kunstverzamelaar houdt >1: geen aandeel in loord op Poolse joden ieuw structuurbeleid niet p alle punten duidelijk Pendelen tussen Philly Joe en Pepper Adams Weinig belangstelling voor Messiaenconcert Sip GEDIPL. ZIEKENVERZORGSTER Rotterdam Jazz'76 in ons land Nederlands Vocaal Ensemble maakt concertreis daar blijft'n mens gezond bij! Ouwens krijgt v.d. Hoogtprijs iAG 22 JUNI 1976 BINNENLAND KUNST TROUW/KWARTET 9 TERDAM De vermogende kunstverzamelaar P.N. Menten meent over voldoende bewijsma- cïal te beschikken om de beschuldigingen van de Israëlische journalist Chaviv Kanaan te SE"nen weerleggen. Hij ziet in Kanaan overigens slechts een „werktuig" van Hans Knoop, _.ioi dredacteur van Accent, die vorige week onder de kop „Miljonair Menten is massamoordenaar" ?pb" tussen aanhalingstekens in het weekblad) onder meer Kanaan aan het woord liet. „Knoop is FlImSlSr COnnSTV ICI.l:. 1Innnptn Inntinpfnn A rvrtftl AftT-fA A rrf kï Aflt AW werd zondag „een •da" toen leden van de Beroepsver- ïsterd ng van Beeldende Kunstenaars e.ELifc) op de kijkdag van de thandel Sotheby-Mak van Waay msterdam, demonstreerden te rn maandag te houden veiling oob ie collectie Menten. Deze veiling 425 kunstvoorwerpen (schilderij- (neubelen, tapijten, aardewerk) gisteren op verzoek van de heer 06 ïien niet door. De demonstreren- mstenaars eisten een diepgaand 3 rzoek naar de herkomst van de tvoorwerpen, omdat er stukken mstig zouden zijn uit geroofde ie bezittingen. ,50 Huib Goudriaan reputatie-moordenaar, die aan de laagste instincten appeleert", zegt Menten. cunstenaars werden in deze eis 1 ;und door de Vereniging van delaren in Oude Kunst. Deze ver- ng had de leden opgeroepen niet de veiling te komen. Menten jot toen tot uitstel van de vei- omdat hij vreesde dat maandag demonstranten schade zou wor- toegebracht aan zijn collectie, ele miljoenen waard is. „Knoop ligde bi mij al aan, dat als de ng doorging er niets heel zou en", vertelt Menten. „En de ver- ringsmaatschappij wilde de col- e niet verzekeren tegen vandalis- Volgens de kunsthandelaar was Jvan plan de volledige opbrengst 2 de veiling te bestemmen voor het ]e Kruis. i cteur J.P. Glerum van Sotheby- van Waay brengt in tegen de huldiging dat de collectie deels zijn geroofd: „Ik kan aantonen tachtig procent bij ons en andere sthandelaars door de heer Men- is gekocht; van twintig procent ik de herkomst niet. De collectie t voorlopig onder ons beheer." 'oden geholpen" 4 gens de journalist Kanaan woon de toen al zeer gefortuneerde £ten voor 1939 in Polen en kende hem heel goed. Kanaan leefde 5 in Polen als jong student onder de naam „Lieber Krumholz." Ka naan zou al jaren over bewijzen be schikken, dat Menten in dienst van de Duitse SS minstens 120 Poolse joden heeft vermoord tijdens de oor logsjaren. Na de oorlog moest Men ten zich voor zijn rol in Polen voor de Nederlandse rechter verantwoorden, waarbij hij echter niet van moord werd beschuldigd, maar van roof van joodse bezittingen in Krakau als lid van de Duitse SD (Sicherheits Dienst). Er waren twee processen en in het tweede proces getuigde de Poolse, inmiddels in Israël wonende, jood Josef Stieglitz, dat Menten zijn leven had gered. Menten zegt ook dat hij kan aantonen veel joden te hebben geholpen, in plaats van joden te heb ben vermoord en dat hij gedwon gen alleen als tolk voor de Duit sers heeft gewerkt. In hoger beroep werd Menten in 1949 veroordeeld tot acht maanden (die hij al in voorar rest had doorgebracht) met aftrek. De Hoge Raad concludeerde dat slechts kon worden bewezen, dat Menten al dan niet gedwongen diensten aan de Duitsers had ver leend als tolk. Schadevergoedingen De kunstverzamelaar beroept zich er ook op dat de Berlijnse rechtbank in 1962, op grond van getuigenissen en documenten, als haar oordeel uit sprak dat Menten recht had op de door hem geëiste schadevergoeding (in 1942 namen Duitse autoriteiten zijn kunstcollectie in Lemberg in eens in totaal 700.000 gulden schade vergoeding van het Beheersinstituut en de staat der Nederlanden uitge keerd. Maar ook in die tijd, in 1950, mobiliseerde Kanaan ooggetuigen van de moord op de 120 joden door Menten, in Israël. Bij he't district gerechtshof van Tel Aviv werden de getuigenissen afgelegd en kopieën van de processen-verbaal werden volgens Kanaan in Accent naar het ministerie van justitie in Den Haag gestuurd. Maar Nederland be sloot geen derde keer aan de zaak- Menten te beginnen, omdat Neder land „Menten-moe" was, aldus Kanaan. Prof. dr L. de Jong, directeur van het rijksinstituut voor oorlogsdocumen tatie, zegt deze getuigenissen en het oude materiaal te kennen. Op het mogelijk nieuwe materiaal van Ka naan levert hij geen commentaar, omdat hij het niet kent. „Een onder zoek kan ik alleen beginnen als ons dat van overheidswege wordt ge vraagd." De Oostenrijkse jager op De bondsrepubliek keerde hem een miljoen gulden uit. Gedurende zijn na-oorlogs verblijf in de Nederlandse gevangenis verdwenen er kostbaar heden uit Zijn villa in Aerdenhout, terwijl de villa werd beheerd door het Nederlands Beheersinstituut. Voor de gedeeltelijk nooit opgehelderde verdwijning van deze kostbaarheden kreeg Menten in de jaren vijftig nog „DE LIMITEN" kliniek voor preventieve geneeskunde, hydro- en fysiotherapie, Naarderstraat 282, Huizen ('t Gooi) vraagt positief chr. levensbeschouwing. Geen nacht- en avonddiensten, prettige werksfeer, goede salaris- en pensioenregeling. Gelegenheid tot recreatie op eigen terrein (sauna, zwemmen, tennis baan) Sollicitaties schriftelijk aan bovenstaand adres of telefonisch 02152-54551 van 19.00 tot 21.00 u. •or prof.dr. A.J. Vermaat 66.02 53.14 55.92 20.03 147.45 9.56 2.70 e lang verwachte nota van Linister Lubbers over de ructuur van de economie is ïrschenen. De titel „Selec- eve groei", lijkt wat achter- lald. De aanleiding van deze )ta was indertijd weliswaar zorg om milieu, ruimte en ondstoffen (Club van Ro- ie!), maar in de loop van de ENoforbereidingstijd is de opzet inzienlij k verruimd. Het lat nu over het hele gamma m de toekomstige structure- ontwikkeling van de econo- ie, terwijl hoofdstuk 3 „Fa- ttenbeleid" zich specifiek ezig houdt met zaken als het lilieubeleid, energie- en ondstoffenbeleid., ruimtelij- e ordening en de internatio- &le arbeidsverdeling. oewel dit dus de eigenlijke aanlei- ng is geweest, moet ik bekennen et veel wijzer te zijn geworden n dit hoofdstuk. Niet omdat de igandelde stof onduidelijk zou in, maar omdat nieuwe punten ïtbreken. Evenzeer is afwezig het tstippelen van een koers waar- ngs deze aspecten geintegreerd innen worden in het algemene ructuurbeleid. Of beter, de keuze n zo'n koers wordt afgewezen, ndat men zo'n integraal beleid - t uitdrukking komend in een ge tailleerd en kwantitatief uitwerk ructuurplan - praktisch onmoge- k acht, althans zonder opoffering tn de nodige flexabiliteit. Men ijst in dit verband onder meer op ontwikkeling in de Franse plan- ng. e bewindslieden opteren dus voor n facettenbeleid dat als het ware laaks" staat op het algemene ructuurbeleid. Het facettenbeleid il met name worden gebruikt om randvoorwaarden voor de econo- ische activiteiten aan te geven, et ligt voor de hand, dat conflic- n kunnen ontstaan tussen derge- ke facetdoeleinden en de meer gemene economische doelstel- ïgen. et ziet er naar uit dat men in ïrgelijke gevallen wil volstaan et het vinden van ad hoc- Jlossingen. Dit lijkt inderdaad ogal praktisch en misschien kan iet voorlopig niet anders. Men kan :t ook nog flexibel noemen, maar meen dat op wat langere termijn het vinden van vastere regels een noodzakelijke voorwaarde is voor het vermijden van beleidswillekeur en voor het behoud van beleidscon- sistentie. Op zijn minst zal men per facet moeten zoeken naar zogenaamde afwegingsregels; zonder zulke re gels ontbreekt het aan de nodige rechtszekerheid voor betrokkenen en aan de mogelijkheid tot een dui delijke afweging van prioriteiten. Algemeen structuurbeleid De bewindslieden vermelden meer malen als doelstelling van het structuurbeleid het zorgen voor vol doende arbeidsplaatsen, zowel kwantitatief en kwalitatief, voor een hoge toegevoegde waarde per werknemer en voor een evenwichti ge structuur, zowel ten aanzien van bedrijfstakken, regio's als de be- drijfsgrootte. Uit deze omschrijving volgt dat het algemene structuur beleid eveneens omvat het werkge legenheidsbeleid en het sociale be leid. Het gaat dus om een min-of- meer beleid dat zich op specifieke onderdelen van de economie richt. Als voornaamste nieuwe maatrege len heb ik in het eerste artikel al genoemd de nieuwe algemene in vesteringspremie en de loonkosten subsidie. Over dit laatste instru ment wil ik hierbij nog een kantte kening maken. Niet duidelijk is hoe men dit element precies gaat toe passen. Indien men denkt aan een wat langduriger aanwending, zou men het moeten reserveren voor bedrijfstakken met specifieke pro blemen, zoals bedrijven met een sterk arbeidsintensief karakter, la ge groei van de arbeidsproduktivi- teit en een zwakke marktpositie. Samen met een bepaalde vorm van vermogensaanwasdeling kan dit een middel zijn om de nadelen van de uniform hoge loonvoetstijgingen in een economie met een zeer gedif ferentieerd bedrijfsleven op te vangen. Verder wordt in de structuurnota aangeduid dat op een aantal terrei nen vernieuwingen en intensiverin gen zullen worden aangebracht Ik noem ter illustratie: het produktivi- teitsbeleid, de bedrijfsvoorlichting, het bevorderen van onderzoek en vernieuwing en de bevordering van de export. Specifiek structuurbeleid Onder het specifieke structuurbe leid verstaat men die maatregelen welke gericht zijn op specifieke be drijfstakken of regio's. Ten aanzien van de regionale aspecten van het beleid is de voornaamste medede ling, dat in het komende najaar een nota over het regionale beleid voor geheel Nederland zal worden uitge bracht, waarin ook de relatie met het ruimtelijke beleid zal worden getraceerd. Verder vindt men in de nota interes sante beschouwingen over het sec- torbeleid. Naast verkennende op merkingen vindt men een aantal voornemens over nieuwe vormen van herstructureringsbeleid en de rol van de NEHEM daarin. De bewindslieden blijven bij hun voorkeur voor medewerking op vrij willige basis. Het lijkt mij zeer de vraag in hoeverre dit is vol te hou den. Zonder bevriezing van toetre ding gedurende enige tijd na zo'n sanering zou de effectiviteit te ge ring kunnen zijn. Bovendien kan vrijwilligheid soms leiden tot over vragen door sterkere ondernemin gen. Herbezinning lijkt mij geboden. Bepaald ook interessant zijn de po gingen om sneller te achterhalen welke sectoren in problemen drei gen te geraken, onder meer door financiële indicatoren en de "kwar ten-methode" van het Centraal Bu reau van de Statistiek. Tenslotte noem ik nog de extra aandacht voor het speerpuntenbeleid, dat wil zeg gen het ontwikkelen van nieuwe stuwende economische activiteiten. Andere economische orde? De laatste tijd heeft men veel ener gie gestoken in discussies over de maatschappelijke toetsing van de investeringen. Van groot belang is hoe de nota over dit probleem van de verhouding tussen overheid en bedrijfsleven denkt. Een totaal centraal geleide economie verwer pen de ministers. Wel spreekt men zich uit voor een „georiënteerde economie", dat wil zeggen een eco nomie waarin de overheid op be paalde punten richtinggevend optreedt. Hoe ziet de nota nu deze verhouding zich ontwikkelen op het gebied van het structuurbeleid? Globaal gesproken zie ik vooral de volgende twee elementen sterk naar voren komen. Enerzijds is dit het hanteren van vergunningen of soortgelijke vormen zoals het al of niet, dan wel in mindere of meerde re mate verlenen van premies. An derzijds is dit het gebruiken van In dit laatste van een serie van drie artikelen over financiecl- eeonomische plannen van de regering gaat Prof. A. J. Ver- maat in op een aantal thema's uit de structuurnota van het kabinet. Met name betreft dit onderwerpen als de selectieve groei, het eigenlijke structuur beleid en de ontwikkeling van de verhouding tussen overheid en het bedrijfsleven. De voor gaande twee artikelen stonden in onze krant van zaterdag en gisteren. overeenkomsten tussen de overheid en bedrijven respectievelijk (delen van) bedrijfstakken. Ik wil zeker niet beweren dat derge lijke elementen op bepaalde plaat sen niet zinvol zouden kunnen zijn. Wel meen ik dat de bezwaren ervan terdege onderkend moeten worden. Net als eertijds bij de behandeling van de wet-Selectieve Investerings regeling (SIR) en analoog aan mijn bezwaren tegen de wijze van in breng van het facettenbeleid, meen ik dat men te veel de kans loopt op ad hoc-beslissingen en een gebrek aan rechtszekerheid, respectieve lijk de kans op beleidswillekeur. Ik begrijp heel wel dat bewindslieden aarzelen met het weer van stal ha len van de Publiekrechtelijke Be drijfsorganisatie (PBO) Maar deze weg via de organisatie van de be drijfstakken zou meer gewicht kun nen geven aan de openbaarheid en de evenredigheid. Een overleg eco nomie vooronderstelt een zekere ge lijkheid van positie tussen de partners. Een te individuele relatie tussen overheid en onderneming leidt al te gauw tot een lóketteneco- nomie. Dit punt samenvattend vraag ik mij af, of op dit punt van extreme democratisering van de bedrijven de regering wel de goede weg is ingeslagen. De democratisering binnen de onderneming kan overi gens voortgaan, al lijkt mij toch een nieuwe formule voor de raad van commissarissen gewenst. De nota wijst hier ook op. Ik wil tenslotte nog opmerken, dat men de bewindslieden niet een ge brek aan realiteitszin kan verwij ten. Zo vindt men duidelijk in de nota uitgesproken, dat een open land als Nederland in de huidige wereldorde groot belang heeft bij het bestaan van multinationals in ons land. Gisteren is de Amerikaanse filmster Sean Connery op Schiphol aangekomen. Hij zal zijn medewerking verlenen aan de film „Een brug te ver" naar het boek van Cornelius Ryan. oorlogsmisdadigers Simon Wie- senthal verklaarde tegenover Hans Knoop nog nooit van Menten te heb ben gehoord. Menten reageert hier op: „Wiesenthal noch De Jong be schikken over stukken die tegen mij getuigen; er worden alleen ouwe koeien uit de sloot gehaald en ik kan alles weerleggen." HELMOND De 32-jarige me vrouw W. van Bloemenhuis- Lopulissa uit Helmond is in haar woonplaats bij een verkeersongeval om het leven gekomen. Zij werd op haar fiets aangereden door een per sonenauto. door Rud Niemans Het z.g.totaal-jazzgebeuren, dat van 3 tot rond het midder nachtelijk uur zondag j.l. in alle zalen en hallen van de Doelen het door de NOS bijeen georga niseerde festival Rotterdam Jazz'76 afsloot verdronk eigen lijk een beetje, zowel in de pre tenties als in het immense bouwwerk. Weer was het publiek slechts in be scheiden mate komen opdagen. Jaze ker, er was wat te eten en te drinken, er prijkten manshoge foto's in de hal, er was een gastvrije, maar angstig lege perskamer, men deed zonder twijfel zijn best. Maar er waren on danks curieuze films in de Kleine Zaal (één met Gil Evans, Coltrane en een piepjonge Miles Davis, toen die nog "Blues for Pablo" wilde spelen, jazz dus) enkele weinig gelukkige coördinaten (Stitt-Dexter Gordon ge lijktijdig met Norris-Mitchell-Adams elders) en te veel uren waarin bitter weinig interessants gebeurde. Energie-ontlading Cecil Taylor mét blazers tot je nemen op zondagmiddag is zoiets als drie glazen whisky op een nuchtere maag. Een vijf-delige suite, voor toneel ge schreven, overspoelde ons een uur lang met oceaangolven van geluid. Aanvankelijk met een melodieus breiwerkje van de blazers, bij wie trompettist Raph Malik opviel door een glasheldere Brownie-achtige toon. Toen echter naar conventioneel jazzgebruik alle solisten een beurt kregen, was het, een heel mooi duet tussen altist Jimmy Lyons en de pia nist uigezonderd, wel gedaan met de fijne nuance. Taylor zwiepte op tot de dramatische Ausdauertoestanden, geluidsorgieën van variabele intensiteitsgraad, on beschreven en onbeschrijfelijk tege lijk. Vol vrieskoude bewondering sch oven we na het bier door naar de tropische hitte van de Kleine Zaal. Daar stond pianist Walter Norris (45) juist met een hoog stemmetje wat oenig iets uit. te leggen. Achter hem bassist Red Mitchell, evenals Norris nu een Skandinavische gastarbeider. Tussen hun eenvoudige, dartel swin gende luistermuziekjes door, transporteerde een camera achter mij steeds door naar het volgende beeld met het geluid van neerdonde- Cecil Taylor sist) Oleo speelt. Wat ga jij spelen Norris?", clownde Pepper. Aldus ge schiedde, het klopte en de daaraan volgende magistrale solo bevestigde wat ik gisteren geofferd zag aan het zetduiveltje: Adams heeft zich de kroon van wijlen Carney op dit in strument wel definitief toegeëigend. Het betekent ook: dag Mulligan. Laat Thad Jones maar zuinig op hem zijn. door PIET VISSER AMSTERDAM Het Nederlands Kamerkoor had zondag morgen in de Grote Zaal zijn derde concert in de Holland-Festival serie georganiseerd. Gehoord de muzikale resultaten moeten we het alweer betreuren dat er voor dit toch wel interessante Messiaenconcert zulk een geringe belangstelling bestond. Voor het vlot en fraai zingende koor had de Kleine Zaal meer dan royaal kunnen volstaan. Maar de muziek r r XT van de Parijse componist vraagt nu eenmaal een „groot" orgel, en dan de hal de Bazelse huismoeder van vier kinderen, Miriam Klein bij het trio van pianist Horace Parian haar onwankelbaar geloof in Billle Holi day te belijden. Dexter Gordon, Babs 'la la' Gonzales en Philly Joe Jones stonden elkaar enige meters verder op de laatste witzen te vertellen en dat gaf dolle pret. liefst nog een dat in zijn registerbe- stand geïnspireerd is op het Franse 19e eeuwse orgel uit de school van Cavaillé-Coll. En dan is de Grote Zaal noodzakelijk. Messiaen's vocale mu2iek op de tekst van de Sacramentsdag-liturgie „O Sacrum convivium" was van eenvoudige, goed klinkende factuur, Stekker-jazz gezongen bovendien in een rustige koorklank; het andere vocale stuk, op teksten in het Frans en een „ver- Een uur later nadat ik de nogal zonnen" taal met gebruik van hin- mediocre muziek van het Frans El- doe-ritmen, maakte een ingewikkel- sen Septet ontvlucht was. startte in 11 de Grote Zaal de Webster Lewis- groep een optreden. Alle informatie over deze jonge Amerikaanse musici uit de Newyorkse avantgarde- en rockjazzkringen (o.m. Weather Re port) had ontbroken en werd dus in allerijl bijgepraat. Slechte service, hoor, evenals de muziek trouwens: stekker-jazz vol quasi-verheven idea lisme. Achter een witte guru als blikvanger op tenorsax stond een goed bevoor raad marktkraampje opgesteld, waa rin een Peruviaanse slagwerker die naar de begrijpelijke naam Alyrio Lima luisterde, het gezellig druk had. Baritonsax Ja toen werd het moeilijk. Pendelen tussen Philly Joe Jones (53) die in de ondragelijke hitte van een bomvolle Flipse-zaal twee bedaagde, op tenor swingende heren (Stitt en Dexter) een pak op hun ritmische duvel zat te geven. Nadat ik nog even de befaam de Philly Joe Jones-tik (op de vierde tel van de maat met de vlakke sticks) had zien uitdelen, spoedde ik mij met een handvol fijnproevers naar het recital van baritonist Pepper Adams. Ik moest er het concert van Loevcn- die's uitgebreide Consort voor laten schieten, maar ai, wat maakte Adams tussen alle verbale grapjes door, déér een feest van. Met knette rende chorussen, lineaire improvisa tiekunst la Lester Young in diens beste dagen, liet Adams zien en ho ren, hoeveel puur plezier fullprofs nog in hun werk kunnen hebben. „Ik blaas nu cottontail, terwijl Red (bas- UTRECHT Het Nederlands Vo caal Ensemble onder leiding van zijn vaste dirigent Marinus Voorberg maakt momenteel ter afsluiting van het seizoen 1975/76 een korte buiten landse concertreis. Gisteren werd begonnen met een opname voor de Westdeutsche Rundfunk te Keulen. Vandaag geeft het ensemble een concert in het kader van de manifes tatie „Begegnung mit den Nlederlan- den" in Saarbrücken, en daar maakt het op 23 juni ook een opname voor de Saarl&ndischer Rundfunk. Van Saarbrücken reist het N. V. E. naar Lausanne waar het tér gelegen heid van de negentigste verjaardag van de Zwitserse componist Gagne- bin een opname van een aantal van diens vocale composities zal maken voor Radio Télévision Suisse Romande. Ter afsluiting van deze buitenlandse tournee concerteert het Nederlands Vocaal Ensemble op 25 juni in het kader van het vermaarde Festival International de Musique de Chambre in het Franse Divonne les Bains bij het Meer van Genève. Tijdens deze concertreis zal het en semble een grote variéteit aan com posities ten gehore brengen: van de Middeleeuwen tot de avantgarde. (ADVEHTENTIE) de indruk, hier en daar in een waar achtig mooi geluid. Dirigent Peter Serpenti heeft met de produktie van deze „vocallsen" een boelende klank uit het niet meer dan zestien leden tellende koor kunnen toveren. Bernard Bartelink, organist van de Haarlemse Sint-Bavo kathe draal, verzorgde met grote bekwaam heid de moeilijke opgave om de voor orgel geschreven werken gestalte te geven. De „vogelgeluiden" waarin ik met de beste wil geen „compositie" kan herkennen kregen onderzijn, vaardige vingers een soms aantrek kelijke reproductie. Een handvol stukken uit 1950 en 1951 bleven naar onze smaak ver achter bij de oudere uit 1933 en '36. Het „Dieu parml nous" daarentegen blijft voor de aan dachtige luisteraar al dertig Jaar een werk dat nog immer de eerste, diep muzikale indruk behoudt.. Maar van orgel en organist wordt wel heel wat vereist! Van een verslaggever DEN HAAG de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde heeft de dertigjarige dichter Kees Ouwens uit Amsterdam de Lucy B. en C. W. van der Hoogtprijs toegekend. De prijs, bestaande uit een penning en een geldbedrag worden diet komen de najaar uitgereikt. De maatschappij benoemde verder de dichter Maurice Gilliams uit Antwerpen tot ere-lid, een onder scheiding die eerder werd toegekend aan Adriaan Roland Holst en Anie Salomons. De Jury zegt over Kees Ouwens, dat deze zich in zijn drie tot nu toe verschenen poëziebundels en in zijn roman heeft doen kennen als een zeer persoonlijk, authentiek dichter, wiens werk een uniek karak ter heeft, zowel door de werkelijk heid die erin wordt opgeroepen als door de middelen waarvan de dich ter zich bedient. Zijn poëzie getuigt, volgens de jury, van een belangrijk en moedig dichterschap.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 9