Kamer verdeeld
,Voer dammenbouwende bever weer in'
Aan U de keus
Reepje
Den Uyl
\L
Gruijters laat kantoor
Westraven leegstaan om
adviezen in te winnen
Kregelige
sfeer in
Kamer
Koningin
tussen de
uniformen
Pleidooi van bekend natuurbeschermer en officier van justitie
Wellicht veiligheidsmaatregelen
Commissie Donner
zou belangrijke
documenten hebben
Merkwaardig en ander nieuws
Elke ochtend
Welkomstvoordeel
""OUty
hoort bij u.
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 3
Vervolg van pagina 1
Bouw versnellen
De fracties van WD, KVP, CHU,
DS'70 en de kleinere ter rechterzijde
meenden dat de medewering door de
overheid wel had behoren te worden
gegeven. Zij vroegen de regering hoe
deze de schade voor de bedrijven wil
compenseren. Drees suggereerde per
motie hiertoe de besluitvorming
over de bouw van kerncentrales in
Nederland te versnellen. De fracties
verklaarden zich tegen het
apartheidsbeleid, maar zij menen
dat dit soort transacties niet ge
bruikt mag worden om de weerstand
tegen dat beleid tot uiting te bren
gen. Dit zeker niet nu het kabinet
volgens hen bij het bedrijfsleven gro
te verwachtingen had gewekt over
de medewerking, ja zelfs voorlopige
toezeggingen had gedaan.
Mr Aantjes erkende dat de AR-
fractie verdeeld is over deze affaire.
Hij zei dat politieke overwegingen
bij dit soort transacties best meege
teld mogen worden, maar dat moet
dan wel van te voren bekend zijn. De
criteria moeten duidelijk vaststaan.
Het bedrijfsleven moet weten welke
goederen aan welke landen niet gele
verd mogen worden. Waarom in dit
geval wel een boycot jegens Zuid-
Afrika en niet tegen bijvoorbeeld het
Hoesak-regime in Tsjechoslowakije.
zo vroeg Aantjes zich af.
De KVP-woordvoerder Amelsvoort
diende namens de CDA-fractie een
motie in om te voorkomen dat in de
toekomst nog eens onverwacht poli
tieke eisen worden gesteld aan de
handel met het buitenland. De ma
nier waarop het kabinet tenslotte
ertoe is gekomen de beslissing uit te
stellen ondervond bij deze fracties
weinig waardering.
De progressieve fracties toonden
zich niet zo gelukkig over het feit dat
het kabinet niet definitief nee heeft
gezegd, maar het besluit door Zuid-
Afrika heeft laten nemen. Wiegel he
kelde de „hele" en „halve onwaarhe
den" die premier Den Uyl over de
affaire naar buiten heeft gebracht.
Hij vroeg volstrekte duidelijkheid
over een aantal tegenstrijdige ver
klaringen die door Den Uyl en ver
schillende ministers zijn gedaan. Hij
hekelde anderzijds het feit dat mi
nisters zo loslippig waren geweest
over de meningsverschillen binnen
het kabinet.
Van Thijn en Verburgh (GPV) kre
gen het met elkaar aan de stok over
de vraag of er in Zuid-Afrika nu wel
of geen racistisch beleid wordt ge
voerd. Verburgh had tevoren in een
uitvoerig verhaal willen aantonen
dat in Zuid-Afrika geen racistisch
beleid wordt gevoerd, maar dat het
gaat om een scheiding van culturele
groepen. Van Thijn maakte zich zeer
kwaad over dit betoog en hij zei: „Ik
heb aan den lijve ondervonden wat
racisme betekent en ik ben niet be
reid om in te trekken dat de Zuidafri-
kaanse regering een racistisch regi
me is". Hij beschuldigde Verburgh
ervan dit racisme te verdedigen.
Op aandrang van premier Den Uyl
verduidelijkte Andriessen (KVP) la
ter zijn in het begin van dit verslag
weergegeven uitspraak zodanig dat
hij er begrip voor heeft dat naar het
oordeel van velen de gang van zaken
het opzeggen van het vertrouwen
zou rechtvaardigen. Dit is echter
niet zijn persoonlijke mening, zei hij.
airo-l
man
d W
Wie
wes-
taar,
iagd
aam
was.
at de
ken
airoj
tand
hris
elijk
zou
het
rijk
erza-
dIV
ides
idat
ben?
1 als
wiei
deze
d en
dat
gno
t wi
Het
k en
die
wat
men
eder
ss in
die
Ko
aan.
ot 7
ïwe,
ten-
nne
i. en
Op
dui-
ko-
zijn
tel.
Vervolg van pag. 1
van de politieke draagwijdte van de
beslissing die de regering moest ne
men, het initiatief heeft genomen tot
wijziging van zijn takenpakket.
Eenheid
Het optreden van minister Lubbers
voor de TV zag de ministerpresident
niet als een doorbreking van de een
heid van het kabinetsbeleid. De pre
mier weigerde het verzoek van AR-
leider Aantjes om volledige opening
van zaken "nu er toch al veel op
straat ligt", zoals Aantjes hadn
gezegd.
Den Uyl zei voorts dat hij pas in
tweede helft van april heeft gehoord
van de wijziging in het takenpakket
van het consortium. "Ik was daarin
vooraf op geen enkele wijze gekend,
zei hij.
Woede
De avondvergadering van de kamer
£egon in een wat gespannen sfeer. De
WD-leider Wiegel die premier Den
Uyl herhaaldelijk interrumpeerde,
ontstak in grote woede toen voorzit
ter Vondeling hem dat op een gege
ven moment onmogelijk maakte.
Minister Duisenberg (financiën) be
streed dat het aanleggen van politie
ke criteria voor de kredietgarantie
onverwacht gebeurde. Volgens hem
was bekend dat Zuid-Afrika een uit
zonderingsgeval was. waarin krediet-
garanties van geval tot geval beke
ken zouden worden tegen de ach
tergrond van de Nederlandse afkeu
ring van het apartheidsbeleid.
Minister Lubbers voegde daar overi
gens aan toe dat uitsluitend de
apartheidsbenadering eenzijdig zou
zijn geweest. „Het ging er ook om
waar de grenzen van de macht en de
Invloed van de overheid liggen. Het
was een zware afweging van verschil
lende principiële belangen.
Lubbers erkende dat er veel contact
is geweest tussen hem en het betrok
ken bedrijfsleven juist omdat steeds
onzeker was welke definitieve beslis
sing het kabinet zou nemen. Hij er
kende ook dat er verwachtingen zijn
gewekt bij het bedrijf over het verle
nen van de kredietverzekering maar
het is volgens hem een misverstand
te menen dat er toezeggingen zijn
gedaan.
Koningin Juliana
heeft gistermiddag in
Vlissingen het gelei
de wapenfregat ,,De
Ruyter" officieel in
dienst gesteld. De
,,De Ruyter" is het
tweede geleide wa
penfregat in de Ne
derlandse vloot. Ok
tober vorig jaar werd
de „Tromp" in ge
bruik genomen. Na
dat de Koningin een
korte toespraak ge
houden had werd zij
met de volledige be
manning (306 kop
pen) op de foto gezet.
De vorstin zit in het
midden van de twee
de rij, tussen de hoge
officieren.
ADVERTENTIE
Volgens hem kreeg het buitenlandse
politieke aspect in deze zaak groot
belang door de brief van de Zuidafri-
kaanse regering waarin positieve uit
spraken van het Nederlandse kabi
net over de transactie werden geëist.
Die brief vroeg volgens Lubbers
meer dan de afhandeling van de aan
vraag voor de kredietgarantie nodig
maakte. Dat verstoorde de besluit
vorming. „Ik heb de bedrijven toen
meegedeeld dat een positieve beslis
sing op de aanvraag wel te voorzien
was. maar dat de door Zuid-Afrika
geëiste politieke uitspraken onmo
gelijk waren. De zakelijke procedure
werd gecompliceerd door de politie
ke eisen van Zuid-Afrika. Daarom
besloot de regering het besluit af te
stemmen op de Amerikaanse be
sluitvorming."
„Positief signaal"
„De brief van de regering over de
beslissing tot uitstel was bedoeld als
een positief signaal. Als wij in die
brief de uiterste data hadden ge
noemd die in de zakelijke procedure
van gelding waren, dan zou de brief
een negatieve indruk hebben ge
maakt, waardoor de kans voor de
bedrijven de order nog te krijgen
veel kleiner was geworden."
Minister Lubbers zei over de zoge
naamde wisseltruc, de verwisseling
van taken binnen het consortium
waardoor de Nederlandse bedrijven
niet meer de politiek moeilijk liggen
de reactorvaten zouden leveren: „ik
heb de bedrijven meegedeeld dat de
exportvergunning, die voor deze re
actorvaten nodig zou zijn, een moei
lijke zaak was. De bedrijven hebben
toen op eigen initiatief het besluit
genomen de taken onderling te ver
wisselen. Ik heb over die zaak kort
na mijn contact met de bedrijven
overleg gehad met mijn collega mi
nister", aldus Lubbers.
Ver gegaan
„Het risico dat wij toen genomen
hebben met het uitstel van de beslis
sing was in die omstandigheden vol
strekt gerechtvaardigd. Ik hoop dat
de bedrijven willen respecteren dat
de regering ook een stuk eigen ver
antwoordelijkheid heeft. Ik ben, al
dus Lubbers, vrij ver gegaan in het
kabinet met het bepleiten van de
kredietgarantie".
Lubbers ontkende echter stellig dat
de KVP-fractie wat dit betreft druk
op hem heeft uitgeoefend. „Dat is
juist niet gebeurd en dat is wellicht
mede een reden dat dit kabinet nu
U proeft heus wel dat het alle drie prima
jonge jenevers zijn. Aan welke geeft U de
voorkeur
Dat is een kwestie van persoonlijke smaak
en dat bepaalt U dus zélf.
Natuurlijk weet U pas
welke U de beste vindt,
als U ALLE drie hebt ge
proefd.
van vader op zoon
sinds 1695
Export Jonge Jenever,
'n borrel van klasse
hier verantwoordelijkheid voor zijn
beleid kan afleggen", aldus Lubbers.
Risico's
Minister Van der Stoel wees erop dat
het doorgaan van de transactie met
Zuid-Afrika grote risico's had kun
nen meebrengen voor de handel met
andere zwart-Afrikaanse landen. Vol
gens hem zou de Zuidafrikaanse
transactie een andere exportorder
waarmee vele honderden miljoenen
gemoeid zijn op de tocht hebben ge
zet. Hij wilde in het openbaar niet
vertellen om welke order dit precies
ging, maar was wel bereid de kamer
commissie daarover in te lichten.
Hij wees er ook op dat de Neder
landse export naar Zuid-Afrika een
half miljard gulden bedraagt, maar
de export naar zwart-Afrika ruim
twee miljard gulden omvat. Mr. Van
der Stoel onderstreepte dat de
Van een onzer verslaggevers
MIDDELBURG De bever, die wij doorgaans alleen nog kennen van plaatjes in
schoolboeken, zou heel goed in Nederland weer inheems kunnen worden. Het dier
'is een bekend dammenbouwer, maar is al sedert 1827 niet meer in ons land
waargenomen.
De officier van justitie in Mid
delburg. mr. Th. Lebret, die
een bekend natuurbescher
mer is, heeft in het tijdschrift
„Natuur en Landschap" een
pleidooi gevoerd voor het
weer uitzetten van bevers in
Nederlandse waterrijke ge
bieden, zoals dat ook wel in
andere gebieden van Europa
met succes is gebeurd.
Beheer
De bevers zijn namelijk bij
uitstek geschikt voor het „be
heer" van de z.g. „natte na
tuurreservaten".
De bevers kwamen in vroeger
eeuwen in ons land vooral
voor in beekdalen, veenmoe-
rassen en rivierarmen. Vol
gens de heer Lebret kan de
bever een goede rol spelen in
de „natte" gebieden. Naar
zijn mening geven de dieren
ook weinig of geen proble
men. Ze zijn eenvoudig uit te
zetten en gedijen uitstekend
in dichtbevolkte gebieden. In
vroeger eeuwen moet de be
ver in Nederland erg talrijk
zijn geweest. Het dier leeft als
het ware langs de mens heen.
Dat hangt eenvoudig samen
met het feit dat de bever een
nachtdier is en een waterdier,
terwijl de mens zich door
gaans overdag, en op het land
pleegt op te houden.
Proeven
Mr. Lebret is voorstander van
het nemen van proeven met
bevers in Nederland. Hij be
zocht twee jaar geleden het
Zwitserse bevergebied in de
buurt van Genève. De Zwit
serse autoriteiten zaten met
hetzelfde probleem, namelijk
dat de eertijds inheemse be
ver was verdwenen. In de ja
ren vijftig hebben ze de bever
met groot succes weer in
Zwitserland uitgezet.
Dat is trouwens geen ingewik
kelde operatie en kan vrij
eenvoudig gebeuren. De heer
Lebret meent ook dat er geen
gevaar is dat de bever zich te
snel zal voortplanten. Het is
ook niet waar de bever met
het bouwen van hun dammen
grote schade toebrengen aan
bomen en struikgewas. Dat
komt onder meer doordat de
bever hun aantal door een
soort sociaal mechanisme be
perkt houden. De beverstand
wordt in ene geval niet door
natuurlijke vijanden beperkt
gehouden. De bever is daar
om een ideaal dier omdat het
nooit door een soort geboorte
explosie langszamerhand he
le gebieden zou ontbossen.
Daarvan is geen sprake.
Klein aantal
In heel Europa komen mo
menteel tienduizenden be
vers voor, een verdwijnend
klein aantal. De meeste van
deze dieren huizen in Zweden
en Noorwegen. In Oost-
Duitsland komen nog enkele
honderden exemplaren voor.
In West-Duitslsnd heeft men
een jaar of vijftien geleden
bevers uitgezet, ook met
succes.
De heer Lebret doét de sugge
stie aan Nederlandse milieu
organisaties de bever snel op
proef in te voeren. „Het ac
cepteren van hun afwezigheid
is een vorm van fout natuur
beheer," zo zegt mr. Lebret
Dc bever heeft voor het bouwen van zijn dammen natuurlijk
bomen en struiken nodig, maar het dier komt nooit in zo grote
aantallen voor dat er werkelijk sprake is van ontbossing.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Minister Gruijters heeft besloten het nieuwe
rijkskantorengebouw Westraven in Utrecht nog enige tijd leeg te
laten staan. Het nu praktisch gereedgekomen gebouw zal nog
niet door de enkele duizenden ambtenaren van staatsbosbeheer
en de cultuur-technische dienst worden betrokken, totdat de
minister nog enkele adviezen heeft ingewonnen over het gevaar
dat de ambtenaren in het gebouw lopen door het grote naastgele
gen tankpark.
Dat heeft minister Gruijters gisteren
toegezegd in een besloten vergade
ring van de Tweede Kamercommis
sie voor volkshuisvesting.
Onder de ambtenaren en in de Twee
de Kamer ontstond enige tijd gele
den onrust over de veiligheid in het
toen nog in aanbouw zijnde kantoor
pand Westraven in Utrecht, inge
klemd tussen het Amsterdam-
Rijnkanaal, de rijksweg Den Haag-
Utrecht en een grote tank
opslagplaats voor olie en benzine. Na
aandrang van organisaties en Ka
merleden werd door TNO een
technisch onderzoek ingesteld, waar
uit twee weken geleden bleek dat bij
een ongeluk in het tankpark de
ambtenaren in Westraven inderdaad
direct levensgevaar lopen. Maatrege
len om daar verbetering in te brengen
zijn volgens TNO verplaatsing van
het tankpark, of een aantal veilig
heidsmaatregelen in het tankpark en
in het rijkskantorengebouw.
Minster Gruijters wil nu gedurende
het uitstel adviezen hebben van en
kele commissies. Daarna wil hij over
leg met zijn collega's Van der Stee en
Westerterp, van wier departementen
ambtenaren bij de verhuizing naar
Westraven betrokken zijn. Pas daar-
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De commissie-
Donner, die tot taak heeft te onder
zoeken of prins Bemhard betrokken
is bij het aannemen van steekpen
ningen in de Lockheed-affaire, is in
het bezit gekomen van de documen
ten van de commissie-Church, de
Amerikaanse Senaatscommissie, die
een onderzoek instelt naar het beta
len van steekpenningen aan buiten
landse functionarissen door de Ame
rikaanse vliegtuigfabriek.
NRC-Handelsblad wist gisteren te
melden, dat de commissie daardoor
ook weet wie de man is, die de
100.000 dollar, die in opdracht van
Lockheed met bestemming prins
Bemhard werd uitbetaald, in ont
vangst heeft genomen. Dit zou een
zekere Victor Bam zijn. Het beta
lingsbewijs, dat door Barn is onder
tekend, bevindt zich samen met an
dere documenten over deze betaling,
in het bezit van de commissie-
Donner. Zegslieden uit de omgeving
van de commissie-Church zouden dit
hebben meegedeeld. De secretaris
van de commissie-Donner, mr. J. H.
Kist, was gisteravond niet bereik
baar voor een nadere toelichting.
Inmiddels is wel bekend geworden,
dat de commissie-Donner haar ui
terste best doet om haar eindrapport
nog voor het recès van de Tweede
Kamer (op 25 juni) aan de regering te
overhandigen. Zij moet nog enkele
gesprekken voeren en is doordat
steeds weer gegevens opduiken, die
nader moeten worden uitgeplozen,
enigszins in tijdnood gekomen.
na. waarschijnlijk over een maand,
neemt de minister een definitieve be
slissing. Tot die tijd zal hij, zo beloof
de hij gisteren de Kamerleden, de
ambtenaren niet verplichten in het
gebouw te gaan werken.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Hel debat in de
Tweede Kamer over de verloren
Zuidafrikaanse order is gistera
vond in een kregelige sfeer be
sloten; menig incident deed zich
voor.
Al vroeg begon een reeks van
persoonlijke aanvaringen, toen
WD-leider Wiegel op enigszins
opstandige wijze premier Den
Uyl interrumpeerde. Kamer
voorzitter Vondeling maakte
daar op een gegeven moment
een eind aan en daarop ontstak
Wiegel in grote woede. Hij keer
de wel terug naar zijn plaats
maar bleef ondertussen luide
protesten slaken.
Ook met minister Lubbers had
de WD-leider nogal eens een
stekelige woordenwisseling. De
minister verklaarde op een gege
ven moment geen informatie
aan de kamer te zullen geven
waarmee hij personen zou kun
nen schaden. Toen Wiegel hem
daarover begon te ondervragen
zei Lubbers zich bijvoorbeeld
niet te willen begeven in de
vraag of de WD-leider
misschien politieke bijbedoelin
gen heeft gehad toen hij vorige
week een spoeddebat heeft aan
gevraagd. Wiegel stoof op, maar
Lubbers snoerde hem meteen
de mond door uit te roepen: „Zie
je nu wel hoe je personen kunt
schaden!"
Minister Lubbers toonde zich
opmerkelijk kwiek en agressief
gisteravond. Zo noemde hij de
bijdrage van boerenleider Koe
koek aan het debat meer een
verhaal van een hofnar dan een
discussiebijdrage die past in de
relatie tussen een parlementa
riër en een minister. „Ik neem
er toch geen woord van terug",
antwoordde Koekoek, waarop
Lubbers: „Ik heb er geen enkele
moeite mee dit juist van u te
nemen meneer Koekoek".
De minister haalde intussen ook
uit naar links. Hij besloot zijn
antwoord aan de Tweede Kamer
met de opmerking dat hij het
zwaar heeft opgenomen dat
PvdA-fractieleidcr Van Thijn
heeft gesproken van „harde ac
ties" van KVP-ministers. Lub
bers verklaarde dat dit hem diep
had gegriefd en vroeg daarom
van Van Thijn zijn uitlatingen
zonder omhaal van woorden en
in klare taal terug te nemen.
weerstand tegen de leverantie de
laatste tijd in zwart-Afrika en ook in
de VS sterk is toegenomen. Hij zei
verder dat een Nederlandse positieve
beslissing een belangrijke rol zou zijn
gaan spelen in de discussie die nu in
de Verenigde Staten over deze zaak
wordt gevoerd. Volgens hem was het
op het moment dat Zuid-Afrika de
beslissing nam om de order aan
Frankrijk te gunnen, nog volstrekt
onzeker of de VS wel aan de levering
zouden meewerken.
Hoe je als villabewoner een komende nieuwbouwwijk
35 meter verder van je weg schuift en nog een reepje
tuin toe krijgt. Ruimtelijke ordening en gemeentelijk
bouwbeleid te Nieuwegein in een sociale stroomver
snelling. Weer zo'n bericht in Trouw.
Nieuwe abonnee:
Straat:
Plaats:Giro:
Betaalt per kwartaal
Opgegeven door:
Naam:
Adres:
Plaats:
Ik ontvang graag naar kruzr:
4 fraaie zwart-kunstlcderrn onderzetter* met zilver bedrukte ouderwet
se locomotief modellen. Werkelijk een sieraad op mijn tafel.
Praktische, kleurrijke eeuwigdurende riemkalender. Modern, origineel.
Voor de kinderkamer, de keuken of waar dan ook.
Tekening van het vroegere IJ te Amsterdam.
De nieuwe abonnee krijgt een welkomst-voordeel. Hij
betaalt (na twee weken gratis ter kennismaking de krant
te hebben ontvangen) 6,25 minder voor de eerste
termijn.
Schrijf op de open envelop: Trouw/Kwartet, antwoord
nummer 2792, Amsterdam.
Een postzegel is niet nodig. Die betalen wij.
