11
oe goden, apen, dansers en hanen
et nieuwjaar op Bali inluiden
[eo-fascisten in Italië
logen niet vergaderen
Unctad
toont zwakte
Derde Wereld
Alarm rond VS kerncentrales
rabieren verlaten
->arlementsf ractie
an premier Rabin
s^faar tante Marie en oom Ulbe in Australië
ART| ANDAG 31 MEI 1976
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 5
TEW YORK (Reuter, UPI,
P) In de Verenigde Staten
jn gisteren rond alle 58
lerncentrales verscherpte vei-
igheidsmaatregelen geno-
ien, nadat er een tip was bin-
lengekomen dat „politieke
:tremisten" zouden kunnen
«■oberen er één over te
F^iliemen.
iaterdag al had de Amerikaanse
ommissie voor de kernenergie
enoepïCR) een veiligheidsalarm doen
de j itgaan voor de kerncentrales. Dit
het s^erd door een woordvoerder van de
meegedeeld. Volgens de
..Voordvoerder hebben de autoritei
ten de diensten die de kerncentra
les bewaken, dringend verzocht in
de komende dagen nauw contact te
onderhouden met de politie en an
dere bevoegde veiligheidsorganen.
De woordvoerder zei dat het
alarmbevel het gevolg is van een
reeks „vage en niet-afdoende infor
maties". Hij wilde de bron van de
inlichtingen niet noemen.
Maar een maatschappij die drie
kerncentrales in de staat Illinois
onder beheer heeft liet weten dat ze
door de regering gewaarschuwd
was dat „één of andere extremis
tische gToep zou kunnen proberen
een centrale ergens in het land over
te nemen". Een woordvoerder van
de Edison-maatschappij die de
kerncentrales van New York onder
beheer heeft, zei dat het alarm tot 8
juni van kracht zou blijven. Op deze
datum zal er in Californië een refe
rendum gehouden worden over de
vraag of de bouw van nieuwe
kerncentrales verboden moet wor
den en of de capaciteit van de be
staande uitgebreid dient te worden.
Clarence Kelly, de directeur van de
federale recherche (FBI), heeft al
enige tijd geleden gewaarschuwd
voor mogelijke pogingen tot sabo
tage van extremistische groeperin
gen in verband met de feestelijke
herdenking van het feit dat de Ver
enigde Staten 200 jaar geleden on
afhankelijk werden.
DME (DPA, UPI, Reuter) Na de moord op een jonge communistische demonstrant tijdens een
fo-fascistische verkiezingsbijeenkomst in het plaatsje Sezze zijn gisteren bijna alle verkiezingsbij-
nkomsten van de neofascistische MSI in Italië verboden.
ft incident, drie weken voor de ver-
eingsdatum, dreigt het politieke
imaat in Italië ernstig te verslech
ten. Zaterdagnacht richtte een
ichtige bom grote schade aan in de
studio's van de Italiaanse staatstele
visie. Omdat er niemand meer in het
gebouw was, vielen er geen ge
wonden.
In het Noorditaliaanse Brescia wer-
r
IRUZALEM (AP, UPI, Reuter) Twee Arabische parlementsle-
n van de fractie van de regerende Arbeiderspartij van de
,-^iraëlische premier Jitzhak Rabin hebben aangekondigd met de
MM
den brandbommen gegooid in het
gebouw van de plaatselijke krant Gi-
ornale di Brescia. Volgens de politie
zijn bij beide aanslagen opschriften
op muren geklad die erop wijzen dat
de aanslagen zijn gepleegd door een
linkse splintergroep. In Rome
richtten brandbommen lichte schade
aan in een kantoor van de MSI. In
Venetië verhinderde de politie een
linkse mars naar het JtfSI-kantoor.
NAIROBI Wereldhandelsconferenties als Unctad-4 kunnen op
verschillende manieren mislukken. Een deel van de afgevaardig
den kan weglopen, waarmee de bijeenkomst op een volslagen
fiasco is uitgelopen. Er kunnen verklaringen worden aangenomen
waar een aantal deelnemers niet voorstemt en dus naast zich neer
kan leggen. En tenslotte kunnen zulke weinig zeggende of weinig
bindendé resoluties worden aanvaard dat niemand er iets mee
opschiet.
iirtij te zullen breken en een eigen tweemansfractie in het
lement te gaan oprichten.
waarnemers zien in de aan-
ndiging van Ja'abar Moeadi,
van landbouw, en
if a-din Zoeabi een protestactie
~~»gen de regeringspolitiek ten aan-
van de vierhonderdduizend Ara-
he inwoners van Israël. De beide
rlementsleden motiveerden hun
met het feit dat zij niet tot
rgaderingen over de problemen
de Arabische minderheid van
jeeraël werden toegelaten. Hun ver-
,eft k zal de regeringsmeerderheid in
ereêt Israëlische parlement niet in ge-
gal?*r brengen. De twee Arabische par-
lcn mentsleden ondervonden van hun
hij6en achterban veel' kritiek omdat
n yj zich niet distantieerden van het
0Jraëlische optreden bij de protestde-
«onstratie op de westelijke Jordaan-
Ql
gingen by de aankomst van de voor
raadschepen.
Gisteren zijn twee bommenmet een
tussenperiode van drie uur in de op
de westelijke Jordaanoever gelegen
stad Nabloes ontploft. Er vielen geen
slachtoffers. Volgens de autoriteiten
hielden de ontploffingen verband
met een plaatselijk conflict tussen
twee groepen.
Goedingelichte kringen bij de Ver
enigde Naties in New York hebben
meegedeeld dat de Palestijnse Be
vrijdingsbeweging (PLO) aangedron
gen heeft op een Israëlische te
rugtrekking uit alle bezette gebieden
binnen een jaar. De terugtrekking
zou de eerste stap zijn op de weg naar
een oplossing van het conflict in het
Midden-Oosten. De PLO zou dit ap
pel hebben gedaan in antwoord op
een memorandum van secretaris
generaal Waldheim over de manier
waarp het vredesoverleg over het
Midden-Oosten weer op gang zou
kunnen worden gebracht. In het
antwoord van de PLO zou niets wor-
en ce leiders van ongeveer 250.000 Pa-
danstynse vluchtelingen, die in de door
tidaraël sinds 1967 bezette gebieden
;te tonen hebben een protest-telegram
aanin de secretaris-generaal van de
WiÊrenigde Naties, Kurt Waldheim ge
zuliurd. In het telegram protesteren den gezegd over een hervatting van-
ofi tegen de inkrimping van hun voed- de vredesconferentie van Genève.
udstltoewijzingen door de UNWRA, de Egypte, Syrië en Jordanië hadden in
t veèï-organisatie die steun verleent hun reacties op het memorandum
iogsUi Palestijnse vluchtelingen. De van Waldheim van 21 maart aange-
ijfjqï-organisatie wyt de inkrimping drongen op eén spoedig bijeenroepen
financiële problemen en vertra- van de conferentie van Genève.
In Sezze. 80 km ten zuidoosten van
Rome. was vrijdagavond een verkie
zingsbijeenkomst belegd door het
neofascistische parlementslid
Sandro Saccucci. Volgens het
dagblad La Stampa verscheen hij in
het overwegend linkse plaatsje met
een knokploeg van 20 man, voorzien
van stokken, helmen en een grote
hond. Toen linkse jongelui zijn rede
voering overschreeuwden, trok Sac
cucci zijn pistool en vuurde tien scho
ten af onder de kreet „als jullie niet
naar mijn woorden willen luisteren
kun je hiernaar luisteren."
Te midden van groot tumult renden
de neofascisten naar hun auto's en
reden weg. Intussen werd uit een van
de auto's opnieuw geschoten, waar
door de 21-jarige communist Luigi di
Rosa werd gedood en een andere
jongen in het been getroffen. Volgens
talrijke ooggetuigen kwamen de
schoten uit de auto van Saccucci. Hij
is in staat van beschuldiging gesteld
wegens poging tot moord en mede
plichtigheid aan moord. De schoten
tijdens zijn redevoering waren vol
gens Saccucci zelf in de lucht afge
vuurd, maar volgens omstanders in
de menigte gericht.
De secretaris-generaal van de MSI,
Almirante, maakte gisteren bekend
dat Saccucci uit de partij gezet is en
dat hem verboden werd nog deel te
nemen aan de verkiezingscampagne
van de neofascisten. Op de begrafe
nis gisteren van de vermoorde com
munist Rosa waren vijftienduizend
mensen aanwezig.
Inwoners van het Italiaanse stadje Sezze houden de wacht bij de
plaats waar neofascisten de 21-jarige communist Luigi Di Rosa
hebben doodgeschoten. Op het spandoek staat „Kameraad Luigi, jij
leeft in de harten van alle anti-fascisten. Saccucci, moordenaar".
Saccucci sprak op een neo-fascistische bijeenkomst in Sezze. Hij is
inmiddels in staat van beschuldiging gesteld.
DE-
VAN EEN LEZER-
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan: Trouw, jury politieke
prent. Postbus 859, Amsterdam. Naam
en adres aan de achterzijde vermelden.
Voor geplaatste prenten is er een boc-
kenbon.
Op deze Unctad werd tot zaterdag
verwacht dat verklaringen zouden
worden aangenomen in het voordeel
van de Derde Wereld, omdat die in de
vergadering een meerderheid bezit.
Maar het zouden loze verlangens blij
ven omdat de grote mogendheden
tegen zouden stemmen. Het is anders
gegaan: in de loop van de nacht leek
het erop dat verklaringen zouden
worden aangenomen met ook de
stemmen van de rijke landen met
reserves hier en daar vóór. Maar
die verklaringen waren vooral op
het punt van de grondstoffen en de
ontwikkelingshulp zo weinig bin
dend en zo weinig zeggend dat niet
van een goed resultaat van de
Unctad kan worden gesproken. Wie
helemaal niets van de wereldhan
delsconferentie had verwacht, vliegt
vandaag misschien toch niet hele
maal ontevreden uit Nairobi weg.
Maar wie verwacht had dat de rijke
landen echt bereid zouden zijn in te
gaan op de verlangens van de arme
landen is bedrogen uitgekomen.
Niet tevreden
De Algerijnse vertegenwoordiger zei
desgevraagd niet tevreden te zijn
met het resultaat, maar hij zag tóch
goede dingen voor verdere stappen.
„Wij zitten op de lijn van het overleg,
niet op die van de confrontatie. Meer
dan dit was op het ogenblik voor ons
niet haaïbaar". Zijn reactie is nogal
slap voor één van de meeste radicale
ontwikkelingslanden. Deze Unctad
heeft de verminderende kracht of
zelfs de zwakte van de Derde Wereld
aangetoond. De „77" ontwikkelings
landen zijn er tijdens de wereldhan
delsconferentie niet in geslaagd een
vuist t^i maken en hun verlangens
ingewilligd te krijgen. Zij hebben ge
noegen moeten nemen met een ver
klaring over grondstoffen (de Derde
Wereld wil betere prijzen) die verder
overleg mogelijk maakt. Maar nie-
mands is gebonden er aan deel te
nemen en iedereen kan halverwege
wegblijven als de vergaderingen hem
niet langer aanstaan.
Het is zelfs voor te stellen dat zo'n
bijeenkomst uiteindelijk uitloopt op
een conferentie van de ontwikke
lingslanden alleen plus misschien
wat Westerse landen als Nederland.
En dat zou kunnen leiden tot een
grondstoffenfonds van de Derde We
reld zelf, waarmee de rijke landen de
pin op de neus zou kunnen worden
gezet (bijvoorbeeld door de produk-
tie van koper terug te draaien of de
prijs ervan fors te verhogen). Maar
daarvoor is eenheid nodig en daaraan
heeft het de Derde Wereld tijdens
deze conferentie eens te meer ontbro
ken. Die verdeeldheid en het her
nieuwde zelfvertrouwen van de Wes
terse landen heeft het de „77" onmo
gelijk gemaakt een werkelijke vuist
te maken. Dat geldt niet alleen voor
de grondstoffen, maar ook voor de
schulden, waar van resultaat nauwe
lijks sprake is. Als er in het verleden
fouten zijn gemaakt in de hulpverle
ning, moeten daar lessen uit worden
geleerd. Vier weken vergaderen met
op het punt van de schulden een
waarheid als een koe als resultaat
Die maand vergaderen overziende
moet worden vastgesteld dat de ont
wikkelingslanden door de eigen ver
deeldheid en het herwonnen zelfbe
wustzijn van de Westerse landen op
nieuw aan het lijntje zijn gehouden.
De Amerikanen wilden niet het
Noord-Zuidoverleg (onder andere
over de voor hen belangrijke olie) in
gevaar brengen, ze wilden geen falen
van een conferentie die zo lang was
toegesproken door minister van bui
tenlandse zaken Henry Kissinger, die
op zijn beurt kennelijk heeft gewon
nen van de wel zeer onverzoenlijke
minister van financiën, William Si
mon, die van grondstoffenovereen-
komsten helemaal niets moet weten.
De VS en andere behoudende Wester*
se landen hebben met de grootste
reserves iets toegegeven en de „77M
zijn akkoord gegaan met een uiter
mate zwakke verklaring wat betreft
de grondstoffen en met een buidel
met niets wat betreft de hulp. Daar
mee is de Unctad niet op een volsla
gen mislukking uitgelopen, maar wie
vier weken lang de onwillige houding
van een aantal Westerse landen heeft
waargenomen kan amper vertrouwen
dat dèt veel effect heeft.
LISSABON (UP. AFP) Oeneraal
Antonio Ramalho Eanes, opperbe
velhebber van het Portugese leger en
kandidaat voor de presidentsverkie
zingen, verlaat Portugal als zijn te
genstander. majoor Otelo Saraiva de
Carvalho tot president gekozen zou
worden. Hij zei dat in een interview
met het blad „Jornal de Noticias".
Overigens was hij ervan overtuigd
dat de ex-leider van de veiligheidspo
litie. nu favoriet van links-radicale
groepen, geen kans maakt. „Als het
anders zou zijn zou ik moeten beken
nen dat het volk geen verstand heeft.
Dat is oifcanvaardbaar want het volk
heeft op elk belangrijk moment poli
tieke intuUjtie getoond". Volgens Ea
nes kan Carvalho slechts verdeeld
heid en dictatuur brengen.
oor Paul Roelofsen
neel dansen bestaat op Bali niet, men
doet dit voor de goden, letterlijk pro
deo. Het libretto, afgeleid van de Ra-
or
larschijnlijk wordt de laatste jaren geen plek ter wereld zo bewierookt als Bali, geen superlatief
rdt geschuwd om zijn schoonheid te prijzen, woorden heten tekort te schieten wanneer men haar
eer wil duiden. Dat maakt wantrouwend. Maar eenmaal van Java overgestoken moeten we
«geven dat de natuur hier zo betoverend en de atjnosfeer zo prikkelend en magisch is als men
^weert. Bovendien hebben we het gevoel verlost te zijn van de Indonesische ambtenarij en militie,
at een verademing betekent,
ïj komen aan als het eiland zich
Imaakt voor een driedaags festijn
n het (Balinees) oude jaar af te
iden en worden direkt geconfron-
ird met een ceremonie in het
tplaatsje Legian. Het hele dorp
idelt in de namiddag in processie
lar het strand, de kleurrijk gaande
jouwen en meisjes met op het hoofd
iuten schalen en schotels van
(bladeren waarin kokosnoten,
iden en geurende rozen, de man-
in musicerend op xylofoons, gon-
hi en trommels. Eenmaal aan zee
•rdt onder parasols en bamboemas-
n met wimpels door de wijzen van
ilml
-*uid
in
In trance
Niet alles wordt op het strand de
goden aangeboden (en door de hon
den opgevreten), halverwege trekt
men, wederom in processie en bege
leid door muziek, naar een tempeltje
waar metershoge maskers de in
een diepgeworteld animisme geïnte
greerde hindoe-istische goden ver
beeldend de stoet doen stoppen.
Wat is overgebleven wordt hier, na
hetzelfde ritueel als op het strand,
it dorp gemediteerd en gebeden, en v.oor hun afschrikwekkend aange-
nu en dan loopt iemand de bran- zicht neergelegd. De dansers bewe-
ng in om met een kommetje §en zich nu vaak over het gloeiend
eschuim terug te keren. houtskool en wierook dat uit de kom-
e zon gaat onder, de fakkels aan, de men van enkelen van hen valt. Uren
^elanmuziek wordt indringender, duurt het offeren, uren aaneen ver
beetjes wordt nu geofferd; enkele mengen zich de gamelanklanken,
"nen en vrouwen staan op. maken Da" ineens een schreeuw, een van de
paar snelle, zigzaggende mannen wandelt niet terug maar
•pasjes in de richting van het blijft dansen; met opgetrokken kni-
Iter en leggen wat rijst en vruchten eën en de ogen wijdopen gesperd en
het zand. Langzaam, in gedachten star in het gelaat. Hij is in trance,
~:onken, lopen ze terug, krijgen heeft, naar men gelooft, contact met
euw een handvol spijzen en het de goden. Het blijkt aanstekelijk
jeel herhaalt zich. Een priesteres want kort erna raken meer mannen
is het een priester?) in een smette- m dezelfde staat, soms wankelend en
-.3s wit hemd en dito sarong be- bijna overgevend,
renkelt met een bloem alle dorpe- Een boom van een kerel die alles
«gen met gewijd bronwater. Het nauwlettend in de gaten houdt, trekt
ijkt een hermafrodiet te zijn; in de nu een der trancedansers zijn hemd
Westerse samenleving een probleem, uit en geeft hem een kris. en bij wat
hier het allerheiligste wezen dat er vervolgens gebeurt houden wij de
bestaat! adem in. De man tracht zichzelf met
het slangachtige zwaard te doorste
ken. Maar met welk een inspanning
hij de punt van het wapen ook tegen
zijn keel drukt, meestentijds rollend
over de grond, de huid laat het me
taal niet toe. Nadat duidelijk is dat
de zelfmoordpoging vergeefs is (of
dat men vreest dat deze zou kunnen
lukken?) wordt de kris afgenomen en
krijgt een ander de gelegenheid zich
te offeren. Dit willen en er anderzijds
op vertrouwen dat de goden die in de
kris of in jezelf zijn neergedaald het
zullen verhinderen?
Doodvermoeid, sommigen snikkend,
proberen de dansers later naar een
meer nuchtere toestand terug te ke
ren. Een eendje en een kuiken wordt
gelijktijdig de hals afgesneden, een
priester vangt in een glaasje hun
bloed op en biedt dit te drinken aan.
Het kalmeert en hierna gaat men. de
hermafrodiet jolig hangend om de
nek van nu eens vrouwen dan weer
mannen, naar huis. Iedereen lijkt ge
lukkig.
Deinende kring
De tweede dag opnieuw processies en
's avonds de Ketchak-dans waaraan
de halve gemeenschap meedoeten de
anderen intens meeleven. Professio-
ter die slaande op een gong aangeeft
dat de eerste tweekamp kan begin
nen. Hiervoor heeft men de dieren
mayana, behelst de roof van prins geshowd en ze vasthoudend tegen
Rama's geliefde Sita door de demon
Rawana en haar bevrijding met hulp
van een leger apen. Deze apen nu.
gespeeld door zo'n honderdvijftig
dorpelingen, vormen een meerrijlge.
deinende kring waarbinnen het stuk
wordt opgevoerd en zij zijn tevens
die. syncopisch en in verschillende
tempi ket-chak sissend en brullend,
voor een op den duur hypnotiserende
vocale ondersteuning zorgen. (Er is
geen instrumentale!)
De derde dag het houdt niet op
staat in het teken van de baan. Een
vertrouwd beeld hier is een gehurkt
zittende man die zijn vechthaan
streelt. (Eens, toen wij dit tafereel
passeerden, schrok de laatste kenne
lijk zo van de motor dat hij uit zijn
omstrengeling brak en regelrecht
tussen onze spaken fladderde; niet
dood, maar gebroken poot en vleu
gellam, niet meer geschikt om te
vechten. In plaats van een vergoe
ding te eisen, wat op Java en Suma
tra ongetwijfeld het geval zou zijn
geweest, maakte de bezitter zich be
zorgd over de religieuze betekenis die
dit ongeluk kon hebben. Het leven op
dit eiland is doordrenkt met religie,
elke steen die wordt gelegd, ieder
muurtje dat wordt opgetrokken, elk
stuk hout dat wordt bewerkt, alles
wordt eerst gevraagd of opgedragen
aan de goden).
Hanen
In rieten kooien brengt men ongeveer
vijftig hanen bijeen op een zanderig
pleintje onder een waringinböom
waarin de geesten der voorouders wo
nen. Onder de boom een altaartje en
daarachter een hoogbejaarde pries-
elkaar opgezet. En gewed natuurlijk.
De hanen is door een specialist een
vlijmscherp mesje van circa tien cen
timeter aan een der poten gebonden
in een soort passerdoos heeft hij ze
in verschillende maten en na een
laatste, aanmoedigende liefkozing
worden de dieren losgelaten.
Onmiddellijk vliegen ze. de nek-
veertjes overeind als waaiers, op el
kaar in. Er volgt een wilde warreling
van bonte veren en zonder dat de
buitenstaander ziet hoe, heeft de één
de ander meestal binnen een twintig
tal sekonden, en praktisch altijd bin
nen de minuut zodanig verwond dat
de strijd is afgelopen. Soms raken
beide hanen tegelijk door verwondin
gen en/of vermoeidheid buiten ge
vecht en blijven op enige afstand van
elkaar staan of zitten. De eigenaars
proberen hen dan middels mond op
snavelbeademing te reactiveren
waarna de partij wordt voortgezet.
De verliezer hakt men. of hij al dood
is of niet, bij het altaartje de poot af
waaraan de spoor, zodat deze er ge
makkelijker kan worden afgehaald.
Eenmaal gebeurt het dat twee hanen
elkaar gelijktijdig doden. Enorme
consternatie bij de ,adoe' roepende
omstanders en alle goklustigen hun
geld terug.
Zo opwindend het oude jaar eindigt,
zo stil begint het nieuwe. Niemand op
straat (iedereen heeft huisarrest), de
elektriciteit afgesloten en kaarslicht
verboden. Een dag en een nacht om
uit te rusten, en wie heeft de energie
daar tegen te protesteren? Geen kip.
Gebulder
Enigszins bijgekomen van deze jaar-
Balinese schonen tijdens de processie
wisseling rijden we het binnenland in
en verblijven enkele dagen langs het
meer aan de voet van de vulkaan de
Batur waarvan een der kraters hij
heeft er meerdere zich ontzettend
roert, 's Nachts schudden we wakker
van zijn gebulder en nadat we ons
naar buiten hebben gehaast zien we
hoe na iedere explosie samen met het
vuur rotsblokken als huizen zo groot
tientallen meters de lucht worden
ingeslingerd.
In een prauw peddelen we de vol
gende dag naar een plek waar
warmwaterbronnen in het meer uit
komen en baden daar met de inwo
ners van een gehucht dat midden
tussen de lavastenen ligt. Wij wanen
ons in een schilderij van Gauguin
(Tahiti moet verwant zijn) en komen
ogen tekort om hun naakte lijven,
waaronder twee hoogzwangere, te be
wonderen, Zij amuseren zich om het
wit van onze halfronden.
De Batur dondert weer. oh Ja. onze
visa dreigen te verlopen. Terug naar
de kust, niet goed wetend wat te
doen. Maar in Den Pasar komen we
bij toeval in contact met de kapitein
van de Kota Bali, een cruise-schip
dat zest% km verder voor anker ligt
en over enkele uren naar Freemantle
(W.-Australië) koerst. De kapitein,
een ronde Welshman met een stem
die alleen kan zingen, schrijft een
brief voor ons waarmee we in de
haven alle formaliteiten omzeilen.
We plaatsen de motor op de ach
terplecht twee bij twee meter
van eén bootje dat naar de cruiser
tuft en na een hachelijk avontuur
van evenwicht en hijsen in open zee
lukt het tenslotte de tweewieler aan
boord te krijgen.
Direkt hierna varen we weg van het
eiland, dat we niet hoeven te idealise
ren om er ongewoon hevig naar terug
te verlangen.
