edding op het
ippertje van
atuurgebied
osterschelde
Nederlandse bijdrage
aan Amerikaanse brigade in
Duitsland slechts gering"
jen afwijkend geluid in Catshuis
in Thijn: KVP
et duidelijk
of nee zeggen
m
tl
»m 30 hectare natuurgebied bij
brand verwoest
Man die zenuwarts
doodde, legt na vier
jaar bekentenis af
Vredeling. deed voorstel „spontaan"
Twintig jaar
oud besluit
rechtgetrokken
Defensie-inspanning
van Nederland kan
de kritiek doorstaan
\G 18 JUNI 1976
TROUW/KWARTET 9
r Hans Schmit
HAAG Bijna twintig jaar geleden nam de Tweede Kamer
groot enthousiasme en onder ongebruikelijk applaus de
wet aan en legde daarmee de volledige afsluiting van de
rschelde vast. Gisteren om half vier in de ochtend trok het
iet-Den Uyl dat besluit van toen, uitsluitend met het oog op
,'iligheid genomen, in die zin recht dat nu dank zij een
ieus compromis ook de unieke waarde van de Oosterschelde
ndeels intact zal worden gelaten. En ook dat besluit is, zo zei
en minister Westerterp (verkeer en waterstaat), met enthou-
le genomen: „Ik heb in het Catshuis geen enkel afwijkend
d vernomen."
rintlg tussenliggende jaren (en
lame de laatste tien daarvan)
;rken zich vooral door een
nd besef van de waarde van
r en milieu. Die aspecten zijn
t toenmalige besluit niet in het
g geweest. Direct na de wa-
iodramp in 1953 stelde minis-
gera de deltacommissie onder
itterschap van Ir A. Q. Maris in.
commissie telde bijvoorbeeld
bioloog of planoloog. Ook toen
weede Kamer in 1957 de Delta-
gebaseerd op rapporten van de
commissie) aannam, speelden
ir en milieu geen rol. Alleen de
evolutionair Van der Zaal pleite
n voor het openhouden van de
^schelde vanwege de visserij.
iruitgang
eringe belangstelling van toen
milieuzaken is niet zo verwon-
c. Het was de tijd van de econo-
e vooruitgang (reden waarom
■ge de haven van Antwerpen
esterschelde wel open mocht
n) en eerst in de jaren zestig
meer algemeen het besef dat
r en milieu van groot belang
iet bestaan zijn. Zo verscheen
a 1962, vier jaar nadat de Delta-
h\ het staatsblad was versche
lde Verenigde Staten de eerste
Mie over de waarde van bek-
BRt een getijverschil voor het
■in zee, die de „gouden randen
Tie oceaan" worden genoemd.
ook begonnen de eerste protes
tgen de afsluiting van de Oos-
lelde te klinken, zowel van de
van natuurbeschermingsorga-
es als van de zijde van de visse-
fant afsluiting van de Oos-
lelde heeft niet alleen gevolgen
de schlpdiercultures, maar ook
de visstand op de Noordzee.
een verslaggever
WAAG Bij de parlementaire
IUD - - - - -
OP
(bij
Opmerkelijk
ideling van de kabinetsvoor-
tot hervorming van de onder-
hgsraden, de vermindering van
5 ïensverschillen, de vermogens-
,°%sdeling en de uitvoering van
ta inkomensbeleid zal de KVP
lijk moeten laten weten of ze
ien- of tegenwerken. „Dan we-
ij voor jaren waar we aan toe
schrijft de fractievoorzitter
PvdA in de Tweede Kamer
Thijn in „Roos in de Vuist",
iblad van de Partij van de.
n door een parlementaire ver-
igstactiek deze wetsontwerpen
ze periode niet meer kunnen
n afgehandeld heeft dit een
betekenis als wanneer de
ellen door een tegenstem ten
gaan. Het „hervormingskwar-
al dienen als toetssteen voor de
of met ARP en KVP een her-
ngspolitiek is te voeren. De uit-
daarvan zal beslissend zijn als
n het eind van de rit de balans
en opmaken voor een volgende
letsperiode.
Thijn geeft toe dat er geen
ej(j e is van een ideaal politiek kli-
als regeringspartners elkaar op
ft wijze in de houdgreep nemen.
H r wel het enig denkbare
)ord op de uitsmijter van KVP-
evoorzitter Andriessen tijdens
ld-Afrika-debat, die nog lang
eunen in de Nederlandse po-
Andriessen zag geen beletsel
het broze sociale klimaat de
(evers onverholen naar de
te praten.
Het rapport van de commissie, dat 1
maart 1974 uitkwam, kwam met een
opmerkelijke aanbeveling: een door
laatbare dam, waarin later een
stormvloedkering moest worden ge
bouwd. Het idee, waar de commissie
al snel op kwam, is in feite van
rijkswaterstaat zelf afkomstig. Want
mr. Klaasesz, vertelde hij later tegen
de Provinciale Zeeuwse Courant, las
in augustus 1973, toen hij enkele
dagen in het ziekenhuis lag, dat
rijkswaterstaat (toen nog voorstan
der van volledige afsluiting) het niet
rampzalig zou vinden wanneer bij
een bombardement een gat in de
dam zou worden geslagen. Het water
zou weliswaar door het gat stromenl
maar het getij zou kleiner blijven.
Waarom, zo dacht de commissie, dan
geen dam met gaten?
Van de gatendam van 1974 naar de
pijlerdam van 1976 is een bewogen
weg geworden. In hoog tempo wer
den studies verricht en rapporten
geschreven, de gatendam werd uit-
Van een verslaggever
ZUTPHEN De gewelddadige dood
van de 84-jarige Zutphense zenuw
arts P. van Bork op 21 juli 1972, dus
bijna vier jaar geleden, is opgehel
derd. De 33-jarige M. H. uit Brum-
men heeft bekend het slachtoffer
met een schaar gestoken en op het
strottehoofd geslagen te hebben.
H. kwam tot zijn daad toen hij bij
een inbraak in het huis van de zenu
warts op heterdaad betrapt werd.
Hij voelde zich in het nauw gedreven
en zou in paniek gehandeld hebben.
De zaak kwam aan het rollen toen H.
zijn vrouw, van wie hij gescheiden
leefde, met een mes in de borst stak.
De vrouw overleefde deze daad maar
bij huiszoeking in het huis van de
vrouw vond men een gouden horlo
geketting die aan de arts behoord
had. Met die ketting geconfronteerd
bekende H.
jd een verslaggever
2RWEERT Een felle brand,
an woensdagavond laat tot gis-
ddag woedde, heeft 30 35 hec-
de van het natuurgebied De Zoom
derweert verwoest. Aanvanke-
xd de brand bestreden door
veerlieden uit Nederweert en
iuysen met behulp van particu
lieren. De situatie ter plaatse en de
extreme droogte maakten het echter
onmogelijk het vuur efficiënt te be
strijden. Gistermiddag werden dan
ook de brandweerkorpsen van Weert
en Roermond ingeschakeld, waarna
men het vuur onder bedwang kreeg.
Het nabluswerk heeft gisteren nog
de hele dag voortgeduurd.
Zo zal een deel van de pijlerdam in de
Oosterschelde eruit zien tijdens de
bouw. In de openingen tussen de
linker pijlers zijn de schotbalken te
zien die een deel van de opening af
sluiten. Daarbóven komen de beweeg
bare schuiven. Geheel links een
doorsnee van een schuif.
DEN HAAG Minister Vrede-
ling (defensie) vindt het poli
tiek gezien onverstandig het
zwaartepunt van de NAVO-
verdediging teveel bij de Veren
igde Staten en de Bondsrepu
bliek te leggen. Dat was er de
reden van dat hij vorige week in
Brussel met het voorstel kwam
ook andere NAVO-landen, en
met name Nederland, te laten
bijdragen in de kosten van de
nieuwe Amerikaanse legerbri-
gade in West-Duitsland. De Ne
derlandse bijdrage, waarvoor
Vredeling geen extra geld van
Financiën zal vragen, zal overi
gens slechts gering kunnen
zijn.
„Van Nederland kunnen geen tiental
len miljoenen guldens verwacht wor
den," zei de minister gisteren in de
Tweede Kamer in antwoord op mon
delinge vragen van de PvdA-
Kamerleden Dankert en De Vries. De
PvdA neemt het Vredeling kwalijk
zonder overleg met de regering in
deze bezuinigingstijden extra geld te
willen gaan uitgeven.
De voorstellen van Vredeling hebben
veel verbazing gewekt in politiek Den
Haag. Ook Vredeling zelf bleek ech
ter verrast te zijn door de ontwikke
lingen. In de veronderstelling dat de
legering van de brigade al helemaal
rond was, sprak hij vorige week in
Brussel terloops zijn teleurstelling
uit dat deze zaak niet in breder NA-
VO-verband was besproken. Tot zijn
verrassing maakten zijn Amerikaan
se en Duitse collega's toen duidelijk
dat de besprekingen nog niet rond
waren en dat er dus nog ruimte was
voor Nederlandse Initiatieven. „Ik
heb toen spontaan mijn voorstel ge
daan," aldus Vredeling. Hij vindt het
volstrekt aanvaardbaar dat Neder
land die bijdrage geeft ook als andere
NAVO-landen dit voorbeeld niet vol
gen. Hij verschilt daarin van mening
met minister Van der Stoel (buiten
landse zaken) die een Nederlands
aandeel afhankelijk wil zien van de
medewerking van andere NAVO-
landen. De totale kosten van de lege
ring van de brigade (Inclusief recrea
tie en andere secundaire voorzienin
gen) bedragen volgens de minister
van defensie rond de driehonderd
miljoen gulden.
Van bestuurlijke zijde werd de aan
drang tot herwaardering lange tijd
vastberaden van de hand gewezen:
minister Bakker (uit het kabinet-De
Jong) en minister Drees (uit het ka
binet-Biesheuvel) wilden geen com
missie instellen die de Oosterschel-
de-problematiek moest bezien. Dat
wilde het kabinet-Den Uyl wél: in de
regeringsverklaring van mei 1973
werd een commissie aangekondigd
die moest bezien hoe de noodzakelij
ke bescherming tegen stormvloed-
rampen in overeenstemming kon
worden gebracht met het behoud
van het natuurlijke milieu.
De corhmissie werd in augustus 1973
geïnstalleerd, onder voorzitterschap
van mr. J. Klaasesz, oud-gouverneur
van Suriname en oud-commissaris
van de koningin in Zuid-Holland, en
telde een waterbouwkundige, een fi-
nancleel-econoom, een milieudes
kundige, een bioloog, een visserij-
deskundige en een planoloog. De
opdracht week in die zin van de
regeringsverklaring af dat niet de
beveiliging in overeenstemming
moest worden gebracht met het mi
lieubehoud, maar het milieubehoud
met de beveiliging. Een omkering
zowel als een beperking, die bij de
commissie slecht is gevallen.
eindelijk een bij gevaar af te sluiten
doorlaatbare dam van caissons. In
november 1974 viel de beslissing in
het kabinet ten gunste van deze dam
(en ook deze kabinetsbeslissing was
niet zonder problemen) en na veel
politieke moeilijkheden de fractie
voorzitter van de PvdA, drs. Van
Thijn, dreigde zelfs met aftreden als
de fractie niet als één man achter het
plan ging staan), ging diezelfde
maand ook de Tweede Kamer ak
koord door met 75 tegen 67 stemmen
een motie van de antirevolutionair
Schakel, waarin volledige afsluiting
werd gevraagd, te verwerpen.
In de anderhalf jaar tijd die rijkswa
terstaat voor de studie kreeg, bleven
de voor natuurbeschermers donkere
wolken boven de Oosterschelde han
gen. Begin dit jaar werd bevestigd
wat reeds gevreesd werd: de caisson-
dam bleek te duur en de tijd leek te
kort om de laatste mogelijkheid, de
pijlerdam, voldoende te onderzoe
ken. Rijkswaterstaat slaagde erin en
kan nu beginnen aan een project dat
technisch gezien zonder meer een
opwindend avontuur kan worden ge
noemd. Inmiddels waren de voor
standers van een geheel open Oos
terschelde aanzienlijk in aantal ge-
gToeid, terwijl in de Tweede Kamer
naast partijen die volledige open
houding voorstaan (D'66, PPR, PSP
en BP) ook de PvdA ging overhellen
naar een open Oosterschelde.
Redding
Voor de Oosterschelde als natuurge
bied betekent de keuze van een pij
lerdam een redding op het nippertje.
Al aan het eind van de jaren zestig
werd immers begonnen met de voor
bereiding van de afsluitingen, de pa
len voor de kabelbaan waren reeds
voltooid. Mr. Klaasesz heeft er geen
geheim van gemaakt dat de Oos-
terscheldecommissie veel eerder had
moeten worden ingesteld en dat be
langrijke besluiten die zich over vele
jaren uitstrekken van tijd tot tijd
aan veranderende inzichten moeten
worden getoetst. De commissie liet
dat ook op subtiele wijze weten door
het rapport over de Oosterschelde
een motto mee te geven, dat is ont
leent aan de memorie van toelich-.
ting bij de begroting van verkeer en
waterstaat voor 1974. Dat motto
luidt: „Naarmate meer in de materie
wordt doorgedrongen wint het in
zicht veld, dat het beleid erop dient
te zijn gericht zo min mogelijk voor
de toekomst vast te leggen en een zo
groot mogelijke keuzevrijheid open
te houden; de waterbouwkundige
conceptie dient daarop te zijn inge
steld".
Van der Stoel in Parijs:
Van een onzer verslaggevers
PARIJS Minister Van der Stoel
(Buitenlandse Zaken) meent dat de
Nederlandse defensie-inspanning de
toets der kritiek kan doorstaan. „De
Nederlandse defensie was toe aan
een rationalisatie, welke niets heeft
afgedaan aan de effectiviteit van het
defensie-apparaat", zei Van der
Stoel gisteren in de Assemblee van
de Westeuropese Unie te Parijs.
Van der Stoel suggereerde dat de
Westeuropese NAVO-landen het
antwoord op de groeiende Russische
bewapening beter kunnen zoeken in
een verbetering van de conventione
le kracht dan in de vorming van een
Westeuropese kernmacht. De Neder
landse regering is zeer gekant tegen
deze Westeuropese kernmacht.
Van der Stoel wees de opvatting van
de hand dat de Amerikaanse nucle
aire garantie voor de verdediging
van West-Europa minder geloof
waardig zou zijn geworden. De mi
nister zei nog mogelijkheden te zien
het ontspanningsproces met de
Oostbloklanden voort te zetten, al
hoewel de resultaten tot nu toe niet
over de hele lijn bevredigend zijn.
Van der Stoel maakte zich vooral
bezorgd over de stagnerende bespre
kingen in Wenen over wederzijdse
troepenverminderingen en het aan
wakkeren vanuit het oostblok van
de zogenaamde ideologische strijd.
Hij meent dat het voor het Westen
noodzakelijk is een duidelijk samen
hangende doctrine over de verdere
ontspanning te ontwikkelen als te
genwicht voor deze ideologische
strijd.
