaan van de belangstelling, die
groeiend is voor de oude Keltische
cultuur en hij vertelde ons, dat dit
Holland Festival de eerste gelegen
heid biedt voor zo'n algemeen Kel
tisch volksfeest.
Nadrukkelijk is hij op zoek gegaan
naar de oudste cultuuruitingen uit
de Keltische landen. Figuren als de
Welsh zangeres Leah Owens, en de
Schotse Alexander Brothers, hoe ge
waardeerd ook, vallen daarbuiten.
Hij heeft de politieke spanningen
willen vermijden, alleen willen to
nen, hoezeer onze eigen cultuur wor
telt in de Keltische. En voor wat
betreft Amerika, het thema van dit
Holland Festival, wel: het hele genre
country and western is zo Keltisch
als het maar kan.
Na zijn overwinnig op de Fransen verwerft Henry V (Alan Howard) de hand van
de Franse kroonprinses.
door André Rutten
AMSTERDAM De Royal
Shakespeare Company speelt
nu vanavond voor het laatst
haar verrassende voorstelling
van Shakespeares „Henry V" in
het Holland Festival in de
Stadsschouwburg.
Het stuk roept de herinnering op aan
het (succesvolle) militaire avontuur,
door Adr. Hager
DEN HAAG Gelukkig was de
Prins Willem-Alexanderzaal bij de
laatste Haagse manifestatie in het/
Holland Festival uitstekend bezet.
Het Residentie Orkest was door diri
gent Charles B. Axton gebombar
deerd tot musical- en operette
orkest. En het moet gezegd, het ging
de dames en heren musici zeker niet
slecht af.
Dirigent Axton had een royale greep
gedaan in de grote voorraad Ameri
kaanse musicals en operettes. Onder
de titel „American Salute" (een wat
ruim genomen slogan) bracht men
een lange reeks bekende en minder
bekende werken zoals „South Paci
fic", „March of the Siamese child
ren", „Yankee Doodle", natuurlijk
„My fair lady" en uiteraard ook „The
King and I". Onnodig te zeggen, dat
er van enige programmatoelichting
weer geen sprake was. Men bezuinigt
bij het Holland Festival kennelijk op
de honoraria van de programmatoe-
lichters.
Alle uitvoerenden hadden zich duide
lijk voorgenomen er iets van te ma
ken. En al was de Haagse versie een
soort generale repetitie van de afslui
ting van het Holland Festival in Rot
terdam, het publiek heeft zich gezien
de enthousiaste reacties uitstekend
vermaakt.
Dirigent Axton had het symphonie
orkest snel omgeturnd tot vlot mu
sical orkest. En al ging het er bepaald
niet uitbundig toe, karakter en sfeer
waren goed getroffen.
Doch niet alleen het orkest maakte
een goede indruk, ook het Deo Sa
crum koor uit Poeldijk waarvan Jos
Vranken de dirigent is. „My Fair La
dy" zingen ze bepaald niet iedere
dag, doch zelfs deze ene keer lukte
het alles voortreffelijk. Toch nog eèn
amateurkoor in het festival. Een wat
mager aandeel, doch het ziet er naar
uit. dat het festival van volgend jaar
geheel in het teken van de vocaliteit
zal staan.
De mezzo-sopraan Doris Bierett is
met vocale kwaliteiten niet zo rijk
gezegend, doch „verkopen" kan zij
haar aandeel wel. Zwakjes kwam de
tenor John Waddell voor het voet
licht, royaal overtoffen door de bas
Henk Smit.
Bejubeld glaspunt was Larry Fuller.
Hij „vertolkte" het concerto van Mor
ton Gould en, zoals iemand in de zaal
niet zonder humor opmerkte, „vals
kan zo'n solostuk in ieder geval niet
klinken!" Nee maar het was wel acro
batisch en ook ritmisch verantwoord.
Een beetje droge humor kwam er wel
aan te pas. Het kon het publiek niet
lang genoeg duren, mij wel eerlijk
gezegd, maar het was dan ook de
laatste van een lange reeks concer
ten. Tot het volgende Holland Festi
val het 30ste duurt in ieder geval
nog een jaar.
dat koning Hendrik V van Engeland
in 1415 in Frankrijk aan ging, omdat
hij het in zijn hoofd gehaald had dat
hij recht kon doen gelden op de Fran
se troon en omdat hij daar in eigen
land voldoende geestdriftige bijval
voor vond.
Uit Shakespeares koningsdrama's is
deze Hendrik al iets eerder bekend:
in de twee, die aan Hendrik IV gewijd
zijn, treedt hij op als de avontuurlij
ke en lichtzinnige Prins Hall, die
naarstig kroegen bezoekt in ge
zelschap van de befaamde drinke-
boer en vrouwenliefhebber Sir John
Fallstaf.
Toen hij, pas 25 Jaar oud, zijn vader
opvolgde, verraste hij door zijn be
kwaam, geestdriftig en zelfs vroom
leiderschap. Als dusdanig tekent
Shakespeare hem ook in dit drama,
te idealistisch, vinden sommigen, in
feite ironisch, stellen anderen daar
tegenover en voeren daar ook argu
menten voor aan.
De voorstelling, die de vaste regis
seur van de Royal Shakespeare Com
pany, Terry Hands, ervan gemaakt
heeft, is eigenlijk een combinatie van
beide visies: een weliswaar idealis
tisch beeld van de koning, maar met
duidelijke, alhoewel licht gehouden
ironische kanttekeningen, niet op de
laatste plaats aangebracht door Hen
ry V zelf, heel meeslepend gespeeld
door Alan Howard: een enthousiaste
jonge man (27 is Henry dan) met een
duidelijke aantrekkingskracht op
heel zijn omgeving van hoog tot laag.
omdat hij geen kapsones heeft maar
zich op een bijna jongensachtige ma
nier doet gelden, ook door zijn ver
mogen zijn uitlatingen te relativeren.
Levendig en speels
Dat wordt ondersteund door de aan
pak van de hele voorstelling, nadruk
kelijk gepresenteerd als een door spe
lers opgeroepen verbeelding van ge
beurtenissen, en dus geleid door één
man, door Shakespeare Chorus
(koor) genoemd. Hij is sober heden
daags gekleed, vertelt het publiek
wat er vertoond gaat worden en wat
daar uit de eigen verbeelding aan
toegevoegd moet worden.
In het inleidende eerste bedrijf zijn
alle spelers in werkkleding, dan ont
plooit zich boven hun hoofden een
fantastische draperie en begint het
spel pas echt. Met goed toegesneden
historische kostuums, levendig,
speels, met eenvoudige middelen,
vooral ook lichteffecten, boeiend om
naar te kijken.
Er wordt overtuigend duidelijk, dat
zijn hele aanhang echt in de koning
gelooft, niet zozeer in zijn verheven
roeping als koning, wel in zijn kwali
teiten als mens en als aanvoeder, en
uit dat „geloof" overwinnen zij de
overweldigende, te log bewapende en
van te veel eigenwaan voorziene
Franse meerderheid in de befaamde
slag bij Agincourt. (Zoiets als de Gul
densporenslag van een eeuw eerder
bij Kortrijk in Vlaanderen).
