Bangkok brengt
pger in staat
an paraatheid
AMERIKA
KIESTZIJN
PRESIDENT
fraag bepleit een nieuw
Socialistisch volkenrecht
Healey ook kandidaat-premier
Frank Church nu
openlijk kandidaat
voor Witte Huis
Peron
Peres spoort bevolking
Israël aan tot matiging
Presidentskandidaten VS te kijk in Moskou
ar lijkt gericht tegen Westeuropese communisten
Lissabon
dreigt
verpleegsters
met actie leger
Bondsdag
aanvaardt wet
medezeggenschap
IIJDAS 19 MAART 1976
iais ultimatum aan VS loopt moirgen af
ekcXOK, (UPI, Reuter, DPA) In Thailand zijn gisteren
0 schidene onderdelen van het leger in staat van paraatheid
iraat in verband met mogelijke onlusten. Morgen loopt
nelik het ultimatum af dat de Thaise regering aan de Verenig-
rStxen heeft gesteld.
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 7
har vorming vorig jaar heeft de
eriR van Koekrit Pramoj toege-
X d et ze ernaar zou streven alle
eriaanse strijdkrachten uit het
d t laten vertrekken. Onder druk
rf drechtse partijen is de regering
dl toezegging later teruggeko-
zin )e regering in Bangkok heeft
rq«l als eis gesteld dat de nog
inde Amerikaanse bases in het
e^J'olledig onder Thaise soeverei-
worden gebracht. Uitsluitend
ij&e voorwaarden heeft een meer-
ii jd van de met grote regelmaat
de Amerikaanse aanwezigheid
nstreerende radicale studenten
I akkoord verklaard met de
(having van de bases,
jee de Verenigde Staten is het Thai-
enltinatum onaanvaardbaar. Het
ïJlkert namelijk dat Thailand vrij
ing krijgt tot de Amerikaanse
oiische luisterposten in het
lei van het land. Deze posten
n net de modernste apparatuur
•ado en luchtverkeer boven heel
CIna tot in de volksrepubliek
ia. De Amerikanen denken er
ovr buitenstaanders hun neus
e^ezebases te laten steken,
it e luisterposten zou Thailand
deuchtmachtbasis De Taphad,
lelij van Bangkok gelegen, in
wlen laten ten behoeve van
irigsvliegtuigen en voor
ivligtuigen die het luchtverkeer
;n ie Indische Oceaan bevoor-
etfen.
pt'gingen
e geen compromis tot stand
it ussen de Thaise en de Ameri-
is autoriteiten, of als de opposi-
•li groepen het compromis niet
willen aanvaarden, dan
ct men in Bangkok en andere
ttsa grote anti-Amerikaanse be-
ign. Het kan daarbij ook tot
_mpn komen tussen radicale be-
galrs;n rechtse groeperingen die
iivoor handhaving van de Ame-
ians bases. Beide groeperingen
(bei al laten weten dat ze niet
gweld zullen terugdeinzen.
aipriteiten hebben dë bevolking
piepen bepaalde wijken van
ik te vermijden. De zich in
id bevindende Amerikaanse
en hebben een uitgaansver-
ekregen.
aal Kriangsak Chamanad,
vervangend bevelhebber van
iridkrachten, verklaarde dat de
Afstand voor het leger volle-
n iB gj^orden. Alle troepen moeten
Ie ksernes blijven. De generaal
igde 'aan toe dat het leger niets
doe zonder opdracht van de
uitering
o: regang heeft gesteld dat alle
rrj lerikanse militairen uit Thailand
ai eten verdwijnen als zaterdag
ja n oereenstemming bereikt is.
chts270 Amerikaanse adviseurs
gn den mogen achterblijven. Mo
te ntei verblijven er nog ongeveer
j 0 Aierikaanse soldaten in Thai-
3d-
eraezingen
piitieke gewelddadigheid is de
laatste maandiïn sterk toegenomen
in het land. Bij de campagne voor de
parlementsverkiezingen, die op 4
april zullen plaatsvinden, zijn tot
dusver bijna veertig politieke moor
den gepleegd. Deze verkiezingen zijn
noodzakelijk geworden omdat pre
mier Koekrit Pr-amoj twee maanden
geleden het parlement liet ontbin
den toen dit een motie van wantrou
wen tegen de redering dreigde aan te
nemen.
De politieke strijd tekent zich vooral
af in de confrontatie tussen linkse
universiteitsstudenten, die zich ver
enigd hebben in» het „nationale stu
dentencentrum", enerzijds en de stu
denten van de technische instituten,
die zich sterker rechts hebben opge
steld, anderzijds. Daarnaast zijn er
nog rechtse jeugdorganisaties die
verantwoordelijk worden geacht
voor de meeste gewelddaden van de
afgelopen maande*!.
o Vervolg van pagina I
Generaal Jorge Viidela* opperbevel
hebber van het /Argentijnse leger,
streeft er naar een militaire machts
overname zo langmogelijk uit te
stellen. Hij schijnt te willen wachten
op de totale ineenstorting van de
regering-Peron. Het leger heeft in de
jaren zestig niet zulke goede ervarin
gen opgedaan bij lhet rechtstreeks
besturen van het land en het ziet de
toekomst van het land niet bijzonder
rooskleurig in.
Voor de militairen v alt er weinig eer
te behalen vij «en eventuele-
machtsovername. H<oewel Videla de
ultra-conservatieve officieren in het
leger die een bewind naar het voor
beeld van generaal Pinochet van
Chili voorstaan, onder controle
heeft, zal hij bij een machtsoverna
me geconfronteerd worden met een
algemene industrie le onrust en guer
rilla-activiteiten die .moeilijk onder
controle zijn te krijgem.
Stakingen
In de provincie Buesios Aires, de
rijkste, meest geïndustrialiseerde en
dichtsbevolkte streek van Argenti
nië, heeft gisteren een staking van
zakenmensen plaats gevonden. Bak
kers, slagers en ander^e winkeliers
sloten hun zaken uit protest tegen de
economische ipaatregele.n van de re
gering. Deze maatregelen komen
neer op een prijsstijging van 150
procent en een loonstijging van 20
procent in een poging de inflatie
onder controle te krijgen.
Ook arbeiders hebben al aangekon
digd dat ze de economische maatre
gelen van de regering-Peron zullen
aanvechten. De economische plan
nen, opgesteld door Emilio Mondelli,
de zesde minister van economische
zaken onder het bewind van me
vrouw Peron, lijken een laatste po
ging om het totale bankroèt van de
Argentijnse staat te voorkomen.
Sinds enige dagen zijn de burgers van de Sowjet-Unie in de gelegenheid de keur van kandidaten voor het Amerikaanse
presidentschap nauwkeurig te bestuderen. Op verschillende plaatsen langs de openbare weg staan aanplakborden met de
foto's van de kanshebbers. Op de foto: Moskovieten voor de vitrines.
Snelle beslissing over Wilsons opvolging onwaarschijnlijk
LONDEN (Reuter, UPI, AP) De Britse minister van financiën Denis Healey heeft zich gisteravond
als zesde kandidaat gesteld voor de opvolging van premier Wilson.
Het besluit van Healey betekent dat
de kans om al in een eerste stemming
onder de parlementsleden tot een be
slissing te komen aanzienlijk is ver
kleind. Tot nu tot leek het er op dat
de belangrijkste gegadigde, minister
van buitenlandse zaken James Cal-
laghan, er bij de eerste ronde al uit
zou komen maar Healey heeft zijn
aanhangers onder dezelfde groep ge
matigde en rechtse fractieleden als
Callaghan. Healey's kandidatuur zal
vooral door de inkervleugel fel wor
den bestreden. Vorige week nog
kwam het tot een frontale botsing
tussen het linkerkamp en de minister
over het bezuinigingsplan van het
Britse kabinet.
Een peiling van de Britse publieke
opinie door de commerciële omroep-
maatschappij ITN toonde gisteren
aan dat Callaghan veruit het popu
lairst is van de kandidaten. De minis
ter van buitenlandse zaken kreeg 50
procent van de ondervraagden ach
ter zich. Op de tweede plaats kwam
minister van binnenlandse zaken
Roy Jenkins (19 procent) en op de
derde plaats Healey (8 procent). Ook
bij de „bookmakers", de legale afslui
ters van weddenschappen, is Callag
han favoriet. Gisteren stegen zijn
kansen daar zelfs naar 4—6, tegen
47 eergisteren. Politieke commen
tatoren hebben echter verklaard dat
de kansen van Callaghan in de loop
van de volgende week weieens zou
den kunnen verminderen.
Een woordvoerder van het Britse mi
nisterie van buitenlandse zaken
heeft gisteren een Westduits voorstel
van de hand gewezen om de topcon
ferentie van regerings- en kabi
netsleiders, die op 1 en 2 april in
Luxemburg wordt gehouden, uit te
stellen tot een nieuwe Britse premier
is gekozen. „We zullen in Luxemburg
zoals altijd vertegenwoordigd zijn
met een eerste minister en een minis
ter van buitenlandse zaken", aldus
de woordvoerder.
Thorpe
De liberale leden van het Britse par
lement (lager- en hogerhuis) hebben
zich gisternacht éénstemmig uitge
sproken voor voortzetting van Jere
my Thorpe's leiderschap van de la
gerhuisfractie tot aan het partij
congres van de liberalen in septem
ber. De onmiddellijke toekomst van
Thorpe was in gevaar gekomen na
een grote terugval van het aantal op
de partij uitgebrachte stemmen bij
drie tussentijdse verkiezingen. Deze
nederlagen zijn in verband gebracht
met een zakelijk schandaal rond
Thorpe en een beschuldiging van
een mannelijk fotomodel dat de libe
rale voorman een seksuele relatie
met hem heeft onderhouden.
Senator Frank Church heeft zich gisteren geschaard bij de
Democraten die openlijk dingen naar het Amerikaanse presi
dentschap. Hij kondigde zijn kandidatuur aan op een bijeen
komst in zijn eigen staat, het dunbevolkte Idaho in het verre
westen.
De 51-jarige Church werd al geruime
tijd in de gaten gehouden als een-
.stille" kandidaat. Eind vorig jaar al
had hij in Washington een beschei
den staf opgezet om een eventuele
campagne te organiseren. Hij ver
klaarde toen zich niet formeel in de
strijd te willen storten omdat hij he
lemaal in beslag werd genomen door
zijn bijzondere werkzaamheden in de
Senaat. Church was de centrale fi
guur bij twee geruchtmakende Se-
naatsonderzoeken: één na de activi
teiten van de Amerikaanse inlichtin
gendiensten. het andere naar de han
del en wandel van grote Amerikaanse
bedrijven in het buitenland. Het
eerste leidde onder meer tot een
reeks onthullingen over laakbare
praktijken van de CIA. Het tweede
onderzoek bracht aan het licht hoe
de Amerikaanse ondernemers op gro-
té schaal steekpenningen betaalden
om orders in het buitenland te
krijgen.
Bekendheid
Door dit speurwerk is Frank Church
op dit moment in binnen- en buiten
land één van de bekendste Senato
ren. Het zogenaamde Lockheed-
schandaal, dat ook Nederland niet
helemaal onberoerd heeft gelaten,
brengt zijn naam bijna dagelijks in
het nieuws. Dat is een enorm voor
deel bij zijn nu officieel gestarte ver
kiezingscampagne, maar verder
heeft hij nogal wat tegen als presi
dentskandidaat. Om te beginnen is
de manier waarop hij nu in het
nieuws is gekomen niet zo gunstig.
Church is bekend geworden als de
man die met veel ijver allerlei vuile
was heeft buiten gehangen en dat
zullen veel Amerikanen niet zo fijn
vinden. De hele deining, die is ont
staan over het speurwerk van de
commiSsie-Church kan zich straks
best eens tegen hem keren. Uit de
oudheid weten we al dat boodschap
pers met slecht nieuws niet erg ge
liefd zijn.
Een tweede handicap voor Church is
dat hij bekend staat als een uitge
sproken „Liberal", een „progressief"
TEL AVIV (Reuter, UPI) De
Israëlische minister van defen
sie, Sjimon Peres, heeft de Is
raeli gewaarschuwd dat ze hun
lot niet in eigen hand moeten
nemen. De waarschuwing
volgde op het incident op de
westelijke Jordaanoever, waar
bij drie Arabische kinderen
door kogels gewond werden.
Het incident wakkerde de toch al niet
koele gemoederen op de westelijke
Jordaanoever en in het oostelijk deel
van Jeruzalem verder aan. De politie
zoekt nog steeds naar de soldaat die
de schoten afvuurde op de Arabische
betogers.
Uit protest tegen het incident zijn de
Arabische winkeliers en straatven
ters in het oude, oostelijke, deel van
Jeruzalem gisteren gesloten geweest.
Groepen Arabische studenten trok
ken de winkels langs om de eigenaars
ertoe te bewegen hun luiken te slui
ten. Israëlische autoriteiten hebben
gisteren laten weten dat dergelijke
stakingen niet zullen worden
gedoogd.
Bij de tempelberg, de laatste dagen
steeds het middelpunt van grote
spanningen kwam het gisteren op
nieuw tot betogingen. De politie
dreef enkele honderden jongeren met
de wapenstok uiteen en verrichtte
een vijftigtal arrestaties.
In het christelijke dorp Beit Sahoer
bij Bethlehem trad de burgemeester,
Jeris Altawil, af uit protest omdat de
politieambtenaren in het gemeente
huis zou hebben afgetuigd.
De Amerikaanse president, Gerald
Ford, zal de komende tijd geen be
zoek aan Israël en Egypte brengen,
aangezien het er niet naar uitziet dat
er de komende tijd opzienbarende
vooruitgang in de vredesonderhande
lingen geboekt zal worden. Dit is
meegedeeld in Amerikaanse rege
ringskringen. In januari had de Ame
rikaanse minister van buitenlandse
zaken van de mogelijkheid van een
dergelijk bezoek gewag gemaakt.
door Rimmer Mulder
ooi J. den Boef
tgeikend in Praag is het idee geopperd om „het recht en de
cht militair tussenbeide te komen om de revolutionaire ver-
irvoheden van het socialisme te behouden" voorrang te geven
vei het principe, „zich niet in de binnenlandse aangelegenhe
id un een staat te mengen".'
is geweest en als een demonstratie
van aanhankelijkheid tegenover de
Sowjet-Unie moet worden be-
sugestie van de Tsjechoslowaak-
domatici werd gedaan naar aan-
IË van het 25ste partijcongres in
Sivjet-Unie. Op die bijeenkomst schouwd. De huidige leiders van
n f idn de Russische leiders en hun
k rnwen uit de meest Oosteurope-
laden de „vestiging van eenheid
iet socialistische wereldsys-
i'Teeds als belangrijkste opgave
e nabije toekomst behandeld,
thar hebben de voorstanders
en harde lijn in Praag de taak
'Ïïih genomen, de bal aan het
mïente brengen. Zij kwamen met
2vorstel een „nieuw socialistisch
;eTecht" te ontwerpen,
i niet bekend of de Praagse
uici, die niet met name worden
ieid, in opdracht van Moskou
ibe gehandeld. Als het wel zo is,
lenij hun taak niet met tegenzin
zie hebben genomen. Zij hebben
l beherming van hun eigen posi-
i5.l bang bij zo'n nieuw „socialis-
jch jlkenrecht", dat gebaseerd is
t §3 de>mstreden Brezjnew-doctrine,
•urt© beperkte soevereiniteit" van
30 liter die door de Sowjet-Unie als
za cialtisch worden beschouwd. Op
N'tcenblik hebben alleen Tsjecho-
5Wiije en de DDR (Duitse Demo-
'AMpfhe Republiek) een overeen-
,k4,«n met de Sowjet-Unie getekend.
zij deze beperking van hun
'°.*teveiniteit aanvaarden.
z*^ ïogelijkheid bestaat, dat de
jase suggestie een eigen initiatief
Tsjechoslowakije hebben er nu een
maal belang bij dat zij Warschau-
pacttroepen te hulp kunnen roepen,
als zij zich bedreigd zouden voelen
door een bevolking, die zich niet bij
de feiten van augustus 1968 heeft
neergelegd? Zulk een dreiging kan
zich voordoen, als de Sowjet-Unie
een eind zou maken aan de „tijdelij
ke stationering" van haar troepen in
Tsjechoslowakije.
De tijdelijke aanwezigheid van die
troepen werd destijds in het aan
Praag opgelegde verdrag hierover na
drukkelijk gebaseerd op „het zich
versterkende revanchistische streven
van de Westduitse militaristische
strijdkrachten". Was dit excuus in
1968 al een door de (intussen overle
den) DDR-leider Walter Ulbricht ge
produceerd verzinsel, na de
„Oostverdragen", die de Westduit
sers na die tijd hebben getekend met
de Sowjet-Unie, Polen, Tsjechoslo
wakije, Hongarije en Bulgarije en
niet te vergeten de DDR, kan het
bepaald niet meer als uitvlucht
dienst doen.
Na de ondertekening van het slotak
koord van Helsinki (over Europese
veiligheid) lag het voor de hand, dat
de bevolking van Tsjechoslowakiie
ging uitzien naar de dag, waarop c|e
- i
Sowjet-troepen het land zouden ver
laten. Het akkoord leidde echter niet
tot verslapping van de greep van
Moskou op de Oosteuropese landen.
Het geduld van de Tsjechen en Slo-
waken zal nog wel wat op de proef
worden gesteld.
West-Europa
Eén van de redenen hiervan moet
worden gezocht in de ontwikkelingen
binnen de- communistische partijen
van Westeuropese landen.
Van de zijde van de Westeuropese
communistische partijen die de „dic
tatuur van het proletariaat" over
boord hebben gezet, omdat geen zin
nig mens daarop zit te wachten
dreigt gevaar. Het communisme met
een menselijk gelaat, dat in 1968 in
Tsjechoslowakije werd vertrapt door
troepen van Warschaupactlanden,
lijkt de laatste tijd de kop op te
steken in de communistische partij
en van Italië en Frankrijk, die in
eigen land een belangrijke factor
zijn. De Sowjet-Unie moet daar fel
tegen in gaan, om verdere afvallig
heid in het Sowjetblok te voor
komen.
In dit verband kan de suggestie uit
Praag om een „nieuw socialistisch
volkenrecht" te ontwerpen, in wer
kelijkheid een door Moskou opgela
ten proefballonnetje zijn. Het kan
dan de bedoeling zijn, het onderwerp
bij gebrek aan belangstelling het
geen te verwachten valt voor „la
ter" te bewaren. Niet uitgesloten is
echter, dat Moskou met harde hand
zal proberen het „nieuwe volken
recht" aan de man te brengen om
een „scheiding der geesten" te force
ren en vervolgens de landen in zijn
invloedssfeer zijn wil op te leggen.
De gevolgen
Het is duidelijk dat een dergelijk
geforceerd optreden vooral Roeme
nië in grote moeilijkheden zou bren
gen. De door Moskou gewenste be
perkte soevereiniteit van socialis
tische staten hield direct verband
met het onafhankelijkheidsstreven
van de leiders in Boekarest. In het
algemeen kan het beginsel van de
beperkte soevereiniteit ook van toe
passing worden verklaard op landen
buiten het Sowjetblok, zoals Joego
slavië en Cuba (als het bewind van
Fidel Castro ten val zou worden ge
bracht). Wat West-Europa betreft
zou de Sowjet-Unie kunnen over
gaan tot erkenning van andere com
munistische partijen dan de thans
bestaande.
Een verscherping van de tegenstel
lingen tussen de Europese commu
nistische partijen zal ook invloed
hebben op de gang van zaken in
Tsjechoslowakije. Zelfs al zouden de
Sowjettroepen zich terugtrekken om
de bevolking gunstiger te stemmen,
dan zal de harde hand van Wasil
Bilak, rivaal van de toch al niet
zachtzinnige president en partijlei
der Gustav Hoesak, Tsjechen en Slo-
waken in zijn greep houden. Van de
DDR uit kunnen Russische en
Oostduitse troepen onmiddellijk in
grijpen, als dat nodig mocht zijn.
Voorlopig heeft de bevolking van
Gustav Hoesak
Tsjechoslowakije niets aan de mooie
woorden van „Helsinki".
De Tsjechoslowaakse filosoof Karei
Kosik, een bekend marxist, heeft dat
nog onlangs ervaren. Hij wil een aan
klacht indienen, omdat hij er open
lijk van beschuldigd wordt, indirect
en in het geheim te hebben gewerkt
voor de in West-Duitsland gestation-
neerde Amerikaanse zender „Radio
Vrij Europa". Samen met 20 andere
„andersdenkenden" was Kosik bij
de politie ontboden om een verkla
ring te ondertekenen waarin hij zou
toegeven, het geldende Tsjechoslo
waakse recht te hebben geschonden.
Kosik weigerde zijn handtekening
onder het stuk te zetten. De andere
beschuldigden zijn prominente figu
ren, uit de periode van de Praagse
lente, die eind augustus 1968 abrupt
eindigde.
Frank Church
politicus dus. Hij zit al ruim negen
tien jaar in de Senaat en heeft altijd
behoord tot het meer progressieve
deel van de Democratische partij.
Hij steunde in de jaren zestig de
sociale plannen van president
Johnson maar keerde zich als één
van de eersten tegen de Vietnam-
oorlog. In deze lijn past ook zijn
verlangen om de geheimen van de
CIA en de grote ondernemingen tot
op de bodem ui^ te zoeken. De De
mocraten hebben echter bij de
laatste presidentsverkiezingen (met
McGovern) wel geleerd dat het vrij
wel onmogelijk is om te winnen met
een kandidaat die als progressief te
boek staat.
Lage score
Uit de opiniepeilingen blijkt in elk
geval niet dat de Democraten op
Church zitten te wachten.Als hij er
wordt genoemd, heeft hij altijd een
grote achterstand op bekende partij
genoten als Kennedy, Humprhey,
Muskie, Wallace en Jackson. Hij had
gehoopt dat de publiciteit over zijn
Senaats-commissies hem vanzelf in
de lift had geplaatst, maar daar lijkt
het op dit moment niet op. Senator
Church moet zijn kracht als presi
dentskandidaat nog bewijzen in de
voorverkiezingen.
LISSABON (Reuter, UPI, AP) De
Portugese regering is van plan de
langzaam-aan-actie van het verple
gend personeel zo nodig met militair
optreden te breken. Dit heeft een
regeringswoordvoerder gisteren
meegedeeld. De duizenden verpleeg
kundigen beëindigden eergisteren
een algehele staking nadat de re
gering gedreigd had hen onder de
krijgstucht te plaatsen en beslo
ten tot de langzaam-aan-actie.
De commandant van het militaire
regiment van Lissabon generaal Vas-
co Lourenco heeft de actie van de
verpleegkundigen in felle bewoor
dingen veroordeeld. Hij zei dat er
alom eisen om hoger loon worden
gesteld om de algemene verkiezin
gen van 25 april onmogelijk te ma
ken. Lourenco zei een gehoor van
militairen dat de komende verkie
zingscampagne „gewelddadiger dan
ooit" dreigde te worden.
De commandant acht het niet uitge
sloten dat de gevluchte ex-president
Spinola zich weer met de Portugese
politiek zal gaan bezighouden. Lou
renco zou niet graag zien dat Spinola
in Portugal zou terugkeren en stelde
dat hij in het geval hij dat zou doen
onmiddellijk zou worden aangehou
den. De afgelopen weken hebben in
Portugal herhaaldelijk geruchten de
ronde gedaan dat de voormalige pre
sident al in het land terug zou zijn en
dat hij de hand heeft gehad in het
vrijlaten uit de gevangenis van deel
nemers aan de mislukte staatsgreep
van maart vorig jaar.
BONN (DPA) De Westduitse
Bondsdag heeft gisteren met grote
meerderheid en ook talrijke stem
men van de oppositie het wets
ontwerp over het medebeslissings
recht van de arbeiders in de grote
ondernemingen in tweede lezing
goedgekeurd. Het voorstel voorelet
in een uitbreiding van de rechten
van vier miljoen werknemers. De
nieuwe regeling is het belangrijkste
en meest omstreden hervormings
plan van de regerende socialistisch-
liberale coalitie.
Het ontwerp van wet Is een compro
mis dat na langdurig overleg tussen
de coalitiegenoten tot stand is ge
bracht. Bij dit compromis hebben de
socialisten heel wat water in de wijn
moeten doen. De laatste beslissings
bevoegdheid in ondernemingen met
meer dan 2000 man personeel is in
laatste instantie toch bij de aandeel
houders gebleven.
