)pwinding in Den Haag >ver beschuldiging van wee Kamerleden 101112131415\ De geschiedenis van de eeuwige kroeg Van der Stoel prins vrij voor gaf gesprek publikatie Regering moet IJl loonoverleg luimen ingrijpen DOG SANAL CAT SAN DAF46 Een bewuste keuze macropak ^Verk voor Russische geheime dienst? Ittend kabinet o^slist niet over £taede luchthaven R.1 Minister De Gaay Fortman 65 jaar „Ophef was belachelijk" Mmtwerp-program van de PPR Anti-Apartheids Beweging: „Cultureel akkoord met Zuid-Afrika misbruikt" Casino Zandvoort open in oktober Socioloog dr. G. H. Jansen maakt proefschrift over het openbare lokaal TETTERD ERDAG 8 MEI 1976 Binnenland Trouw/Kwartet 3 ui onze parlementsredactie IN HAAG Tweede Kamervoorzitter Vondeling en minister De Gaay Fortman van binnen- idse zaken hebben gisteren onderling overleg gepleegd over eventueel te nemen stappen naar '.eiding van de laatste weken steeds weer opduikende berichten in Nederlandse kranten over lerleden die werk zouden verrichten voor de Russische geheime dienst, de KGB. Ook in de isterraad is gistermiddag overlegd over deze kwestie. twee weken van geruchten ont- noemt in zijn brief de beschuldigin- Thijn, zijn geen mededelingen ver gisteren op Het Binnenhof eni- gen aan het adres van het PSP- strekt. iwinding, omdat in enkele pro- Kamerlid „volstrekt ongeloofwaar- -p. Tt i j dig1. De heer Van der Lek zelf heeft L>en Uyl Ontstemd inmiddels met kracht de geruchten Premier Den Uyl toonde zich gister- tegengesproken. Hij noemt het werk van inlichtingendiensten in het alge meen „smerig abject gewroet". Ie dagbladen de namen werden md van de beide PSP-Tweede :rleden Van der Lek en Van der en bovendien van de Amster- ex-wethouder H. Lammers. in nadat De Limburger donder- schreef dat de heer Van der Lek it is van de KGB schreef kamer- ;itter Vondeling een brief aan lister De Gaay Fortman met het :oek om de kortst mogelijke ter klaarheid te brengen over de ,bt{chuldigingen. De heer Vondeling ii z) Jp onze parlementsredactie JOLLE De beslissing over de ^iag of er wel of niet een tweede Tonale luchthaven moet worden gelegd, is verschoven naar de vol- ide kabinetsperiode, dus tot na 7. Dat heeft staatssecretaris Van Iten van verkeer en waterstaat teravond gezegd tijdens een PPR- tenkomst in Zwolle. is zeer wel mogelijk, zo zei de atssecretaris, dat de tweede ihthaven na Schiphol hele maal niet meer behoeft te worden igelegd doordat er in de lucht een iderend vervoersgedrag is te itateren. de bijeenkomst stelde de ecretaris dat naar zijn me- t beleid van het kabinet-Den rl veel in zich heeft van wat de 'R wil. Hij wees daarbij vooral op toegenomen verkeersveiligheid in afgelopen jaren. Twee weken geleden berichtte het weekblad Elseviers magazine te be schikken over een lijst van KGB- agenten, waaronder ook de naam zou zijn van een niet tot de PvdA beho rend progressief Tweede Kamerlid. Fractievoorzitter van de PPR, B. de Gaay Fortman concludeerde daaruit dat het dus zou gaan ofwel om een lid van de PPR, van D'66 of van de PSP. Hij nam het initiatief tot het schrij ven van een brief aan Elseviers maga zine met het verzoek namen te noe men. D'66 deed aan die brief mee, de PSP niet. De heer Van der Lek daar over: „Ik vond het zo'n onzin om op zo'n vaagheid in te gaan, maar als dit de consequenties blijken te zijn Hoofdredacteur dr F. Hoogendijk van Elseviers magazine heeft de PPR en D'66 deze week bericht dat hij de naam van het Tweede Kamerlid waa rover hij beschikt, schriftelijk heeft toegezonden aan minister De Gaay Fortman, de eerst verantwoordelijke bewindsman voor de binnenlandse veiligheidsdienst (BVD). De vaste Tweede Kamercommissie voor inlichtings- en veilig heidsdiensten heeft deze week ook vertrouwelijk gesproken met minis ter De Gaay Fortman en het hoofd van de BVD de heer Kuiper over de circulerende berichten dat er in het parlement een lid van de KGB ope reert. Over het overleg in die commis sie, die onder voorzitterschap staat van PvdA-fractievooizitter drs E. van ADVERTENTIE s/ het gezonde vitaminesnoepje voor uw i-v uw hond at staat in het ontwerp- fkiezingsprogram van de PPR, sdarvan het eerste deel binnenkort ;w<de partijkrant zal worden gepubli- jbtfd. De PPR vindt dat alle werkne- onder een collectieve arbeids- e.freenkomst (CAO) gebracht moe- m| worden en dat er een maxiumin- men moet worden vastgesteld. De hcjasting moet bovendien gebruikt n finen worden om vrije inkomens ili looninkomens eerlijk te laten ïeJen. PPR wil de maximumbedragen, irover premies voor sociale voor- tingen betaald moeten worden, af blaffen. Dus ook de zeer hoge inko-- jns moeten een bepaald percenta- «Iiuvm.il VV.U uvpoaiu h»*-» w* IliUCt Uil. UC llflVU tl CUCII IlCt 11IU" >rg?an hun to.tale salaris betalen aan ment dat dit een wezenlijke bijdrage 5j iale premies. Ontkoppeling van ^sociale uitkeringen van het mini- mloon wijst men af. partij kondigt een aantal maatre en aan om de werkloosheid te be- ajden. Zo wil men een aanpassing het belastingsysteem, zodat ar- dsintensieve en kleinschalige he vigheid wordt gestimuleerd. Bo ndien wil men bedrijven met veel rknemers extra belastingfacilitei- geven. Investeringsaftrek en ver- (ADVERTENTIE) 12 maanden garantie. waarechwnngsWhten Wihgheids-SJuunnndiiing DAF-VQLVO Personenauto Nederland B.V., Stationsweg 2, Beesd. avond op zijn wekelijkse persconfe rentie ontstemd over de berichten over Russische spionnen onder de Kamerleden. „De BVD gaat na of het meer is dan pure fantasie," zei hij, eraan toevoe gend dat de media naar zijn mening erg voorzichtig moeten zijn met het noemen van namen over dergelijke belangrijke zaken. „Je kunt zo op een smoes mensen eindeloos in opspraak brengen. Als dat niet omzichtig gebeurt zijn we Van onze Haagse redactie DEN HAAG Vandaag wordt minis ter De Gaay Fortman van Binnen landse Zaken 65 jaar. De bewindsman zal dit feit uitsluitend in huiselijke kring vieren. Voordat hij minister werd, was De Gaay Fortman hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en lid van de Eerste Kamer voor de Anti Revolu tionaire Partij. De Gaay Fortman is ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw nergens meer, dan komen we in een sfeer van verdachtmakingen te recht." ADVERTENTIE het gezonde vitaminesnoepje voor uw kat Van onze speciale verslaggever Ferry Mingelen TEL AVIV Minister Van der Stoel (Buitenlandse Zaken) heeft gisteren een nogal ongebruike lijke stap genomen om de problemen rond het bezoek van het prinselijke paar aan Israël weer onder controle te krijgen. Na overleg met prins Claus gaf hij het, met voorwaarde van strikte geheimhouding tot stand gekomen gesprek van de prins met de pers, woensdag in Tel Aviv, onverwacht vrij voor publikatie. De minister, zo werd in Jeruzalem gezegd, zag geen andere manier om de escalerende berichtgeving rond het zogenaamde Knesseth-incident af te dammen. In het gesprek woensdag noemde prins Claus de ophef die over de gang van zakan werd gemaakt, „be lachelijk". Hij ontkende ten stel ligste, dat er sprake was geweest van een incident. Over de gang van zaken in het geval van het Israëlische parlement zei hij: „We wilden even in de zaal kijken om te zien. hoe de Knesseth vergaderde. Als we naar binnen wa ren gegaan, zou dat geen enkele politieke betekenis hebben gehad. We hoorden echter op het laatste ogenblik dat premier Rabin er zou spreken. Daarom zagen we ervan af. we wilden hem gewoon niet storen." Opvallend was gisteren echter dat van de zijde van de Nederlandse ambassade in Jeruzalem een ande re visie op de gang van zaken werd gehandhaafd. Volgens de ambassa de twijfelde de chef-protocol of het prinselijk paar wel naar binnen kon gaan. Hij vroeg de mening van de ambas sadeur en deze vond dat een bezoek aan de vergaderzaal, terwijl het par lement bijeen was. niet toegestaan kon worden, omdat dit politieke itn onze Haagse redactie 'afN HAAG De PPR wil dat de regering permanent de ^gelijkheid krijgt om in te grijpen in het loonoverleg tussen tkgevers en werknemers. Bovendien moet de regering een Heven- en prijspolitiek kunnen voeren. Dit alles moet dan op ""kis van jaarlijks door het parlement op te stellen richtlijnen or een samenhangend inkomensbeleid. AMSTERDAM Het sinds 1951 bestaande culturele ak koord tussen Nederland en Zuid-Afrika wordt vooral door Zuid-Afrika op grote schaal misbruikt voor politieke doeleinden. Zelfs zodanig, dat een dergelijk akkoord de apartheidspolitiek van de Zuidafrikaanse minderheidsre gering slechts in stand houdt en geen uitwisseling kan zijn met de Zuidafrikaanse bevol king als geheel, maar slechts met de blanke minderheid ervan. Tot deze conclusie komt de Anti- Apartheids Beweging Nederland in een gisteren uitgebracht rapport, dat pleit voor onmiddellijke afschaf fing van het akkoord. Zij wordt daar in gesteund door de Beroepsvereni ging van Beeldende Kunstenaars, de Algemene Nederlandse Organisatie van Uitvoerende Kunstenaars en de Landelijke Studentenvereniging Kunstonderwijs, alsmede ongeveer tachtig andere culturele organisaties in Nederland. Een langdurig onderzoek naar de achtergronden van het akkoord, dat destijds onder minister Stikker van buitenlandse zaken tot stand kwam, heeft de AABN tot de conclusie ge bracht dat het in de achterliggende jaren „niet meer dan een platform is geweest voor het meest racistische deel van de blanke Zuidafrikaanse bevolking om hier het apartheidsre gime aan te prijzen". In het rapport wordt aangetoond hoe sterk de be langrijkste culturele organisaties in Zuid-Afrika (de Federasie van Afri kaander Kultuurverenigings en de Suid Afrikaanse Akademie vir We tenskap en Kuns) verbonden zijn met de Broederbond, een geheime voorhoedeorganisatie van blanken, die de AABN rangschikt als „verte genwoordiger van het gevaarlijkste en onbuigzaamste soort apartheidspolitiek". Opmerkingen van staatssecretaris Brinkhorst van buitenlandse zaken, die het cultureel akkoord juist wil gebruiken voor een anti- apartheidspolitiek door een „kri tische dialoog" op gang te brengen, worden in het rapport afgewezen. „Niet alleen de vergaande beknot ting van het geestelijke en culturele leven, maar ook het zeer stringente in- en uitreisbeleid van de Zuidafri kaanse regering staan een vrije cul turele uitwisseling en een vrije dia loog volledig in de weg", aldus de AABN. Het uitbrengen van het rapport, dat men ook in de Tweede Kamer aan de orde wil krijgen, betekent de start van een actie tegen verdere handha ving van het cultureel akkoord, die plaats vindt op uitdrukkelijk ver zoek van het African National Congress, de bevrijdingsbeweging van Zuid-Afrika. ZANDVOORT Directeur De Rooy van de nationale stichting casino spelen heeft meegedeeld dat de ope ning van het casino te Zandvoort is gepland op 1 oktober. De Rooy zei dit nadat de stichting overeenstem ming bereikte met de heer Bouwes over de vestiging van het eerste Ne derlandse speelcasino in een vleugel van zijn hotel in Zandvoort. De ruimte heeft een oppervlakte van omstreeks tweeduizend vierkante meter, voldoende om een mid delgroot casino te beginnen. De overeenkomst heeft een looptijd van tien jaar en de stichting heeft zich verzekerd van de mogelijkheid het casino met nog eens duizend vier kante meter te kunnen uitbreiden. betekenis zou hebben. Dit verschil in interpretatie duidt precies aan, waar de schoen wringt. De ambas sadeur zag politieke problemen en greep in, het prinselijk paar zag die problemen in het geheel niet en ergerde zich daarom aan het overij verige optreden van de ambassa deur. De prins was tijdelijk geïrriteerd over de hele zaak. Hij gaf de schuld daarvan aan de pers. „Dit is geen manier om journalistiek te bedrij ven," zei hij. „Onze bedoelingen bij dit bezoek waren geheel anders. Dit bezoek had geen politiek doel, wij wilden gewoon wat van het land zien. Controversiële zaken, zpals een bezoek aan bezet gebied, moes ten daarbij geweerd worden en dat is gebeurd in volledige over eenstemming met alle betrokken partijen. Op de vraag, of bij een bezoek van leden van het koninklijk huis aan Israël, ook als dat privé is. een poli tieke betekenis niet onvermijdelijk is, en daarom reacties van Ara bische kant kan uitlokken, zei hij: 'Ik zie niet in, waarom er van Ara bische zijde reacties zouden moeten komen, het ging tenslotte om een privebezoek.' Prins Claus zei niets af te weten van een bezoek aan Egypte, dat volgens betrouwbare bronnen in Den Haag al in vérgaande staat van voorberei ding is. In het gevolg van het prinselijk paar was men van mening, dat er veel minder problemen rond het bezoek zouden zijn onststaan, als er een officiële woordvoerder aanwe zig was geweest. Bij officiële bezoe ken gaat er altijd een lid van de Rijksvoorlichtingsdienst mee, maar dat kn deze keer niet. omda het bezoek geenofficieel karakter mocht krijgen. „Het was verkeer ieder contact met de pers te mijden, nu er zoveel journalisten in de buurt waren," zegt men nu. Prins Claus toonde zich overigens zeer tevreden over de reis zelf. Over het bezoek aan Yad Pashem, waar de zes miljoen, door de Nazi's ver moorde joden worden herdacht, zei hij: „Dat was iets om nooit te verge ten. Wij zagen die foto's natuurlijk al eerder, maar hier waren ze nog veel aangrijpender met al die jood se kinderen, die tijdens ons befcoek om ons heen liepen. Prins Claus zei verder, erg veel bewondering te hebben gekregen voor de architec tuur in Israël. „We zouden hier zo graag helemaal privé komen, rondlopen zonder dat iemand het weeg." verzuchtte hij. Nes Ammim Laatste belangrijke punt op het programma was in Jeruzalem het bezoek aan de christelijke nederzet ting Nes Ammim in Galilea. De nederzetting kwam tot stand in 1964 op voornamelijk Nederlands initiatief na een diepgaande bezin ning in de kerken over de verhou ding tussen christenen en joden. Niet meer de zending onder de jo den. maar de solidariteit met hen, hulp bij de opbouw van hun staat, zouden die verhouding voortaan moeten kenmerken, zo was het re sultaat van die bezinning. Nes Ammim werd het symbool van het nieuwe standpunt. Maar het be gin was niet zonder problemen. Toen de plannen in 1962 bekend werden, ontstond er in Israël grote opschudding „omdat men geen missionarissendorp wenste." Het kostte twee jaar om de Israëli's er van te overtuigen, dat dat echt niet de bedoeling was. Na die moeilijke start is Nes Ammim uitgegroeid tot een bloeiende nederzetting, waar nu zo'n honderdtwintig vrijwilli gers. voornamelijk uit Nederland, werken. Nes Ammim heeft vooral bekend heid gekregen door zijn rozenkwe kerij. Nes Ammim is. zo verzeker den Israëlische autoriteiten giste ren nadrukkelijk tegenover prinses Beatrix en prins Claus, een 'alge meen geliefd deel geworden van de Israëlische staat'. Op de laatste echte dag van het bezoek plantte prinses Beatrix gis terenmiddag nog een boom in het Julianawoud in Galilea. Het woud kwam tot stand op de 65ste verjaar dag van de koningin. Vandaag wordt het prinselijk paar terugver wacht in Nederland. Deli-Maatschappij heeft over 1975 een netto resultaat behaald van 11,5 min tegen 10,7 min in 1974. Voorgesteld wordt een dividend van 9 per gewoon aandeel van 75 te gen 8,60 over 1974. ,,Ik ben bang, dat we iets te veel tomatenketchup genomen hebben..." ADVERTENTiE Internationale verpakkingsbeurs MAANDAG DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZATERDAG 3 10 t/m 15 mei 1976 Jaarbeurshallen Utrecht Dagelijks van 9.30 uur-17.00 uurI vroegde afschrijving wil men af schaffen. Over de ondernemingsraden schrijft de PPR dat deze medezeggenschap moeten krijgen over investeringen en medezeggenschap over de organisa tie van het bedrijf. De ondernemings raad moet het veto-recht krijgen bi benoeming van leidinggevend perso neel, fusies en sluitingen. Bovendien moet deze raad de helft van de com missarissen benoemen. Defensie Volgens de PPR staan de Navo en het Warschau-pakt eeh duurzame vrede en veiligheid in de weg. Nederland moet uit de Navo treden op het mo- Van onze redacteur wetenschappen is voor de internationale ontspan ning. De PPR wil dat Nederland zijn kernwapentaak afstoot en dat het Navo-lidmaatschap wordt afgestoten als Duitsland „een vinger aan de atoomtrekker krijgt." Over de ontwikkelingshulp zegt het program van de PPR dat deze in 1980 drie procent van het bruto-nationaal produkt moet bedragen. Op ontwik kelingshulp mag niet worden bezui nigd. UTRECHT „Op een dag lang geleden kwamen de Mensen tot de verontrustende ontdekking dat het wellicht toch niet zo'n goed idee was om de onvoorzichtige vreemdeling, die het ongeluk had hun pad te kruisen, onmiddel lijk van zijn bezittingen te ontdoen en te doden. Juridisch was daar weliswaar niets tegen in te brengen. De vreemdeling die zo dom was zich buiten de bescherming van zijn eigen groep te begeven, was immers rechteloos, vogelvrij. Hij was een vijand, dat wist iedereen. Toch waren de Mensen soms niet meer helemaal zeker van hun zaak. Het gebeurde te vaak, de laatste tijd". Deze speculatie over de oer- tijs („Maar je moet toch er gens mee beginnen. Zodoen de") is de ongewone binnen komer van een al even onge woon academisch proef schrift. Gisteren promoveer de Nederlands café-socioloog G. H. Jansen op een omvang rijke studie over „De eeuwige kroeg Hoofdstukken uit de geschiedenis van het openba re lokaal". Een door de socia le wetenschappen nogal ver waarloosd onderwerp waar hij zich al sinds het begin van de jaren zestig in verdiept. Die geschiedenis begint voor dr. Jansen met de ontwikke ling van de gastvrijheid te genover reizigers, in veel oude culturen een verplichting, bij voorbeeld bij de klassieke Grieken. En „voortdurend wordt de jo den in het Oude Testament voorgehouden dat zij de vreemdeling hebben te ge denken". Job is zich van zijn persoonlijke verplichtingen jegens de vreemdeling zeer wel bewust, wanneer hij tot zijn verdediging aanvoert: „geen vreemdeling over nachtte buiten, mijn deuren deed ik open voor de rei ziger". De vele vermaningen tot gastvrijheid in het nieuwe testament, hebben bovendien een zeer praktische ach tergrond. Het gaat om een „belangrijke factor in de com municatie tussen de uiteen- liggende christelijke gemeen ten en voor de verbreiduig van het evangelie, doordat het de garantie schept dat degenen die worden uitgezon den om te vermanen, te predi ken, te bekeren en te organi seren, kunnen rekenen op een dak boven hun hoofd en een plaats aan de dis". Nieuwe ideeën De rol van gastvrijheid voor de ontwikkeling en versprei ding van nieuwe ideeën is een terugkerend thema. Want ook het „openbaar lokaal", dat als gespecialiseerde instelling ontstond toen de klassieke gastvrijheid het toenemende reizigersverkeer niet meer aankon, diende soms om er geschiedenis te maken. Het breedst werkt Jansen dat uit in zijn midden-hoofdstuk over de opkomst van het ze- ventiende-eeuwse koffiehuis. Dat was een revolutionair verschijnsel in meer dan een betekenis. Misschien doordat de geschonken consumptie er de geest eerder verscherpen dan, zoals in de traditionele dranklokalen, benevelen, werden het centra van infor matie-uitwisselingen en roeri ge politieke discussie. Engelands koning Karei werd het in 1675 zo zeer te machtig dat hij ze bij proclamatie ver bood, onder andere omdat er „verschillende valse, kwaad aardige en schandalige be richten werden verzonnen en verspreid, waardoor de repu tatie van Zijne Majesteits re gering wordt aangetast en de vrede en rust des Rijks ver stoord". Maar het koffiehuis was sterker. De protesten wa ren van dien aard dat Charles II zijn proclamatie tien dagen later weer moest inslikken. Verbod De „Burgemeesteren en Re geerders der Stadt Amster dam" beperken zich een halve eeuw later tot een poging om de politiek meest gevoelige documenten buiten de circu latie te houden. Zij verbieden de houders van koffiehuizen alleen „het te leesen geeven of voor de hand leggen van eni ge Missiven van Ministers van deesen Staat, nog Resolutiën, nog Acten van Staat". Ook in meer formele zin blij kt de eeuwige kroeg een politie ke en zelfs bestuurlijke rol te spelen. Bij de behandeling van Nederlands eerste Drankwet in 1881 blijkt dat in een kwart der gemeenten „de zittingen van den Burgemees ter. de vergaderingen van den Raad of van Burgemeesteren Wethouders in een tapparij of slijterij gehouden worden". Voorts blijken acht kantonge rechten (waaronder Berlikum en Ponderdendam) in een lo gement gehuisvest. Dit soort ruimtelijke combi naties komt niet geheel uit de lucht vallen: drie burgemees ters, dertig gemeentesecreta rissen. 107 ontvangers en 130 wethouders blijken het be roep van tapper of slijter uit te oefenen. Dat soort combi naties mogen voortaan niet meer. Op de eerste verdieping van café 't Raadhuis, te Gou- driaan in de Alblasserwaard, zal overigens tot 1965 de ge meenteraad vergaderen. Maar de Raadskamer is be reikbaar via een buitentrap. Maar meer dan om dit soort grappen gaat het Jansen om „de betekenis van het café in termen van het dagelijks ge drag van gewone mensen", de sociale ontmoetingsfunctie, „de verwachting van goed ge zelschap en een goed glas op een ontspannen, vrije, onverplichtende plek. Hij schrijft daarover met een warmte die misschien een iets te rozig beeld schept. Maar zijn boek is een aanwinst. En zijn stelling dat de leefbaar heid van een samenleving af leesbaar is in de kwaliteit van haar kroegen, is het overden ken waard. G. II. Jansen, De eeuwige kroeg, Boom, Mcppel. 403 pag.. 39.50.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 3