rwn
1
UÜU
JuvJ
QJJ
Componist Monnikendam
mstandig gehuldigd
Jagger zweept Stones op
Williams speelt met illusies
CITOtoets wordt als
selectiemiddel op lagere
scholen minder populair
Studie aan universiteit
moet vier jaar duren
Theater Tardieu in Out Cry
Arron staat niet
afwijzend tegenover
vrije verkiezingen
Frans programma
op Familieconcert
Beoordeling moet,,vriendelijker" worden
Meederheid academische raad.
NDAG 31 MEI 1976
linn
KUNST/BINNENLAND
TROUW/KWARTET 7
t
L J
date*"
Mi joor R. N. Degens
mocpEN HAAG Drie orgelwer-
p me ten en de „integrale wereldpre-
majüère van „Elckerlyc" stonden
dieri)p het programma dat met
composities van Marinus Mon-
ïikendam ter gelegenheid van
de liens 80ste verjaardag vrijda-
oeto javond in de Grote Kerk te
t kospen Haag werd uitgevoerd.
hie Voor werken van levende Ne-
an dperlandse componisten loopt
publiek doorgaans noch
hei)iard noch warm. Maar voor dit
k he ïuldigingsconcert had men
>nde?ich in drommen naar de Grote
Cerk begeven.
hi
haar111 de Programmering bijzonder
j plim; er werkte drie organisten mee
lie elk een eigen aanhang hebben:
MaaWim van der Panne, Jan Schmitz en
Feike Asma; het populaire mannen-
getjckoor Die Haghe Sangers had zich
as envoor deze gelegenheid in speciaal
,e xntworpen monnikspijen gestoken
en de toneelgroep Coriovallum ver-
nouzorgde de opvoering van Elckerlyc.
MiniEen en ander was begeleid door goed
e hègerichte publiciteit. En bovendien:
aaldemen kent Monnikendam als een com-
ïk de
ponist wiens muziek velen het ge
ruststellende gevoel geeft, dat heden
daagse muziek ook vertrouwd 19e
eeuws kan klinken. Daar komt nog
bij dat Monnikendam behalve een
vruchtbaar schrijver van muziek, ook
een ijverig propagandist daarvoor is
die de kunst verstaat in elk gesprek
als terloops de aandacht op een van
zijn nieuwe pennevruchten of op de
komende uitvoering daarvan te vesti
gen. Anderen nemen dat blijkbaar
graag van hem over, en zo is er van 4
juni tot 29 augustus een tentoonstel
ling gewijd aan leven en werk van
Monnikendam in het Haagse Ge
meentemuseum. Er is ook een boek
werkje verschenen, eenvoudigweg
getiteld „Marius Monnikendam,
componist" (Gottmer, Haarlem), en
een grammofoonplaat met o.a. de
drie werken die op deze jubileuma
vond in de Grote Kerk werden uitge
voerd. Onder het kritische gehoor
van de componist zelve, die door oud
burgemeester Kolfschoten (voorzit
ter huldigingscomité) hartelijk werd
toegesproken als onze grote vitale
componist, en aan wie door de huidi
ge burgemeester van Den Haag drs.
F. G. L. L. Schols de erepenning van
de stad 's Gravenhage werd uitge
reikt, één van de weinige onderschei
dingen die Marius Monnikendam nog
niet bezat.
De „integrale wereldpremière van
Elckerlyc bleek een wat pompeuze
aankondiging voor wat Inleidende en
afsluitende muziek (voor koor en or
kest) die Monnikendam bij de me
trische vertaling van Jan Engelman
van deze 500 jaar oude moraliteit had
geschreven. De meeste aandacht
vroeg en kreeg (terecht) de to
neelgroep Coriovallum die het stuk
met een opvallende titelrolvertolking
door Kees Willems, scènisch opvoer
de. Dirigent René Verhoeff had met
zijn Haghesangers en het Toon
kunstorkest Leiden een bescheiden
maar dankbare taak in deze ruim een
uur durende opvoering.
Evenals de orgelwerken (Invocatie
Fugue en Postludium) die voor de
pauze waren gespeeld, is deze Elcker-
lyc-muziek van zeer recente datum.
Wel een bewijs van de onverminder
de scheppingsdrift van Monniken
dam die niet alleen in dit opzicht het
voorbeeld volgt van zijn leermeester
Vincent d'Indy, die ook tot zijn 80ste
bleef componeren. Voor januari 1977
is al weer een huldigingsconcert met
werken van Monnikendam (in de ge
restaureerde Nieuwe Kerk te Den
Haag) aangekondigd.
Ad Fernhout en Maélys Morel in Tennesse Williams' Out Cry.
door André Rutten
1. Cl
Mick Jagger, het elastieken duveltje,-uit-'t-doosje van de Rolling Stones.
door Wim de Hair
DEN HAAG Gesteund door een grote brok routine en een
perfect op dreef zijnde Mick Jagger hebben de Rolling Stones
fcaterdag in het volgepakte stadion van de FC Den Haag (ruim
iO.OOO) man) een behoorlijk concert gegeven. Behoorlijk, maar
ieker niet overtuigend, want vooral tijdens het ten gehore bren-
;en van wat oudere hits moesten de Stones instrumentaal
neerdere veren laten.
dick Jagger, die zich met een niet
iflatend enthousiasme als een slage-
nens over het podium bewoog, had
aanvakelijk nogal wat moeite met
ijn vaste begeleiders. Honky Tonk
Vomen werd als openingsnummer
rrij lusteloos éebracht, iets wat in
log hogere mate gold tijdens Get Off
Jy Cloud, een regelrechte misser. De
itones herstelden zich echter van dit
wakke begin, zij het vrij moeizaam.
iet tij leek al te keren bij het lang-
:aam deinende You Gotta Move en
iet prachtig uitgevoerde Fool To
Jry, de nieuwste single. Toen Keith
tichard er goed aan dacht te doen
►O gingen e ondernemen om Happy
ocaal te begeleiden, moest organist
tilly Preston echter alles losgooien
»m een debacle te voorkomen. Met
ijn Nothing from Nothing kwam de
ikeer.
^Opzwepen
e nVsamen met Preston zweepte zanger
n bagger zijn kornuiten Bill Wyman
m ^bas), Keith Richard en Ron Wood
gitaar) en Charlie Watts
atrïdrums) op ot grotere daden, hoewel
3P <fleze nooit groots werden. De hoogte-
e punten van het anderhalf uur durend
e" "Concert lagen dan ook in deze perio-
•heiüe. Met het compacte, uiterst swin-
1 kilfeende Star, Star en de goed uitge-
'oerde succesnummers Midnight
Rambler. Brown Sugar en It's Only
meRock And Roll bereikten de Stones
af" «n alleszins acceptabel peil. De eni-
rligge die ruim onder de maat bleef was
eigenlijk de nieuwe gitarist Ron
Wood, die ijverig probeerde het door
Taylor's vertrek opengevallen
™%at op te vullen, maar hierbij duide-
02|ijk kwaliteit te kort kwam.
me
dreigend
AftfVat echter voor het razend enthousi-
Rotlste publiek geen reden was na te
•ceijaten er een sfeervol gebeuren van te
De»naken. Hoewel het geheel constant
vrij dreigend karakter droeg,
n wtwam het niet tot noemenswaardige
r.ei&ngeregeldheden. Debet hieaan is
_—»onder meer het goede organisatie-
werk van Acket en Mojo, die aan het
einde van het concert, (dat geen toe
gift kende) een vuurwerk lieten ont
steken, dat de verhitte gemoederen
aardig tot rust wist te brengen.
Kokomo
Het voorprogramma, dat 's middags
om vier uur begon, had als duidelijke
uitsfchieter de Britse formatie Koko
mo. Met een uitgebalanceerde serie
soul-nummers wist de groep het pu
bliek in de juiste stemming te bren
gen. Een uitstekend stel musici en
vocalisten, helaas nog sterk onderge
waardeerd in ons land. Ietwat eento
niger, hoewel niet minder swingend,
was het optreden van de Amerikaan
se funkgToep The Meters, bekend als
begeleidingsgroep van diverse
Van een verslaggever
HILVERSUM „Als het parlement
van mening is, dat er in Suriname
verkiezingen moten komen, zal ik de
laatste zijn om daar neen tegen te
zeggen". Dit zei premier Arron van
Suriname in een interview voor een
bezoek van enkele dagen, waarbij hij
besprekingen zal voeren over ont-
wikkelinggssamenwerking. Hij wil
tevens koningin Juliana uitnodigen
voor een officiéél bezoek aan Suri
name.
Over de verkiezingen merkte hij ver
der op. dat zijn partij, de NPK, te
allen tijde bereid is de verkiezingen
in te gaan. Dat minister Bruma, de
Surinaamse minister van econo
mische zaken, onlangs in Nairobi
verklaarde, dat er geen verkiezingen
komen, doet daar niets aan af. Vol
gens Arron had hij het recht dat te
zeggen. Het parlement is nog steeds
representatief voor het Surinaamse
volk. aldus de premier, en dat heeft
zich nog niet uitgesproken voor ver
kiezingen.
popgrootheden. Slotact van het voor
programma was Robin Trower. Hoe
wel hem een bepaalde klasse niet kan
worden ontzegd, kon hij zijn naam
van „witte" Jimmy Hendrix niet
waarmaken. Zijn repertoire kan net
zo goed bestaan uit één lang num
mer, omdat Trower het niet presteert
zijn gitaarspel van voldoende varia
tie te voorzien.
HAARLEM In de To
neelschuur is zaterdagavond in
première gegaan een tamelijk
nieuw stuk van de befaamde
Amerikaanse schrijver Tennes
see Williams, dat „Out Cry"
heet en slechts twee rollen
bevat.
Het stuk gaat over een broer en een
zus, acteur en actrice, die in een Ame
rikaans stadje tijdens een tournee in
de steek gelaten zijn door het ge
zelschap dat zij leiden, en die dan in
arren moede een door hem geschre
ven tweepersoonsstuk spelen. Dat
gaat over een broer en een zus, alleen
achter gebleven in het ouderlijk huis.
waarin hun ouders moord en
zelfmoord gepleegd hebben, wat de
kinderen bang heeft gemaakt voor
mgnsen zodat zij niet meer op straat
durven en dus geen uitzicht meer
hebben. Als zij met moeite dat twee
persoonsstuk uitgespeeld hebben
blijken de deuren van de schouwburg
van buiten afgesloten, zodat zij er
niet meer uit kunnen. Zij besluiten
dan „terug in het stuk" te gaan om in
de illusie daarvan wel een weg naar
buiten te vinden.
Weerspiegeling
De ene situatie weerspiegelt zich dus
in de andere, maar beide zijn toneelil
lusies, die de weerspiegeling moeten
zijn van een echte werkelijkheid. Of
een spel daarmee. Welke? „Mijn doel
van het schrijven is de voortdurend
vervliegende kwaliteit van het be
staan te vangen", wordt van Tennes
see Williams geciteerd in het pro
grammaatje van de Nederlandse
voorstelling.
Die wordt onder regie van Paul Mei-
ton gespeeld door Theater Tardieu,
Ad Fernhout en Maélys Morel. De
voornaamste indrukken zijn, dat al
les te omslachtig en te lang is en
bovendien te eentonig. Was het maar
ingedikt tot een eenacter. denk je.
Toch zie je ook, dat onvoldoende lukt
wat Williams blijkbaar bedoeld
heeft: de toeschouwer vrij ongemerkt
meenemen van de werkelijkheid van
een toneelruimte die klaar wordt ge
maakt voor een voorstelling en de
illusie die de voorstelling oproept.
Zeepbel
Dat moet ook honds moeilijk zijn,
omdat hij de scheiding nauwelijks
markeert en tijdens de „voorstelling"
telkens er op laat wijzen dat het
„spel" is. Je wordt als toeschouwer zo
nu en dan wel een eindje meegeno
men, maar dan wordt het zeepbelle
tje weer doorgeprikt. Misschien is het
meer iets voor ervaren virtuozen, die
over een geraffineerder gamma van
nuances beschikken dan je bij Jonge,
toch best bekwame acteurs kunt ver
wachten.
door Jac Kort
AMSTERDAM Tijdens het derde
concert In de Familie-serie 1976
stond het Concertgebouworkest on
der leiding van David Zinman. Deze
had een geheel Frans programma te
dirigeren: Marche écossaise van De
bussy. Concertino voor harp en or
kest van Tailleferre. Pacific 231 van
Honegger en L'histoire de Barbar
van Poulenc. De harpsoliste was
Vera Badlngs. De inleider van de
stukken was de acteur Luc Lutz, die
tevens optrad als verteller in Pou-
lenc's Barbar.
Debussy schreef zijn Schotse mars
in 1891 voor piano, instrumenteerde
hem op zeer charmante wijze en gaf
er zelf ln het Concertgebouw de
eerste uitvoering van in 1914.
Germaine Tailleferre componeerde
haar Concertino voor harp een halve
eeuw geleden, maar dit driedelige
werk was hier nog nooit uitgevoerd.
Gezien het feit, dat het harp-
repertoire zeer beperkt is en gehoord
dit voortreffelijke stuk muziek, waa
rin een briljante harppartij prachtig
door de transparante orkestbegelei
ding wordt gedragen, is het uiterst
vreemd, dat dit werk. waarmede
Vera Badings veel succes had, hier
nog niet eerder is uitgevoerd.
Arthur Honeggers Pacific 231.
geïnspireerd op een goede oude
stoomlocomotief van die naam, is als
proeve van Franse orkestratiekunst
nog altijd het beluisteren waard.
Na de pauze vertelde Luc Lutz het
door hem vertaalde olifantensprook
je op boeiende wijze, telkens onder
broken en geïllustreerd door de mu
ziek, die Poulenc daarbij schreef -
Jean Frangai heeft de pianopartij in
1962 geïnstrumenteerd, hetgeen al
weer zo'n magnifieke partituur heeft
opgeleverd Die Fransen zijn toch
meesters in het orkestreren! Het re
sultaat: een muzikaal verhaal, dat
Peter en de wolf in de schaduw laat
en door de talrijke kinderen ln de
Grote Zaal geboeid werd gevolgd.
Van onze onderwijsredactie
Van onze onderwijsredactie
DEN HAAG De meeste secties van de academische raad willen Discussie
een universitaire studie van vijf in plaats van vier jaar. Er zijn
enkele secties die met 4,5 jaar denken uit te kunnen, maar dan is
er wel weer een extra jaar nodig voor de beroepsopleiding.
AMSTERDAM Elk jaar doet
ongeveer de helft van de zesde-
klassers van de lagere scholen
mee aan de Cito-toets. Drie da
gen moeten bijna honderddui
zend kinderen dan meerkeuze
vragen beantwoorden, die dan
worden nagekeken door het
landelijke toetsinstituut (Cito)
in Arnhem. De uitslag van die
toets is naast het advies van
het hoofd der school bepa
lend voor de toelating tot het
voortgezet onderwijs.
De laatste jaren groeit de kritiek op
deze Cito-toets. Verschillende plaat
sen en regio's zijn daarom overge
stapt op andere, meer kind
vriendelijke systemen voor de beoor
deling. Ook in Amsterdam, de ge
meente die acht jaar geleden als
eerste met deze toetsen begon, liggen
nu plannen klaar om de Cito-toets af
te schaffen. Maar de wethouder van
onderwijs aarzelt al twee jaar of hij
het advies hiertoe zal opvolgen.
Waarschijnlijk omdat hij er niet ze
ker van is hoe het nu voorgestelde
systeem van regelmatige toetsen
vanaf de vierde klas zal werken.
Misschien ook een beetje, omdat hij
beseft dat de Amsterdamse beslis
sing landelijk zwaar zal wegen. Als
Amsterdam de Cito-toets voor de zes
de klas opzegt, betekent dat een
nieuwe deuk in de toch al niet gewel
dige reputatie van dit selectiemiddel
bij de overgang van lager naar voort
gezet onderwijs.
De academische raad is het overleg
orgaan van universiteiten en ho
gescholen. Per studierichting verga
dert de raad in secties. Deze secties
hebben bij het vaststellen van de
cursusduur slechts een adviserende
bevoegdheid. Het zijn de afzonderlij
ke faculteiten die per universiteit
hun programma vaststellen.
Volgens de wet-Posthumus, die op 1
september 1978 in werking moet tre
den, mag de universitaire studie in
principe niet langer dan vier jaar
duren. Een student mag daar dan
nog eens twee jaar extra over doen,
zodat hij in totaal zes jaar ingeschre
ven mag staan. De wet bepaalt dat
faculteiten die een cursusduur van
meer dan vier jaar willen, het pro
gramma ter toetsing moeten voorleg
gen aan de minister van onderwijs.
Conflict
Wanneer de afzonderlijke faculteiten
de adviezen van de secties opvolgen,
zouden de universiteiten massaal in
conflict komen met het ministerie,
dat immers moeilijk een wettelijke
uitzondering tot regel kan verheffen.
Het Is echter de vraag of de soep zo
heet gegeten zal worden als hij nu
voor de secties van de academische
raad is opgediend. De faculteiten
moeten hun zaak nog verdedigen bij
hun eigen universiteitsbesturen. De
ze zullen de belangen van de verschil
lende faculteiten tegen elkaar
afwegen.
De minister van onderwijs heeft al
aangekondigd dat hij verdere bezui
nigingen op het universitaire onder
wijs noodzakelijk achtte. Hij hoopt
dat de totale kosten per student zul
len afnemen als gevolg van de studie
verkorting. Wanneer de meeste stu
dies inclusief het post-doctorale jaar
toch langer dan vijf jaar gaan duren,
zou van de bezuiniging niets te
rechtkomen.
Rotterdam De 29-jarige J A. uit
Rotterdam heeft zich bij de politie in
de Maasstad aangemeld. Hij werd
gezocht in verband met een ruzie in
de Rotterdamse gokwereld, waarbij
de 37-jarige Schiedammer E. W. be
gin deze week levensgevaarlijk werd
gewond. De 36-jarige L. A M. die
eveneens aan de vechtpartij had
deelgenomen, werd al eerder door de
politie aangehouden. Nu wordt nog
gezocht naar de 37-jarige H. M. Het
slachtoffer werd in de nacht van
maandag op dinsdag voor de deur
van een bar aan de William Booth-
laan in elkaar geslagen.
Hoe hoog de discussie over de Cito-
toets kan oplopen bleek deze week in
de Brakke Grond aan de Nes in
Amsterdam. Deskundigen uit alle
windstreken hadden zich verzameld.
Mensen uit Kennemerland met en
thousiaste verhalen over een vorig
jaar ingevoerd systeem van begelei
ding vanaf de vijfde klas van de lage
re school tot en met de brugklas van
het voortgezet onderwijs; een meneer
uit Leeuwarden die vertelde hoe Frie
se kinderen zonder het Cito in het
voortgezet onderwijs terecht kwa
men; een Cito-meneer uit Arnhem
die zijn toets verdedigde (èls je selec
teert. doe het dan objectief); en na
tuurlijk vele Amsterdamse onderwij
zers.
Andries Oldersma, inspecteur van
het gemeentelijk onderwijs in
Amsterdam, hield een pleidooi ten
gunste van de Cito-toets voor zesde-
klassers. Het is in ieder geval een
stuk beter dan het mensonterende
toelatingsexamen dat de „hogere
burgerscholen" vart vroeger afna
men. De kinderen van de elite werden
daarvoor vanaf de vijfde klas klaar
gestoomd. de rest werd aan zijn lot
(het lager beroepsonderwijs) overge
laten.
Toen de schooltoets kwam was dat
een hele verbetering. Het was niet
meer (een deel van) het voortgezet
onderwijs dat bepaalde wat aan het
eind van de lagere school gekend
moest worden. De toets was een ob
jectief instrument waarmee je kon
meten wat het resultaat was van zes
jaar lager onderwijs. Dat was een
stuk extra informatie zowel over de
leerlingen als over de school.
Misbruik
Ook Oldersma weet wel dat de toets
misbruikt wordt als selectiemiddel,
waarvoor ouders, kinderen en onder
wijzers zich onnodig zenuwachtig
maken. Toch vindt hij het op zichzelf
goed te „meten" wat je met je onder
wijs bereikt. Bij de overgang naar het
voortgezet onderwijs kan die infor
matie het advies van het schoolhoofd
ondersteunen.
Als men kritiek heeft op de toets
omdat deze dingen meet die men niet
wil onderwijzen (denk bijvoorbeeld
aan het onderdeel spelling), dan moet
men niet de toets afschaffen.maar
wijzigen. En dat kan: toen er veel
kritiek op de spellingtoets kwam. is
dit onderdeel facultatief geworden.
Dat kan ook met andere onderdelen.
Op die manier is het mogelijk via de
toetsing het gesprek over het doel
van ons onderwijs gaande te houden,
zei Oldersma.
Een andere gemeentelijke inspec
teur. G. van Woudenberg, verdedigde
het voorstel dat twee jaar geleden
aan de Amsterdamse wethouder van
onderwijs is gedaan, en waarover de
ze nog steeds zit te piekeren. Dat
voorstel Is om in de vierde, vijfde en
zesde klas geregeld toetsen af te ne
men, die dan niet bedoeld zijn om te
selecteren, maar om de diagnose te
stellen en er achter te komen wat een
kind wel of niet beheerst. Schort er
iets aan de kennis, dan kan daar iets
aan gedaan worden. In de loop van
drie jaar moet zo een beeld ontstaan
van het kind. van zijn sterke en zwak
ke punten. Dfe informatie moet ou
ders. schoolhoofd en school van
voortgezet onderwijs dan ten dienste
staan bij de schoolkeuze na de zesde
klas.
Angst
Dat is nog erger dan de schooltoets ln
de zesde klas, was de reactie van de
heer C. J. Wit. hoofd van de zesde
Montessorischool ln de hoofdstad.
Zon systeem van gemeentelijk
vastgestelde toetsen vanaf de vierde
klas gaat nog dieper ingrijpen in ons
onderwijs. Vooral voor een school
met een eigen werkwijze is dat een
inbreuk op de vrijheid. Scholen wer
ken zo verschillend, dat er geen
grootste gemene deler van onderwijs
doelen ls die je dan gezamenlijk kunt
toetsen.
Ook in de zaal klonk die angst door:
deze diagnostische toetsen zullen,
net zoals de goed bedoelde Cito-
toets. toch averechts werken. Ze zul
len het onderwijs in een keurslijf
dwingen en toch weer misbruikt wor
den voor selectie.
De heer C. de Vries, gemeentelijk
adviseur voor het onderwijs in Haar
lem. begreep die angst niet helemaal.
Bijna tweehonderd scholen voor la
ger en voortgezet onderwijs in Haar
lem en omstreken hebben het afgelo
pen jaar een soort gezamenlijk proef
werkensysteem ontworpen, waarbij
drie jaar lang de kennis getoetst
wordt die elk kind minimaal nodig
heeft. De ouders krijgen zoveel infor
matie over hun kind. dat zij meestal
de Juiste keus doen voor het vervolg
onderwijs. Zo hoort het ook: ouders
moeten de schoolkeuze bepalen. Je
moet alleen zorgen dat ze zoveel van
hun kind afweten, dat ze niet meer
(uit misplaatste) ijdelheid hoger mik
ken dan verantwoord is. In Haarlem
blijkt dat wonderlijk goed te lukken,
aldus de heer De Vries.
Soortgelijke positieve berichten kwa
men uit Leeuwarden, waar men het
weer iets anders doet. Daar speelt
(evenals bijvoorbeeld in Den Haag)
de psychologische test een grotere rol
bij de toelating tot het voortgezet
onderwijs. Ook het voortgezet onder
wijs is tevreden. Nu weten we ten
minste iets over de kinderen die we
straks op school krijgen, is hun reac
tie volgens de heer G. van Eldert.
Tegenselectie
En toen kwam dr. Co van Calcar.
psycholoog, voorvechter van het on
derwijs in volksbuurten, lid van de
onderwijsraad en om niet meer te
noemen auteur van een (mede door
het Cito uitgegeven) boekje over
toetsen. In dat boekje pleit Van Cal
car voor diagnostische toetsen en hij
geeft aanwijzingen hoe je dat doen
moet. Hij is tegen selectie via
toetsen.
De Cito-toets voor de zesde klas ver
telt scholen ln volkswijken niets an
ders over de kinderen dan wat ze
allang wisten: ze scoren laag. laag en
nog eens laag in vergelijking met de
elite-schooltjes. Nee, als Je dan wer
kelijk iets van een kind wilt weten,
vraag dat dan maar aan de meester
die op het schoolplein loopt te sur
veilleren. Die kan Je meer vertellen.
„De school-toets? Weg met dat ding,"
aldus Van Calcar.
