Onzekerheid over
aftreden Lubbers
Groot
Nieuwe Leidse Courant
Bedrijven willen kabinet
verlies laten compenseren
cK
OPROEP
Grote twijfels over
hoeveelheid werk
bij produktie van F16
met Nieuwe Haagse Courant
Pag. 3: Meer geld voor
stadsvernieuwing
WÊwMi,
w/ wVwMm vA\u\\\\\y
en met
Officiële rente
iialf procent hoger
IN DEZE KRANT
twee
dagen laag:
Zogezegd
Wolkenvelden
„GEEN KERKGELD
VOOR GEWELD"
Andriessen praat urenlang met KVP-ministers
Lijst met data
Geen ontslagen na niet doorgaan order
Kotter met
vijf man zoek
Dat wil toch niemand missen?
Welkomstvoordeel
®Uyy hoort bij u.
Trouw
34E JAARGANG NR 9843 DINSDAG 1 JUNI 1976
Advertentio» voor der» zsterdagto rubriek moeten uiterlijk donderdag
(Ie post) m ons beril rijn Inlichtingen lel 020-9134S6 tst. 794
ITGAVE TROUW/KWARTET B.V. HOOFDREDACTEUR J. TAMMINGA - DIRECTEUR ING. O. POSTMA POSTBUS 859 AMSTERDAM VOOR ONZE ADRESSEN EN TELEFOONNUMMERS ZIE PAGINA 2
BONNEMENT 14,17 PER MAAND 42.50 PER KWARTAAL 167,80 PER JAAR POSTGIRO 660000 BANK NED. CRED. BANK REK.NO. 23.00.12.574 GEMEENTEGIRO X 11000 - LOSSE VERKOOPPRIJS 0,5
1MSTERDAM De Nederlandschc
Jank heeft met ingang van vandaag de
cntetaricven over de hele linie met
jen half procent verhoogd. Het wissel-
lisconto wordt dan 4,5 procent, het
jromessedisconto 5 procent en de
leorschotrente eveneens 5 procent,
let besluit is genomen met het oog op
je binnenlandse rente-ontwikkeling.
)e vorige disconto-wijziging dateert
an 2 februari j.l., toen het wisseldis-
onto met een half procent werd ver-
jagd en de overige tarieven met een
iol procent.
9e verhoging van het promessediscon-
is het belangrijkste. De banken
toppelen gewoonlijk hun rente voor
iortlopende leningen en leningen aan
let bedrijfsleven aan dit tarief.
Kerk
Onze redacteur Aldert Schipper is
zojuist teruggekeerd uit de Sowjet-
Unie waar hij gesprekken gevoerd
heeft met een aantal vertegenwoordi
gers van de christelijke en democra
tische oppositie. Vandaag op pagina
2 het eerste van een reeks artikelen
die een beeld geven van het leven
in de Sowlet-Unie.
De laatste tijd deden geruchten de
ronde dat dit getal van 25.000 manja
ren sterk was overtrokken. Volgens
de industriebond NVV wordt het hoo-
guit 12.000 manjaren, dat is dus min
der dan de helft. De Tweede Kamer
commissies voor defensie en econo
mische zaken hielden gisteren een
hoorzitting in verband met de ge
ruchten. omdat ze de betrokken be
windslieden. Vredeling (defensie) en
Lubbers (economische zaken), niet
zonder meer meer geloofden.
Bij deze hoorzitting, waar, behalve de
industriebond NVV, ook verschenen
mensen van het Amerikaanse pro-
duktiebedrijf van de F 16, General
Dynamics, Fokker VFW. en Hol-
landsche Signaal, bleek de Kamer
commissies dat de door de be
windslieden genoemde getallen aan
grote twijfels moeten blootstaan.
Bij de regeringsfracties heerst nu de
mening, dat de regering naar moge
lijkheden moet zoeken om uit de Ver-
lenigde Staten aanvullende compen-
zaties te krijgen, desnoods los van de
produktie van de F 16.
Op een persconferentie vertelde be
stuurder H. Vos van de industrie
bond NW, dat directeuren van Ge
neral Dynamics ook zelf twijfelen of
wel in totaal 2.000 exemplaren van
de F 16 zullen kunnen worden gepro
duceerd. Alleen by een produktie
van 2.000 zou er volgens Vredeling
een compensatie voor Nederland
van 25.000 manjaren werk inzitten.
«Wij vinden nu dat de regering het
definitieve contract voor de koop
van de F 16 niet moet tekenen, voor
dat er nieuwe onderhandelingen zijn
met Amerika over aanvullende com
pensaties," aldus de heer Vos.
Overigens valt niet te verwachten
dat de aankoop door Nederland van
de F 16 niet door zou gaan in ver
band met de tegenvallende
werkcompensatie. Van de kant van
de regering is al gezegd dat de F 16
in de eerste plaats is gekocht vanwe
ge de mogelijkheden voor de defen
sie, en niet vanwege de werkgelegen
heid. In de regeringsfracties in de
Kamer wordt dit standpunt aange
vochten.
MEDEDELING
Met ingang van heden, 1 juni
1976 gaan, met toestem
ming van het ministerie van
Economische Zaken, de los-
se-nummerprijzen van alle
Nederlandse dagbladen met
5 cent omhoog.
Voor ons dagblad wil dat
zeggen, dat de prijs van een
los exemplaar met ingang
van heden 0,55 bedraagt.
DE DIRECTIE
Op dc sportpagina vertelt
Antoni Brzezanczyk, de on
langs bij Feyenoord ontsla
gen Poolse trainer, hoe hij
na veel tegenslagen toch
nog een baan vond (bij Ra
pid Wicn). Eerder waren
onderhandelingen met
Griekenland afgeketst, door
een negatief advies van
oud-bondseoach Fadrhonc
en onderhandelingen met
Indonesië afgebroken door
de starre houding van de
Poolse ambassade.
Binnenland
Onbezorgde gorilla
commune in Apeldoorn3
Buitenland
Nico Kussendrager schrijft op pa
gina 7 over de wereldconferentie
over werkgelegenheid die deze
maand in Genêve wordt ge
houden.
Economie
.Armoede niet eerlijk de
len, maar opheffen"13
Brieven van Ie7.crs-
Radio cn TV 4
Strips, feuilleton4
Puzzel4
Dichtbij en verder 3
Weer5
Familieberichten
Van onze soc.-econ. redactie
DEN HAAG Bij de regeringsfracties in de Tweede Kamer
bestaan „grote twijfels" over de hoeveelheid werk die voor
Nederland zal zijn verbonden aan de produktie van de nieuwe
straaljager F 16. Vorig jaar juni besloot de regering voor Neder
land 84 van deze Amerikaanse vliegtuigen aan te schaffen.
Daarvoor zou Nederland ten bedrage van 25.000 manjaren werk
kunnen leveren voor de produktie van de F 16 in Nederland en
por andere landen.
ADVERTENTIE
fs
M
DINSDAG EN WOENSDAG
BIJ ALBERT HEIJN
ADVERTENTIE
Ons immens potentieel en onze
rijkdom leggen ons grote ver
plichtingen op. Actieve aan
wending ervan in de strijd te
gen de armoede is haar enige
rechtvaardiging.
K. Fibbe, voorzitter raad van
bestuur OGEM.
Wolkenvelden cn mogelijk wat
regen. Maximumtemperaturen
van 15 graden in het noordwes
ten tot 20 graden in het zuidoos
ten van het land.
MORGEN EN OVERMORGEN:
Af en toe regen, ook opklaringen
en vrij koel.
Morgen zon op: 4.25. onder:
20.51.
Maan op; 8.50. onder: 23.45.
De Stichting
sprekend namens tienduizenden verontruste lidmaten van de
gereformeerde kerken in Nederland en andere gezindten spreekt haar
dankbaarheid uit aan God voor het feit dat de Synode der Gerefor
meerde kerken op 26 mei 1976 besloten heeft de steun aan het
speciale fonds van het anti-racisme programma van de Wereldraad
van Kerken op te schorten Deze terugkeer op de weg van het
Evangelie dat mensen en regeringen oproept om op vreedzame wijze
oplossingen te zoeken voor de rassenproblemen in de wereld, dwingt
tevens tot de grootste zorgvuldigheid bij het geven van giften aan
dergelijke fondsen. De voornoemde Stichting roept dan ook ieder op
geen gehoor te geven aan de oproep van ..Betaald Antwoord" in de
advertentie van het dagblad Trouw van 29 mei j.l. tot het geven van
een bijdrage.
Namens de stichting,
W A Bijvoet, voorzitter
Corr adres
Oltmansstraat 7 hs. Amsterdam 1016
Tel 020-138988
Postrekening: 309261
De Nederlandse bedrijven, be
trokken bij de Zuidafrikaanse
order voor kerncentrales, te we
ten Rijn-Schelde Verolme, Ver
enigde Bedrijven Brcdcro en
Comprimo hebben gisteren een
lijst van belangrijkste data en
feiten gepubliceerd.
Voor deze lijst zie pagina 13.
Het kabinet kwam gistermiddag
bijeen in het Catshuis voor een
extra beraad. Na afloop stonden
de ministers Van der Stee, Wes
terterp, Van Agt en De Gaay
Fortman even na te praten.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Tot laat in de avond
verkeerde politiek Den Haag giste
ren in onzekerheid over de vraag of
minister Lubbers alsnog consequen
ties zal trekken uit de gang van
zaken rondom het verlies van de
Zuidafrikaanse order.
Nadat de ministerraad gistermiddag
de nieuwe situatie twee uur lang had
besproken heeft de KVP-
fractieleider in de Tweede Kamer,
mr F. H J. J. Andriessen. 's avonds
langdurig overlegd met de vier KVP-
ministers, Van Agt, Lubbers. Van der
Stee en Westerterp.
Het was al bekend dat minister Lub
bers zulke ernstige bezwaren heeft
tegen de wijze waarop het kabinet de
kwestie van een kredietgarantie
heeft aangepakt, dat hy het liefst wil
opstappen In kleine kring heeft hij
geopperd dat de crisis tot zijn per
soon beperkt zou kunnen blijven.
Tot gisteravond is hij evenwel van
het nemen van ontslag afgehouden
door politieke vrienden en collega's
vooral minister Van der Stee
(landbouw) die hem erop hebben
gewezen dat zijn aftreden tot een
complete kabinetscrisis zou leiden,
omdat de overige KVP-
bewindslieden zouden moeten
volgen.
Alle betrokken politici wijzen er bo
vendien op dat minister Lubbers de
brief aan de Kamer heeft mede on
dertekend. waarin het kabinet be
kendmaakte dat het zijn beslissing
inzake de kredietgarantie wilde
uitstellen. Minister Lubbers is, zo
luidt ieders redenering, voor dit
uitstel dus ten volle mede ver
antwoordelijk. De minister schijnt te
willen dat hy naar buiten toe iets van
zyn afwijkend standpunt kan doen
blijken, maar het kabinet zal hem
dat niet hebben willen toestaan.
AR
In AR-kring is het beraad van de
KVP-top gisteravond met bezorgd
heid gevolgd. Hoewel de crisldrei-
ging ernstig werd geacht, werd noch
de AR-leiding, noch één van de AR-
bewindslieden bij het overleg be
trokken. „Sinds gisteravond bestaat
het CDA niet meer", werd in deze
kring opgemerkt. Het was gister
avond dan ook niet te zeggen of de
AR-bewindslieden één lijn zullen
trekken met de KVP-ministers en
-staatssecretarissen, wanneer Lub
bers en zijn geestverwante collega's
zouden besluiten met het kabinet te
breken.
De ministerraad heeft gisteravond er
niet toe besloten alsnog een brief
met nadere inlichtingen naar de Ka
mer te sturen, zoals de fractieleiders
van KVP en ARP hadden geopperd.
Het kabinet wacht de interpellatie
van WD-leider Wiegel af, die giste
ravond in Leusden erop wees dat
premier Den Uyl vrijdag voor de tele
visie met de waarheid over de gang
van zaken heeft „gesjoemeld".
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De Nederlandse bedrijven die betrokken waren bij de bouw van een kerncentrale in
Zuid-Afrika eisen van de regering compensatie voor het verloren gaan van de order. Deze bedrijven,
Rijn-Schelde-Verolme, Bredero en het architectenbureau Coprimo stellen de regering volledig
aansprakelijk voor de geleden schade. Voor hen staat buiten kijf dat de vertraagde besluitvorming
van het kabinet ertoe heeft geleid dat Zuid-Afrika de order aan een Frans consortium heeft gegund.
Zij deelden dit gisteren mee op een persbijeenkomst in Den Haag.
Over de vraag hoe de schade precies
gecompenseerd moet worden, bij
voorbeeld via een gerechtelijke pro
cedure, lieten zij zich niet uit. De
voorbereidingskosten die gemaakt
zijn om de order te verwerven lopen
in de miljoenen, maar hoeveel precies
werd niet meegedeeld.
De bedrijven willen eerst overleg met
de regering over de compensatie al-
votens beslissingen te nemen. Als
mogelijkheid voor compensatie werd
op de persbijeenkomst een versnelde
bouw van kernreactoren in ons land
genoemd. Het kabinet besloot in ja
nuari van dit jaar de beslissing over
de bouw van nieywe kerncentrales
uit te stellen tot de tweede helft van
1977.
Geen ontslagen
Het verlies van de order zal. zo viel
uit de mededeling van de drie direc
ties op te maken, niet direct tot ont
slagen bij de bedrijven leiden.
Uitbreiding van de werkgelegenheid,
die door de order voorzien was. zit er
voorlopig echter niet meer in. Het zal.
daarentegen, volgens de directies
meer moeite kosten de huidige
werkgeletenheid op wat langere ter
mijn te handhaven. Inlichringen over
de huidige orderportefeuille van de
bedrijven werden geweigerd Op be
richten dat Rijn-Schelde-Verolme
kans maakt deel te nemen aan de
bouw van een kerncentrale in Iran.
werd geen commentaar gegeven.
Dr J de Vries. president-
commissaris van de RSV zei dat er in
de toekomst nog vele kernreactoren
in de hele wereld gebouwd zullen
worden Hij meende dat de kansen
dat het Nederlandse bedrijfsleven
hierbij betrokken wordt, schade heb
ben gelden door het beleid van de
Nederlandse regering. „Bij volgende
orders zal vanaf het begin duidelijk
en keihard moeten vaststaan welk
beleid de Nederlandse regering voert.
Daarover moeten we ook praten met
de regering, zonder duidelijkheid in
het beleid beginnen we er niet meer
aan", aldus de heer De Vries
Weinig begrip
Hij zei desgevraagd weinig begrip te
hebben voor allerlei overwegingen
van politieke moraal rond dit soort
orders. „Als we daaraan beginnen
kunnen we nergens meer zaken doen
Er zijn overal op de wereld landen
waarvan het regiem ons misschien
niet aanstaat. Wij leveren zolang on
ze produkten niet onmiddellijk voor
moord en doodslag worden ge
bruikt".
Mr C. van Veen, voorzitter van het
VNO. de grootste werkgeversorgani
satie. voegde daar haastig aan toe
dat deze handel uiteraard niet strij
dig mag zijn met besluiten van de
Verenigde Naties. Hij wees erop dat
de Verenigde Naties geen econo
mische boycot tegen Zuid-Afrika
hebben uitgevaardigd. De Vries sloot
zich hierbij aan.
Over de vraag wie de schuld heeft
voor het verlies van de order bestond
bij de bedrijven geen twijfel. Zij be
nadrukten dat het kabinet kon we
ten dat verder uitstel van de beslis
sing over het verlenen van een kre
dietgarantie desastreus zou zijn. Vol
gens hen is het onjuist het uitstel te
rechtvaardigen door erop te wijzen
dat in de Verenigde Staten de zaak
formeel ook nog niet rond was.
„De 'Amerikaanse regering heeft
Zuid-Afrika vroegtijdig ervan op de
hoogte gesteld dat de formele proce
dure tot goedkeuring van de ex
portvergunning pas kon beginnen
nadat het contract getekend was. De
Amerikaanse regering en de betrok
ken instanties hadden Zuid-Afrika
voorts duidelijk laten weten positief
te zullen beslissen. In het congres
was het slechts een minderheid die
zich op het laatst tegen de transactie
keerde. Zuid-Afrika had voldoende
vertrouwen in de beslissing van de
Amerikanen, om Washington uitstel
te verlenen. Dat vertrouwen ontbrak
jegens de opstelling van de Neder
landse regering. De klant is koning,
hij beslist over uiterste data en Zuid-
Afrika heeft de keuze op volstrekt
correcte en zakelijke gronden ge
maakt". aldus de directies.
De betrokken bedrijven zullen deze
week een zwartboek publiceren over
de gang van zaken vanaf 1974 toen
Zuid-Afrika offertes voor de order
verzocht. Uit dit zwartboek zal vol
gens de directies blijken dat het ka
binet lange tijd positief stond tegen
over de levering van de reactorvaten,
dat nadrukkelijk in overleg met het
kabinet (Den Uyl heeft het ontkend,
maar Lubbers bevestigde dit) tot
t aakwijziging binnen het consor
tium werd besloten gezien de politie
ke weerstand tegen de levering van
reactorvaten, dat pas in de laatste
maanden de houding van het kabi
net veranderde en dat het kabinet.
ondanks achtereenvolgende
waarschuwingen en dringende op
roepen haast te maken, tenslotte be
sloot tot het uitstel van de beslissing
waardoor de order verloren ging.
CHERBOURG Het Urker schip de
UK 62 met vijf man aan boord is op
ongeveer 50 kilometer van de Franse
kust zoek.
De UK 62 meldde gistermorgen
vroeg dat hij water maakte in de
machinekamer. Volgens Schevenin-
gen Radio is er reden om aan te
nemen dat het schip is gezonken. Er
is een olievlek waargenomen op de
plaats waar het schip is moeilijkhe
den raakte.
Aan boord waren de vier Urkers W.
Kramer, R. Wijnands. de broers H.
en A. Brands en een vijfde van wie de
naam nog niet bekend is.
De verhouding tussen kerk(en) en staat in de Sowjet-
Unie is geen gering onderwerp. Niet ln de laatste
plaats omdat de Sowjet-Unie nogal groot is, zoals de
inleiding bij een nieuwe reportage-serie in herinne
ring brengt. Met de bescheidenheid en het gevoel
voor verhoudingen dat Trouw zo siert.
Nieuwe abonnee.
Straat:
Plaats:Giro:
Betaalt per kwartaal
Opgegeven door:
Naam:
Adres:
Plaats:
Ik ontvang graag naar keuze:
4 fraair ru art-kunsllederen onderzetters rati zilver bedrukte ouderwet
se lo< nmotii'fmodcllrn. Werkelijk een sieraad op mijn tafel.
Praktisrhr. kleurrijke eeuwigdurende riemkalender. Modern, origineel.
Voor de kinderkamer, de keuken of waar dan ook.
Tekening van bet vroegere U te Amiterdam.
De nieuwe abonnee krijgt een welkomst-voordeel. Hij
betaalt (na twee weken gratis ter kennismaking de krant
te hebben ontvangen) 6,25 minder voor de eerste
termijn.
Schrijf op de open envelop: Trouw/Kwartet, antwoord
nummer 2792, Amsterdam.
Een postzegel is niet nodig. Die betalen wij.
I