iizar melodrama
Uw bank is op
Koninginnedag
gesloten»
Regisseur Bergman
verliet Zweden
Choreografie-avond met
aantrekkelijke werkstukken
LMPREMIERES VAN DEZE WEEK
Gildeplaatje gestolen
Trage voorstelling van
Richards Houtepoot
Man bij wie 1,3
miljoen gestolen
werd zelf gepakt
;nten in
lurpark
en drie
onden bij
politie
veldloop
leden
Prolongaties
en reprises
Op de penning
in 't museum
Produkties van
Fugitive Cinema
Weer groeiend
gebruik van
elektriciteit
Onderzoekgelden
baarmoederkanker
beter besteden"
AG 23 APRIL 1976
BINNENLAND - FILM - KUNST
TROUW/KWARTET 9
TAD In het natuurpark
d zijn gisteren vanuit Polen
ierjten gearriveerd. Dit wilde
tok wel aangeduid met Euro-
:on is in de vrije natuur uitge-
pe dieren behoren tot de
'van bedreigde diersoorten
insterdamse dierentuin Ar-
lè rijksdienst IJsselmeerpol-
het op natuurlijke wijze om-
terrein huisvest. Men wil op
nier dieren terugplaatsen in
k waar ze in vroeger tijden in
voorkwamen. In het natuur-
at uiteindelijk 90 hectare
worden, verblijven al gerui-
een elandenpaar een een
e rendierenkudde.
i verslaggever
OORT De 38-jarige
>e brigadier van politie H.
Vegt is gistermorgen op het
fan Zandvoort om het leven
i. Het slachtoffer zat met
lega's en een instructeur in
d in verband met rijlessen,
(n raakte met de linkerwie-
le weg en sloeg daarna enke-
i over de kop. De heer Van
1 was op slag dood. De in-
moest met verwondingen
:iekenhuis worden opgeno-
twee andere politiemannen
licht gewond.
verslaggever
TE De dienstplichtige arts
nk (26) uit Bedum, is gister-
na een veldloop onwel ge
en op weg naar het zieken-
leden. De heer Smeenk was
arts van de 109de afdeling
lerie. Hij deed mee aan een
die de artillerie-onderdelen
hannes Postkazerne in Ha
lden georganiseerd.
Walerian Borowczyk, de Poolse regis
seur die in Frankrijk woont en werkt,
keerde naar zijn land van herkomst
terug om daar „Het Verhaal van een
Zonde" te maken, gebaseerd op een
roman uit 1906 van de beroemde
Poolse schrijver Stefan Zeromski.
„Het Verhaal van een Zonde", die als
officiële Poolse inzending naar Can
nes ging, vertelt de melodramatische
geschiedenis van een meisje uit
kleinburgerlijke kringen, dat in
hartstocht ontbrandt voor een ge
trouwde man die vergeefs zijn best
doet om de kerk een scheiding af te
dwingen. Het eerste deel van de film
lijkt wel een catalogus van alle onge
lukken die een vrouw in die tijd kon
den overkómen wanneer zij haar
brandende passie volgde: het ouder
lijk huis wordt haar ontzegd, ze gaat
met haar minnaar in een hutje wo
nen, vervalt tot bittere armoede,
moet in de fabriek zwoegen, ver
drinkt tenslotte haar pasgeboren
kind. Maar daarna neemt hij een bi
zarre, bijna surrealistische draai. De
heldin wordt door schurken uitge
buit, vermoordt een gulle graaf, met
pijlgif, raakt verzeild op het landgoed
van een soort Poolse Frederik van
Eeden en offert tenslotte haar leven
om haar eerste liefde te redden.
Er zit natuurlijk maatschappij
kritiek in deze film, alle zonde en
ellende komt voort uit een verwron
gen opvatting van de moraal, maar
aangezien hij rond de eeuwwisseling
speelt is die nogal vrijblijvend. Wel
krijgt de katholieke kerk een paar
fikse vegen uit de pan, zoals Bo-
rowczyk's gewoonte is.
Schitterend van sensuele pracht zijn
weer de beelden waarop hij ons ver
gast: witte kant onder een zwarte
rok, een bevloerste oogopslag onder
een witte doek, zelfs zoiets prozaïsch
als het vegen van een tafelkleed
wordt een feest voor het oog. Het
decor is minutieus gereconstrueerd,
met een weelde aan zorgvuldig geko
zen details. Zo weet hij, met steun
van de acteurs Grazyna Dlugolecka,
Jerzy Zelnik en Olgierd Lukaszewica,
die hij bespeelt alsof het kunstwer
ken zijn en geen mensen (Borowzcyk
kan nooit veel liefde opbrengen voor
zijn figuren) poëzie te maken van een
gedateerd gruwelsprookje.
Amsterdam-The Movies, 18 jr.
STOCKHOLM Ingmar Bergman,
de beroemde Zweedse regisseur heeft
zijn land verlaten in verband met
moeilijkheden met de Zweedse belas
tingdienst. Alle nog lopende projec
ten en contracten in Zweden zijn
afgebroken. Bergman heeft dit be
kend gemaakt in een open brief die
door het dagblad Expressen is gepu
bliceerd. Het is niet bekend naar
welk land Bergman is vertrokken.
In de brief zegt Bergman dat hij zijn
hele fortuin in Zweden zal laten en
ter beschikking van de belas
tingdienst zal stellen, dit om te bewij
zen dat hij niet vertrekt om onder de
belastingzaak uit te komen. De 58-
jarige Bergman werd in januari van
dit jaar tijdens een repetitie in een
theater in Stockholm in hechtenis
genomen in verband met belas
tingfraude. Kort daarna kreeg hij een
zenuwinzinking en werd hij in een
ziekenhuis opgenomen. Hoewel de
strafzaak tegen Bergman niet door
gaat, zullen de autoriteiten wel pro
beren de achterstallige belasting via
de rechter terug te krijgen.
Op 2 april had Bergman met zijn
advocaat een bespreking met twee
functionarissen van de belas
tingdienst. Hij beschrijft hen in zijn
brief als door prestige gedreven gok
kers, en beschuldigt hen van bedrei
ging en chantage. Tijdens de bespre
king zouden de twee heren. Bengt
Kaellen en Hans Svensson, hebben
geprobeerd Bergman te chanteren en
meer geld van hem los te krijgen. „Ik
realiseerde mij," aldus Bergman,
„dat mijn tegenstanders geen onpar
tijdige, objectief werkende autoritei
ten waren, maar een stelletje door
prestige gedreven gokkers."
Te gek om los te lopen. Prachtige
Italiaanse documentaire over een
nieuwe aanpak bij de behandeling
van geesteszieken. De gehele week
in Filmhuis Rotterdam en Filmhuis
Amersfoort (beh. 23 apr.)
Een Hongaars Dorp en Een alle
daagse geschiedenis. Twee aanslui
tende originele documentaires van
Judith Elek over de geschiedenis
van twee meisjes uit een Hongaars
dorp. 23 apr. Filmhuis Delft; 24 apr.
Filmhuis Arnhem.
La Règle du Jeu. Briljante zedenko-
medie van Jean Renoir uit 1939. De
gehele week beh. 26 apr. Shaffy
theater, Amsterdam; 27 apr. Liga
'68. Groningen.
Nashville. Meesterlijk mozaïek van
Amerika, gesitueerd in de country
and western-stad Nashville, ge
maakt door Robert Altman. De ge
hele week in Amsterdam-
Tuschinski 2 en Alhambra 2.
De Tijgerkat. Een van de mooiste
films van Luchino Visconti over een
in verval verkerende Siciliaanse fa
milie met Burt Lancaster in de
hoofdrol. De gehele week in Rivoli.
Amsterdam.
Salt of the Earth. Zeer sociaal be
wogen film van Herbert Biberman
over een staking in Nieuw Mexico.
23 apr. Filmhuis Assendelft; 25 apr.
Filmhuis Alpha, Beverwijk.
l'Histoire d'Adèle H. Navrante lief
desgeschiedenis van Frangois Truf-
faut met de dochter van Victor Hu-
go als anti-heldin. De gehele week
Amsterdam-Tuschinski 4.
Die Zauberflöte. Ingmar Bergman's
charmante verfilming van Mozart's
beroemde opera. De gehele week in
Kriterion, Amsterdam.
Jeanne Dielman. Intrigerende expe
rimentele film van de Belgische re
gisseuse Chantal Akerman. 24 apr.
Filmhuis Delft; 23 apr. Filmhuis
Arnhem; 28 apr. Kijkhuis Den
Haag.
Drie dagen van de Condor. Prachti
ge thriller van Sidney Pollack met
Robert Redford in de hoofdrol. De
gehele week in Amsterdam-
Tuschinski 1; Den Haag-Metropole;
Rotterdam-Cineac A.D.; Arnhem-
Rembrandt; Eindhoven-Chicago;
Den Bosch-Euro; Utrecht-
Rembrandt.
'S-HERTOGENBOSCH ..Op de
penning" een originele titel voor
een tentoonstelling in het Noord
brabantse Museum die gewijd is
aan de maatschappelijke functie en
betekenis van penningen.
Penningen, kleine metalen plaatjes,
gegraveerd of in relief van een voor
stelling voorzien, die vanwege hun
duurzaamheid zeer gezocht waren,
in de eerste plaats als ruilmiddel,
geld dus. Maar ook als beloning, als
herinnering aan belangrijke ge
beurtenissen of als geschenk op
hoogtijdagen. Bedelaars hadden
vroeger een penning nodig als ver
gunning om te mogen bedelen en
pelgrims brachten als bewijs van
hun inspanning speciale penningen
mee terug.
Als je daar gebogen staat over de
speciaal voor deze expositie ge
maakte kasten, waarin gouden,
zilveren en bronzen munten opge
poetst liggen te glanzen, kan het je
overkomen dat je plotseling iets
aanvoelt van de beweegredenen
van de vrek, van mensen, die zo op
hun geld gesteld zijn, dat ze het
bijna niet meer kunnen uitgeven.
En al gaat deze tentoonstelling dan
vooral in op de vele vormen van
maatschappelijk gebruik, de pen
ningen die er uitgestald liggen, zijn
vaak kunststukjes, die je moet be
kijken zoals je klein beeldhouw
werk of grafiek bekijkt. Want er zijn
niet alleen historisch unieke pen
ningen te zien, maar vooral veel
kleine wonderen van schoonheid,
voorbeelden van geraffineerde
vormgeving en artistieke schep
pingskracht.
Enkele honderden stukken, vanaf
de Romeinse tijd tot nu: er is een
onderverdeling gemaakt in rubrie
ken zoals historiepenningen, ere
penningen, bedelpenningen. ar-
menpenningen. pelgrimstekens, gil-
depenningen. loodjes, munten, leg
penningen. Iedere rubriek wordt be
geleid door visuele informatie in de
vorm van schilderijen, prenten, te
keningen, documenten en foto's, 'n
Tens toons te lling, anders dan
anderen.
BI
cm
door Hans W. Ledeboer
ROTTERDAM In de wereld van
de ballet- en danskunst trekken de
choreografie-avonden, waar jonge
kunstenaars gelegenheid krijgen
hun werken te presenteren, steeds
meer aandacht door hun karakter
van „openbare auditie". Hier im
mers worden artistieke beloften ge
daan voor de toekomst, hier kan
iets te zien zijn van ontwikkelingen
welke wellicht een verrijking zou
den kunnen worden voor de reper
toires. Vooral: hier krijgen jongeren
kansen welke binnen de gevestigde
ensembles nooit mogelijk kunnen
zijn.
DEN HAAG Dit zilveren gildeplaatje uit 1675 behoort in een'vitrine in de
Ravensteinzaal van het Haagse Gemeentemuseum te liggen. Tot woensdag was
dat ook zo. Toen kwam er een bezoeker die de verleiding niet kon weerstaan; hij
tilde de glazen plaat waarmee de vitrine is afgedekt op. en stak het gildeplaatje,
dat maar 24 bij 18 cm groot is, in zijn zak. Daar hei een fraai en zeldzaam
exemplaar is (er bestaat er maar één van) wordt de waarde op 70.000 gulden
geschat. De bezoeker verliet, met het plaatje, ongehinderd het museum.
door Dirkje Houtman
AMSTERDAM In de Brakke
Grond speelt het Fakkeltheater uit
Antwerpen tot en met zaterdag „Ri
chards Houtepoot" van de Ier Bren
dan Behan. De strijd die deze to
neelschrijver gevoerd heeft voor de
Ierse vrijheid hij is actief lid
geweest van de IRA vindt zijn
neerslag in dit stuk, waarvan het
Antwerpse toneelgezelschap een
spanningsloze en trage voorstelling
heeft gemaakt.
Het stuk speelt zich voornamelijk
af op een kerkhof. Hier wachten de
twee Ierse vrijheidstrijders Held
Hogan en Cronin in gezelschap van
een aantal kleurrijke types op de
Blauwhemden Ierse nationalis
ten met een sterk fascistische in
slag wier bijeenkomst zij willen
sa"boteren. Held Hogan vermoordt
een Blauwhemd en niet hij maar de
onschuldige Cronin wordt tenslotte
doodgeschoten.
Dit alleen bundelt een aantal ge
beurtenissen die op z'n minst ab
surd hadden kunnen zijn en waarin
iedereen over politiek, religie,
ethiek en seksualiteit niet tot zijn
recht komen. Elk cynisme over
mens en samenleving dat deze voor
stelling zou kunnen kenmerken,
werd teniet gedaan door een te ster
ke accentuering van de grappen.
Deze vertoonden geen samenhang
met de politieke achtergrond van
het stuk waardoor het effect ervan
totaal verloren ging. Van enige
spanning die zou moeten leiden tot
een climax zoals de dood van de
Blauwhemd en Cronin, was nauwe
lijks sprake. Tegenstellingen die
zich bij uitstek leenden voor het
absurd maken van situaties werden
niet benut. Het lielhebben op een
grafzerk is zo'n situatie, maar aan
gezien het kerkhof niet macaber
genoeg was en de twee gelieven niet
overtuigend speelden werd dit een
van de vele handelingen zonder veel
betékenis.
Hoewel het geheel vermengd is met
Ierse volksliederen en de welbe
kende platte „Behaanse" humor,
kan van „Iers entertainment" zoals
Behan zijn stuk zelf noemt in deze
voorstelling nauwelijks gesproken
worden.
Van de choreografie-avond
woensdag in De Lantaren was voor
al het gedeelte na de pauze interes
sant. De Amsterdammers Jonah
Schurink en Henny Kamerman en
de Rotterdammer Wil van Heugten
kwamen ieder met een goed uitge
bouwd werkstuk met Interessante
elementen, al had Kamermans
„Evenwicht" het slot niet de kracht
welke dit gevoelige en mooi gespan
nen dansspel zou moeten verlen
gen. „Evenwicht" is helemaal een
muziekballet en het heeft een mee
slependheid, die het voor de dan
sers heerlijk maakt om er in te
dansen en die de toeschouwer een
plezierige kriebel bezorgt die hem
doet verlangen zelf mee te kunnen
doen. De muziek, die vooral de Jeug
dige toeschouwer duidelijk aan
spreekt. is van Pink Floyd.
„Return" van Schurink wordt ge
danst in eenvoudige witte maillots
met enkele blauwe en donkerrode
accenten. Interessante beweging,
ook hier een muziekballet, fel. met
mooie spanning tussen muziek,
dans en een goed steunend
lichtspel.
„When Chimneys were Grey" van
Wil van Heugten is een genoeglijk
stukje nostalgie met als muziek
drie old-timers", met veel vaart en
feestelijkheid, met aantrekkelijke
pretentieloosheid en de nodige hu
mor, die de nostalgie overstraalt.
Het programma begon met „Tran
quilizer" van Dick de Groot op Fo-
cus-muziek. Simpele zwarte oefen
maillots, veel adagiobewegingen,
lyrisch met elementen van gezonde
zelfspot. Niet altijd even origineel
in de bewegingen. Eveneens weinig
originaliteit in de „Ode to Billie"
van de Amsterdammer Gary A. Mil
ler op muziek van Billy Holiday.
Wel afwisselend met aantrekkelijke
revue- en vaudeville-elementen,
maar met veel bewegingen, welke
zijn te herkennen uit werk van be
kende Amerikaanse choreografen.
„Zen" van Ricardo Anemaet uit
Breda op traditionele zen-muziek is
gelukkig niet het pretentieuse stuk
werk geworden dat naam en bege
leiding zouden vermoeden. Integen
deel, het is een heel korte diverti
mento-schets in de vorm van een
spitzen-duet, een beetje lyrisch,
heel slmpeltjes, dat de prettige in
druk nalaat: „hé, zó kan het *ok!"
Na de opbouw van een stevige
werkbasis, de 16 mm distributie, is
Fugitive Cinema in 1974 en 1975
begonnen met produceren. Dit leid
de tot de films „Zipstones" van Rob
Bongers, „Het nieuwe Paradijs"
van Tom d'Angremond, „Een ma
nier van opvoeden" van Juri Voogd
en ..Between the Lights' van Jac
ques Verbeek en Karin Wiertz.
Als gevolg van het groeien van de
distributie en de toename van de
mogelijkheden tot produceren
heeft Fugitive Cinema besloten een
tweede stichting op te richten. Deze
„Stichting Fugitive Cinema Pro
ductions' poogt te werken met een
vrij vaste groep van vooral Neder
landse filmmakers. Voor het jaar
1976 zijn vijf produkties definitief
gepland: „De Radioroom", de
eerste echte Nederlandse filmmusi
cal van Flip Jansen; „Solell des
Hyènes", een sociaal kritische
speelfilm over de achtergronden
van het toerisme in Noord-Afrika
van Ridha Bljhi (Tunesië); „Alge
rijns Dorp", een documentaire over
het ALgerije van vandaag en zijn
agrarische revolutie van Rudolf v.
d. Berg; „De Vitusdans", een korte
speelfilm gebaseerd op een verhaal
van de Poolse auteur Withold
Gombrowiecsz van Ben Verbong en
„Keefman", een korte speelfilm ge-
basseerd op de gelijknamige mono
loog van Jan Arends van Wouter
van Leeuwen.
(ADVERTENTIE)
Wij willen graag voorkomen banken op vrijdag 30 april
dat u tevergeefs bij ons aanklopt. (Koninginnedag) gesloten zijn.
Daarom herinneren wij u
eraan dat de kantoren van alle De gezamenlijke banken en spaarbanken.
Van een verslaggever
AMSTERDAM De zakenman, bij
wie 1.3 miljoen gulden uitzijn gepar
keerde auto werd gestolen, is zelf
gearresteerd. Zijn verklaringen be
vatten veel tegenstrijdigheden.
Het is de 42-jarige H. D. V. uit Zaan
dam, die op 6 april j.l. aangifte deed
van de opzienbarende diefstal.
Hij vertelde toen dat hij zijn auto op
het Thorbeckeplein in Amsterdam
had geparkeerd na een geslaagde
transactie met een andere zakenman.
Om die transactie te vieren was hij 's
avonds samen met een procuratie
houder en een vriend in een restau
rant gaan eten. Het in een tas opge
borgen geld. zijnde 1.3 miljoen gul
den zou in de auto zijn achtergelaten
en tijdens het samenzijn in het res
taurant zijn gestolen.
Het onderzoek in deze zaak heeft
volgens de Amsterdamse recherche
zoveel tegenstrijdigheden opgele
verd. dat er voldoende redenen waren
om de Zaandammer, die directeur is
van een elektronisch im- en ex
portbedrijf, te arresteren. Hij wordt
voorlopig verdacht van oplichting,
verduistering en diefstal of mede
plichtigheid aan diefstal.
ARNHEM In de eerste vijftien
weken van dit jaar is het elektrici
teitsverbruik in ons land met 4,4
procent toegenomen in vergelijking
met dezelfde periode van 1975. In die
periode van '75 steeg het verbruik
met zeven procent, maar over heel
'75 was de groei maar twee procent.
Dat werd vooral veroorzaakt door de
sterke economische teruggang in de
tweede helft van dat Jaar. met name
bij de industrie. Dit deelde ir. J. H.
Bakker van de samenwerkende
elektriciteitsproduktiebedrijven
mee in een vergadering van commis
sarissen.
UTRECHT - Het geld voor het be
volkingsonderzoek naar baarmoe
derhalskanker zou beter besteed
kunnen worden aan activiteiten te
gen het roken. Dat zegt mr. J. C. van
Westering van het Nationaal
Centrum voor Kruiswerk in „Maat
schappelijke Gezondheidszorg", het
blad van het N.C.K.
De heer van Westering zet een aantal
vraagtekens bij het nut van het on
derzoek naar baarmoederhalskan
ker. Hij verwijst naar twijfels in me
dische kringen over de betrouwbaar
heid van het laboratoriumonder
zoek. Veel vrouwen zouden ten on
rechte behandeld worden, terwijl
vrouwen die wel voor behandeling in
aanmerking komen erbuiten vallen.
Mr. Van Westering zet in zijn publi-
katie de cijfers van slachtoffers van
baarmoederhalskanker tegenover de
slachtoffers van het roken. Jaarlijks
sterven 450 vrouwen in Nederland
aan baarmoederhalskanker. Van
honderd van hen kan door het perio
dieke onderzoek het leven worden
gered. Het roken, zo zegt mr. Van
Westering, is verantwoordelijk vóór
het sterven van 5500 Nederlanders
per jaar.
