jleesterlijke lozaïek van Ame Prachtige thriller Film met vijf Oscars Mat Nederlands Vierluik LMPREMIERES VAN DEZE WEEK Komedianten in de clinch Voor't jonge volkje ilongaties reprises -tdsruimten voor ims ingericht ^rijkssubsidie Rode Kruis stuurt magere melkpoeder naar Mauretanië i 16 APRIL 1976 BINNENLAND TROUW/KWARTET 9 omcdianten. Meesterlijk epos van Theo Angelopou- een bewogen tijdvak van de lenis. 17 t.e.m. 19 april in Arnhem. Film van Claude Chabrol Vi archie. De gehele week in -a 2, Tilburg. (Ie du Jeu. Prachtige zeden- ie uit 1939 van Jean Renoir. Ipele week in Filmhuis Rotter- n van 15 t.e.m. 17 april in De ,Jdans, Eindhoven. [put der Aarde. Sterk sociaal igeerde film van Herbert Bi- over een staking in Nieuw 20 april Filmhuis Hoofd- 21 april De Krabbedans en is Velsen. Documentaire van Ro- amer over Amerika's verlo- etieratie. De gehele week in is 't Hoogt. Utrecht, iong. Fascinerende film van trite Duras over liefde en ko- 17 april Filmhuis Nij- iberflöte. Charmante verfil- Mozart's opera door Ing- •rgman. De gehele week in in. Amsterdam, lefre de Adèle H. Tedere film ngois Truffaut over de lief- Victor Hugo's dochter. De week in Alhambra. lam. Boulevard. Klassieke Holly- lidlm van Billy Wilder. De ge- k in Studio. Delft. Dielman. Experimentele j Én Chantal Akerman over alkgen uit het leven van een 17 april Zienema Oktopus, li^dam; 21 en 22 april De Krab- Eindhoven. e iville is gewoon een film, jreligie", merkte de „New l Times" enigszins spot- ï«op naar aanleiding van "^verminderde aandacht Robert Altman's film van merendeels jonge ikaanse intellectuelen, etm heeft „Nashville" Obsederend effect op het rfend deel van vele naties? Ju kunnen zeggen: „Om- Jet een meesterwerk is", gj meesterwerken krijgen lang niet altijd wat ze cfcnen. Laten we eens gaan n naar mogelijke rede- oor Nashville's succes. In Jste plaats is er bijzonder ^an af te zien. De film, die was gepland als een moetshow van acht uur, Ta werd teruggebracht flrie-en-een-half uur en Dtte (onder protest van (gisseur) werd versneden »en hapklare brok van Juur en veertig minuten, vier-en-twintig hoofdfi- l. Soms komen ze teza- soms lopen hun wegen n, ze kunnen in die korte De tijds natuurlijk ts fragmentarisch wor- jeschetst, maar ze krijgen fllemaal een achtergrond mee. En omdat ze ons aan gaan, omdat we ons bij hun lot betrokken voelen, spannen we ons in om ze te volgen. Wie is belangrijk en wie niet, wie leidt de verbeelding op het juiste en wie op het valse spoor? „Nashville", die door Altman zelf een „metafoor van Amerika" is genoemd en werd vergeleken met Fellini's „Amarcord" is onder andere ook een thriller. Immers: tot het eind toe blijft het onzeker uit wiens geweer het schot komt dat een der hoofdperso nen velt. Het schot zelf komt trouwens ook geheel onver wacht. Bovendien is het een science fiction-film. Ook al speelt hij in de zeer nabije toekomst, deze korte spanne tijds geeft Altman de gelegen heid een politiek element in te voeren, de imaginaire cam pagne van ene Hal Philip Wal ker, die via een luidspreker banaliteiten spuit als: „Vindt u ook dat kerstmis naar si naasappels ruikt?" Geen satire Altman, die zeven jaar geleden be roemd werd met zijn bizarre oor- logscomedie „M.A.S.H." heeft in zijn volgende films („Brewster McCloud;" „McGabe and Mrs Mil ler"; „The long goodbye"; „Thieves like us"; California Split") bewezen dat het hem erom te doen is Ameri ka te kijk te zetten door middel van een dwars gebruik van stereotiepe middelen. Zo blijft in „McGabe and Mrs Miller", om een voorbeeld te noemen, de mise-en-scène van de pionierstijd gehandhaafd, maar de mythe wordt tot de grond toe afge broken. In „Nashville", geheel gesi tueerd in de gelijknamige stad in Tennessee, het Mekka van de country-music, dat vroeger vanwe ge zijn imitatie-Griekse tempel het „Athene van het Zuiden" werd ge noemd. past hij dit procédé toe op de „grote Amerikaanse droom", het fabeltje dat een ieder die iets berei ken wil ook iets bereiken kan. De figuren zijn voortdurend koortsach tig op weg en maken niettemin pas sen op de plaats. Alles is in bewe ging, niets beweegt. Toch is de film geen satire, hoezeer dat ook voor de 1 hand zou hebben gelegen. Bij tijd en wijle lijkt Altman vertederd door de onverminderde ijver van zijn personages, door de hartstocht die hen drijft naar een ongewis, onwe zenlijk en misschien fataal doel. De ze identificatie, die zowel van de toeschouwers als de acteurs wordt geëist (zij hebben voor een groot deel hun eigen liedjes gemaakt on der het motto dat country-music en politiek de zaak van iedereen is) versterkt in niet geringe mate de fascinerende uitwerking van de film. Ook zijn de figuren niet sta tisch (een voorwaarde voor een ech- Ronec Blakley en Henry Gibson in N te satire) maar veranderlijk in hun karakter en gedragingen. Zo zwelgt Linnea, de blanke leading lady van een zwarte gospel groep, die wij door haar relatie met haar doofstomme kinderen steeds geas socieerd hebben met echte emoties, opeens in verhalen van gruwelijke ziektegeschiedenissen en verkeers ongelukken. een sinister trekje dat haar een nieuwe dimensie bezorgt. De meest karikaturale figuur is Opal, een Engelse journaliste van de BBC. die bij haar beschrijving van Amerikaanse fenomenen het ene hysterische cliché op het ande re stapelt. Tegenover haar staat Mr. Green, een gewone, naïeve man, die best bereid is het spektakel om hem heen zowel te bewonderen als te aanvaarden, terwijl zijn vrouw ster vende is. Leitmotiv Koning en koningin van de scène zijn Haven Hamilton, een krielhaan in een wit cowboypak vol parmanti ge zelfverzekerdheid, die met zijn song „we must be doin' something right to last 200 years" het Leitmo tiv van de film aangeeft en de labie le Barbara Jean, die telkens instort tijdens haar optreden, waarbij men ook weer niet weet of het aan haar eigen zenuwstelsel ligt of aan haar man. Nu ja. zo kunnen we nog wel kolommen doorgaan met beschrij ven en we komen nergens, want „Nashville" is wel gewoon een film. maar geen gewone film. Als je niet oppast grijpt hij Je vast en je komt niet zo gauw weer vrij. Een zeer Amerikaanse film is het, een mo zaïek van een typisch landschap, bevolkt met typische landgenoten. Soms lijkt hij op een documentaire, maar Altman heeft onmiskenbaar zijn eigen Nashville geschapen en een surrealistische toets inge bouwd. die hem de kracht geeft van een parabel. Neem het einde: na het fatale schot grijpt een tot dusver vergeefs naar roem hijgend meisje, een „hilbilly" van een afgelegen boerderij, de microfoon en weet het publiek te kalmeren met het lied „It don't worry me." Het lijkt een ode op de Amerikaanse taaiheid en het vermogen om alle moeilijkheden de baas te worden, maar het heeft een ondertoon van wanhoop, van „flui ten in het donker", van dom onbe grip ook. Altman heeft zijn acteurs een grote improvisatie-marge gela ten. maar „Nashville" stoelt op een stevige onderbouw, een ijzersterk idee. Het lijkt alsof hij chaos schept om er dan orde in te brengen. Om die orde te onderkennen, het idee op het spoor te komen en ook om de figuren op hun dramatische waarde te leren schatten is het dienstig „Nashville" minstens tweemaal te gaan zien. Dat is geen verloren tijd. het gaat hier om een van de groot ste films van ons tijdvak. Amsterdam-Tuschinski 2 en Al hambra 2, 14 jr. AG Amsterdam, Rotter- in Haag en Utrecht krijgen een bescheiden subsidie lden om gebedsruimtes islims in te richten. Volgend It het rijk 130.000 gulden be- "r voor dergelijke ruimtes el- iet land. De bijdrage is be- oor kleine accommodaties atig gebruikt worden voor ijkse en vrijdagse gebedsbij- iten. Van Doorn die tot de subsi besloten, verwacht dat ge- werkgevers en de moslims ieens voor een bijdrage zul- :n. Het besluit tot subsidië- [enomen omdat de moslims buitenlandse werknemers iluiting kunnen vinden bij •land bestaande religieuze ingen. De Islam neemt voor is een zo belangrijke plaats t aspect van hun culturele It in stand moet blijven, al- nister. ÉAG Minister Boersma vandaag voor ruim een »r Insraël. Op uitnodiging sraelische regering zal hij op de hoogte stellen van idsklimaat en de ar- tandigheden. Hij zal onder prekingen voeren met de minister van arbeid, met n en bestuurders van in- en van de vakbeweging, ij een werkplaats voor ge- ten bezoeken. De minister 25 april terug. Als je nu nog een spionnenfllm wilt maken die niet vervalt In een van de uitgebleekte schablones moet je wel van goeden huize komen. Sid ney Pollack heeft zo n achtergrond (dat bewees hij onder andere met „Jeremiah Jones") en zijn „Drie da gen van de Condor" is dan ook een juweel in zijn soort. Of gewoon een juweel. Zijn held, met de codenaam ..Con dor'" is een klein radertje in de CIA- machine en zijn ongeluk is. dat hij toevallig een bepaald netwerk ont dekt. een CIA in de CIA. Als hij nietsvermoedend terugkomt van broodjeshalen vindt hij zijn hele afdeling, gecamoufleerd als literair researchcentrum uitgeroeid. Wij. de toeschouwers, zien met wat voor ijzige onverschilligheid die uitroei ing plaats vindt en Pollack weet daarbij zoveel mededogen voor de slachtoffers over te brengen dat het ons koud wordt om het hart. Condor vlucht maar hij weet niet voor wie. Hij wordt door onbeken den. maar ook door zijn eigen men sen belaagd en beschoten en de angst scherpt zijn zintuigen. Hij ontvoert een meisje, een fotografe van barre, eenzame landschappen in november. Zij helpt hem eerst onder dwang, daarna vrijwillig en hun korte liefdesgeschiedenis is ontroerend, hetgeen een wonder mag heten bij een zo afgezaagd onderwerp. De film heeft een ij zingwekkend slot; Er zitten drie prachtige rollen in, van Robert Redford, Max von Sydow en Faye Dunaway. Redford is de Con dor: menselijk, intelligent, gevoelig, bijna kinderlijk. Max von Sydow zijn tegenpool: de koude, kalme huurmoordenaar die een vreemde waardigheid bezit. En Faye Duna way het meisje vreemd, ongeluk kig, lief. volkomen geloofwaardig. Iemand die van film houdt mag „Drie dagen van de Condor" niet missen. Amsterdam-Tuschinski I; Den Haag- Metropole; Rotterdam-Cineac A.D.: Arnhem-Rembrandt; Eindhoven- Chicago; Den Bosch-Euro 2; Utrecht- Rembrandt I, 18 jr. Een prachtig brok toneel wordt er weggegeven in „The Sunshine Boys" van Herbert Ross. zeer dui delijk gebaseerd op het Broadway- stuk van successchrijver Neil Si mon. Willy Clark en Al Lewis zijn twee oude heren, die tezamen tién tallen jaren lang een ijzersterke vaudeville-act op de planken heb ben gezet, maar elkaar in 't gewone leven niet kunnen zetten. Al heeft aan de samenwerking dan ook een eind gemaakt en dat neemt Willy hem lange tijd later nog steeds kwa lijk, hoewel hij tegelijkertijd met afgrijzen terugdenkt aan zijn partner's gewoonte om hem met een harde vinger in de borst te porren en speeksel in het gezicht te blazen. Wanneer Willy's neef. die als zijn impresario fungeert, het oude paar met hun oude sketch een tele visie-optreden bezorgt, is de boot eerst recht aan. Alle irritaties ste ken de kop weer op. want de een is een bedaagde bohemlen die in een hol van een hotelkamer huist en de ander een keurig baasje, dat geen stofje op zijn handschoen duldt; de een verandert zonder meer de tekst waardoor het gehele samenspel in 't ongerede raakt en de ander port en spuwt met jeugdig elan. Het grootste deel van de film gaat over dat optreden en de repetities die eraan vooraf gaan en Walter Matthau (Willy) en George Bums (Al) zorgen er met hun formidabele acteer-talent voor dat het een ver- Jack Nicholson in „One flew over the cuckoo's nest" Volgens Jack Nicholson zelf zou el ke Hollywood-producent zich ge lukkig prijzen als hij een film mocht maken waarin de topacteur twee uur lang als doofstomme oude bes in een hoekje zat. Misschien is het nog waar ook, want Nicholson's ster is na zijn opvallende bijrol in „Easy Rider" (1969) pijlsnel omhoogge- schoten. In „One flew over the Kuc- koosnest", de met vijf Oscars on derscheiden film van de in Holly wood werkende Tsjech Mllos For- man („De liefde van een Blondje". „Het feest van de brandweer". „Ta king Off"), gebaseerd op het boek van Ken Kensey. zit hij overigens niet in een hoekje, hij schreeuwt, vuurt aan en rebelleert tot hij door een hersenoperatie buiten werking wordt gesteld. Als tuchthuisboef heeft hij zich in de gesloten afdeling van een krankzinnigengesticht ge simuleerd omdat hij dacht dat het daar beter was, nu voert hij de pauenten aan in een opsiana tegen de koude terreur van zuster Ratched, die in de inrichting geheel de dienst uitmaakt. Inplaats van kalmerende muziek wil hij televisie kijken, inplaats van pillen een boot tocht, tenslotte arrangeert hij een wilde orgie met drank en vrouwen, vliegt zuster Ratched naar de keel en wordt weggevoerd naar „boven". Geheel gebroken komt hij terug en een doofstommetje spelende Indi aanse Chief doodt hem uit medede- lijden voor hij de inrichting ont vlucht. Hij en niet Nicholson ont komt aan het koekoeksnest. Zoet houden In de film is heel wat aanklacht verwerkt tegen het regiem in een krankzinnigengesticht, waar niet wordt genezen doch zoet gehouden, waar voortdurend de electroshock dreigt en starre regels dienen als onderdrukkingsmechanisme. For- man laat al die dingen wel zien, maar hij simplificeert en emotiona- liseert dermate, dat de problemen nooit echt bewust worden en een normale schurk, die het rauwe le ven propageert, kan gelden als een aanvaardbaar alternatief voor de gehele psychologie, van Freud tot Laing. „One flew over the Kuckoos- nest" loopt als een goed geoliede machine en is zo koud als een kik ker. Er zal waarschijnlijk heel wat bij afgelachen worden want de ene grap volgt op de andere, en de krankzinnigen (de film is voor het grootste deel in een echte inrichting opgenomen) zorgen voor uitsteken de figuratie De acteurs passen zich voortreffelijk aan en Nicholson speelt een paraderol die slecht past in een film met zo'n onderwerp en entourage. Amsterdam—Alhambra Ien Nögge- rath; Rotterdam—Thalia; Utrecht—Rembrandt 2+3, 18 jr. Scène uit Alice in Wonderland Het is een wet van Meden en Per zen. dat in vakantietijd oude Walt Disney-films van de plank worden gehaald. Ze doen het nog best. de firma is en blijft een goudmijn. Wie goede herinneringen heeft aan Dis ney's natuurfilms („De Woestijn leeft' is de bekendste, maar er zijn er veel meer) kan zijn hart ophalen aan „Het allerbeste van Walt Dis ney's levensechte avonturen", een compilatiefilm vol nijvere bevers, brutale grondeekhoorns, grappige beren, sierlijke vogels en wat niet al. Ze doen allemaal net als mensen en zo nu en dan wordt er eens een opgegeten, maar 't blijft een uitzon dering en er komt niet of nauwelijks bloed aan te pas. Best aardig, voor het hele gezin. „Alice in Wonderland" stamt uit het begin van de jaren vijftig en heeft nog niets van zijn aantrek kingskracht verloren. Natuurlijk is het boek van Lewis Carroll beter, maar het is een wonder wat Disney ervan heeft weten te maken. Vooral met de rups. de boze bloemen en de mannetjes Twiedeldie en Twledel- dom is het aangenaam de kennis making te vernieuwen. De film wordt in het Nederlands gesproken onder regie van Cruys Voorbergh, zodat oudere kijkers aan het namen raden kunnen slaan. Een pluim voor de (onbekende) vertaler, die de moeilijke versjes uitstekend in het Nederlands omzette. Het allerbeste van Walt Disney's le vensechte avonturen: Amsterdam- City; Den Haag-Asta; Rotterdam- Lumière, a.l. Aliae in Wonderland: Amsterdam- Citrcac Reguliersbreestr.; Den Haag-Cineac Buitenhof; Rotter dam-Cineac N.R.C., a.l. Walter Matthau en George Burns in „The Sunshine Boys" rukkelijk gebeuren wordt. Ook Ri chard Benjamin, de neef, die als een bezorgde kloek om het tweetal heendwarrelt, draagt zijn steentje bij aan het succes. Er zit wel een greintje tragiek in „The Sunshine Boys", maar Neil Simon is zo'n ge routineerd blijspel-maker dat hij zelfs aan een hartaanval nog de nodige humor weet te ontwringen. Een fijne film is het. vakkundig en zonder pretenties gemaakt. Amsterdam, Leidsepleinth., a.l. Overleden Op 56-jarige leeftijd is plotseling overleden de heer H. War ners, burgemeester van Anna Pau- lowna. De heer Warners, die tot 1967 burgemeester van Oudendijk ge weest. is was lid van de PvdA. Hij was getrouwd en had drie kinderen. Rechterlijke macht Tot raadsheer bij het Amsterdamse gerechtshof is benoemd mr J. Ch. Weisz, advocaat en procureur in Amsterdam en rech- ter-plaatsvervanger bij de rechtbank in Amsterdam. Prijs De dr J. A. W. van Loonprijs is door de Nederlandse vereniging van orthodontische studie toege kend aan mej. dr M. de Boer. lector in de preventieve orthodontie aan de tandheelkundige faculteit in Utrecht. De prijs, die eenmaal per drie jaar toegekend wordt, wordt verleend op grond van wetenschap pelijke publikaties. Fellowship De Amerikaanse aca demie voor lichamelijke opvoeding heeft prof. dr K. Rljsdorp, bijzonder hoogleraar in de wetenschap der li chamelijke opvoeding en directeur van het gymnologisch instituut aan de rijksuniversiteit te Utrecht de on derscheiding „Fellowship" toege kend op grond van zijn wetenschap pelijke publikaties. De academie is een gezelschap van we tenschapsmensen op het gebied van lichamelijke, gezondheids- en recre atie-opvoeding. Van een verslaggever DEN HAAG Het Nederlandse Rode Kruis heeft gisteren per schip tien ton magere meidpoeder (met een waarde van ongeveer 15.000 gul den) naar de Afrikaanse staat Mau retanië gestuurd. De poeder is be stemd voor de slachtoffers van de aanhoudende droogte in dat land. De nationale Rode Halve Maanver- eniging van Mauretanië deed on langs via de Liga van Rode Kruisver enigingen in Genève een beroep op de zusterverenigingen bij te sprin gen in de hulp aan de tienduizenden slachtoffers. Robert Redford en Faye Dunaway in „Drie dagen van de Condor" r W. Wielek-Berg Producent Matthijs van Heyningen heeft het aangedurfd om de origine le formule van de uitstekende „Zwaarmoedige Verhalen voor bij de centrale verwarming" (vier korte films van vier verschillende regis seurs die tezamen één filmverto ning vormen) te herhalen met „Alle dagen Feest." Vormden in „Zwaar moedige verhalen" vertellingen van Heere Heeresma de basis, in „Alle dagen feest" werd werk van Remco Cam pert verfilmd. De werkwijze was overigens niet geheel gelijk: „Zwaarmoedige verhalen" bestond uit vier afzonderlijke verhalen, „Al le dagen feest" is samengesteld uit episoden uit het leven van één hoofdpersoon. Wessel Franken (in alle vier films gespeeld door Peter Faber) en ook diens vriend Willem (Hans Man in 't Veld) komt telkens terug. Maar het procédé van de vier regisseurs is gebleven. Die regis seurs zijn, in chronologische volgor de: Ate de Jong, Orlow Seunke, Otto Jongerius en Paul de Lussa- net. Ate de Jong had het in zijn titelfilmpje „Alle dagen feest" misschien het moeilijkst, want hij moest het alleen en uitsluitend van de sfeer hebben. Wessel Franken, zojuist met een kater teruggekeerd uit Parijs, valt in Amsterdam van het ene feest in het andere maar blijft in wezen even afzijdig als hij altijd is geweest en zijn pcging om zich in de liefde te storten is eer farce. Het tweede deel „Een ellendi Hans Man in 't Veld en Peter Faber in „Alle dagen feest". ge nietsnut" heeft een veel duidelij ker intrige: Wessel is verstrikt in de netten van een zwangere vrouw die hem de commercie in wil drijven, doch hij ontsnapt, het vuige geld wordt verscheurd. In de derde epi sode „Hoe ik mijn verjaardag vier de" is hij goed bij kas doch ongeluk kig. Hij jaagt zijn verjaardag na die iedereen heeft vergeten (maar is hij eigenlijk wel jarig?) en in de vierde „Op reis" schudt hij de hele boel van zich af en gaat met zijn vaste vriend Willem op reis. Wat men in alle vier delen van „AUe dagen Feest" node mist. is de me lancholie die bij Campert niet opdringerig, maar wel voortdurend aanwezig is. In „Hoe ik mijn ver jaardag vierde" wordt wel voortdu- tend over eenzaamheid en isole ment gepraat, maar het gevoel komt geen ogenblik over. Daarom is dat deel het slechtste van de vier, op de voet gevolgd door „Op Reis", want daarin doet Wessel Franken zich kennen als een treiterig Pietje Bell, uitermate kinderachtig bezig op het Vlaamse platteland. In het eerste filmpje, „Alle dagen feest", dat aardige momenten heeft, mist men node de tijdsbepaling: hoe kan men de sfeer proeven als men niet weet wanneer het grauwe feestgedruis zich afspeelt? Soms denk je aan de jaren vijftig, soms aan de jaren zestig, maar de kleren zijn van nu. Alles wordt daardoor vrijblijvend en zweverig. De beste episode is „Een ellendige nietsnut" (met een prachtig rolletje van Loudi Nijhoff) ook al treden de vertegen woordigers van de commercie er wel erg nadrukkelijk in op. Alle vier episoden laten een nogal matte in druk achter. Dat ligt zeker niet aan Peter Faber (een prachtig filmac teur) maar wel aan de tekst die hem in de mond wordt gelegd. Campert mag dan een meester zijn van het understatement, hij produceert toch schrijftaal en de scenario schrijvers zijn in hun taak schrome lijk tekort geschoten door die niet om te zetten in spreektaal. Wessel's monologen maken daardoor een zeer kunstmatige indruk. En de fi guur van Willem had ook wel eens wat beter uitgewerkt kunnen wor den. Hij heeft een spiegelfunctie, dat is waar, maar in dit vierluik is hij zo schimmig en vaag dat je hem net zo goed kunt missen. Amsterdam-City 2 en The Movies; Groningen-CHy 1; Rotterdam- Lu mie re 2; Den Haag-Odeon 2.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 9