Auke Jelsma houdt niet van
mannentaal in de kerk
Avondmaal op Goede Vrijdag
Gemeente centraal op
chr. geref. bondsdag
Vandaag
Respectvol
omgaan met
de bijbel
Orgelstrijd in
Delft: kerkvoorgdij
krijgt ongelijk
Onze adressen:
VOORBIJGANG»
„Opleiding f
laag peil"
WOENSDAG 21 APRIL 1976
KERK BINNENLAND
TROUW/KWARTE
KAMPEN „Toen mannen altijd het haar kort droegen, moesten vrouwen een badmuts op hebben
in het zwembad. Toen ook mannen met lang haar liepen, werd die bepaling afgeschaftDat is een
van die kleine dingen, waaruit blijkt, hoe belangrijk mannen toch wel zijn in verhouding tot de
vrouw."
We praten met dr. Auke Jelsma (42
Jaar», als kerkhistoricus verbonden
aan de theologische hogeschool in
Kampen en schrijver van een boek
over de vrouw in het christendom:
..Tussen heilige en helleveeg". Aan
leiding is de J. B. Th. Spaan-prijs, die
hij enkele dagen geleden voor dit
boek heeft gekregen. Deze prijs, ge
noemd naar de oprichter van het
weekblad „Hervormd Nederland", Is
ingesteld „om publikaties over ker
kelijk en geestelijk leven te stimule
ren, waaronder begrepen publikaties
met betrekking tot vertaling, uitgave
en verspreiding van de bijbel".
Reacties
„Tussen heilige en helleveeg" was
oorspronkelijk een serie zondag
avondlezingen voor de NCRV. Dr.
Jelsma: „Ik heb veel reacties gekre
gen op die lezingen. In de eerste le
zing. die op Pasen werd uitgezonden,
heb ik me bezonnen op de manier
waarop de vrouwen functioneren in
het paasgebeuren en de manier waar
op Paulus daarover schrijft. Daar
kwamen direct veel reacties op. Dat
bleef eigenlijk de hele tijd zo. Telkens
waren er mensen, die me attent
maakten op bepaalde zaken, die zij
gevonden hadden vanuit hun kennis
van het verleden. Dat is voor mij erg
stimulerend geweest en bij het om
werken voor het boek heb ik daar
dankbaar gebruik van gemaakt."
Heeft u bij de bestudering van dit
thema verrassende ontdekkingen
gedaan?
Jelsma: „Heel frappant vind ik het
verschil tussen de bronnen en de stu
dies, die over die bronnen verschenen
zijn. Bij de bestudering van de bron
nen vind je vaak duidelijk, dat de
vrouw een grote rol kon spelen. In de
studies, die naar aanleiding van die
bronnen geschreven werden, vind je
daar vaak helemaal niets meer van
terug. Neem bij voorbeeld de qua
kers. Daar hebben de vrouwen voor
het eerst helemaal mee mogen doen.
gelijkwaardig aan de man. Maar er
zijn studies over de quakers versche
nen. waarin je niets terugvindt van
de belangrijke invloed van de
vrouwen
Recensies
De recensies, met name van vrouwen
die zich met dit onderwerp hebben
bezig gehouden, zijn positief. Jelsma
vindt dat erg belangrijk, te meer om
dat hij zich steeds heeft afgevraagd,
of deze geschiedenis niet beter door
een vrouw geschreven kon worden.
Er is ook een recensie, waarin wordt
gesuggereerd, dat Jelsma „de ge
schiedenis vanuit feministisch oog
punt behandelt".
Wat vindt u daar zelf van?
„Nou. dat geloof ik niet. Dan zou ik
dus al bij voorbaat een feministisch
standpunt gehad moeten hebben en
dat zou dan ook in ander werk van
mij terug te vinden moeten zijn. Ik
geloof niet. dat ik een boek als „De
blaffende hond" over Bonifatius van
uit feministisch oogpunt geschreven
heb. Als iemand constateert, dat de
resultaten van mijn onderzoek ten
dele overeenkomen met wat in femi
nistische kring geschreven wordt,
kan hij op twee manieren reageren.
Hij kan zeggen: dan moet ik dat
feminisme serieuzer nemen dan ik tot
dusver gedaan heb. Hij kan ook zeg
gen: dit werk was natuurlijk al bij
voorbaat vanuit feministisch oog
punt geschreven. Dat is natuurlijk
wel een makkelijke manier, om je
van bepaalde vragen te ontdoen."
Wat vindt u van de feministische
theologie?
„Er zijn binnen de Amerikaanse fe
ministische theologie twee stromin
gen. Een stroming stoot zich zo aan
het seksisme in het bijbels taalge
bruik. dat men zelfs zegt: we moeten
de bijbel herschrijven. Daar raakt
men langzamerhand van het chris
tendom wat vervreemd, omdat het
christendom inderdaad vaak seksis
tisch is geweest. Dan is er een groep,
die nauwgezet wil luisteren naar de
bijbel en zorgvuldig de geschiedenis
bestudeert om zo te komen tot een
theologie, waarin recht wordt gedaan
aan het volle menszijn. Maar ook
daar de constatering, dat in het bij
bels taalgebruik de mannelijke beel
den overheersen. Wel wijzen zij erop.
dat je ook al in het oude testament
andere elementen vindt, waarin de
vrouw veel meer tot haar recht komt.
Ik denk, dat we heel zorgvuldig moe
ten luisteren naar deze theologie
vanuit de vrouwelijke ervaringswe
reld. En dan moeten we niet onmid
dellijk klaar staan met het verwijt,
dat zo wordt doorgedraafd. Wij man
nen hebben eeuwenlang zo doorge
draafd. dat er wel wat rechtgetrok
ken moest worden. Het lezen van
deze theologie heeft voor mij zeer
verhelderend gewerkt!
Op welke wijze kunnen vrouwen nu
functioneren in de kerk?
„Toen de gereformeerde kerken de
ambten openstelden voor de vrouw
is er aanvankelijk een kleine discus
sie geweest of er niet gezocht moest
worden naar een differentiatie in de
ambten. Die discussie is nooit voort
gezet. Het lijkt me helemaal niet zo
gek om te zoeken naar een bepaalde
differentiatie, maar wel in die mate.
dat bepaalde facetten van het kerke
lijk leven geheel onder vrouwelijke
leiding zouden staan. Misschien zou
op die wijze de vrouw in de kerk
beter tot haar recht komen, dan nu
door enkele vrouwelijke ouderlingen
en diakenen en hier en daar een
vrouwelijke predikant.
Aan de andere kant ben ik wat voor
zichtiger geworden met het advies,
dat ik zelf gegeven heb in mijn boek
je. dat de synode bij voorbeeld voor
minstens de helft uit vrouwen zou
moeten bestaan. Een vrouw heeft
mij attent gemaakt op de bezwaren
daarvan. Ze zei. dat je dan hetzelfde
proces zou kunnen krijgen als in
Rusland, waar vrouwen op een gege-
Dr. Auke Jelsma
ven ogenblik tot de medicijnenstu
die werden toegelaten. Na verloop
van tijd gingen steeds meervrouwen
dat doen en nog weer later kregen
vrouwen de overhand in de medische
sector. Het gevolg is, dat de functie
van arts in Rusland een typisch
vrouwelijke is geworden. Geen man
wil het meer doen. Je zou een ont
wikkeling kunnen krijgen, waarbij
de ambten door de man zo vrouwe
lijk worden ervaren, dat de mannen
zich helemaal onttrekken aan het
meefunctioneren in de kerk. Dat zou
natuurlijk een ontwikkeling zijn, die
niet toe te juichen is. Het gaat erom.
dat we samen op weg zijn. dat we
elkaar aanvullen."
Wat wordt dat voor een kerk?
..Wat dat dan voor een kerk wordt?
Ik denk een kerk. waar we niet
uitsluitend één mening als de enig
juiste verkondigen, als dé waarheid,
maar waar we inderdaad op verschil
lende wijze onder leiding van Jezus
optrekken. Dat zal wel een andere
kerk zijn dan we nu hebben. Het hele
denken over het ambt is natuurlijk
ook in beweging. Het is dus moeilijk
om zonder meer aan te geven, wat er
op het ogenblik moet veranderen.
Het gaat om een groeiproces, waar
ruimte voor moet zijn.
De taal moet zeker veranderen. Het
valt me op, dat vrij veel vrouwen
zich stoten aan de wijze, waarop het
Woord verkondigd wordt in de ker
ken. De taal is nog wel erg manne
lijk. Het ligt voor de hand, dat man
nen vanuit zichzelf praten. Maar on
willekeurig staan dan mannelijke
beelden op de voorgrond en krijgen
De jury, die aan dr. Jelsma de
Spaan-prijs toekende, zegt in
haar rapport: „Wat ons in de
eerste plaats trof in zijn boek
was de respectvolle wijze van
omgaan met de bijbel. Zó de
bijbel lezen als Auke Jelsma
deed voor zijn studie over de
geschiedenis van de vrouw in
het christendom, is. naar wij
hopen, voorbeeldig voor
velen."
Een tweede overweging van de
jury: „Jelsma behandelt zijn le
zers niet als leerlingen in de
ouderwetse zin van het woord,
maar als deelnemers aan een
spannend gebeuren, waarvan
ook hij niet pretendeert de af
loop te weten. Hij registreert
niet, maar communiceert.
.Voor een boek is er geen groter
zonde dan dat het zijn lezers en
lezeressen verveelt', schrijft hij
in het voorwoord. Daarmee
kiest hij partij voor een vanuit
vele universiteiten en ho
gescholen nog onderdrukte
groep: de lezers."
vrouwen het gevoel, dat ze er toch
niet helemaal bij horen. Ik ben er zelf
ook attenter op geworden. Als ik
God aanspreek in het gebed, spreek
ik minder gemakkelijk en exclusief
van „Heer", maar zeg ik „Schepper
van hemel en aarde", probeer ik de
volheid van God onder woorden te
brengen, het mannelijke en het vrou
welijke. Ik denk. dat het wel belang
rijk is, dat we daar allemaal gevoeli
ger voor worden.
Het belangrijkste van zo'n jaar voor
de vrouw is de nieuwe bewustwor
ding, die zowel mannen als vrouwen
ondergaan. Daardoor leren we veel
inclusiever denken. Dat proces van.
bewustwording is ook in de kerk op
gang gekomen, mede door het feit,
dat vrouwen ambtsdrager zijn ge
worden en op wantoestanden gestuit
zijn. die voor hen zelf wel belangrijke
gevolgen hadden. Ik denk wel, dat er
de laatste jaren vooruitgang is ge
boekt en op dat spoor moeten we
verder."
Bert Aalbers is redacteur van Weer
woord, het blad van het Chr. Jongeren
Verbond en het Landelijk Centrum
voor Geref. Jeugdwerk; en medewer
ker aan IKON en Hervormd Neder
land.
UIT
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859. Amsterdam.
Bij publlkatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
VAN LEZERS
VU en CPN (6)
Het is jammer, dat Niko Schouten
niet het christendom en het commu
nisme bij de wortel beschouwt. De
aansporing om maatschappelijke
wanverhoudingen aan te pakken,
moet niet voortkomen uit religieuze
denkvormen en emoties, dat zijn
puur menselijke uitingen in interpre
taties. Ons uitgangspunt is Christus,
onze Heer. Hij heeft ons duidelijk
gezegd en getoond, hoe het moet. En
deze Christus vinden we niet in het
communisme. Dat wij mensen el
kaar teleurstellen vanuit dat geloof
komt. omdat we Christus (niet van
uit de mens die zich christen noemt)
leven en werken of zonder Hem.
Combineren is uitgesloten.
Wissenkerke E. J. G. Klungel
Avondmaal
Het artikel van ds Lindeboom
(Tr/Kw 14 april) roept bij mij enkele
vragen op. Bij de viering van dit
sacrament worden wij in hoofdzaak
bepaald bij het Offer dat Christus op
Golgotha heeft gebracht. NaarHebr.
9 danken wij onze verlossing aar.
Zijn bloedstorting aan het kruis, het
geen niet op zondag is geschied.
Daarom zou ik niet speciaal voor de
zondag willen pleiten.
Bij Paulus ontmoeten wij in dit ver
band het woord „dikwijls" (1 Kor. 11)
hetgeen aansluit bij de joodse
zienswijze dat het gedenken een
kwestie van „alle dagen" behoort te
zijn (Deut. 16:3). Daarom zou de fre
quentie van dit sacrament in onze
protestantse kerken eerder wat op
gevoerd dan verlaagd kunnen wor
den. Belangrijker dan het aantal da
gen waarop het Avondmaal gevierd
wordt, is de intentie waarmee het
gebeurt.
Rotterdam F. L. Stolk
Avondmaal
Ds. Lindeboom maakte een onjuiste
tegenstelling door te stellen, dat
men niet avondmaal moet vieren op
Goede Vrijdag, maar op Paaszon
dag. Ook merkte ds. Lindeboom op
dat de avondmaalsviering op Goede
Vrijdag een kwalijke erfenis is van
de negentiende-eeuwse theologen
die niet meer geloofden in de opstan
ding. Vraag onzerzijds: welke
opstanding bedoelt ds. Lindeboom?
Het maakt geen enkel verschil of
men het avondmaal viert op Witte
Donderdag. Goede Vrijdag of Paas
zondag. Handelingen 2 vers 46 ver
telt ons. dat de eerste christenen
voortdurend elke dag eendrachtig in
de tempel waren, het brood braken,
hun maaltijden met blijdschap en
eenvoud des harten gebruikten en zij
loofden God. De viering van het
avondmaal is de hoogste uitdruk
king van het evangelie en van het
daarin verkondigde nieuwe verbond
(Lucas 22 vers 19 en 20 en Corinthe
11 vers 24 en 25). Dr. A. de Wilde zegt
in „De Bijbel, dat moeilijke boek" op
pag. 99: „Dat nieuwe verbond is de
gemeenschap, die God en de mens
heid omvat en waarin de offervaardi
ge liefde (zie het gebroken brood, de
vergoten wijn, Christus, het Heilig
Godslam!) de toon aangeeft. Zo is
het avondmaal een flits van het ko
ninkrijk Gods".
Purmer ds. A. D. H. Huysman.
Taal van de apartheid
(slot)
Het in Zuid-Afrika gesproken Hol
lands is door Zuidafrikaanse gerefor
meerde predikanten de taal van de
apartheid genoemd. Of deze taal. als
taal. mooi en oorspronkelijk is. doet
niet ter zake. Het is de taal waarmee
de overgrote meerderheid van de
Zuidafrikaanse bevolking slechts te
maken krijgt in termen ais „voet-
sak" hoepel op), op dezelfde wijze
als Nederlanders in de Duitse bezet
tingstijd met woorden als „heraus"
te maken kregen, waardoor de Duit
se taal nog steeds niet geliefd is. Het
gaat er om dat de taal, die Afrikanen
„uitkaffert", de taal die Afrikanen
iedere dag opnieuw beledigd, niet
„afrikaans" genoemd mag worden.
Den Haag C. van Leeuwen
Magere jaren
Ton Hydra schreef over het tv-
programma „De magere jaren" dat
hij een schets miste van pogingen
om de uitzichtloosheid tegen te gaan
en dat ik de situatie niet juist ty
peerde met de opmerking-terzijde:
„De kerk heeft destijds de arbeiders
losgelaten".
Om misverstanden te voorkomen
mag ik wel even twee opmerkingen
maken. Het gesprek van Van Hillo
met mij had nu juist de opzet te
laten zien dat er toch nog hóóp is
voor haanlozen, als niet langer alleen
bepaalde mensen de dupe worden en
als de, mens niet langer alleen econo
misch meetelt.
De zijdelingse opmerking over de
kerk sloeg niet op de crisisjaren,
maar op de uittocht van arbeiders
uit de kerk die al veel eerder
plaatsvond, waarover ik schreef:
„Bij het begin van het industriële
tijdperk bleek de kerk niet in staat
te zijn op de nieuwe uitdagingen
adequaat te reageren. Het gevolg
was dat grote groepen arbeiders de
kerk verlieten. In feite was het an
dersom: de kerk heeft de arbeiders
verlaten".
Kampen O. Jager
Van een onzer verslaggevers
DELFT De hervormde kerkvoog
dij van Delft is h^ar boekje te buiten
gegaan, toen zij de organisten
opdracht gaf, in bepaalde
kerkdiensten „op hele noten" te
spelen.
De generale commissie voor de be
handeling van bezwaren en geschil
len in de hervormde kerk heeft de
organisten, die hierover en klacht
hadden ingediend, in het gelijk ge
steld. De Delftse kerkvoogdij had de
organisten opgedragen, in de
diensten, waarin gereformeerde-
bondspredikanten voorgaan, niet-
ritmisch te spelen. De generale com
missie sprak uit. dat „aan de rege
ling van taak. plichten en rechten
van de (cantor-)organist, op te ne
men in de door het college van
kerkvoogden te verstrekken aanstel
ling, de wijze van functioneren van
de (cantor-iorganist in de kerkdienst
is onttrokken."Over de vraag, of de
kerkeraad of de predikant wel het
recht heeft, de organist te verplich
ten niet-ritmisch te spelen, laat de
generale commissie zich, op formele
gronden, niet uit.
Dit is binnen korte tijd de tweede
maal, dat de hervormde kerkvoogdij
van Delft door een commissie van
bezwaren en geschillen in het onge
lijk is gesteld, in een be
voegdheidskwestie. Onlangs werd
uitgesproken, dat de kerkvoorgdij
ten onrechte een artikel van ds. R.
Zuurmond uit het kerkblad had ge
weerd.
Van een onzer verslaggevers
DRÖNTEN Ruim tweeduizend
jongeren waren op Tweede Paasdag
op de bondsdag van de christelijke
gereformeerde jongerenbond in
Drönten, waar deze keer de gemeente
centraal stond.
De jongeren van nu vormen de ge
meente van morgen. Daarom is het
erg belangrijk, dat zij, als volwaardi
ge kerkleden, meedenken over de ge
meente. zei bondsvoorzitter ds J.
Plantinga. in zijn openingswoord.
Legerpredikant ds C. Langbroek en
ds P. N. Ribbers uit Den Haag hiel
den 's morgens korte toespraken,
waarin zij op het gemeente-zijn ingin
gen. De gemeente moet licht geven,
zei ds Langbroek. Dat kan zij niet
zomaar. De dynamo moet draaien.
Een levende verhouding met de Heili
ge Geest is onmisbaar. Ook wees ds
Langbroek erop, dat je alleen met
elkaar, als gemeenschap van gelovi
gen, licht kunt geven.
Winkel
Ds Ribbers vergeleek de gemeente
met een winkel. Het is wel eens goed
voor een winkelier om tussen de men
sen voor zijn etalage te gaan staan.
Wat ziet de buitenwacht in de kerk?
Dan slaat de schrik ons vaak om het
hart. Paulus schreef de gemeente in
Thessalonica, dat hij gehoord had
van hun geloof, liefde en hoop. Dat
moet uitstralen van een gemeente.
Van twaalf tot drie uur was er keuze
uit verschillende programma's. Veel
aandacht was er voor een foto
tentoonstelling „het huis der ge
meente". een unieke verzameling van
christelijke gereformeerde kerkge
bouwen, toegelicht door architect T.
M. Bokhorst. De nog jonge studen-
tencantorij van de theologische ho
geschool te Apeldoorn liet kerkliede
ren uit de loop der eeuwen horen. Het
was de eerste maal, dat deze cantorij
optrad. Er waren nog meer koren, een
combo en ook een programma van
handenarbeid.
Haven
Voor velen was het slot van deze
bondsdag het hoogtepunt. Ditmaal
niet het gebruikelijke „slotappèl",
maar een echte eredienst, onder ver
antwoordelijkheid van de plaatselij
ke kerkeraad. Oud-legerpredikant ds
H. Toorman preekte over de gemeen
te als haven, naar aanleiding van
Johannes 20:19-23 (Jezus' verschij
ning aan zijn discipelen). Tweemaal
zegt Jezus „Vrede zij u!", eerst om de
discipelen (de gemeente) de vrede te
verkondigen, maar dan de tweede
maal om ze uit te zenden in de we
reld. De collecte, die bestemd was
voor de evangelieverkondiging in Is
raël. bracht drieduizend gulden op.
AMSTERDAM
Postbus 859.
Wibautstraat 131
Tel 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948.
Westblaak 9. Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101.
Parkstraat 22, Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3.
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel 05200-17030
door ds. G. C. Tromp
Elk jaar vieren dui
zenden christenen in Ne
derland. met vreugde en
dankbaarheid het Heilig
Avondmaal. Tal van jon
geren die op Palmzondag
belijdenis deden, ontvan
gen op Goede Vrijdag
voor het eerst aan de
avondmaalsdis brood en
wijn als tekenen van het
lichaam en bloed van de
Heer die zichzelf voor
hen gaf aan het kruis. Ve
ie hervormden (en ook
anderen) vinden het een
goede en zinvolle traditie
om juist op deze dag de
gemeenschap met Hem
en met elkaar te vieren.
Voorzover ze Trouw lezen
kwam dit Jaar een vriendelijk
emerituspredikant hen verze
keren. dat een zee van goede
bedoelingen het feit niet weg
kan wissen, dat ze daarmee
„tornen aan de eenheid van
kruis en opstanding". Het is
de moeite waard op dit. wat
profetisch aandoende, getui
genis in te gaan.
De kroongetuigen zijn voor
ds. Lindeboom de Oude Kerk
en de Reformatie. Daarin is
geen sprake geweest van een
avondmaalsviering op Goede
Vrijdag. Nu is het goed om
een open oor en een open hart
te hebben voor wat anderen
in vroeger tijden dachten en
geloofden. Wie in de traditie
der vaderen dingen vindt die
op authentieke wijze in eigen
geloof en leven kunnen funge
ren. staat in de christelijke
vrijheid die van de vaderen
over te nemen.
Maar dat wil niet zeggen, dat
zich in de kerk geen nieuwe
traditie zou mogen vormen.
Dat laatste is het geval ge
weest met de avondmaalsvie
ring op de Goede Vrijdag. Die
is in het midden van de vorige
eeuw in de hervormde kerk in
gebruik gekomen. Volgens ds
Lindeboom vanwege „de vele
predikanten uit de vorige
eeuw. die niet meer in de
opstanding geloofden en
daarom geen raad wisten met
de maaltijd, die hen in ge
meenschap zou brengen met
een levende Heer".
Laurillard
Wie zijn die „vele predikan
ten" eigenlijk? De moderne?
Ik heb veel bezwaren togen de
moderne predikanten van de
vorige eeuw. maar ik ben er
van overtuigd, dat met bo
venstaande tekening hun
geen recht wordt gedaan. Ik
zou deze bewering graag van
uit de bronnen waar gemaakt
zien. Dat zou kunnen. Er zijn
nog tal van preken en dagboe
ken van deze predikanten ons
overgeleverd.
Het is bepaald niet waar dat
hun Goede Vrijdagpreken
eindigen bij dood en graf. Dr.
E. Laurillard bekend mo
dern predikant ten tijde van
dr. A. Kuyper. en diens colle
ga in Amsterdam schreef
een bijbels dagboek getiteld
„Geen dag zonder God" In de
vierde druk daarvan geeft hij
in een Goede Vrijdagsmedita
tie als toekomstperspectief
van de gemeente: „En wij.
wij zijn dan in die hogere we
reld. waar we Jezus zullen vin
den. levend, zalig en verheer
lijkt. maar waar geen graf
meer wordt gezien." In de
daarop volgende Paasmedita-
tie noemt hij Jezus „de over
winnaar des doods in geheel
enige zin".
En bovendien... zelfs al zou de
oorsprong van de Goede Vrij-
dagsviering wat zijn aan te
merken, zou daarom het
avondmaal op die dag afge
schaft moeten worden? Het
gaat er toch om. hoe momen
teel die viering fungeert.
Het vouwen van de handen
bij het gebed fungeert onder
ons als een teken van eerbied.
Zouden we dat af moeten
schaffen, omdat oorspronke
lijk het vouwen van de han
den niet anders was dan het
leggen van een magische
knoop om de boze geesten te
bezweren?
Intussen is de belangrijkste
vraag: Hoe fungeert in onze
tijd de viering van het
avondmaal op de Goede Vrij
dag? Daarover laat ds. Linde
boom zich somber uit. Uit
gaande van de door hem ge
constateerde negatief te ach
ten stemming bij de
avondmaalsviering op Goede
Vrijdag, schrijft hij: „Laat
niemand menen, dat we hier
met een overwonnen ver
schijnsel te doen zouden heb
ben. Behalve aan de vele ge
meenteleden, die niet bij
machte zijn hier boven uit te
komen, kan men ook denken
aan tal van voorgangers, die
hun preek op Goede Vrijdag
op deze golflengte hebben af
gestemd." Persoonlijk kan ik
hierover geen oordeel geven
want de laatste dertig jaar
heb ik geen Goede Vrijdags-
preek van een ander gehoord,
omdat ik steeds in eigen of
vacante gemeenten (met
vreugde) op die dag het Heilig
Avondmaal bediende, maar
ik vrees dat niet veel predi
kanten, althans voor „tal van
voorgangers".
Tenslotte: Is het echt waar.
dat we met de viering van het
avondmaal op Goede Vrijdag
„tornen aan de eenheid van
kruis en opstanding"? Korff
zegt in zijn Christologie: „De
opstanding is de keerzijde
van het kruis." Dat zonder die
keerzijde het kruis zijn bete
kenis verliest is sinds de da
gen van Paulus in alle toon
aarden verkondigd. Wie dat
op Goede Vrijdag zou verge
ten is er naast, evenzeer als
hij er naast is die in de jubel
van Pasen zou vergeten, dat
de opstanding van Christus
de keerzijde van het kruis is
en van niets minder. Niet wie
op Goede Vrijdag avondmaal
viert tornt aan de eenheid van
kruis en opstanding, maar hij
die in zijn prediking een van
beide niet tot zijn recht laat
komen.
Voorlopig zet ik voor mezelf
achter het avondmaal op
Goede Vrijdag een uitroepte
ken, en naar ik weet
velen met mij, maar traditie
is geen wet. Wie met Pasen
avondmaal wil vieren heeft
daartoe de volle vrijheid, tra
dities mogen nooit star en on
veranderlijk zijn. Men zal
daarbij echter wijs doen te
luisteren naar héél de traditie
der christelijke kerk en zijn
voordeel kunnen doen met
wat kenners van de litur
gische traditie (als bv. ds.
Overbosch) daarover op te
merken hebben. Dan zal men
steun vinden voor de viering
van het Heilig Avondmaal
met Pasen. maar... niet zon
der meer. Voor het overige
leven we onder een wet die
der vrijheid is. en we mogen
ons in geen enkel opzicht een
slavenjuk laten opleggen. Dat
zal zeker de bedoeling van ds.
Lindeboom niet geweest zijn,
maar ik moet eerlijk zeggen,
dat zijn artikel bij mij wel een
beetje in die richting over
komt.
Ds. Tromp, hervormd pre
dikant te Amsterdam-
Watergraafsmeer, reageert
op het artikel van ds. A. M.
Lindeboom in Trouw van 14
april.
DE BIJBEL VAN KO r
Voor mij ligt de bijbel van Ko U.
heeft die twintig jaar geleden, bij 1
verlaten der school, gekregen. V
gens mij heeft hij er geen oog
geslagen want hij is vandaag a
getroffen bij een partijtje boeken
nog als nieuw. Ik vind het ook
een beetje begrijpelijk dat hij
geen oog in geslagen heeft. 1
eerste: wat moet een kind van twa
jaar met een bijbel als niema
naast hem staat? En ten tweede
digt de pagina waarop de opdrai
staat op geen enkele wijze tot lez
Er staat gewoon: Uitgereikt aan
X bij het verlaten deren
komt er een ietwat scheef stai
stempel van een Christelijke Sch
„Prinses Zus en zo" en dan het adi
En daar dan weer onder over
breedte van de hele bladzijde
zwierige handtekening, waaraan i
toegevoegd H. d. S. O ja, de dal
ontbreekt niet, net als op een
kenbrief, drie cijfertjes metstreej
ertussen. Onpersoonlijker enzak<
ker kan het allemaal niet. Een ro
ne-geschenk en daarom nog sj
splinternieuw. De snede is volkon
gaaf. Er is niet in gebladerd, er is i
in gezocht en daarom zal er wel i
over geweend en nog minder
lachen zijn. Een vreugdeloos ge
met Ko. Een koel boek, na twii
jaar. Van de hand gedaan met
andere rommel die je toch nerg
voor nodig hebt. Zo'n bijbel, d
kan ik makkelijk een half uur o
nadenken en dan passeren mij]
tientallen mogelijkheden. Zo g»
het en misschien gaat het nog|
Een bijbel bij het verlaten
school!
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Leiderdorp: A. W. J m
Knorth te Diepenveen.
Aangenomen naar Musselkanaal
P. Swets te Lelystad.
Bedankt voor Klaaswaal: G. Brfl
te 't Harde; voor Capelle a.d. IJfl
A. Vlietstra te Doornspijk;
Schoonebeek: C. van Wijngaardel
Makkum. U
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Alphen a.d. RjL
J. P. E. Verheul te Wijhe; naar Lun
ren: drs. S. de Jong, voorheen ka(
vormingspred. in Indonesië, won
de te Apeldoorn, die bedankte v
Winsum-Obergum.
Bedankt voor Woudenberg: J.
Sijtsma te Avereest.
GEREF. KERKEN (VRIJG.) ÈN
Beroepen te Rouveen: J. M. A. Glgc
neveld te Ulrum. L,
Beroepen te Damwoude: J. Wet.
rink te Nunspeet. fcl£
GEREF. GEMEENTEN Idl
Beroepen te Bodegraven: A. HofrCri
te Scheveningen.
Bedankt voor Wolphaartsdijk:fle:
Mijnders te Ridderkerk. Ige
BAPT. GEMEENTEN v'
Beroepen te Rotterdam Centrum
A. Boeschoten te ApeldoifsJ
Ds K. Dekker
Op 68-jarige leeftijd is overlederQ
gereformeerde emeritus-predik -
K. Dekker te Zuidwolde (Dr.).
stond in Molenaarsgraaf van 1936 rt,
1946 en vervolgens in Enkhuizen yy
zijn emeritaat in 1972. Van 1948,
1950 was ds Dekker legerpredik w
te
in het voormalig Oost-Indië.
Frenz en Ariztia
Twee Chileense bisschoppen. F
(luthers) en Ariztia (r.k.), zijn i
leden van het Noorse parlement v
gedragen voor de Nobelprijs voo
vrede. Zij waren de stichters vani__
interkerkelijk vredescomité, da
november van het vorig jaar doo
Chileense junta werd verboi
Frenz verblijft niet meer in Cl
omdat hij tijdens een reis door E
pa te horen kreeg, dat hij Chili
meer mocht binnenkomen.
Drs. J. Dethmers
Gistermorgen is in Semarang, li
nesië, plotseling overleden de Neéerd
landse studentenpredikant dn
Dethmers. Hij is 42 jaar gewon
Drs. Dethmers had juist een gast
het vliegveld gehaald, toen hij
troffen werd door een hartinfarc
1970 werd drs. Dethmers in dii
van de zending van de gereforrr
de kerken uitgezonden naar Ind
sië. Daarvoor was hij vijf jaar prfBr
kant geweest te Woubrugge. Rispi
in zijn studententijd was hij aqen
voor de zending, op het onderwi, ce:
cretariaat van de Nederlandse )U
dingsraad. op
Hg
jBi
VO(
BOEKAREST Twintig stud«
van het baptistenseminarie in
karest protesteren dat het peil v:
theologische opleiding te laag ii
eisen van de leiding dat zij P
Belicov en Josif Ton. twee vroe
docenten aan het seminarie tem
ten komen. De studenten aan
seminarie hebben allen eerder
ander beroep uitgeoefend alvorer^,
kiezen voor het predikantschap^
twee jaar opleiding beginnen de Q.
denten doorgaans in gemeenw
preken. De twintig vinden datl
opleiding onvoldoende is om opL
vaardbaar peil te kunnen preka
