I/Vilde stakingen in augustus mogelijk
Blinden vragenal jaren
>m een extra uitkering
Promotie over
machtsstrijd
in omroepland
3roeiende kloof tussen kabinet-Den Uyl en vakbeweging
n West-Duitsland 550 gulden per maand
Nederland blijft achter
„Bijstandswet
biedt geen
mogelijkheid"
Extra Cotton Club
in Rotterdam
Niets nieuws
onder de zon
bij de radio
Toestanden
in Limburg
erg slecht
Bedrijven krijgen
subsidie
Jacht ontploft; 1
eigenaar blijft
geheel ongedeerd
Kind verdronken
RHÏTSDAG 8 JUNI 1976
•K
BINNENLAND
Trouw/Kwartet RH 1 f
por Johan van Workum
EN HAAG Het kan wel eens een hete nazomer worden aan het loonfront.
ociale onrust met wilde stakingsacties in de loop van de maand augustus behoren
iet tot de onmogelijkheden. Enkele voortekenen van deze ontwikkelingen zijn al
chtbaar.
zijn vroegst eind van deze week
gint het overleg tussen kabinet,
kbeweging en werkgevers. Het
at daarbij in de eerste plaats over
prijscompensatie per 1 juli of 1
gustus. Aangenomen mag worden,
t de werkgevers op centraal niveau
en enkele compensatie willen ge-
n. De vakcentrales eisen een vast
uto bedrag van 102 gulden per
land voor iedereen.-Dat betekent
or de modale werknemer (24.500
lden bruto per jaar) een volledige
mpensatie, vijf procent dus.
rwacht wordt, dat de regering met
ige lastenverlichting over de brug
1 komen. De regering zou een deel
n de ziekenfondspremie kunnen
ememen, die premie wordt voor de
lft op het loon van de werknemers
gehouden en voor de andere helft
or de werkgever bijgepast. Ook de
irkgevers zouden dus van deze las-
iverlichting kunnen meeprofite-
Zij zouden daardoor enige ruim-
krijgen om aanvullende prijscom-
nsaties in de lonen toe te staan,
arover dan nog wat onderhandeld
u kunnen worden tussen vakbon-
n en werkgevers.
Irije voet
»n andere mogelijkheid is dat een
nje voet wordt ingevoerd voor de
femles voor de volksverzekeringen,
et name AOW/AWW. De premie
arvoor bedraagt 11,9 procent en
n een vrije voet van 2000 gulden
uden alle inkomens dus een netto
lordeel van bijna 240 gulden per
jaar putten. Dat is dan 20 gulden
netto per maand en dat is nog maar
ongeveer éénderde van de 102 gulden
bruto per maand, die de FNV eist.
FNV-voorzitter Kok rekent er niet op
dat de lastenverlichting voldoende
zal zijn. Het gat tussen de eis (vijf
procent) en het werkgeversbod (nul
procent) wordt niet overbrugd. De
vakbonden zullen dus van de werkge
vers een aanvullende prijscompensa
tie eisen.
De regering zal zich daar echter tegen
verzetten. Zij heeft, ook onlangs nog
herhaaldelijk, laten merken ernst te
maken met het voornemen om de
loonkosten per werknemer dit jaar
hooguit met negen procent te laten
stijgen. En zonder enige prijscom
pensatie halverwege dit jaar be
draagt die stijging al 8,8 procent. De
speelruimte voor looncompensatie is
dan nog maar 0,4 procent (gerekend
over een half jaar).
Wat gaat de regering doen wanneer
de vakbonden met de werkgevers in
de clinch gaan over de prijscompen
satie? Er dreigt dan niet alleen socia
le onrust, maar ook een veel sterkere
loonkostenstijging dan die negen
procent. Het is daarom erg
waarschijnlijk, dat de regering de lo
nen met een nieuwe loonmaatregel
dwingend zal gaan regelen.
Maar of daarmee de kous af is, wordt
steeds meer de vraag. De afgelopen
weken heeft een actiecomité „Voor
behoud van de koopkracht" gepro
beerd een wilde staking uit te lokken
in de Rotterdamse haven. De haven
arbeiders van Rotterdzam en
Amsterdam hebben een CAO die
hen recht geeft op twee procent
prijscompensatie zodra de prijzen
twee procent zijn gestegen sinds de
laatste compensatie.
Op grond hiervan zou er per 1 mei
twee procent compensatie gegeven
moeten zijn en per 1 juni zelfs nog
maals twee procent. Door de huidige
loonmaatregel van de regering wordt
de werknemers nu dus al vier pro
cent „onthouden".
CPN
Het actiecomité, grotendeels be
staande uit CPN'ers, is er niet in
geslaagd de haven plat te krijgen.
Maar dat kan in augustus anders
worden, wanneer de huidige loon
maatregel wordt opgevolgd door een
nieuwe die vrijwel geen prijscom
pensatie brengt.
Juist in de haven is er volgens som
migen toch al veel onvrede met de
ongunstige werkomstandigheden.
Die onvrede kan gemakkelijk
uitkristalliseren in harde looneisen.
Vervolgens is er het CPN-dagblad De
Waarheid, dat al maanden lang een
harde strijd in zijn kolommen voert
tegen de loonmatigingspolitiek van
het kabinet Den Uyl. Daarbij
wordt driftig op de persoon gespeeld,
niet alleen op werkgeversleider Van
Veen en de KVP'ers Lubbers en
Andriessen, maar ook op Den Uyl
zelf.
Sinds enkele maanden zijn NW-
voorzitter Kok en NKV-voorzitter
Spit onder „vijanden van de werken
de klasse" opgenomen, vanwege de
nota van het FNV-bestuur over mati
ging van de komende prijscompen
satie.
Onder de actieve leden van de indus
triebonden en vervoersbonden van
NW en NKV zijn nogal wat CPN'ers
en CPN-sympatisanten. De vakbon
den in de Rotterdamse havens heb
ben al geleerd belangrijke afdelings
vergaderingen zoveel mogelijk op
dezelfde avond te houden, zodat de
CPN-activisten genoodzaakt zijn
zich wat over de afdelingen te ver
spreiden.
Maar ook zonder directe invloed vor
men de opvattingen in de commu
nistische hoek een factor voor de
leiding van de FNV om terdege reke
ning mee te houden. Men is zich
ervan bewust, dat er actieve kernen
zijn die in staat zijn het heft van de
erkende bonden over te nemen, zo
dra het klimaat onder de werkne
mers daarvoor rijp is.
De wilde acties van augustus 1970
in het Rijnmondgebied liggen nog
vers in het geheugen. Er was toen
een „400-gulden-golf" nodig om de
erkende bonden in staat te stellen de
zaak in eigen hand te nemen.
Groenevelt
Tot de openlijke vijanden van het
huidige kabinet hoort sinds het na
jaar verder de Industriebond NW,
de grootste en ook agressiefst opre-
rende vakbond van het land. Voor
zitter Groenevelt, zelf PvdA-lid, is
altijd al voorstander geweest van
een minderheidskabinet van pro
gressieven. Zonder de „tegenwerken
de confensionelen".
Het kabinetsbeleid dat loonmati
ging nodig is voor meer werkgelegen
heid, werd in het blad „Kwik" van de
Industriebond NW drie weken gele
den uitgekreten voor de „de grote
leugen". Alleen Den Uyl schijnt het
nog steeds niet te begrijpen, klaagde
Wik. De regering zoekt de oplossing
voor de werkloosheid „in de hoek
van de zwaksten, de werknemers".
De macht wordt gelaten waar zij is,
bij de kapitaalverschaffers. Oneerlij
ker kan het naar onze mening niet!
(Met de „macht" wordt hier vooral
gedoelt op de zeggenschap over
winsten en investeringen).
In het voetspoor van de leiding van
de Industriebond NW koos de meer
derheid van de leden van de vakbon
den vóór handhaving van de eis van
volledige prijscompensatie per 1 juli.
De suggesties voor loonmatiging uit
de nota van het FNV-bestuur werden
afgewezen. FNV-vooreitter Kok stel
de op 17 mei vast, dat het nog te
vroeg was voor een keuze tussen
matiging van lonen of beeuiniging
op sociale voorzieningen. Extra ma
tiging een minlijn voor de modale
werknemer in plaats van de nullijn
is, „als gevolg van het slechte
sociaal-psychologische klimaat niet
verdedigbaar", aldus Kok.
Geen looningreep
Sindsdien is bij de leiding van de
vakbeweging de consideratie met
het kabinet-Den Uyl verder afgeno
men. Deze week herhaalde niet al
leen het FNV, maar ook het CNV de
harde eis. dat er geen nieuwe loon
ingreep mag komen. Zelfs een uitstel
van één maand van de prijscómpen-
satie, van 1 juli tot 1 augustus, wij
zen de vakcentrales af. De regering
wil dat uitstel als het komende over
leg met vakbeweging en werkgevers
niet tijdig is afgerond, Dat dit het
geval zal worden lijkt waarschijnlijk.
vooral nu het kabinet veel tijd heeft
verloren met de kwesties rond abor
tus en de kernreactoren voor Zuid-
Afrika.
De vakbeweging wil snel gaan onder
handelen met de werkgevers. Eerst
moet de regering haar plannen op
tafel leggen. Dat betreft de eventue
le lastenverlichting en vooral de no
ta met bezuinigingen (kostenbeheer
sing) bij overheid en sociale voorzie
ningen. En de nota van minister
Lubbers over de economische struc
tuur (invloed op Investeringen).
FNV-voorzitter Kok rekent niet op
een centraal akkoord met de werkge
vers. De onderhandelingen verplaat
sen zich dan naar de bedrijfstakken.
„In de sterke sectoren boeken we
dan wellicht sneller succes dan in de
zwakke. Alle tekenen wijzen op een
krachtig conjunctuurherstel in de
hoog-geïndustrialiseerde sectoren",
zei Kok
De tijd werkt in het nadeel van het
kabinet. Men rekent nu algemeen
erop, dat er in elk geval per 1 juli iets
zal gebeuren. De aandrang bij de
vakbonden om zelf per bedrijfstak te
gaan onderhandelen wordt groter
naarmate de onzekerheid voort
duurt. Als dan bovendien een nieuwe
loonmaatregel pas 1 augustus zal
ingaan, merken de werknemers dat
in hun portemonnee, juist wanneer
ze terugkeren van vakantie.
Chaos
Den Uyl en Boersma zullen dit keer
hun hele doos vol trucs nodig heb
ben om het tij te keren. Daar komt
nog bij dat het kabinet ook bij de
werkgevers danig aan vertrouwen
heeft ingeboet door het niet door
gaan van de order voor Zuid-Afrika.
Werkgeversvoorlieden Van Veen
(VNO) en Van der Meer (NCW) heb
ben al gezegd dat zij dit kabinet
voortaan niet meer zonder meer op
zijn woord kunnen geloven en dus
daden bij het woord zullen moeten
zien. Door de besluiteloosheid rond
abortus en Zuid-Afrika heeft het ka
binet aloïp aan gezag verloren, ter
wijl Juist nu een zeer groot gezag
bitter nodig is om het anti-
inflatiebeleid te doen slagen.
De chaos aan het loonfront zou ech
ter pas goed losbarsten wanneer het
kabinet uit elkaar zou vallen. Eeen
demissionair kabinet zal zeker niet
de vakbeweging en haar achterban
weten te vinden voor een matigings-
beleid. De vakbonden zouden dan
binnen luttele weken aan harde on
derhandelingen beginnen met de
werkgevers, met allerlei sociale on
rust in het vooruitzicht.
Als zo'n val van het kabinet zich dan
ook nog zou hebben voltrokken op
het punt van de invloed van de ge
meenschap op investeringen (nota-
Lubbers» wordt de chaos compleet.
Zowel bij vakbeweging als PvdA zal
er dan weinig lust zijn om de huidige
regeringscoalitie met KVP en ARP
voort te (laten) zetten. De kabi
netsplannen voor loonmatiging en
kostenbeheersing bij overheid en so
ciale voorzieningen hebben de pro
gressieven toch al aan het twijfelen
gebracht. Een val van het kabinet
zou hen in staat stellen toe te geven
aan de verleiding om zich te onttrek
ken aan medeverantwoordelijkheid
van deze kabinetsplannen en om de
linkse rijen, met verkiezingen in het
vooruitzicht, weer te sluiten. Dat zou
niet alleen voor de Industriebond
NW zeer welkom zijn.
oor Bert de Jong
DEN HAAG De blinden en slechtzienden in Nederland vragen
ft] vele jaren, zonder dat het resultaat heeft gehad, om een
:orapensatie-uitkering. Met deze uitkering, ook wel blindengeld
tenoemd, kunnen de extra kosten als gevolg van de handicap
ietaald worden.
'ederland is het enige „rijke" land in
i wereld, dat deze uitkering niet
int. In West-Duitsland ontvangen
e blinden en slechtzienden belas-
pgvrij 540 mark (ongeveer 550 gul-
en) per maand. Hier zijn zij aange-
tzen op de maatschappelijke en so-
lale voorzieningen. In het algemeen
i de zorg van de Nederlandse over-
(id voor de blinden wel goed. Maar
1 aandacht voor het individu, wordt
de wereld van de blinden gevoeld,
onvoldoende. Jan van Rossem, de
lorzitter van de Vereniging de Ne-
Tlandse blindenbond, heeft op de
ndsdag van de organisatie in
ndhoven (aanwezig niet minder
zeshonderd van de ongeveer
eduizend leden) vooi de zoveelste
ter de zaak aanhangig gemaakt en
in felle bewoordingen over ge
roken.
tde als gevolg van de economische
tessie, zei hij, bestaat het gevaar,
t de sociale positie van de blinde
slechtziende verder wordt aange-
it. En onze redelijke wens van een
mpensatie-uitkering is nog steeds
tt gehonoreerd.
het slecht gaat in de economie.
?gde de heer Van Rossem er nog
[i toe, dreigt de zwakkere weer de
pe te worden. Dat had ik zeker niet
deze regering verwacht.
nderzoek
bedrag van 540 mark, dat in
strDuitsland wordt uitgekeerd is
itgesteld op basis van een onder-
naar de extra lasten voor de
iden en slechtzienden. Die extra
n, legt Jan van Rossem me uit,
moeilijk precies te omschrijven,
zijn ongrijpbaar, omdat ze voor
groot deel in de strikt persoonlij
sfeer liggen. De blinde is erg af-
- Inkelijk van de ander als het bij-
^jorbeeld om de gewone hand-en-
diensten gaat. Denk aan de sim-
e werkzaamheden, die thuis moe-
worden verricht: het slaan van
spijker, het aanbrengen van een
^[iroef en het onderhoud van het
itje. Wat voor opgave is het win-
;n niet geworden met de zelfbe-
Ingszaken. Voor al die diensten,
hem bewezen moeten worden, wil
blinde iets terug doen. Daar wil hij
er iets tegenover stellen. Ook fi-
Jcieel Van Rossem: „De ach-
grond is, dat we willen integreren
deze maatschappij, dat we als ie-
ander willen zijn en daartoe in
at worden gesteld."
Veertig miljoen
basis van de Duitse uitkering zou
wens van de blinden de schatkist
oguit veertig miljoen gulden per
kosten. Van dit bedrag kan on-
meer onmiddellijk worden afge-
kken de extra's, die blinden ont-
igen via de wet arbeidsonge-
DEN HAAG Bij het ministerie van
CRM staat men op het standpunt, dat
de Algemene Bijstandswet niet de mo
gelijkheid heeft van een extra algeme
ne compensatieuitkering aan blinden.
De wet kent geen, wat genoemd wordt,
categorale toeslagen.
Wel is het mogelijk in individuele ge
vallen op medische indicatie aanvul
lende toeslagen te verstrekken op het
inkomen, wanneer men voor extra kos
ten staat als gevolg van de handicap.
Deze bijstandsuitkeringen, die een
permanent karakter kunnen dragen,
worden, zoals gebruikelijk bij de toe
passing van de bijstandswet, afge
stemd op de eerste behoefte van het
levensonderhoud en zijn afhankelijk
van het inkomen.
schiktheid (w.a.o.) voor vervoerskos
ten. Het rechtvaardige van de com
pensatie-uitkering is. zegt de voorzit
ter van de blindenbond, dat alle blin
den en slechtzienden er profijt van
hebben. Het vast bedrag voor ieder
een is verder billijk, omdat de extra
kosten voor alle blinden, of ze veel of
weinig verdienen, gelijk zijn.
Overigens wil Van Rossem duidelijk
gezegd hebben, dat hij dankbaar is
voor de bestaande sociale voorzienin
gen; de compensatie-uitkering zit
hem evenwel na al die jaren van
wensen, wel hoog.
Geen aftrek
Hoger nog dan de kwestie, dat die
ongrijpbare extra lasten voor de blin
de zelfs niet aftrekbaar zijn voor de
inkomstenbelasting, omdat ze zo
moeilijk zijn aan te tonen. Wel be
staat er een invaliditeitsaftrek, maar
daarmee kom je er niet.
Juridisch is er geen speld terug te
krijgen, dat deze aftrek wordt gewei
gerd. In artikel 46 van de wet op de
inkomstenbelasting staat dat uitslui
tend als buitengewone lasten worden
aangemerkt en dan volgt er een
opsomming, waarin nauwelijks of
geen rekening wordt gehouden met
de gehandicapten.
„Dat woord uitsluitend moet
veranderd worden in bijvoorbeeld
aldus Van Rossem. Hij kan zich
niet voorstellen, dat dat „uitslui
tend" met opzet in de wet is geko
men. „Dat moet een vergissing zijn
geweest. Je gaat toch niet met opzet
gehandicapten duperen."
De zo gewenste compensatie
uitkering betekent uiteraard ook de
oplossing van dit fiscaal probleem,
waarover minister Duisenberg van
financien enige tijd geleden uit de
blindenwereld een brief ontving.
Gebrekkig contact
Dat de wens van de compensatie
uitkering zo weinig weerklank heeft
gevonden bij dé overheid heeft ook
als oorzaak het gebrekkig contact
van de overheid met de blindenwe
reld. Zo kan er een onvoldoende be
kendheid bij de overheid bestaan
met de levende wensen en noden. Het
ziet er intussen naar uit, dat het
contact tussen de overheid en de
gehandicapten wordt verbeterd:
staatssecretaris Meijer van CRM
kreeg een advies van de gehandicap
tenorganisaties over het overleg met
de overheid. De bedoeling is, dat deze
organisaties worden betrokken bij
het uitstippelen van het beleid. De
Nederlandse Blindenraad, het or
gaan van de blindenorganisaties,
heeft een belangrijke bijdrage gele
verd aan het advies van de staatsse
cretaris.
In dit advies, vertelt Van Rossem. is
de wens opgenomen het werk van de
gehandicapte organisaties te subsi
diëren. Dat is zeker nodig als je als
volwaardige gesprekspartner wil
optreden. Er zijn meer argumenten
voor deze subsidiëring. De blinden
hebben zich sinds 1895 georgani
seerd. De Nederlandse Blindenbond
telt ongeveer drieduizend leden, de
christelijke bond ongeveer duizend
en de Katholieke bond ruim
twaalfhonderd.
Al het werk wordt vrijwillig gedaan.
De voorzitter van de blindenbond
noemt het belangrijke huisbezoek
om elkaar op te vangen, de organisa
tie van de vakanties en de interne
voorlichting. Ook een deskundige
voorlichting naar buiten, al is het
alleen al om de misverstanden over
de blinden uit de weg te ruimen, is
hard nodig. Verder hebben de bon
den behoefte aan kadervorming. Het
verzoek om subsidie van het organi-
satiewerk ligt nu. opgenomen in een
rapport, op het bureau van de
staatssecretaris. Het staat op papier.
Wellicht zal deze wens niet jaren ach
tereen op de bondsdagen herhaald
hoeven te worden.
AMSTERDAM In verband met de
grote belangstelling voor de voor
stellingen van Cotton Club Gala in
het Holland Festival zal op donder
dag 10 juni een extra voorstelling
worden gegeven in de grote Hal van
de Doelen in Rotterdam. Door de
ruime opstelling van het publiek aan
tafeltjes is het aantal plaatsen per
voorstelling aan zekere grenzen ge
bonden.
J. van Rossem
Van onze radio- en tv-redactie
NIJMEGEN Dezer dagen is een stuk omroepgeschiedenis
verschenen, dat zich in grote mate baseert op archiefmateriaal
dat niet eerder gebruikt kon worden. Bedoeld wordt „Nationaal
of verzuild" met als ondertitel „De strijd om het Nederlandse
omroepbestel in de periode 1923-1947". het proefschrift van dr.
Hans van den Heuvel, dat bij Ambo als pocket van bijna 400
pagina's verscheen. Vrijdag promoveerde Van den Heuvel aan de
Katholieke Universiteit van Nijmegen tot doctor in de letteren bij
prof. dr. A. F. Manning.
NIJMEGEN Er is niets
nieuws onder de zon, ook wat
betreft kritieken op radio
programma's, zo blijkt uit een
citaat uit 1939, opgenomen in
„Nationaal of verzuild".
„De omroep hangt van haar.
vrijwillig contribueerende lé
den even zeer af, als een han
delsonderneming van haar
klanten. Vooral de algemeene
omroep, die niet met zijn leden
verbonden is door banden van
gemeenschappelijke overtui
ging of godsdienst, dient naar
het pijpen der luistervinken te
dansen en doet dit dan veelal",
zo schrijft Gustav Czopp in
1939 in zijn boek „De wereld
kreeg radio".
Hij vervolgt „Onnodig te zeg
gen. dat onder zulke omstan
digheden van het vervullen ee-
ner cultureele taak door den
omroep zelden sprake kan zijn.
Deze ongezonde-commerciële
toestand is oorzaak van den
banalen inslag, die sommige
programma-deelen kenmerkt."
Perscritici grepen zijn uit
spraak aan door een aanval te
doen op amusementstoppers
als De Bonte Dtnsdaga-
vondtrein. Snip en Snap en Pe
ter Pech. Men zou ermee het
dieptepunt tegemoet gaan.
Dagblad De Tijd merkte op.
dat „de mensch, die zich amu
seert, zich vaak niet van zijn
meest verheven' kant laat zien".
Het blad was echter te spreken
over de culturele aanpak van
de KRO.
Maar het socialistische
dagblad Het Volk ergerde zich
aan het bedenkelijk afdrijven
in de populaire richting waarin
de VARA als verwante omroep
werd meegesleurd. Het blad
meende dat elk programma
moest voldoen aan de eisen van
cultuur en beschaving en dien
de gedragen te worden door het
besef, dat speciaal de arbei
ders-radio-omroep een opvoe
dende taak heeft.
Van een verslaggever
VENLO Noord- en midden-Lim
burg is een van de gebieden in Ne
derland die er erg slecht aan toe zijn.
De werkloosheid ligt er ver boven
het landelijke gemiddelde. Daar
komt bij dat het aandeel van de z.g.
langdurig werklozen daarin aan de
hoge kant is.
Meer dan zesduizehd mensen pende
len naar Duitsland, dat is vijf tot
zeven procent van de beroepsbevol
king. Het gemiddelde inkomen per
inwoner ligt vijftien tot zeventien
procent lager dan het landelijke ge
middelde. Ook de bruto-produktie
per inwoner blijft achter bij het lan
delijke niveau.
Deze gegevens komen uit het eerste
deel van een rapport dat in opdracht
van het provinciaal bestuur van
Limburg wordt uitgebracht over
Noord- en midden-Limburg. Het is
de bedoeling dat het complete rap
port uiteindelijk uit vier delen be
staat. Het zal als tegenhanger dienen
van de weldra te verschijnen
perspectievennota over Zuid-
Limburg.
Van een verslaggever
DEN HAAG Werkgevers in wier
onderneming de som aan minimum
(jeugd)loon tenminste 10 procent is
van de totale loonsom kunnen bij
het rijk aankloppen voor een eenma
lige subsidie. De ministers Boersma
(sociale zaken) en Lubbers (econo
mische zaken) hebben dit bekend
gemaakt in de staatscourant. Voor
de subsidieregeling, die alleen geldt
voor het Jaar 1976, is een bedrag van
100 miljoen gulden uitgetrokken. De
subsidie bedraagt bij een volle
werkweek (35 uur of meer per week):
570 voor elke volwassen werkne
mer met het minimumloon en
427,50 voor elke minimum
jeugdlonen Voor elke minimumloner
in part-time dienst (meer dan 13 uur
per week maar minder dan 35) kan
285 subsidie verkregen worden en
213,75 voor elke minlmum-
jeugdloner in part-timedienst met
inbegrip van partieel leerplichtigen.
„Nationaal of verzuild" is bedoeld als
vervolg op „Omroep en publiek in
Nederland tot 1940" van dr. Johanna
de Boer, die na de oorlog jarenlang
secretaresse was van de radioraad,
zoals het adviescollege van de rege
ring inzake de omroep toen heette.
Dat is nu de omroepraad.
Van NCRV
Uitgangspunt van Van den Heuvel is
de machtsstrijd in het omroepbestel
geweest waarbij het politieke spel
achter de schermen een belangrijke
rol speelde, zoals blijkt. De eerste
stelling luidt: De belangrijkste initia
tieven, die tot de „verzuiling" van het
Nederlandse omroepbestel hebben
geleid, gingen vóór de tweede we
reldoorlog uit van de NCRV.
Mei 1930 kwam minister Reymermet
het zendtijdenbesluit waardoor de
zendtijd die er was in vier gelijke
delen werd verdeeld: voor AVRO,
NCRV. KRO en VARA. Van den Heu
vel ontwaart duidelijk echter het be
sluit van de bewindsman de hand
van NCRV-voorzitter mr. A van der
Deure. Uit het NCRV-archief blijkt
dat hij samen met een KRO-topman
kort daarvoor een bezoek aan de mi
nister had gebracht waarbij Van der
Deure in vertrouwen een schema had
overhandigd. Het zendtijdenbesluit
van de minister kwam erg veel over
een met het schema.
Van NCRV-zijde werd gezegd, dat
„uit den aard der zaak onze beide
organisaties zich ten deze in de pers
en voor de microfoon achter Uwe
Excellentie staan en zorgen dat Ne
derland den indruk krijgt, dat door
U. als Minister van rechts, alles is
gedaan wat mogelijk is om onze aan
spraken zooveel mogelijk te bevre
digen."
In de jaren dertig verloor de omroep-
strijd steeds meer haar scherpe kan
ten om tegen 1940 te veranderen in
een gewapende vrede tussen de om
roeporganisaties. In het begin van de
Duitse bezetting trachtten de omroe
pen gezamenlijk een antwoord te ge
ven op de dreiging. Dat antwoord
was overigens vaag en de omroepen
liepen achter de ontwikkelingen aan,
aldus de promovendus.
De bezetter richtte inmiddels de Ne-
derlandsche Omroep op Een episode
waarover het boek „Radio Hilversum
1940-1945" van Dick Verkijk ook han
delt. Met het noemen van bronnen en
vindplaatsen zijn liefst 121 pagina's
gewijd. Hetgeen het ook weer minder
populair zal maken, maarzo is het als
wetenschappelijk werk natuurlijk
ook niet bedoeld.
Voor Ambo was de reden van uitga
ve, dat de ontwikkeling van radio van
de laatste halve eeuw op papier
stond. Van het boek zijn drieduizend
exemplaren gedrukt.
Wat tijdsbestek betreft overlappen
de boeken van Van den Heuvel en
Verkijk elkaar inzake de oorlogsja
ren. Van duidelijk verschil is sprake,
omdat Verkijk over personen schreef
en Van den Heuvel over de zaak.
Verschil van mening bestaat tussen
beiden over de persoon van Dubois,
aanvoerder van de Nederlandsche
Omroep tijdens de oorlog.
Verkijk meent dat Dubois beter dan
wie ook de Juiste bedoelingen van de
Duitsers met de omroep kende en zo
hoopte de tegenstellingen ten gunste
van de Nederlandse zaak uit te bui
ten en dat hij de omroepleiders ne
geerde omdat zij hem te ver gingen in
hun concessies op het ideologische
vlak. Van den Heuvel vindt dat die
bewering elke grond mist.
Zijn mening is dat als Dubois de
bedoeling van de bezetter zou heb
ben geweten hij de functie niet had
moeten aanvaarden. Ook negeerde
hij te lang de waarschuwing van om-
roepdeskundigen. Hij accepteerde te
lang de NSB-censuur.
De doorbraakgedachte na de oorlog
van minister-president Schermer-
horn en minister van onderwijs Van
der Leeuw om een nationale omroep
tot stand te hrengen mislukte na het
avontuur van Herrijzend Nederland
en Radio Nederland in den over
gangstijd. In 1947 werden de vier
grote omroepen volledig in hun rech
ten hersteld, verzuild als voor de
oorlog.
BERGEN Het plezierjacht „Chris
Craft" van een Duitse industrieel is
in het Limburgse Ayen ontploft. Ver
moedelijk is de knal veroorzaakt
door een lekkende olieleiding.
De eigenaar van het Jacht, die aan
boord was. werd de lucht in geslin
gerd. maar belandde gegeven de
omstandigheden betrekkelijk gerie
felijk in het water van de Maas.
Van een verslaggever
SCHALKWIJK De driejarige W
van Wijngaarden uit Schalkwijk is
met zijn driewielerfietsje in de plaat
selijke wetering gereden en verdron
ken. Het ongeluk gebeurde dicht bij
de woning van het kind.
