Tsjechische kerk houdt
Nieuwe Oriëntatie vast
sa
AMRO-bank en wereldraad
H
Baptisten spraken met
Russische minister
Geref. synode maakt
nogmaals standpunt
over abortus bekend
Vandaag
Tegen wil van de staat in
Onze adressen:
Ook in Den Haag
noodgemeente'
Humanisten contra
r.k sex-verklaring
VOORBIJGANGERS
VRIJDAG 2 APRIL 1976
KERK - BINNENLAND
TROUW/KWARTET 2
Van een medewerker
De Tsjechoslowaakse staat is er tijdens de laatst gehouden synodevergadering van de Tsjechische
evangelische broederkerk niet in geslaagd, de afgezette predikanten van de „nieuwe oriëntatie" nog
verder van deze kerk te isoleren. Op de synodevergadering heerste een sfeer van openheid en
broederschap en in de slotverklaring werd een broederlijke groet aan de afgezette dominees
opgenomen.
Nieuwe oriëntatie was een groep
evangelische broeders, die in de jaren
zestig streefde naar een eigen beleid
van de kerk, los van allerlei staats
invloeden. De groep kreeg het na de
afzetting van de regering Dubcek
zwaar te verduren Het werd de groep
aangerekend dat zij na de destalini
satie in 1963 het gesprek tussen chris
tenen en marxisten bevorderde
Deze activiteiten moest de groep na
de val van Dubcek in 1968 stopzetten
De staat maakte bij haar pressie ge
bruik van verschillen binnen de kerk
tussen gematigden en aanhangers
van de ..nieuwe oriëntatie", verschil
len die door de staat zelf gecreëerd
werden.
In 1971 kreeg de ..nieuwe oriëntatie"
het op de synode zwaar te verduren
Enkele van haar predikanten waren
inmiddels door de staat uit hun ambt
gezet. (De staat benoemt en betaalt
de predikanten, naast het beroep
door de plaatselijke gemeente). Toen
de predikantenbond bleef weigeren
de afgezette predikanten te royeren,
werd deze bond door de staat opgehe
ven. wat weer spanningen met gema
tigden binnen de kerk veroorzaakte
Oproep
Op de synodevergadering van 1973
spitste het probleem zich verder toe.
De staat eiste intrekking van „de
oproep aan het volk" van 1969. waar
in de kerk trouw aan de destalinisa
tie uitsprak. Het debat werd gevoerd
in aanwezigheid van officiële rege
ringsvertegenwoordigers Als
compromis werd bereikt: dat de kerk
in elke situatie een passend woord
moet spreken, wat in 1969 was ge
beurd. De staat was hier niet tevre
den mee en richtte haar aanval op de
predikanten van de ..nieuwe oriënta
tie". Onder hevige druk van de partij
probeerde de kerkleiding de afgezet
te predikanten te bewegen uit hun
gemeenten te vertrekken, om hen zo
meer te Isoleren: de gemeenten zon
den veelal hun predikant niet weg.
Voorjaar 1975 verbood de staat deel
name van de afgezette predikanten
aan de pastorale conferenties, be
doeld voor predikanten en leken, om
hen zo verder apart te stellen.
Op de synodevergadering van no
vember vorig jaar was het de bedoe
ling van de staat de synode een offi
cieel stuk te laten aannemen, waarin
de predikanten van de ..nieuwe
oriëntatie" verder gelïsoleerd zou
den worden. Om dit te bereiken wer
den in de herfst veel afgevaardigden
door hun districtssecretaris onder
druk gezet en moesten ze in de week
voorafgaand aan de synode zelfs ie
dere dag bij de districtssecretaris
verschijnen (De staat heeft aan ie
der kerkdistrict een secretaris toege
voegd).
De staatssecretaris opende de syno
devergadering en sprak de hoop uit
dat de toestand van 1973 zich zou
consolideren en de afgezette predi
kanten van de „nieuwe oriëntatie"
verder geïsoleerd zouden worden.
Daama echter voerden vijf afgevaar
digden het woord in een zeer open en
broederlijke sfeer, die bepalend werd
voor het verdere verloop van de
synode.
Men was gaan inzien dat er geen
sprake van vertrouwen in de staat
kan zijn en stelde zich vrijer op. Er
werd bereikt dat het officiële
staatsstuk werd afgezwakt, de com
missie die verdere isolatie van de
„nieuwe oriëntatie" moest bestude
ren niet werd ingesteld, en de ge
vaarlijke passages betreffende de
„nieuwe oriëntatie" zelfs geheel uit
de slotverklaring verdwenen; in
plaats daarvan werd een broederlij-
UIT
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet. Postbus 859. Amsterdam.
BIJ publikatle wordt de naam van
de schrijver vermeld.
VAN LEZERS
Ernst Bartels
Van Jules Verne werd in de vorige
eeuw gezegd, dat hij een fantast was.
toen hij met zijn negentiende-eeuwse
science-fiction-boeken aankwam
Stel Je voor: onderzeeboten en vlieg
machines! Zo werd de vorige week
vrijdag overleden Bartels evenmin
serieus genomen, toen hij zijn overle
vingsplan bekendmaakte: het Mon
diaal Alternatief. Toen hij alarm
sloeg wegens de Italiaanse trekvogel-
moord. vroegen vele natuurbescher
mers zich af waarom hun eigen hech
te organisaties dit nooit op deze wijze
gesignaleerd hadden, al gaven die
wel prachtig geïllustreerde
maandbladen uit en verzetten ze veel
werk. Daar moet Je dan ook een een
ling voor zijn met een profetisch-
brandend hart en een visionnaire
blik. Hier was iemand met een grote
intelligentie, met een wil en een ge
loof in de uiteindelijke zedelijkheid
van de mens (merkwaardig genoeg
zonder geloof in de Schepper en Her
schepper. naar zijn eigen getuigenis)
Bartels. die de stoot gaf tot een
handtekeningenactie, begreep hoe
alles op deze aarde samenhangt en
hoe de mens bezig is zijn eigen graf te
graven. Laat ons de zaak van Mondi
aal Alternatief blijven behartigen en
een eresaluut aan Ernst Bartels bren
gen. Namens de vier miljard mensen
op aarde en alle andere levende we
zens. vooral namens de miljoenen
lijsters, leeuweriken, roodborstjes,
boompiepers, roodstaartjes. gras
mussen, nachtegalen en vele soorten
mezen op hun trek naar het noorden
Krmelo J. G. Mees
Tandarts
In Trouw Kwartet van 22 maart lees
ik „Een tandartsrekening van 7750
gulden is door de Raad van Beroep
van de Ned Mij tot bevordering der
tandheelkunde met ruim tweedui
zend gulden verlaagd, omdat de tan
darts fors over zijn mondeling afge
sproken begroting was gegaan Hij
kreeg verder een officiële waarschu
wing en moet de kosten van de be
roepszaak betalen (1500 gulden)
Let wel Door de Raad van Beroep
Abortus (4)
AMSTERDAM
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
Westblaak 9 Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 10)
Parkstraat 22 Den Haag
Tel 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3
Melkmarkt 56 Zwolle
Tel 05200-17030
ke groet aan de afgezette predikan
ten opgenomen. Een uittreksel van
deze slotverklaring en de broederlij
ke groet werd tenslotte aan alle ge
meenten toegestuurd
Besluiten
Vanuit de synode werd aan de staat
de vraag gesteld, waarom de kerk
steeds meer gediscrimineerd werd.
waarom de predikantenbond opge
heven was en de „nieuwe oriëntatie"
verder geïsoleerd raakte. Deze discri
minatie is niet in overeenstemming
met de desbetreffende paragrafen
uit de verklaring van Helsinki en
daarom ook schadelijk voor de hele
maatschappij. (De communistische
landen echter leggen de verdragen
van Helsinki betreffende vrije com
municatie uit als geldend tussen offi
ciële partijen en groepen, en dus
gecontroleerd door de staat).
Jeugdwerk
werd aan de tandarts géën
waarschuwing gegeven, omdat de
prijs van de vervaardigde zesdelige
brug voor patiënte te hoog was. De
tandarts had met een gerust hart
nog veel meer mogen rekenen. HIJ
kreeg alleen een waarschuwing, om
dat hij over zijn mondeling afgespro
ken begroting was gegaan. Dure
bruggenbouwers zullen blijven be
staan. omdat de Raad van Beroep
wel belangstelling heeft voor begro
tingen maar niet voor prijzen. Enke
le vragen
Bestaat die Raad van Beroep alleen
uit tandartsen?
Wat kost het materiaal voor de bouw
van een zesdelige brug?
Hoeveel uren werkt een vakman aan
zo n brug?
Hoe luidt de naam van de behande-
lingsplannenspecialist?
Den Hoorn (ZH) I. Warnaar
CPN-sympathie (12)
Dezer dagen gaf ik de heer Veenstra
uit Amsterdam een steuntje in de rug
naar aanleiding van zijn hartekreet
in deze rubriek. Maar in datzelfde
nummer van TROUW (22/3) kwam
mijn stadgenoot J. W. Goorman ver
tellen. eveneens in het kader van
marxisme-christendom. dat „vrijheid
betekent: gebonden aan de gerefor
meerde beginselen"! Waarde broeder,
neem toch ook eens kennis van wat
er bulten Uw „gezindte" wordt ge
schreven. bij voorbeeld het boek
..Werkelijkheid en hoop" (Baarn
1975) van dr H. M. de Lange. Deze
zegt <op blz. 48 bovenaan) dat
het geloof in de God van Abra
ham. IzaSk en Jacob een keuze
ls voor die God, die herkenbaar is als
bevrijdend handelen, dat zich ln ons
handelen ten overstaan van de naas
te moet voortzetten En in verband
daarmee citeert hij prof. Berkhof
(„Christelijk geloof". Nljkerk 1973.
blz 129>: ..God wil iets met ons. Hij
wil er niet alleen xijn in ons leven. Hij
wil er zijnde dat leven omzetten
en vernieuwen." Zou dit niet de echte
vrijheid van denken en geloven zijn?
Zwolle B. Kok
Een ander belangrijk discussiepunt
was het jeugdwerk van de kerk, door
de staat vrijwel onmogelijk ge
maakt. Vijf jaar geleden nog volgden
elfduizend jongeren godsdienston
derwijs aan de scholen, nu nog maar
enkele honderden nadat de staat
drie Jaar geleden, echter nooit offici
eel. godsdienstonderwijs aan jonge
ren beneden de achttien jaar verbo
den heeft. De staat heeft het mono
polie van de opvoeding, binnen de
door haar vastgestelde marxistisch -
atheïstische ideologie
Tenslotte werd nog een commissie
ingesteld die de mogelijkheden van
vervangende dienstplicht gaat on
derzoeken. Momenteel is het niet
mogelijk dienst te weigeren en lijden
vooral de Jehovah's getuigen daar
zwaar onder: vijftien jaar gevan
genis.
Reactie
De staat was zeer geschokt door deze
synodebesluiten en reageerde pas
twee maanden later, op 15 januari
1976. De dertien senioren van de
kerk en zes synodeleden ontmoetten
toen op ministersniveau staatsafge-
vaardigden. Deze laatsten bekriti
seerden fel de synodebesluiten, voor
al die betreffende de discriminatie
en het feit dat de door de staat
opgestelde slotverklaring niet was
aangenomen en daardoor een verde
re isolatie van de predikanten van de
..nieuwe oriëntatie" achterwege
bleef
De staatsafgevaardigden beschul
digden zelfs de „nieuwe oriëntatie"
als verantwoordelijk voor het instel
len van de commissie die vervangen
de dienst gaat onderzoeken. Dat de
ze beschuldiging ongegrond is blijkt
alleen al uit het feit dat de predikan
ten van de „nieuwe oriëntatie" niet
eens officieel afgevaardigd waren op
de synode Maar de staat denkt nu
eenmaal altijd binnen haar eigen
raam en dan moet er een schuldige
groep zijn; dat een bepaalde geest op
de synode hier verantwoordelijk
voor is. komt niet bij haar op. En
juist deze bijzondere sfeer van open
heid heeft een verdere isolatie van de
afgezette predikanten kunnen te
gengaan. Wel oefent de staat via de
officiële kerkleiding nog steeds druk
uit om de afgezette predikanten uit
hun plaatselijke gemeenten te ver
wijderen. Veel gemeenten echter
blijven solidair met hun afgezette
predikant en werken samen met
hem bij de voorbereiding van de
eredienst en de voortgang van het
gemeentewerk.
DEN HAAG Binnen de Haagse
gereformeerde kerken is een noodge
meente opgericht. De vereniging
„Schrift en belijdenis" van veront
ruste gereformeerden is hiertoe over
gegaan om te protesteren tegen de
„dwaalleer van o.m. de moderne ho
rizontalistische prediking" die. aldus
de vereniging, niet in overeenstem
ming is met de Heilige Schrift en de
belijdenis der vaderen.
De vergadering, waarin dit besluit
werd genomen, werd bijgewoond
door zo'n veertig belangstellenden
In Leiden, Urk en Ede zijn reeds
dergelijke „nood-gemeenten" opge
richt. De bedoeling van de Haagse
noodgemeente is om binnen het
kerkverband alternatieve diensten
te verzorgen door predikanten, die
sympathiseren met de noodge
meente.
Ds J. Winter te 's-Gravenhage-Zuid.
betreurt deze gang van zaken ten
zeerste „Voor een „gezonde" gere
formeerde preek kan men gelukkig
nog steeds overal terecht in Den
Haag. Door de oprichting van deze
noodgemeente krijg je nu eigenlijk
een „kerkje in de kerk", wat ik zeer
onjuist vind," aldus ds Winter.
UTRECHT Scherpe kritiek levert
voorzitter mr. M.G. Rood van het
humanistisch verbond op de r.k. ver
klaring over seksualiteit. In „re
kenschap", het driemaandelijks tijd
schrift van het verbond, schrijft mr.
Rood dat de kerk sinds Galilei blijk
baar echt niets heeft geleerd. Werd
Galilei met de brandstapel bedreigd
tijdens zijn leven, zij die seksueel
anders leven dan Rome wenst, wor
den met „doodzonde" en dus de
brandstapel na dit leven, immers de
hel bedreigd", aldus voorzitter Rood.
die het ook verbazend vindt, dat de
kerk alsnog probeert macht uit te
oefenen over mensen, die duidelijk
van die macht niet meer gediend
zijn.
Mr. Rood had liever gezien dat de
r.k. kerk zou zijn opgekomen tegen
opvattingen die slechts het seksuele
genoegen van de genieter propage
ren. zonder oog te hebben voor het
effect op de partner.
Wat Rome betreft, de kritiek op de
verklaring over enige vraagstukken
van seksuele ethiek is behalve van
niet-christenen afkomstig van een
„splintergroep in de katholieke
MOSKOU De Sowjet-onderminister voor godsdienstige aange- kerk", zegt de „Osservatore Roma-
legenheden, Victor H. Titov, heeft een delegatie ontvangen van de no", liet Vatikaanse dagblad, in een
Europese Baptistenfederatie, die op het moment in de Sowjet- artikel van meer dan twee bladzij-
hoofdstad vergadert. Er ontwikkelde zich „de meest vrijmoedige den,- bedoeld als antwoord op de
(Taclof»nrc(TAmaAncAhon hnmncotcu.
gedachtenwissehng-sinds jaren' met een vertegenwoordiger van
Johannes Hus. de Boheemse hervormer, op weg naar de brandstapel,
(1415) Hij gaf ook leiding aan de nationaal-Tsjechische partij.
'Van een onzer verslaggevers
de Sowjet-regering.
Het gesprek duurde ruim twee uur en
ging onder meer over de verspreiding
van bijbels, de registratie van kerke
lijke gemeenten en het lot van bap
tisten die gevangen zitten, omdat zij
de wet zouden hebben overtreden.
Minister Titov zei over ds Georgij
Vins dat deze niet wegens zijn
godsdienstige overtuiging, maar om
wetso%'ertredingcn gevangen zit.
„Wanneer Vins zijn fouten toegeeft,
kan hij een gratieverzoek indienen,
aldus de minister. Er werd tevens
gesproken over de baptistenpredi
kant Janus Smits in Litauen. die een
uitreisvisum wil. Volgens de minister
hoeft hij dat maar aan te vragen.
Titov verklaarde dat het niet verbo
den is dat ouders hun kinderen een
godsdienstige opvoeding geven,
maar het is wel verboden voor perso
nen jonger dan achttien jaar, zich
aan te sluiten bij een godsdienstig
genootschap. Volgens Titov waren
een aantal aanvragen van gemeentes
te worden geregistreerd op goede
gronden afgewezen.
Van hun kant maakten de baptisten
aan de minister duidelijk dat zij vin
den dat er ln de Sowjet-Unie in feite
geen godsdienstvrijheid is. De minis
ter zei dat klachten daarover bij het
ministerie kunnen worden ingediend.
geslachtsgemeenschap, homoseksu
aliteit en masturbatie verbiedt.
LUNTEREN De gereformeerde synode is verontrust over wat
zich tegenwoordig in de abortusklinieken in ons land afspeelt. De
dingen die daar gebeuren zijn schromelijk in strijd met de waarde
die de bijbel ook aan ongeboren menselijk leven toekent en in
verband hiermee vond de synode aanleiding de minister van
justitie en de volksvertegenwoordiging nog eens het standpunt
dat een vorige gereformeerde synode inzake abortus provocatus
innam onder de aandacht te brengen.
verontrusting over de thans blijkbaar
mogelijke praktijken en vroeg de syno-
Farce Majeure
Wij hebben maar éën Farce Majeure
Laten allen die willen dat het blijft,
een briefkaart schrijven naar de
NCRV. Schuttersweg 8 te Hilversum,
met erop Farce Majeure mag niet
ophouden maar moet blijven.
Annulering (2)
Gaarne sluit ik me aan bij het schrij
ven van ds. M. de Wit. Wij hadden
dezelfde ervaring met de Christelijke
Reisstichting. Een week na het ver
zenden van het attest van de dokter,
dat we de reis niet konden meema
ken. hadden we het volle bedrag van
de reis terug.
Schaesberg
G. v. d. Anker Naarden. H. Jansen.
De synode sprak ln verband met de
praktijk in abortusklinieken over
„wildgroei" en zij oordeelde dat deze
wordt bevorderd door het feit dat
men voor wat betreft de wetgeving in
een overgangssituatie leeft. Dit va
cuum brengt mee dat er dingen ge
schieden die de publieke opinie
beïnvloeden en een uitholling van de
openbare moraal ten aanzien van
abortus provocatus tot gevolg
hebben.
Wat nu het door de vorige gerefor
meerde synode tot uitdrukking ge
brachte standpunt betreft: men wijst
willekeurige toepassing van de abor
tus provocatus beslist af. Men acht
deze slechts toelaatbaar als de gees
telijke of lichamelijke gezondheid
van de vrouw ernstig wordt bedreigd
Overigens is afgezien van het geven
van algemene richtlijnen in twijfelge
vallen want, aldus de synode, tenslot
te moeten de echtgenoten zelf of als
de vrouw ongehuwd is de vrouw zelf
een beslissing nemen in verantwoor
delijkheid jegens God en de naaste.
De kwestie was aanhangig gemaakt
door de gereformeerde kerk te Pa-
pendrecht. Die gaf uiting aan haar
de nog eens duidelijk het gereformeer
de standpunt te onderstrepen. De gere
formeerde synode deelde zoals uit het
voorgaande blijkt, de verontrusting
van Papendrecht
De synode is ook niet gerust over de
wijze waarop de discussie gevoerd
wordt, rij meent dat deze ernstige zaak
tot een speelbal van partijpolitiek
dreigt te worden.
Er werd ook gevraagd om voorlichting
aan de gemeenteleden. Nu ligt er al
geruime tijd een plan om te komen tot
een gezamenlijk geschrift van de her
vormde kerk en de gereformeerde ker
ken over dit standpunt, maar dit is
blijkbaar nog nooit van de grord geko
men, Men probeert haast achter deze
zaak te zetten.
Ootmoed
De Kamper hoogleraar dr. G. Th.
Rothuizen wilde in de uitspraak ook
nog ootmoed tot uitdrukking bren
gen vanwege het feit dat de gerefor
meerden niet altijd even zorgvuldig
het bestaande leven hebben beje
gend. maar daar wilde de synode
niet aan.
Is het toeval dat de Tweede Kamer 4.
5 en 6 mei neemt voor bespreking
van de voorstellen om de God ont
erende abortuspraktijken wettelijk
toe te staan? Zijn we dan al vergeten
dat ons volk 30 jaar lang op 4 mei de
slachtoffers herdacht heeft van een
duivelse tyran?
Als woord van overweging moge
voor de komende debatten gelden de
uitspraak van Jezus Christus opge
tekend ln Joh. 8 vers 44. waar Hij
nota bene tegen mensen die in Hem
geloven zegt: „Olj hebt de duivel tot
vader en wilt de begeerten van uw
vader doen. Die was een mensen-
moorder van de beginne." enz. In het
vervolg van het gesprek zeggen deze
mensen die aanvankelijk in Hem ge
loofden „Zie Je wel dat U krankzin
mg bent!' Deze opmerkingen zijn
bedoeld als waarschuwing aan ons
volk en regering want de aangehaal
de tekst is géén uitspraak van zo
maar iemand, maar van degene die
ook door mensenhanden gemarteld
en gedood zou worden de opgestane
Christus, de Koning der Koningen
en de Heer der Heren.
Brummen
N Matzken van de Griend.
Tom Draitma Ce Den Bosch, die acht jaar in Zambia als onderwijskundige heeft gewerkt en oud-rekeninghouder v
AMRO-bank is. reageert als volgt op een verklaring van dr. J.R.M. van den Brink:
De heer Van den Brink van AMRO's
Raad van Bestuur heeft verklaard
dat zijn bank nog steeds geen
antwoord van de wereldraad van ker
ken heeft ontvangen op de AMRO
brief van april 1975. (Zie Trouw van
29 maart).
Op een recente vergadering over het
AMRO-beleid ten aanzien van Zuid-
Af rika. belegd door een institutionele
rekeninghouder van deze bank. bleek
mij dat de AMRO-bank dit onjuiste
argument veelvuldig gebruikt in de
tegenactie tegen de boycot van de
AMRO-bank. Dit type „voorlichting"
aan eigen personeel, rekeningshou
ders en aandeelhouders is een debat-
teer-truc van laag allooi In de eerste
plaats verzwijgt men dat die AMRO-
brief zelf een antwoord was op een
eerdere brief van de wereldraad
Ten tweede wekt men de indruk alsof
de wereldraad in gebreke gebleven is
terwijl de wereldraad wel degelijk het
schriftelijk kontakt heeft voortgezet
In de derde plaats gaat mijn vroegere
bank voorbij aan het feit dat de dis
cussie over Zuid-Afrika binnen de
kerken in de volle openbaarheid
plaatsvindt (denk maar aan de voor
bereidende stukken en de verslagen
van de jongste assemblee te Nairobi,
en de tientallen artikelen in de kerke
lijke pers) terwijl de beleidsvorming
van de AMRO-bank achter gesloten
deuren plaats heeft, ontoegankelijk
voor de eigen rekeninghouders en de
eigen werknemers.
In de vierde en laatste plaats omdat
de AMRO-bank zelf uiterst on
zorgvuldig omspringt met de aan
haar gerichte korrespondentie. Onze
eigen ervaring als rekeninghouders is
wat dat betreft typerend.
In een uitvoerige brief aan de plaat
selijke AMRO-
directeur/filiaalhouder hebben mijn
vrouw en ik vorig jaar september
uitgelegd waarom de AMRO-
leningen aan het Zuid-Afrikaanse re
gime immoreel zijn en waarom wij
niet langer als handlangers in dit
politiek bedrijf willen fungeren, on
danks alle prettige relaties met het
plaatselijk bankpersoneel, en on
danks de jarenlange plezierige servi
ce De plaatselijke AMRO-dlrecteur
deelde ons mee dat het bankperso
neel opdracht heeft om niet met reke
ninghouders in gesprek te gaan over
Dr. J. R. M. van der Brink
de AMRO-belangen in Zuid-Afrika.
omdat het personeel ondeskundig
zou zijn op dit gebied. Een zelfde
bericht had die andere filiaaldirec
teur verzonden naar de bovenge
noemde vergadering van reke
ninghouders en ex-rekeninghouders.
WAT GOED!
Wat het precies voor een programma
was heb ik niet meer kunnen achter
halen, maar het deed mij bijzonder
goed. Het lag in de sfeer van de
uitzendingen van de Consumenten
bond. Een programma waarin aller
lei wijzen van oplichting op een bij
zonder duidelijke wijze aan de kaak
worden gesteld. Verbijsterend was
het om kennis te maken met die
zwaar gehandicapte dame uit het
Gooi die liefst een bedrag ad dertien
duizend gulden door een zg. tuinman
was afgeperst. Laffer optreden valt
nauwelijks te bedenken. Geniet daar
nu iemand van? Zijn vrouw en zijn
kinderen? Gaat men van zulk bloed
geld rustig met vakantie of hoe doen
dergelijke mensen dit? Ook in ande
re opzichten deed het programma
mij goed voorzover het duidelijke
voorlichting gaf op het gebied van
allerlei soorten colportage waarbij
mensen altijd weer voor lange tijd de
dupe zijn. 't Begint meestal met een
enquète-achtige vraag en voordat je
't weet houden ze je iets om te teke
nen onder de neus. Het beste is:
nooit tekenen! De kleine lettertjes
van de reisverzekeringen werden
even vakkundig doorgelicht waarbij
naar voren kwam hoe ook hier van
oplichting sprake is. Toch spande
mijn gewone krant nog de kroon met
de mededeling over die Zwitserse
„geneesmiddelen", die door onze re
gering vijftig procent te duur bevon
den zijn en waar nu twintig procent
van de prijs af was gegaan. Er moet
dus nog dertig procent af, conclu
deerde het betreffende ministerie la
coniek. Je vraagt je af hoe zoiets
mogelijk is. Een produkt kan rustig
de helft minder kosten om toch nog
winst op te leveren. Hoe noem je die
overwinst dan? En ai die jaren door?
Dergelijke ontmaskerende program
ma's dienen alle ruimte te krijgen en
in ere gehouden te worden.
BEROEPINGSWERK
NED.HERV.KERK
Afscheid op 4 april van Wieringer-
meer: M. Bergsma ber. te Woudri-
chem.
Intrede te Wilnis: M.A. Jansens uit
Mastenbroek: te Aarlanderveen-. drs
J R. Wolthaus part time pred. kand.
te Aarlanderveen waar hij sinds eni
ge maanden werkzaam is als vicaris;
te Bergeijk (bijstand pastoraat): C.
Fortuin sinds 1 april em-red. van de
NOP (Emmeloord); op 7 april: te
Ede: J. den Besten uit Huizen (NH).
EV.LUTH.KERK
Emeriaat mevr. ds M.P. Stol uit
Griede.
GEREF.KERKEN
Afscheid van Soest: G. Rang ber. te
Nieuw Vennep;
Intrede te 's Gravenzande: J.W. Zijl
stra uit Doezum; te Rotterdam Z.:
(evangelisatiepred.) P. Reedijk uit
Voorschoten; te Slootdorp: drs M.
Dijkstra kand. te Kampen.
Wegens het bereiken van de gestelde
leeftijd is met ingang van 1 april
eervol ontslag verleend als le-
gerpred. in zgn lang verband: T. Spil-
ker te Leusden.
GEREF. KERKEN VRUG.
Beroepen te Driessum i.c.m. Dam-
woude: kand. B. Kamphuis kand. te
Kampen; te IJmuiden: J.M. Groene-
veld te UI rum.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Mussl: J. Westerink te
Nunspeet.
Intrede op 9 april te Apeldoorn C: P.
op de Velde uit Zlerikzee
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Leerdam- C v.d.Poel te
Yerseke.
NED. PROT. BOND
Intrede te Baarn: mevr. ds C.A.
Schipper die tevens predikante blijft
van de doopsgez gem. te Den
Helder.
Sipke van der Land
(Via tussenpersonen verspreidde hij
er trouwens wel het „gerucht van Van
den Brink"). Ons werd medegedeeld
dat de brief doorgestuurd zou worden
naar de Raad van Bestuur. We kon
den op korte termijn een antwoord
tegemoet zien. Als dat uitbleef moes
ten we dat maar even melden. We
hebben dat tot tweemaal toe gedaan.
Na ruim een half jaar hebben we nog
steeds geen antwoord ontvangen.
Het is ons gebleken dat ook andere
rekeninghouders geen antwoord ge
kregen hebben. Men moet dus sterke
twijfels hebben over de zogenaamde
bereidheid van de AMRO-bank om
echt te praten met hen die streven
naar een moreel en sociaal ver
antwoord beleid. Als die bereidheid
er al niet is tegenover de eigen reke
ninghouders en het eigen personeel,
hoe zou die er dan wel zijn tegenover
Betaald Antwoord. Kairos, de ker
ken. X Y. de Anti-
Apartheidsbeweging en al die andere
organisaties die in de bres springen
voor de verre naaste in Zuid-Afrika?
De heer Van den Brink maakt ons
trouwens wel nieuwsgierig: zijn al die
brieven in de prullenbak gegooid
voor hij tot tweehonderd telde of
erna? Hij vindt het minder dan twee
miljoen Ik vind het meer dan negen!
De niet onvermaarde preker/schrij-
ver/verteller Sipke van der Land is.
wat hij zelf noemt, op avontuur met
de zending geweest. Dit hield in: veel
reizen, veel kijken, veel praten en
veel schrijven. Resultaat van het
laatste is een royaal uitziend, geïllus
treerd boek van 175 pagina's, dat
„Wat een wereld" heet en door uitge
verij Kok in Kampen voor 18.50
aan de man wordt gebracht. Bij Sip
ke van der Land wordt het zendings-
verhaal gestoken ln het pak van de
vlotte reisreportage. Dat pak past
goed. waarmee gezegd wil zijn dat
het zendingsverhaal er niet in ver
dwijnt. maar er juist voordelig in
uitkomt. Lezers van Trouw hebben
al een paar voorproefjes gehad van
de hier gebundelde stukken (bijv.
dat over de monniken op Athos).
