Benoeming Hoea geeft conflict
in Chinese partijleiding aan
Communisten in
Italië willen
laatste gesprek
Roemenen wijzen
Sonnenfeldttheorie
over Oostblok af
Sterilisatie zaak van
Indiase deelstaten
26655
Hoesak behoudt greep
op Tsjecho-Slowakije
I Kissinger: VS zijn het sterkst
Moezorewa wil
in Rhodesië
één zwart blok
Goede vrijdag in Jeruzalem
geef om
ANGOLA
1
Programma voor geboortebeperking
24 april a.s. naar Den Haag
n SATERDAG f7 APRIL 1976
ROME (Reuter, UPI) De Italiaanse communisten hebben zich
B gisteren bereid verklaard tot nieuwe gesprekken met de christen-
1 democraten om te zien wat er moet worden gedaan om vervroeg-
j, de verkiezingen te voorkomen. Politieke waarnemers zijn van
i mening dat de kans heel groot is, dat Italië in juni nietttemin naar
de stembus gaat.
TROUW/KWARTET 7
De christen-democraten stelden eer
der deze week. na een bijeenkomst
van de partijtop, voor besprekingen
te houden met de socialisten en de
jmmunisten over het herstel van de
lunteenheid en over de kwestie van
ml de abortus. De leiding van de socia
listische partij heeft zich echter on
middellijk uitgesproken tegen de
"o christen-democratische voorstellen
en bepleitten vervroegde algemene
verkiezingen.
De communisten hebben zich gis-
rjl teren bereid verklaard tot besprekin-
i gen met de christen-democraten
I maar zij lieten in hun verklaring
doorschemeren dat ze de uitnodiging
van de christen-democraten om sa
men te spreken over de problemen
3 die het land teisteren, min of meer als
üj, een afleidingsmanoeuvre zien. Poli
tieke waarnemers zeiden gisteren
dan ook niet te geloven dat een ge
sprek tussen de communisten en de
christen-democraten vervroegde ver
kiezingen zou kunnen voorkomen.
Alleen wanneer de socialisten zich
tot een gesprek met de christen
democraten bereid zouden verklaren
>rié kannen verkiezingen nog voorkomen
'lil worden.
Abortus
De gematigde secretaris van de
tj( christen-democraten. Benigno Zac-
ai cagnini. heeft voor dinsdag een aan-
tal afspraken gemaakt met verte
genwoordigers van verschillende
partijen in een laatste poging verkie
zingen te voorkomen. Alleen met de
.neofascisten zal Zaccagnini geen ge-
njsprek hebben.
x Overeenstemming over het abortus
probleem. waarover op 13 juni een
referendum zal worden gehouden, zit
er echter niet in. Alle politieke partij
en in Italië bepleiten legalisering van
de abortus, behalve de christen
democraten en de neo-fascisten.
De christen-democraten willen de
abortus beperken tot die gevallen
waarin het uitdragen van de zwan
gerschap de gezondheid van de moe
der ernstig in gevaar brengt en in
(ommige gevallen van zeer moeilijke
sociale omstandigheden,
be kans dat het referendum over de
abortus zal plaats vinden is echter
ffgering. in het geval dat de Italia
an vervroegd naar de stembus gaan
m een nieuw parlement te kiezen,
ervalt het voorgenomen refe-
rndum.
e verschillende partijen hebben de
ronomische maatregelen van de
inderheidsregering van premier
Aldo Moro in twijfel getrokken. In
een poging om de waardeverminde
ring van de lire te stoppen heeft de
regering de rentestand verhoogd en
de belastingen op geïmporteerde
goederen waaronder olie, verder op
getrokken.
Politiek geweld
Italiaanse linkse stadsguerrillastrij-
ders hebben gisteren brand gesticht
la PHOENIX (Reuter) De Amerikaan
se minister van buitenlandse zaken,
Kissinger, heeft de Verenigde Staten
j'l gekenschetst als 's werelds sterkste
natie, zowel militair als economisch.
„u Volgens Kissinger dient het buiten-
[e, landse beleid der VS gegrondvest te
zijn op de overtuiging, dat zonder
Amerika's vastbeslotenheid er geen
zekerheid kan zijn, zonder Amerika's
toewijding geen vooruitgang en zon
der Amerika's voorbeeld geen vrij
heid.
y Kissingers krachtige verdediging
van president Fords buitenlandse
beleid wordt door waarnemers be
schouwd als een antwoord op een
aanval op dat beleid, die enkele we
ken geleden werd gedaan door Fords
belangrijkste republikeinse rivaal
voor de republikeinse nominatie
voor het presidentschap. Ronald
Reagan.
Reagan heeft herhaaldelijk gezegd,
dat Kissinger de VS beschouwt als
een decadent „Athene", gesteld te
genover een krachtig Sowjet
„Sparta"
in een warenhuis in Rome. De afgelo
pen maanden hebben politieke acti
visten herhaalde malen brand ge
sticht in grote bedrijven. Zo werd in
Turijn een Fiatvestiging verwoest en
in Florence een kantoor van de Ame
rikaanse oliemaatschappij Texaco.
De ondergrondse stadguerrilla-
beweging zegt een radicale herverde
ling van de door Italië geproduceer
de goederen na te streven en be
strijdt daarom de grote onderne
mingen.
Werknemers op de luchthavens van
Italië zijn akkoord gegaan met een
loonsverhoging met terugwerkende
kracht. Daarmee is een einde geko
men aan een arbeidsconflict dat al
speelde sedert 1974.
De grootste bond van luchthaven-
werkers heeft in de zestien maanden
dat de onderhandelingen geduurd
hebben regelmatig opgeroepen tot
werkonderbrekingen, waardoor Ita
liaanse vliegvelden herhaaldelijk
moesten worden gesloten.
De Italiaanse regering heeft bij de
Westduitse regering om opheldering
gevraagd over opmerkingen van de
Westduitse bondkanselier Helmut
Schmidt over de politieke situatie in
Italië. In een interview voor de tele
visie bracht Schmidt het bestuur
van de christen-democraten in Italië
in verband met het Spanje van Fran
co en het Portugal van voor de revo
lutie. Het is niet voor niets dat juist
in deze landen, waar de oude paden
vele tientallen jaren lang met geweld
zijn gevolgd, de communistische
partijen zo sterk zijn geworden.
Schmidt betwijfelde of sommige re
geringen in Europa wel in staat ge
acht moeten worden hun eigen land
te regeren.
DAR-ES-SALAAM (UPI)
Bisschop Abel Moezorewa. leider
van één van de rivaliserende vleu
gels van de Rhodesische Afrikaanse
Nationale Raad heeft gisteren ver
klaard zijn achterban te willen over
halen om zich weer te verenigen met
de vleugel van Joshua Nkomo. Moe
zorewa zei dat de kwestie van de
hereniging aan de orde zal komen
tijdens een bijeenkomst dit weekein
de in de Zambiase hoofdstad
Loesaka.
In een vraaggesprek zei de buiten
Rhodesië verblijvende Moezorewa
dat zijn aanhang tegen hereniging is
maar hij wil trachten hen ervan te
overtuigen dat alleen één zwart nati
onalistisch blok het blanke minder
heidsbewind van Ian Smith ten val
kan brengen.
BOEKAREST (ANP) De Amerikaanse ideeën over
een exclusieve invloedssfeer van de Sowjet-Unie in
Oost-Europa, afkomstig van de Amerikaanse diplo
maat Sonnenfeldt en naar hem de Sonnenfeldt-
doctrine genoemd, hebben scherpe kritiek uitgelokt in
Oost-Europa.
Christelijke pelgrims hebben gisteren in Jeruzalem de kruisiging van Jezus herdacht. Gedurende de drie middaguren
waren de grote zalen van de kerk op de Calvarieberg afgeladen met vele duizenden gelovigen. De Israëlische
veiligheidsmaatregelen voor de paasdagen zijn de strengste sinds jaren als gevolg van de Arabische onlusten van de
afgelopen weken. Tot nog toe is er geen melding gemaakt van incidenten. In totaal bezoeken 65.000 mensen Israël tijdens
de paasdagen.
ADVERTENTIE
GIRO
MONDLANE STICHTING.
NEW DELHI (Reuter, UPI, AP) De Indiase regering heeft
gisteren een programma voor geboortenbeperking aangekondigd
waarbij het aan de deelstaten wordt overgelaten of men sterilisa
tie verplicht wil stellen. De minimumleeftijd, waarop kan worden
getrouwd zal voor vrouwen op 18 jaar en voor mannen op 21 jaar
worden gebracht.
Karan Singh, de Indiase minister van
gezondheidszorg zei tijdens een be
spreking met de collega's van de 22
deelstaten dat het onderwerp van de
Op 24 april a.s. vertrekt om 07.43 uur een speciale trein van
Groningen naar Den Haag, waar in de Houtrusthallen om 13.00 uur
een manifestaie t.g.v. de 26ste herdenking van de Zuidmolukse
onafhankelijkheidsproclamatie plaatsvindt. Wij wekken u op na 25 jaar
veronachtzaming van deze bevolkingsgroep hiervoor belangstelling te
tonen door uw aanwezigheid
Het kan het begin zijn van een nieuwe start in de Moluks-Nederlandse
verhoudingen
De kosten van de treinreis (op alle tussen liggende stations wordt
gestopt) bedragen 13,50 p.p.
Aanmeldingsbon voor de treinreis op 24 april
naam
adres
woonplaats
aantal personen:
uitknippen en verzenden aan:
Stichting door de Eeuwen Trouw
Antwoordnummer 175
Groningen
ook tel. reservering: overdag 050-771431 's avonds 050-347694.
verplichte sterilisatie de algelopen
maanden publiekelijk is besproken
en dat de publieke opinie klaar is
voor strengere maatregelen op het
gebied van de gezinssamenstelling.
..Het enige probleem is dat we nog
niet genoeg medische faciliteiten
hebben om een programma voor heel
India uit te voeren".
De minister deed de suggestie om
alleen sterilisatie te verplichten als
ouders drie of meer kinderen hebben
en dat de verplichting zonder onder
scheid naar kaste, ras of geloof moet
worden gehanteerd.
De centrale regering zal. aldus Singh,
maatregelen treffen om de bevol
kingstoename in het 600 miljoen in
woners tellende India terug te bren
gen van de 2.3 procent van nu tot 1.4
procent in 1984
Roemeense diplomaten vragen zich
zelfs af hoe het mogelijk is dat derge
lijke ideeën kunnen ontstaan in Wa
shington, waar men dit jaar herdenkt
dat de Verenigde Staten twee hon
derd jaar geleden onafhankelijk
werden.
„Zou de Amerikaanse diplomaat
Sonnenfeldt Washington. Jefferson
en Adams ook geadviseerd hebben
de zaak van de onafhankelijkheid op
te geven en buitenlandse overheer
sing te aanvaarden?" zo vraagt men
zich in Roemeense diplomatieke
kringen in Den Haag af.
De Sonnenfeldt-doctrine is af
komstig van de Amerikaanse diplo
maat Helmut Sonnenfeldt op het
ogenblik werkzaam op het ministerie
van buitenlandse zaken in
Wshington. In december vorig jaar
vertelde hij Amerikaanse ambassa
deurs in Europa dat de Verenigde
Staten zich zouden moeten inzetten
voor een normalere relatie tussen de
Sowjet-Unie en de andere landen in
Oost-Europa. Hij noemde het tra
gisch dat de Sowjet-Unie in staat is
geweest haar banden met communis
tisch Europa voornamelijk te base
ren op louter militaire macht. Een
toenemend Oosteurpees nationalis
me en verzet tegen het juk van de
Sowjet-macht zou vroeg of laat tot
uitbarsting kunnen komen waardoor
een derde wereldoorlog zou worden
veroorzaakt.
Inbreuk
volgens de tekst van de toespraak
van Sonnenfeldt. welke pas onlangs
is bekendgemaakt, zou de Sowjet-
macht meer organisch moeten zijn en
niet alleen maar blijven rusten op
militaire macht alleen.
Deze visie van Sonnenveldt maakt
volgens Roemeense diplomatieke
kringen in Den Haag inbreuk op het
beginsel van onafhankelijkheid, soe
vereiniteit, gelijkheid en het niet-
inmengen in elkaar binnenlandse
aangelegenheden.
Sonnenfeldt en de Amerikaanse rege
ring hanteren hiermee weer in een aan
gepaste vorm de reactionaire theorie
van John Foster Dulles, aldus dezelfde
kringen. En hij probeert de gedachte
weer vaste voet te geven dat de wereld
tussen de grote machten verdeeld moet
worden in invloedssferen, belangenzo-
nes en geopolitieke zones. Overigens is
Sonnenfeldt in zijn visie absoluut niet
origineel. We vinden deze gedachte al
bij Metternich en Jiet Weense congres
van 1815. „En dan hebben we ook nog
hetzelfde zien gebeuren voor de Twee
de Wereldoorlog toen de wereld ook
verdeeld werd in invloedszoncs. Het
was een van de belangrijkste oorzaken
van de Tweede Wereldoorlog"
Eigen baas
Een ander vreemd idee van Sonnen
feldt vinden de Roemenen dat hij
min of meer zegt dat een politiek van
onafhankelijkheid, de wens om ei
gen baas te zijn. een gevaar voor de
vrede vormt. „Wij zouden tegen de
heer Sonnenfeldt willen zeggen dat
het werkelijke gevaar voor de vrede
een imperialistische politiek is. die
erop gericht is andere volken te over
heersen"
Deze politiek schaadt naar de me
ning van Roemeense diplomaten, de
Amerikaanse internationale betrek
kingen. Het is overigens niet de
eerste keer dat Roemenië kritiek uit
oefent op Sonnenfeldt. Eerder deze
week gebeurde het in het Roemeen
se partijblad „Scinteia". Ook in Joe
goslavië Heeft men afkeurende ge
luiden laten horen.
De Amerikaanse politiek kwam
daarbij nog begin deze maand onder
vuur van beide landen te liggen. Pre
sident Ceausescoe van Roemenië
kritiseerde de Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken Henry Kis
singer wegens zijn afwijzende hou
ding tegenover samenwerking met
de communisten. Ceausescoe. die
geen namen noemde, zei maar moei
lijk de houding van politici te kun
nen begrijpen die enerzijds voor
stander zijn van nieuwe ontwikkelin
gen in de maatschappij en de inter
nationale politiek, maar anderzijds
tegenstander zijn van deelneming
van de communisten aan de regerin
gen van bepaalde landen. Men moet
begrijpen, aldus de Roemeense pre
sident. dat er geen oplossing van de
grote vraagstukken van onze tijd
mogelijk is zonder actieve deelne
ming van de communisten.
Verdeelsleutel
Het programma omvat naast verho
ging van de huwbare leeftijd ook
handhaving van de verdeelsleutel
voor het centrale parlement en de
deelparlementen tot 2001 op het peil
van 1971 om verzwakking van de
vertegenwoordiging als gevolg van
bevolkingsafname te voorkomen.
Voorts zal ook voor de verdeling van
de overheidsgelden de huidige ver
deelsleutel worden gehandhaafd en
zullen personen, die zich vrijwillig
laten steriliseren daarvoor een belo
ning in geld krijgen.
Singh ging in zijn toespraak ook in
op de kritiek, die er in het Westen is
op het verplichte karakter van de
sterilisatie in India. „Eerst verwijten
ze ons dat we ons voortplanten als
konijnen en nu weer voor het opstel
len van strenge regels voor de bevol
kingsbeperking. Het enige dat we wil
len is een menselijke methode voor
die beperking en daarbij de
denkbeelden van de mensen wij
zigen."
PRAAG (Reuter, UPI) De positie van Hoesak, de leider van de
Tsjechoslowaakse communistische partij, is onaangetast ge
bleken op de laatste dag van het congres van de partij. Gisteren
werd hij herkozen als secretaris-generaal.
Enige tijd geleden was het nog onze
ker in welke mate dogmatische
krachten in Tsjecho-Slowakije de po
sitie van de 63-jarige partijleider zou
den kunnen verzwakken. Tijdens het
congres is gebleken dat de linker- en
rechtervleugel van de partij kenne
lijk een compromis hebben gesloten.
Dit komt de positie van Hoesak, die
een pragmaticus is. ten goede
Hoesak heeft in zijn rede tot het
congres een tamelijk verzoenende
houding aangenomen. Wel verklaar
de hij dat er geen sprake zal zijn van
een terugkeer tot de Praagse lente,
die hij veroordeelde als contra
revolutionair. Hij liet de deur echter
open voor vroegere partijleden die
om hun steun aan de politiek van de
vroegere partijleider Doebtsjek uit
de partij waren gezet.
Hoesak verklaarde: „Degenen die
geen actieve vertegenwoordigers wa
ren van het rechtse opportunisme en
de huidige koers van de partij steu
nen zullen weer toegelaten kunnen
worden als lid van de partij, op basis
van individuele beoordeling van elk
geval."
Oud-president Loedvic Swoboda is
verdwenen uit het presidium van de
communistische partij. Dit was de
enige en niet onverwachte wijziging
die aan het slot van het partijcongres
in Praag werd bekend gemaakt. We
gens zijn slechts gezondheidstoe
stand was het lidmaatschap van
Swoboda, die ten tijde van Doebtsjek
grote populariteit genoot, al lange
tijd een formaliteit. Sedert mei vorig
jaar is Hoesak niet alleen partijleider
maar ook president van Tsjecho-
Slowakije.
door Victor Zorza
eB Er ontbreekt wat bij alle scheldkannonades op de bijeenkomsten in China waar het handjevol
JJmensen dat verantwoordelijk was voor de jongste rellen in Peking, wordt veroordeeld. In geen
enkele van die redevoeringen wordt wat gezegd over de identiteit van de mensen die achter de
iiéongeregeldheden zitten,
ati
as Toch is het hen gelukt om, volgens de
officiële cijfers, honderdduizend
w mensen op de been te krijgen. Vol-
Tu Kens schattingen van buitenlanders
In Peking waren het er niet meer dan
dertigduizend en zulke tellingen lij
den eerder aan overschatting dan
aan onderschatting. Waarom maakt
Peking het zelf „erger" dan het is
door voor te geven dat er meer men-
*en op de been waren dan in werke
lijkheid het geval was.
Dat handjevol dat volgens de officië
le verklaringen de hele zaak op poten
heeft gezet en honderdduizend men
sen op het Tien-An-Menpiein (het
plein van de hemelse vrede, in het
centrum van Peking) wist te krijgen
moet heel dicht onder de partijtop
zitten, als het er niet bij hoort. Offici
éél wordt ook gezegd dat het meren
deel van de honderdduizend betogers
voorbijgangers waren en dat kan
voor een klein deel wel opgaan. Maar
het is niet voor te stellen dat het
leeuwendeel van de menigte spon
taan aan de demonstratie is gaan
Ij manier waarop de hele zaak door de deelnemen. Daarvoor is de hele
Misschien is er iets af te leiden uit de
Propaganda-machine in Peking naar
'oren is gebracht. Teng Hsiao-ping.
W voormalige vice-premier die de
d macht van partijleider Mao Tse-
I |oeng zou willen hebben overnemen
t k het belangrijkste doelwit van alle
d •anvallen. „We moeten de rekening
'ereffenen met Tengs reactionaire
stadssamenleving in China met een
controle die zich uitstrekt van de
woning tot het werk en van de straat
tot het gezin, te strak georganiseerd.
Bovendien hebben politie en militai
ren die in grote getale aanwezig wa
ren niet ingegrepen. Zij beperkten
d ®isdaden". is het parool. Maar ook zich ertoe te voorkomen dat de beto-
*ordt gezegd dat de tegen de revolu-
|*e gerichte misdaden van het
It handjevol klasse vijanden aan de
haak moet worden gesteld.
ging uitdijde tot buiten het plein. Dat
wekte de indruk alsof een bescheiden
demonstratie wel als iets goeds ge
zien werd. We weten dat de beslissing
over de benoeming van een nieuwe
premier al veel eerder had moeten
worden genomen. Er moet hevige
spanning binnen de partijleiding zijn
geweest over de vraag of Hoea Koeo-
feng, de minister van openbare veilig
heid, die tot waarnemend eerste mi
nister was benoemd, definitief die
post zou gaan innemen.
De druk kan van verschillende kan
ten zijn gekomen.
Twee interpretaties
De radicalen die het terzijde schui
ven van Teng hebben bewerkstelligd
zouden geprobeerd hebben ook
Hoea aan de kant te zetten, die nauw
met Teng heeft samengewerkt in een
gematigde politiek. De gematigden,
van wie verschillenden machtsposi
ties met de radicalen in de partijlei
ding delen, wilden Hoea daarente
gen benoemd zien zodat hij zijn ge
matigde beleid zou kunnen voortzet
ten. Ook het leger stond dat voor en
zou daarom een voorstander zijn ge
weest van benoeming van Hoea tot
eerste minister.
De matiging die leger en politie heb
ben betracht bij de betogingen kun
nen er op wijzen dat de demonstra
ties door de gematigden in scène zijn
gezet om Hoea in het zadel te helpen.
Het doel van de betogingen zou dan
kunnen zijn de partijleiding op te
schrikken en te dwingen een snelle
beslissing te nemen. Een snelle be
slissing onder druk der gebeurtenis
sen en de dreiging van verdere ver
spreiding van rellen en onrust zou
dan in het voordeel zijn van de kan
didaat die minister van openbare
veiligheid is geweest - Hoea.
Maar dezelfde argumenten zouden
ook kunnen worden gebruikt om het
tegendeel te bewijzen. Het feit dat er
ongeregeldheden konden ontstaan
en dat leger en politiek niet konden
of wilden ingrijpen kan door de rea-
dicalen worden gebruikt om te stel
len dat Hoea niet de juiste man is.
Hij was immers uiteindelijk ver
antwoordelijk. Omdat de betogin
gen in eerste instantie bedoeld wa
ren als steun aan de overleden Tsjoe
En-lai en omdat Hoea vereenzelvigd
wordt met de gematigde politiek kan
hij verantwoordelijk worden gesteld
door de radicalen die probeerden
hem weg te krijgen.
Dat Hoea tijdens de roerige dagen
van waarnemend eerste minister uit
eindelijk toch tot vaste premier werd
benoemd helpt ons weinig bij de
keuze tussen de beide interpretaties.
Zelfs als niet de gematigden, maar
de radicalen de gebeurtenissen in
scène hebben gezet, en dan om Hoea
weg te krijgen, bestaat de mogelijk
heid dat Hoea hen een slag voor is
geweest; hij kan zijn collega's in de
leiding ervan overtuigd hebben dat
er op dat moment een sterke man
nodig was en dat hij die sterke man
Angstig compromis
Hoewel er op het ogenblik weinig
duidelijkheid is, staat vast de de
officiële verklaringen te veel onver
klaard laten. Als de vreemde stilte
over de identiteit van het „handje
vol" mensen dat achter de ongere
geldheden zou hebben gezeten
voortduurt, mag worden aangeno
men dat dat „handjevol" nog steeds
de leiding en haar tegenstanders om
vat, en dat de conflicten nog groot
genoeg zijn voor de politieke strijd
om de opvolging van partijvoorzitter
Mao Tse-toeng. Als óf de radicalen óf
de gematigden hadden overheerst
was het mogelijk geweest voor de
sterkste groep de namen van haar
tegenstanders te noemen, ze te ver
oordelen en ze aan de dijk te zetten.
De benoeming van Hoea. die op het
eerste gezicht een vastbesloten actie
van een eensgezind leiderschap lijkt,
is waarschijnlijk veel meer een ang
stig compromis van een leiding die
innerlijk erg verdeeld is.
Ter nagedachtenis van de overleden Chinese premier Tsjoe En-lai
werden bloemen metershoog rond het monument van de volkshel
den op het Tien-An-Menplein gelegd. Chinese militairen haalden
het eerbetoon weg wat de aanleiding was voor de ongeregeldheden.
