Frère Jean-Marie: „Ikonen
vensters op de eeuwigheid"
Tropenkolder
Uw probleem ook het onze
Katoenen
kinder -
kleren van
eigen
bodem
i
„Restaureren is monnikenwerk, letterlijk en figuurlijk"
MAANDAG 26 APRIL 1976
TROUW/KWARTET M
door Fred Lammers
OOSTERHOUT Het over
weldigt me een beetje als ik in
de St Paulus Abdij in Ooster
hout het domein van restaura
teur frère Jean-Marie Annee
binnenstap. Ik heb er dan al
een week kloosterverblijf op
zitten en begin juist te wennen
aan de eenvoud waarmee
monniken zich omringen. Ik
had niet verwacht ineens te
worden geconfronteerd met
eeuwenoude schilderijen en
ikonen. afkomstig uit Rus
land. Italié, Spanje en Vlaan
deren.
Al dit moois staat, aangevuld met
echte Brabantse volkskunst, in de
twee vertrekken die Jean-Marie in
de abdij als atelier heeft ingericht.
Eigenlijk is expositieruimte een
Juistere benaming. De echte
werkruimte bevindt zich in de
kloostertuin." In het gebouwtje dat
daar staat ben ik meestal te vinden.
Hier in de abdij staan de kostbare
dingen, omdat je het hier beter
kunt beveiligen." verduidelijkt Je
an-Marie.
Hij is al tientallen jaren restaura
teur en heeft faam verworven in
binnen- en buitenland." Ik maak
schilderijen schoon en verdoek ze.
Onlangs heb ik dat nog gedaan met
een kostbare Rubens van zes vier
kante meter." vertelt Jean-Marie.
Het zijn opdrachten waarmee hij
maandenlang doende is. Ze komen
van particulieren en overheid
sinstellingen uit Nederland maar
ook van over de grenzen, met name
uit België. Daarnaast restaureert de
nu 68-jarige Jean-Marie werken die
hij zelf voor de communiteit aan
koopt. Die aankopen zijn ook be
stemd om het klooster aan in
komsten te helpen en zeker niet om
in het klooster een mooie kunstcol
lectie bijeen te brengen, hoewel dit
onbedoeld toch wel is gebeurd. Het
zijn vooral ikonen die Jean-Marie
aankoopt en restaureert om ze ver
volgens in zijn op een museum lij
kende atelier op rood fluweel uit te
stallen.
Als monnik mag je geen bezit heb
ben. Wanneer ik frère Jean-Marie
vraag of het hem zwaar valt ikonen
die hij heeft ontdekt, aangekocht
en gerestaureerd, na verloop van
tijd weer te moeten afstaan, kijkt
hij peinzend voor zich uit. Dan zegt
hij: „Armoede is een van de meest
essentiële dingen van het klooster
leven. De laatste tijd wordt daar
zelfs weer meer accent op gelegd.
Maar ik geef toe dat ik het er wel
eens moeilijk mee heb als een ikoon
de deur uitgaat. Gelukkig komen er
weer andere voor in de plaats. Je
moet relativeren."
„Belangrijkste werk"
Ikonen trekken hem sterk aan.
„Het restaureren van ikonen vind ik
mijn belangrijkste werk. Het past
in mijn religieuze leven. Ikonen res
taureren is monnikenwerk, letter
lijk en figuurlijk. Het was vroeger
ook het werk van monniken iets
moois tot stand te brengen, op een
bescheiden en meestal verborgen
manierJean-Marie werkt ook het
liefst in alle rust, zonder rond te
bazuinen waarmee hij bezig is. „Ik
nodig mensen uit bij me te komen.
Dat u hier staat is een uitzondering.
Met mensen om me heen kan ik niet
werken. Ik heb trouwens ook geen
tijd om mensen te woord te staan.
Dat hoeft ook niet. want reclame
heb ik niet nodig." Intussen laat hij
me een unieke vijftiende- eeuwse
Italiaanse ikoon zien. die hij on
langs heeft aangekocht.
JEAN-MARIE ANNEE...veel kaf onder het koren
Theologie
„Ik kan genieten van de rust en de
stilte die hier heersen. Soms zit ik
hier 's morgens al heel vroeg. Ik laat
die ikonen dan op me Inwerken. De
aanblik is voor mij verheffend. Ze
vormen voor mij een stuk theologie.
Ik zeg wel eens: een ikoon is een
venster op de eeuwigheid. Een
ikoon is iets sacraals. Je voelt de
aanwezigheid ervan. Daarom raad
ik mensen die mij weieens schrij
ven of vertellen dat zij zich zorgen
maken over hun kinderen in reli
gieus opzicht vaak aan, een ikoon te
kopen en ze die te geven. Dan heb
ben ze iets in huis met een religieu
ze geladenheid."
De belangstelling voor ikonen is de
laatste tijd snel toegenomen, ook in
protestantse kringen, waar tot voor
kort een afkeer tegen dit soort
kunstuitingen bestond. Die groei
ende interesse heeft tot gevolg ge
had dat de prijzen snel zijn geste
gen. „Vroeger kon je voor honderd
gulden al een ikoon kopen, nu moet
Je de prijs met tien vermenigvuldi
gen. Bedragen van 14.000 gulden
zijn geen uitzondering meer voor
ikonen. Gelukkig kopen niet alleen
verzamelaars van kunst ikonen. Er
zijn eenvoudige mensen die zich
veel ontzeggen om een ikoon in
bezit te krijgen. Dat bewonder ik
enorm." aldus Jean-Marie.
Kelders vol
Er worden steeds minder ikonen
aangeboden. Dat komt vooral door
dat Rusland de uitvoer niet meer
toelaat. „Ze zijn daar anti-religieus,
toch hebben ze er kelders vol met
ikonen. omdat zij die beschouwen
als cultuurschatten. Lenin heeft al
opdracht gegeven ze te verzamelen,
zelfs stukken en brokken ervan. De
sondanks zijn er veel Russische iko
nen in omloop, omdat tijdens het
bewind van Stalin wagonladingen
met ikonen naar het westen zijn
gestuurd in ruil voor Amerikaans
graan."
Er is veel namaak op de markt, al
noemt frère Jean-Marie de onlangs
gepubliceerde cijfers, waarin spra
ke was van 20.000 valse ikonen,
overdreven. „Maar er is veel kaf
onder het koren, dat kunnen we
toch wel stellen. Als je geen kenner
bent moet je nooit zomaar een
ikoon kopen.
Onlangs nog kwam er een mevrouw
bij me met een ikoon die ze op het
Rode Plein in Moskou van een stu
dent had gekocht en naar Neder
land had gesmokkeld. Ze had er
2800 gulden voor betaald en vroeg
of ik hem wilde restaureren. Het
was een waardeloos geheel. Diep
teleurgesteld liet zij haar aankoop
hier achter. Daarom kan ik de men
sen niet genoeg waarschuwen voor
zichtig te zijn. Als je een paard gaat
kopen, neem je toch ook iemand
mee die verstand van paarden
heeft?"
Zelf ben ik ook erg voorzichtig. Ik
kan me niet veroorloven een verval
sing te kopen. Dat zou me een keer
kunnen overkomen, maar als me
dat een tweede keer zou gebeuren
zou de communiteit terecht zeggen:
houd er maar mee op! Als ik maar
een beetje twijfel, laat ik een ikoon
staan. Misschien zou ik als ik voor
mezelf handelde niet zo voorzichtig
zijn, maar het is zoals mijn moeder
al zei: op zwart zie je alles. Het is de
ervaring van Jean-Marie dat je als
kenner al gauw aanvoelt of een
ikoon „ademt". In de achttiende
eeuw zijn er nog wel goede ikonen
gemaakt, daarna is het massawerk
geworden.
Frère Jean-Marie is, hoewel zijn
voorouders Hugenoten waren, af
komstig uit Roosendaal. Zijn Fran
se naam dankt hij aan het feit dat,
toen hij bijna een halve eeuw gele
den monnik werd. het klooster in
Oosterhout nog Frans was georiën
teerd. In Oosterhout hebben velen
het trouwens nog altijd over de
„Franse paters" omdat Franse
monniken het klooster in 1907
stichtten.
Jean-Marie had de kunstacademie
in Den Haag juist achter de rug
toen het verlangen kloosterling te
worden hem wat hij noemt „te pak
ken kreeg".
Alles op één kaart
„Het was een moeilijke keuze. Ik
begreep dat ik de mogelijkheden
me als kunstenaar te ontplooien
afsloot. Ik heb alles op één kaart
gezet door monnik te worden en
had toen ik intrad het gevoel me
terug te trekken uit de wereld. Ik
dacht dat ik hoogstens voor de aar
digheid nog wat zou kunnen teke
nen en schilderen. Ik ben dankbaar
dat ik later de kans heb gekregen
dit werk te gaan doen".
Die mogelijkheid opende zich toen
Jean-Marie een kopie had gemaakt
van een paneel uit het meesterstuk
van de gebroeders Van Eyck in de
St. Baafsabdij in Gent. Dat trok zo
de aandacht dat een Brabantse pas
toor hem vroeg veertien kruis
wegstaties te restaureren. In het
klooster ging men er toen brood in
zien. Jean-Marie kreeg een beschei
den werkruimte. „Het begon heel
eenvoudig. Het is de kunst in een
klooster van niets iets te maken. Je
moet laten zien dat je onderne
mingsgeest hebt", zegt hij nu. Daar
aan ontbrak het hem niet.
Jean-Marie heeft zich als monnik
niet geïsoleerd. In de loop der jaren
maakte hij studiereizen naar Mos
kou. Leningrad, Istanboel, Beiroet.
Rome. „Die reizen voeden mij artis
tiek. Een mens leeft niet bij brood
alleen", is zijn overtuiging. Frère
Jean-Marie is ook blijven schilde
ren, al heeft hij daar maar weinig
tijd voor. „Als ik in het buitenland
ben neem ik me altijd voor weer te
gaan tekenen of schilderen, maar
als ik dan mijn atelier binnenstap
en al het werk zie dat op mij ligt te
wachten, schiet het er meestal bij
Koningin
Een van de bekendste werkstukken
van Jean-Marie, een portret van ko
ningin Juliana, hangt in het raad
huis van Oosterhout. „Ik schilderde
haar kort na de inhuldiging. Om
indrukken op te doen heb ik de
koningin van nabij meegemaakt tij
dens een particulier bezoek aan het
Rijksmuseum. Wat me vooral trof
was haar eenvoud. Dat sprak mij
als monnik aan. De opdracht was
een statieportret te maken en een
staatsieportret is een staatsie
portret. Ik had haar liever geschil
derd zoals ze op me overkwam, als
een eenvoudige vrouw. Ik had haar
willen schilderen zoals ik mijn zus
ter heb geschilderd".
Zijn leven oveziend zegt Jean-
Marie: „Ik geloof dat als ik geen
monnik zou zijn geworden, maar
me zelfstandig als schilder of glaze
nier zou hebben gevestigd, ik nooit
zo'n boelend leven zou hebben ge
had als ik nu heb gehad. Ik heb
mijn artistieke begaafdheid hier he
lemaal kunnen uitleven. Ik heb ge
merkt dat Je veel van wat je aan
God geeft met rente terugkrijgt".
De volgende morgen zie ik Jean-
Marie de kloosterpoort uitlopen,
een koffertje in de hand, op weg
naar Parijs, waar hij exposities gaat
bezoeken.
door Mink van Rijsdijk
Het was mijn dag niet. Aan de bespreking van 's morgens
scheen geen einde te komen. Geneuzel en gezeur, dat niet
nodig was en me mateloos verveelde. Stom genoeg ging ik
toen dwars liggen door stekelige vraagjes te stellen, waar
door het nog later werd. Toen ik eindelijk mijn jas kon
aantrekken, zei iemand: ..Wat doe jij negatief vandaag zeg".
..Heb jij nooit last van zeker", bitste ik terug. ..O jawel",
was het antwoord, ..rnaar dan probeer ik alle positieve
dingen in mijn leven op een rijtje te zetten. Moet jij ook
doen in de auto op weg naar huis. 't Is een ouderwets, maar
probaat middel".
Ja, ja. dacht ik, tel je zegeningen een voor een, smijt daarna
de som der zegeningen over je sores en het zonnetje schijnt
weer heerlijk schoon en het vogeltje zingt op heldere toon.
Maar daarmee los je niets op, je verstopt alleen wat je dwars
zit onder een fleurig dekentje. Doeltreffender is aan pittig
zelfonderzoek te doen, de wortel van het kwaad op te sporen
en dan actief er tegen aan. Leuk theorietje. Begin er maar
eens aan als je in een file zit, eindeloos achter een vrachtwa
gen hangend. Wij rijden voor u. las ik. Bla bla. Onzin. Wij
rijden voor onze boterham, zou eerlijker zijn. Bij twijfel niet
inhalen. Ik twijfel niet en sjeesde de man die voor mij en
vóór me reed voorbij.
Autoradio maar eens proberen. Popmuziek weg ermee.
Zalvende stem weg. Opgewekte prietpraat ook weg.
Eindelijk kon ik van de grote weg af, dook Brabant in. Nog
tien minuten, dan was ik tenminste thuis. Het was mijn dag
niet. Ik liep in de fuik van een snelheidscontrole. Eigen
schuld natuurlijk en oerstom. Maar ook erg vernederend,
want was ik niet een fel tegenstandster van maar raak rijden?
Toen ik thuis kwam. zag ik dat iemand een bos chrysanten in
de gootsteen had gelegd. Bespottelijk. Wie koopt er nou
chrysanten in april. Waarom bedachten mensen foefjes om
herfstbloemen alle seizoenen door te laten groeien? Omdat
,,ze zo lekker lang staan". Wat een wansmaak. Achteloos
zette ik het snul ir. pen weckfles. Ie laat nok bloemen waar je
iets tegen hebt tenslotte niet verdorsten. Er hing opeens een,
herfstgeur in de keuken. Ook dat nog. Er scheen geen einden
te komen aan het stuk namiddag. Landerig peuterde ik wajj
aan de wortel van het kwaad. Het bleef een dag voor laddert
in panties en melk laten overkoken. Dat werd me wel
bespaard, want badstoffen sokken onder een lange broeit
ladderen niet en ik kookte geen melk.
narighe«
1 ik eveifd
Het nieuws van acht uur droeg de dagelijkse portie nari
den aan. En alsof dat nog niet genoeg was, werd ik
geïnformeerd over de grote autorace door Kenya. Meil
grimmig genoegen hoorde ik dat de meeste coureurs door defc*
slechte weersomstandigheden hadden afgenokt. Het par-6
cours was te slecht voor hen. Op de gezichten van menserr
langs de weg was bewondering te lezen. Verlangden zij elj
naar ook zo loeierhard te kunnen crossen? Een groepje^
olifanten staarde verbijsterd om zich heen. Moest dit? En ofjt
Olifanten moeten niet memmen over rustverstoring. Zijw
hebben immers geen verstand van wat mensen sport noel'
men. Alle zwartgalligheid van de hele dag culmineerde itj
doffe woede. Wat een tropenkolder. Blanke mannen dij*
superieur denken alles beter te weten, vlogen razendsneP
voorbij, verpestten in Afrika ook nog eens de lucht en deL
toch al niet zo riante wegen. Ze infecteerden Afrikanen ont
die moordend riskante ritten mooi te vinden. Zo schrijdta-
ontwikkclingswerk met een bloedgang voort. jé
Als u niet onder de indruk bent van deze tropenkolder, zicht
nieuwsgierig afvraagt waarom ik nogal depressief was en dat
niet tussen de regels door kon lezen? Wel Iaat dan maar/s
Piekert u liever eens over uw eigen onmacht om zinnig bezi^J
te blijven tegen de stroom op van machten die de aarde
vernielen. Laat u daarbij vooral niet verleiden zégeningen ttfl
tellen. Ze versluieren toestanden om u heen. Bovendien i£
onze sortering zegeningen zo groot dat we het risico lopen -
ons leven lang uitsluitend met tellen bezig te blijven. Wejc!
raken nooit uitgeteld, maar zijn het dan wel.
Een lekker praktische werkmansbroek
van een katoenen tijkstreepje, met ver
stelbare galgen en grote opgestikte zak
ken. Dombo-Ubbergen.
De tijd dat kindertjes er onberispe
lijk moesten uitzien in nette en
vaak saaie kleren is voorbij. De
meeste moeders kiezen voor mak
kelijke, goed wasbare en leuk uit
ziende kleertjes.
Modelijnen zoals ieder seizoen voor
volwassenen worden uitgebracht
bestaan nauwelijks voor kinderen.
Het T-shirt en de jeans vieren hoog
tij. Wel is er sinds enige tijd een
hang naar de ouderwetse Ot en
door Annemarie Lücker
Sien-sfeer te bespeuren, die van
streepkieltjes, schorten met fladder
en kapmouwtjes en jurken die zijn
opgebouwd uit verschillende stof
jes en banden. Dat hiervoor katoe
nen Hollandse baaien strepen,
Staphorster bloemetjes en Bra
bantse ruitjes worden gebruikt is
niet verwonderlijk. Katoen is sterk,
luchtig, neemt vocht op en irriteert
de kinderhuid niet.
Hoe belangrijk goed absorberende
0 Een wikkeljurk van jeansblauwA
kreukkatoen waaronder allerlei T-shirtf
en bloesjes kunnen. Dombo-Ubbergen^
stoffen zijn voor intensief spelend^
en bewegende kinderen, blijkt uir
het feit dat een volwassen mens eei„
liter vocht per etmaal afgeeft. Ne°
derlandse kinderkledingfabrikair1
ten werken veel met katoen. Z<
maken goed uitziende draagbard;
kleren, waarin kinderen zich lekkefc
voelen. Kinderen weten tegenwoor f
dig erg goed wat ze wel of nieL
willen aantrekken - daar helpt geer
lieve moeder aan.
Lief schortjurkje van streep en bloem-
katoen. Het chintz voorpand doet den
ken aan Markense beffen. Esenée uit
Beneden-Leeuwen.
De blauw wit gestreepte boerenkiel
komt van Robby Confectie uit Woerden,
de jeans met de zakjes is van Dombo uit
Ubbergen.
Een echte Rie Cramer jurk van
Alkmaar, waarin veel Hollandse folkïon
Is terug te vinden. Een gebloemde pliss
rok, gewatteerde kapmouwtjes:
Vragen (één per brief) zenden naar'
Uw probleem ook het onze, PostbuT
507, Voorburg. Naam en adres vermei
den. Eén gulden aan postzegels bijy]
luiten. Geheimhouding is verzekerd?,
Vraag: Waar wordt het Ogam ge
sproken?
Antwoord: Het Ogham wordt niet
gesproken, maar is een oud-Iers al
fabet, bestaande uit 25 letters, die
gevormd worden uit combinaties
van evenwijdige lijntjes, geplsatst
boven of onder een horizontale
hoofdlijn. Behalve in Ierland wor
den inscripties in Ogham nog hier
en daar gevonden in Wales, op het
eiland Man en in Devon en
ComwalL Men moet deze tekens
niet verwarren met de runentekens,
die van Skandlnavische oorsprong
zijn.
Vraag: Ik bezit een oude bijbel, met
het volgende opschrift: Histoire de
la Bible Contenant le vieux et Ie
nouveau Testament, par feu Mr. D.
Martin, ministre du St Evangile a
Utrecht. Enrlchie de plus de trois
cents cinquante figures en Taille
Douce. Amsterdam chez Martin
8c hagen Libraire fur le Nieuwen-
dijk lEnfeigne d'Erasme
MDCCXXIV Op de volgende blad-
Zijde staat een eveneens in het
Frans gestelde opdracht aan Seig
neur de Kastrikum. bourgmaistre.
conseiller etc. de la ville Amster
dam. Boven de brief staat een af
beelding met het stedewapen en
eronder met heel kleine lettertjes I.
C. Philips dec. et fee. 1724.
Antwoord: Uw bijbel of bijbelse ver
halen van 1724 zijn beslist waarde
vol. Het meeste zal wel begrepen
worden, denk ik: Par feu Mr. D.
Martin: Door wijlen Mr. D. Martin,
bedienaar van het heilig evangelie
te U. verlucht met meer dan 350
afbeeldingen in kopergravure, enz.
enz. bij Martin Schagen boekhan
del op de Nieuwendijk waar het
uithangbord van Erasmus hangt
(bij sur en enseigne werd een lange s
gebruikt). De toevoeging onder het
wapen betekent: I. C. Ph. decoravit
et fecit: Hij ontwierp, maakte de
versiering en voerde die uit. Het
was de gewoonte bij het verschij
nen van een boek. dit op te dragen
aan een hooggeplaatste vriend of
beschermer. Er waren nu eenmaal
niet zoveel andere mogelijkheden
om reclame te maken.
Vraag: Enige maanden geleden
werd in uw rubriek het vóórkomen
van heksenkringen in een gazon be
handeld. Er werd geschreven over
de behandeling met een antischim-
meipreparaat Deze benaming is
ietwat vaag en ik wil graag zowel de
paddestoelen als de gele plekken
binnen die kringen kwijt.
Antwoord: De behandeling van een
gazon waarin de weidekringzwam
(heksenkring) woekert kan men het
beste ondernemen met een koper-
bevattend middel. Dit middel (ko
persulfaat) is te koop bij de zaad-
handel. Binnen de kring, die soms
gelig of bruin wordt, moet u wat
kunstmest toevoegen nl. kalkam-
monsalpeter (ook bij de zaadhan-
del). Wat gele en bruine plekken in
het gazon betreft: Houd ook de hon
den en de katers in de gaten, die
vaker dan zwammen deze ontsie
rende plekken veroorzaken.
Vraag: Ieder weet wie Carel Willink
is. maar van J. Willink, van wie ik
een stilleven in bezit heb, hoorde
nog niemand.
Antwoord: Tóch wel. Pieter Scheen,
het grote handboek, waarin alle Ne
derlandse kunstenaars een plaats
hebben, noemt Johan Willink 1867-
1945.
Hij werkte te Amsterdam, Bussum.
Ede. Zeist. Bilthoven. De Bilt. stu
deerde te Amsterdam o.l.v. Alleby, J.
N. v. d. Waal. e.a. Hij schilderde,
tekende, etste en van hem worden
stillevens, portretten en landschap
pen vermeld.
Vraag: Jaren geleden las ik een w.s.
Duitse in het Ned. vertaalde roman
waarin een zeer fascinerende figuur
voorkwam: een oude man veroor
deelt ieder die hem bewust of onbe
wust heeft benadeeld of beledigd
ter dood en voert die doodstraffen
uit door een kaartje met de naam
van die persoon te begraven in een
grafje of aan een galgje te hangen.
Al die grafjes en galgjes heeft hij op
een grote tafel een plaats gegeven.
Soms sluit hij kaartjes in een doos
je voor een tijdje op. Wie was de
schrijver van dit boek? Hoe is de
titel en in welk Jaar (in de jaren
dertig) verscheen dit boek?
Antwoord: Het griezelige verhaal,
dat u beschreef komt ons zeer be
kend voor. alsof we het vroeger in
een film gezien hebben. Misschien
kent een van onze lezers dit boek.
Het gegeven is echter niet aan boe
ken en tijdschriften gebonden. Bij
primitieve volken gebeurde en ge
beurt het vaak. dat een vijand in
effigie wordt gemarteld en ter dood
gebracht. Ook bij bezweringsriten
spelen dergelijke zaken een grote
rol. Het verbranden van de symbo
len van vreemde mogendheden:
Vlaggen en portretten, het ophan
gen van de beeltenissen van gehate
tegenstanders en het verbranden
van boeken, waarin onduldbare
leerstellingen voorkomen, enz. dat
alles behoort in hetzelfde hoekje.
Vraag: Wat is het adres van de am
bassade van.
Antwoord: Gewoon in het telefoon
boek van Den Haag kijken. Num
mers en adressen staan daarin. Als
men u in een vreemde taal te woord
staat, die u niet kent, vraagt u heel
rustig of men u ook in het Neder
lands verstaat, 10 tegen l.datzoiets
ook mogelijk is. Meestal kan men
tot 13 uur telefonisch terecht. Zorg,
dat u uw vraag direct geformuleerd
kan stellen dat spaart kwartjes.
Vraag: Kan men een donzen dekbej
zelf wassen? Chemisch reinigen kosit
namelijk 36 gulden.
I
Antwoord: In het decembemummefi
1974 van de Consumentengids konpl
een bespreking voor van donzen deko
bedden en ook van de reiniging. D«:
fabrikanten van de besproken dek i
bedden gaven soms de raad ze chji
misch te laten reinigen. Niet elk bq
drijf wil dat doen. want men heefc
slechte ervaringen gehad met tijkeifc
die scheurden, waardoor de mach*
nes verstopt raakten. Zelf wassel
met een wolwasmiddel in een royalfci
trommel of in een bad. Beslist niet tfc
warm wassen. Kan het dekbed in djr
centrifuge, dan kort centrifugeren eii
in de wind, niet in zon of bij d>c
kachel drogen. Waarom vraagt u niet
of het in een wasserette kan? U doei<
desnoods het dekbed in een stevig
grote sloop, zodat de kans op kapa||
gaan sterk verminderd is. Volgens dfc
Consumentengids zou het beste zijqi
de vulling uit de tijk te halen e^
beide apart te (laten) behandelen. Dfc
fabrikant van de San Remq.
dekbedden wilde dat wel doen (vaf(
eigen merk) en berekende daarvcoq,
eind 1974,50 gulden. Dan is u met dij
36 gulden goedkoop uit. n
