Intensief contact met
kerken in Oost-Europa
l
Geref, bond bezig
met Zuid-Afrika
Iff
Vandaag
b°ijgk?tofMnS Verklaring raad van
Tweede perscampagne
geref. evangelisatie
i
Solidariteit in strijd voor mensenrechten
Onze adressen:
Financieel appel
op doopleden
Belangrijke tip dankzij tv
VOORBIJGANGER
M. Dendermonde
VRUDAG 19 MAART 1976
KERK/BINNENLAND
TROUW/KWARTEt
DRIEBERGEN De leiding van de hervormde kerk heeft na de assemblee van de
wereldraad van kerken in Nairobi haar contacten met kerken in Oost-Europa
versterkt.
In het verslag van de werkzaam
heden van het moderamen. dat tij
dens de hervormde synodezitting in
bespreking kwam, wordt gezegd, dat
zoveel mogelijk gehoor wordt gege
ven aan vragen om in gevallen van
geschonden of bedreigde mensen
rechten bewijzen te geven van solida
riteit met de slachtoffers. Er is een
uitgebreide correpondentie met de
kerkelijke leiders van de Russische
orthodoxe kerk, die heeft geleid tot
een persoonlijke uitnodiging aan de
scriba van de synode, dr. A. H. van
den Heuvel, om nog voor de volgende
zitting van het centrale comité van
de wereldraad een bezoek te brengen
aan Moskou.
Er zijn, zo lichtte dr. Van den Heuvel
toe. twee soorten correpondentie met
Oost-Europa ontstaan. Naast officië
le brieven, die worden gepubliceerd,
wordt ook nog een persoonlijke cor
respondentie over dezelfde zaken ge
voerd. Ons beleid zo zei hij, berust op
drie overwegingen: dat het plaats
vindt binnen de sfeer van de beslui
ten over de mensenrechten op de
conferentie van Helsinki, binnen het
kader van hartelijke en officiële con
tacten met de kerken in Oost-
Europa, ongeacht ons oordeel over
ders, en ten derde, dat duidelijk moet
zijn, dat we niet ons recht prijs geven
om actief bezig te zijn met het verle
nen van hulp en het bewijzen van
solidariteit aan hen wier mensen
rechten geschonden en bedreigd zijn.
Respecteren
De dissidenten in Oost-Europa heb
ben ons duidelijk gemaakt, aldus dr.
Van den Heuvel, dat wij niet zover
moeten gaan. dat het lidmaatschap
van de werreldraad voor de Oosteu-
ropese kerken in gevaar zou kunnen
worden gebracht. Verder moeten wij
respecteren, dat de kerkelijke leiders
daar gekozen hebben voor de socia
listische staatsvorm, al is het ons nog
niet duidelijk, hoe wij dat respect
gestalte kunnen geven.
Tenslotte zouden de Oosteuropese
kerken wel willen, dat we verder kon
den gaan dan alleen maar het sturen
van brieven en het brengen van be
zoeken. Gebleken is, dat bijvoor
beeld de joodse internationale orga
nisaties meer bescherming kunnen
geven, hetgeen ook in sterke mate
geldt voor de r.k. kerk. De protes
tantse kerken hebben daar veel moei-
sommige hoogwaardigheidsbekle- te mee. Verder is duidelijk geworden
uit de contacten met Oost-Europa,
dat het tot uiting brengen van solida
riteit met bedreigde personen en
groepen effectiever is dan het pro
test. De paasgroeten worden in dat
licht bijzonder gewaardeerd.
Zuid-Afrika
De praeses van de hervormde syno
de. ds. G. Spilt, en dr. Van den Heu
vel. hebben voor de maand april een
visum aangevraagd voor een bezoek
aan Zuid-Afrika. om er de Transvaal-
synode van de zwarte Nederduitse
gereformeerde kerk in Afrika te kun
nen bijwonen. Ds. Butl, scriba van
deze synode, had hen daartoe vorig
jaar al uitgenodigd.
In oktober 1974 werd dr. Van de Heu
vel een visum voor Zuid-Afrika ge
weigerd. Als voornaamste reden voor
de weigering noemde de Zuidafri-
kaanse regering toen het feit, dat Van
de Heuvel het programma van de
wereldraad van kerken ter bestrij
ding van het racisme onomwonden
had onderschreven. Daardoor zou hij
zo verklaarde de Zuidafrikaanse
ambassade in Den Haag impliciet
instemmen met het gebruik van ge
weld tegen Zuid-Afrika door de be
vrijdingsbewegingen.
UIT
VAN LEZERS
Buthelezi
In Trouw van heden staat dat Chief
Buthelezi zich door zijn rede in So-
weto (niet een twee lings tad zoals de
reda/nomische jungle thuishoort.
Die 30 miljoen gulden vertegenwoor
digde in die jaren de som van een
werklozenuitkering aan 200.000 man
gedurende 3 jaren ad 50,- per week.
Men kan dus het argument va blan
ke minderheidsregering." Dit is een
staaltje van valse voorlichting waar
de „voorlichting" van de Zuid-
Afrikaanse ambassade bij ln het niet
valt De harde, meedogenloze poli
tiek van Vorster c.s. ten opzichte van
de Afrikanen doet niet anders dan
aansturen op een confrontatie. De
Sharpeville herdenkingen die deze
week weer overal in het land gehou
den worden zijn daar het bewijs van.
Nog steeds worden er in Zuid-Afrika
bijna 2000 mensen per dag opgepakt
ADVERTENTIE
Deze week in Hervormd Neder
land o.a.:
Interview met
Max Dendermonde
De laatste kans voor blank
Zuid-Afrika
Persoonsregistratie een trein
die niet kan stoppen
Aandeelhouders meer hart
voor winst dan voor bedrijf
Oost-Duitsland één grote
kleuterschool
Kunst weekt dialoog tussen
vrijen en onvrijen los
Ik abonneer
mij op/vraag
een
proefnummer
van
Hervormd
Nederland.
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kannen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
BIJ publlkatle wordt de naam van
de schrijver vermeld.
NAAM.
ADRES:
PLAATS:
TELJ4R:..
xjb.prijs 28,50 per halfjaar.
Zonder postzegel verzenden aan:
Antwaiummer 1776, Den Haag. Bel
ten mag ook: 070-512111. Ook in di
losse verkoop.
door de politie (of beter gezegd: per
nacht). Het zijn de blanke
machthebbers die door hun dagelijk
se terreur „aansturen ernemingen.
hun grootaandeelhouders en de ban
ken in omloop zijn, in ieder geval
niet bij de proletariërs of kleine on
dernemingen. Hier is een sanering
van de liquide middelen der grooton
dernemers in Europees verband
nodig.
Ommen H. Wezenaar
De drie
De filosofie van hen die zich als „de
Raad der Kerken" presenteren, dat
„de straffende gerechtigheid geen
doel is in zichzelf maar dient ter
bescherming, bevrijding en loute
ring van menselijk leven", is van
beperkte constructie en daarom ook
onjuist indien toegepast op wat zij
voorzichtigheidshalve noemen het
„wegzenden" van de 3 van Breda.
Deze hebben zich indertijd door hun
onmenselijke handelingen buiten de
menselijke gemeenschap geplaatst
en ontvingen reeds gratie voor een
verdiende doodstraf.
Met dit hernieuwd gezanik over de
vrijlating bemoeien de kerken zich
met een kwestie die hen totaal niet
regardeert.
Rotterdam
A. C. Prinzen
Dr Wiersinga (7)
De studentenpredikanten van
Amsterdam oordelen dat de synode
een „onwaardige" uitspraak heeft
gedaan tegen hun collega Wiersinga.
„Deze uitspraak treft bovendien de
„aarzelende kerkleden" (een onder
studenten veel voorkomend soort)
volgens pastores, die meer respect
voor de synode zouden hebben als zij
even aarzelend en onmachtig ge
sproken had over „verzoenend
sterven".
Kom, kom pastores; solidariteit met
een collega is een goed ding, een
schouderklopje, maar moet dat nu
gepaard gaan met een on(w)aardige
schouderduw tegen synodeleden? Is
de synode minder gewetensvol en
zorgvuldig tewerk gegaan? Met min-
rale^or^^an^Vb^c^CWlerringa Dfze strip Xai? Be.r.t KuiPers halen we uit het pas verschenen „geloof en politiek-nummer"
waarneemt? Kom, kom. niet over
drijven! Een schouderklopje? Goed,
maar dan ook een schouderduwtje
tegen de juiste persoon en in de
goede richting!
Baarn H. Overecm
IKVOS
Is het voor de IKVOS-veldwerkers
wel nodig dat zij de analyse van
Marx aangaande de samenleving als
werkmodel gebruiken. Marx zegt on
der andere: Het maatschappelijk
zijn is bepalend voor het bewustzijn.
Maar God onze Schepper en Jezus
Christus Gods Zoon kent Marx niet.
Voor ons maatschappelijk bepaald
zijn vinden wij in de woorden van
het Evangelie zo veel leefregels en
raadgeving van Jezus Christus onze
Heer dat wij Marx niet nodig
hebben.
Oudkarspel J. J. Veltum
„Areopagus", het blad van de theologische faculteit van de rijksuniversiteit te Utrecht.
bij de katern van de gereformeerde kerken drie van Breda
kerken is de titel van een op initia
tief van de gereformeerde werkgroep AMSTERDAM In de letterlijke weergave van de verklaring
voor liturgie tot stand gekomen uit- van de raad van kerken over de drie van Breda in onze krant van
!ereformeerde°orgamstrnven?niging. gisteren is helaas een gedeelte weggevallen. Het slot van de
organisten een handreiking geboden verklaring luidt als volgt,
bij het gebruik van de katern die de
gereformeerde kerken bij het lied
boek hebben gevoegd (orden van
dienst, gebeden e.d Wie vijf gulden
stort op postgirorekening 20 35 95
t.a.v. administratie G.O.V., Steven
van der Hagenlaan 10 te Amersfoort
(met de aanduiding „katern"), krijgt
de muziek straks thuis gestuurd. De
uitgave zal 25 maart verschijnen.
„Inmiddels is, mede als gevolg van
wat er toen aan verwaarloosd lijden
en onvoldoende hulpverlening open
baar werd, de mogelijkheid van des
kundige hulp en begeleiding sterk
toegenomen. Het getal van diegenen
onder de slachtoffers, wier lot aan
dat van de misdadigers gekoppeld
lijkt te zijn, is aanzienlijk vermin-
Van een onzer verslaggevers
DRIEBERGEN Vertegenwoordigers van de blanke Bóeren-
kerken in Zuid-Afrika zoeken bij hun bezoeken aan Nederland in
toenemende mate contact met de gereformeerde bond in de
Nederlandse hervormde kerk.
AMSTERDAM:
Postbus 859,
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948.
Westblaak 9. Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101.
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3.
Melkmarkt 56, Zwolle
Tel. 05200-17030
Men is met name teleurgesteld in de
gereformeerde kerken, en herkent in
de gereformeerde bond een confes-
Van een onzer verslaggevers
DRIEBEROEN - De generale fi
nanciële raad van de hervormde
kerk acht de tijd aangebroken, om
ook volwassen kerkleden, die geen
belijdenis hebben afgelegd, om een
bijdrage te vragen voor de landelijke
algemene kas.
Ieder lidmaat van de hervormde
kerk (die dus belijdenis heeft ge
daan) is verplicht jaarlijks een bij
drage aan de algemene kas te geven.
De synode besloot dit bedrag met
ingang van 1977 te verhogen van
12.50 tot vijftien gulden.
Maar het belijdenis doen raakt ln
diskrediet. Het aantal lidmaten
loopt terug met dertigduizend per
jaar. Het zich niet tot lidmaat laten
bevestigen betekent echter volgens
de generale financiële raad nog niet.
dat doopleden geen medever
antwoordelijkheid zouden willen
dragen voor het werk van de ge
meente.
Met de algemene kerkvoogdljraad is
overeengekomen, dat met ingang
van 1977 de gemeenten zal worden
gevraagd, de doopleden van achttien
jaar en ouder uit te nodigen ook
vjjftien gulden per jaar aan de alge
mene kas te geven. Van de netto
opbrengst van de bijdragen van deze
doopleden zal vijftig procent aan de.
plaatselijke gemeente worden geres
titueerd.
Er wordt nog overlegd of uitbreiding
van het verzoek om een bijdrage
voor de algemene kas zich zou kun
nen uitstrekken tot alle als her
vormd geregistreerden van achtUen
jaar en ouder.
sionele verwantschap, aldus zei ons
ir. J. van der Graaf, de secretaris van
de gereformeerde bond.
De gereformeerde bond is bereid, om
een officiële correspondentie-band
met deze kerken in Zuid-Afrika aan
te knopen, maar heeft deze zaak eerst
aan de orde gesteld in een recente
ontmoeting met het moderamen van
de hervormde synode. Van de zijde
van de gereformeerde bond werd in
dit gesprek de zorg uitgesproken, dat
het beleid van de hervormde synode
de blanke kerkert in Zuid-Afrika
steeds meer in het isolement zou drij
ven. Het moderamen heeft toege
zegd, in zijn consultaties met Zuid-
Afrika te zorgen voor een evenwichti
ge vertegenwoordiging uit dat land.
De vrouw
In het gesprek tussen het modera
men van de synode en het hoofdbe
stuur van de gereformeerde bond
kwam verder vooral de zaak van de
vrouw in het ambt ter sprake. Men
was het eens over de wenselijkheid,
de bijbels-theologische gegevens op
dit punt nog eens grondig door te
praten.
Ook werd gesproken over de wijze,
waarop het hoofdbestuur van de ge
reformeerde bond zich nogal eens
mengt in plaatselijke aangelegen
heden.
Deze tekening staat om het omslag van een foldertje van het
gereformeerd evangelisatiecentrum. Het vouwblad heeft als titel:
„Houd het evangelie niet voor uzelf."
LEUSDEN Deze maand is de
tweede (gereformeerde) evangelisa
tie-perscampagne begonnen, ditmaal
in 86 deelnemende plaatsen, ver-
Jezus had een hekel aan geldja-
gerij;
Jezus is Onze Lieve Heer niet.
Alle advertenties eindigen met de
spreid over het gehele land. De publi- vraag: Kennen wij Jezus eigenlijk
katies in de vorm van advertenties
zullen in evenzovele plaatselijke, dan
wel regionale bladen verschijnen.
De koppen van deze publikaties zijn
Jezus is nooit in Bangladesh
geweest;
GELEEN Naar aanleiding van de
televisie-uitzending „Opsporing ver
zocht" zijn tot nu toe bij de gemeen
tepolitie van Geleen tien tips bin
nengekomen over de spoorloze ver
dwijning van de 15-jarige Arino Vrie-
zelaar uit Geleen. De belangrijkste
tips hebben betrekking op de man
met wie de verdwenen jongen het
laatst werd gezien in een bar. Vol
gens de politie was er één belangrij
ke tip bij, die nu wordt nagetrokken.
Ook over het vermiste meisje Marjo
Winkens, dat in de eerste televisie
uitzending van „Opsporing ver
zocht" ter sprake kwam, zijn nu nog zen, dat afgezien van de vele schrifte
wei? Vrijwilligers staan klaar om
rond de publikaties op zo breed mo
gelijk niveau gesprekken te doen
plaatsvinden. Met de campagne wor
den drie miljoen gezinnen bereikt.
Ruim dertienduizend deelnemers
hebben eerst samen meer dan drie
ton vow uc campagne bijeenge
bracht. Na elk der publikaties in de
media gaan ze op pad met een specia
le themafolder, na op zowel individu
ele als groepsgesprekken terdege te
zijn voorbereid.
Een onderzoek naar het effect van de
eerste perscampagne heeft uitgewe-
STEM AAN MIJN OOR
Zijt Gij een grot, verborgenhei
waarin ik dwaal zonder licht;
een woud vol schaduwen
schimmen.
waarin geen weg te vinden is
leegte heeft mijn hart bezet,
wankelend beweeg ik voort,
U bent te ver voor mij
een woudloper die mij altijd
donkere verten voor is,
ik haal U niet meer in
waar kan ik U ervaren?
of blijft U mij omvangen
als de stem aan mijn oor?
u
tips binnengekomen. Zo is er een
bejaard echtpaar dat het meisje
meent gezien te hebben in Spanje.
lijke reacties ruim vierduizend
groeps- en individuele gesprekken
tussen kerkleden en andersdenken-
derd. En ook de overgeblevenen zul
len naar onze overtuiging alleen
maar gediend zijn bij een maatschap
pij, waarin de gerechtigheid naar
haar ware bedoelingen wordt uitge
oefend. Wij weten niet of juist de
wegzending van de misdadigers wel
licht een reinigende en bevrijdende
uitwerking ook op de slachtoffers zal
hebben. Wij weten in elk geval wèl,
dat de discussie over een eventuele
uitwijzing, die anders in ons Neder
landse volk steeds weer zal oplaaien,
de nood van de zieken onder de slach
toffers telkens weer zal verhevigen.
Het probleem van de drie van Breda
wordt in elk geval opgelost. Of de
dood lost het vanzelf op, óf wij lossen
het door een morele beslissing op. Als
wij lijdelijk op de eerste oplossing
wachten, verlagen wij onszelf
Daarom pleiten wij ervoor, bij allen
die verantwoordelijkheid dragen
voor deze zaak, om de pijnlijke ver
antwoordelijkheid die op hen is ge
legd, niet te ontlopen. Door de weg
zending van de drie van Breda moe
ten wij uitdrukken, dat wij weten
waartoe de straffende gerechtigheid
wèl en wartoe zij niét dient."
Tot zover het slot van de verklaring
van de raad van kerken.
Leedverwekkend
Het Nieuw Israëlitisch Weekblad
noemt de verklaring „onbarmhartig,
meedogenloos en leedverwekkend".
„Gerechtigheid, ontleend aan de bij
bel, is dit keer het argument, alsof
niet juist joden zouden weten wat
bijbelse gerechtigheid inhoudt," al
dus het NIW.
Volgens het weekblad is de joodse
gemeenschap in Nederland noch
geïnteresseerd in de dood, noch in
het leven, het bestaan en de nage
dachtenis van de drie van Breda.
„Waarom toch worden de nazislach
toffers en hun nakomelingen steeds
maar weer geconfronteerd met het
voortbestaan van de drie van
Breda?"
Het weekblad schrijft, dat het niet zo
diep op „alweer een verklaring" over
de drie van Breda zou zijn ingegaan,
als deze niet afkomstig was van de
raad van kerken. Juist omdat verte
genwoordigers van veertien Neder
landse kerkgenootschappen de ver
klaring hebben opgesteld, is het on
begrip voor wat leeft en omgaat bij
de joodse gemeenschap zo ontstel
lend, schrijft het weekblad.
den konden ontstaan, die vaak tot
intensievere contacten leidden. Er
blijkt verder uit, dat vooral die vrij
willigers die aan de georganiseerde
voorbereiding of toerusting deelna
men tot diepgaande contacten kwa
men. Ter vergelijking: zonder
perscampagne worden jaarlijks in
het hele land duizend gesprekken ge
voerd tussen kerkleden en anders
denkenden in het kader van gericht
evangelisatie-huisbezoek.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Middelharnis (toz)
den Hoed te Sliedrecht te Doorn
te Beekbergen (toez.): D. Heikooj
Herwijnen; te Zevenbergen: H.
Vreeswijk te Giessen-Nieuwkerk
Westbroek: H. F Klok, kand.
Woerden.
Benoemd tot voorganger van de
vrijz. herv. te Meerkerk dr A.
Meiden, hoofd publ. relations
Rijksuniversiteit te Utrecht, won
de te Meerkerk, die deze benoem
heeft aangenomen.
Bedankt voor Sommelsdijk:S. P.
Assenbergh te Nijkerk.
Afscheid op 21 maart van N
tenbroek: M. A. Jansens ber.
Wilnis.
Intrede te Haastrecht: H.E. Ster
ga uit Klooster-Ter Apel.
GEREF. KERKEN
Bedankt voor Gorredijk: G.F. Ho
er te Bruchterveld, die geen verd
beroepen in overweging kan nem
Afscheid van Doezum: J. W. Zijli
ber. te 's-Gravenzande.
Intrede te Katwijk a.d. Rijn: T.
lijk uit Schoonoord;te Heiloo: ka
H. W. Wierda uit Haarlem.
GEREF. KERKEN(VRIJG.)
Beroepen te Kantens: H.K. Bo e
kamp kand. te Groningen.
GEREF. KERKEN (VRIJG.B.V
Beroepen te Breukelen: P. Bus
kand. te Luinjeberd.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Middelburg: R. B<
aard te Leiden; te Lelystad: J.
Vliet te Aagtekerke.
Bedankt voor Kruiningen: J. Karr
te Opheusden.
OUD. GEREF. GEM. in NED.
Bedankt voor Rijssen: W. Kamp0
Grafhorst.
Ds. W. H. Zuidema
Drs. W. H. Zuidema, die jarenl
onder de joden ln België werkte er
onder meer studiesecretaris is var
gereformeerde deputaten voor ei
gelie en Israël, heeft op verzoek
deze deputaten een boeiend boe
geschreven over het avondmaal
zijn joodse achtergronden.
Hij gaat in op vragen als: is er nog
sprake van een bewuste keuze, v
neer brood en wijn ons zomaar
den aangereikt? Moeten we er
iets voor doen? Want aan
avondmaal belijden we wel de
meenschap der heiligen, maar
ren we het ook zo? We kennen e
nauwelijks en tijdens de viering
banken zitten we ook nog tegenr'
kaars ruggen aan te kijken. Hoe 11
dat: communie zonder commun i
tie? Kan het daarom ook anders
Om daarop antwoorden te vin<
gaat de schrijver eerst in op alle
gegevens uit het jodendom. Vei 1
gens draagt hij nieuwtestamentis 1
gegevens aan om tenslotte verl
dingslijnen naar hier en nu te zoel 'P
Het boekje eindigt met een aarf'
vragen die tot doordenking uitn^1
gen. „De Taal van de tafel" kan
I,25 besteld worden bij Bureau E
gelie en Israël, Postbus 202, Leusi
■fu
Hervormd Nederland
Max Dendermonde, in 1954 schrij
van „De wereld gaat aan vlijt
onder," zegt in Hervormd Nederl
dat deze uitspraak nog steeds ge )n
„We kunnen veel doen door sober
te leven om de verspilling aan tiji
energie tegen te gaan." Wat dat
treft is de schrijver niet verand
Wel ls hij ln technologie gaan g
ven. „We moeten bijzonder int
gent zijn. Ik geloof niet meer in oi
zorgd leven." Dendermonde vi
niet dat hij met zijn boeken
draagt aan maatschap n
verandering, hoewel hij dat wel r
willen. „Ik mis het politieke lc
mogen."
Veel aandacht voor Zuid-Afrika d
week in Hervormd Nederla *11
„Durft de gereformeerde synode U1
breuk met de kerk aldaar aan?" 1
vooruitblik op de vergadering val
synode in Lunteren. Tenslotte re
gesprek met een lid van de
delegatie, die Zuid-Afrika bezoi
en de verklaring van Buthelezi
Beyers Naudé over investeren
Zuid-Afrika (elders in het blad
pleidooi voor Beyers Naudé dooi 11
J. J. Buskes). p
0
Verder een kritische blik op O v'<
Duitsland („Eén grote k
terschool") en een plan tot instel *t
van een orgaan dat het bedrijfsle n
moet controleren. fl t
