Preek over mensenrechten
gaat ook eigen parochie aan
De preken van G. Th. Rothuizen
1
Zeg mij hoe uw meubels zijn
Vandaag
r
U
VOORBi
n
:]E
HET LIJDEN
Onze -adressen:
(- ZATERDAG 6 MAART 1976
KERK
TROUW/KWAI
door dr.
Th. C. van Boven
Steeds vaker en niet zonder reden wordt bij kerken aangeklopt zich uit te spreken over
schendingen van mensenrechten. Organisaties en groepen mensen, in Nederland en over de
grenzen, vragen om tekenen van solidariteit in woorden en daden. Zij richten zich tot regeringen,
vakbonden, politieke partijen, kerken en andere instellingen.
gingen zijn banden met de ledenker- minderheden. Een christelijk getui-
ken niet zonder aarzeling in de waag- genis zal een andere boodschap zijn
officiële
dissidente
In de kerken bestaat een groeiend
bewustzijn dat zij in het licht van het
evangelie verantwoordelijkheid dra
gen dat mensen tot hun recht komen.
Vele uitspraken van de assemblee
van de wereldraad van kerken te Nai
robi bevestigen deze verantwoorde
lijkheid evenals onlangs het docu
ment van de pauselijke commissie
..Justitia et pax" over de kerk en de
rechten van de mens
Spreken kan in allerlei toonaarden
geschieden getuigend, bemoedi
gend. pastoraal, protesterend. Het
kan zich richten tot machthebbers of
wel tot verdrukten en vervolgden
Het kan ook een spreken zijn voor de
eigen kring (preken voor eigen paro
chie) of het is bedoeld de ander te
bereiken. Het kan publiekelijk ge
beuren of in vertrouwen buiten de
publiciteit. Spreken over schendin
gen van mensenrechten is ook een
politieke daad Immers, zoals ook te
Nairobi opnieuw werd geconstateerd,
schendingen zijn meestal de sympto
men van dieper Uggend onrecht en
het spreken over schendingen kan
niet worden los gezien van de daar
aan ten grondslag liggende sociale,
economische en politieke structuren
van onrecht.
vermoeden, ja wij weten, dat dit nog
maar de top van een ijsberg is Bo
vendien. de mensenrechten zijn niet
alleen in het geding waar om enige
zeer grove schendingen te noemen
martelingen en andere onmenselijke
en vernederende behandelingen en
bestraffingen plaats hebben, maar
ook waar honger en armoede worden
geleden. De menselijke samenleving,
waartoe ook de kerkelijke gemeen
schappen gerekend woeten worden,
is doortrokken van onrecht.
Verdeeld
Hoe moeilijk de kerken het hebben
met het spreken over schendingen
van mensenrechten in met name te
noemen gevallen en hoe verdeeld zij
op dit stuk zijn bleek telkens weer op
de assemblee van de wereldraad te
Nairobi. Niet alleen de officiële verte
genwoordigers van de Russische ker
ken. maar ook die van kerken uit
andere landen reageerden op onge
veer dezelfde wijze, toen een publieke
uitspraak werd voorgesteld over de
mensenrechten in die landen. Zo
stonden o.a. ook Braziliaanse en
Zuidkoreaanse kerkelijke vertegen
woordigers op en zeiden niet gediend
te worden met een uitspraak betref
fende de mensenrechten in hun lan-
In welke concrete gevallen moeten de den ..Jullie helpt ons niet hiermee en
kerken spreken en hoe moeten zij maakt het ons kerken alleen maar
spreken Steeds meer informatie moeilijker om in de situatie waarin
komt op ons af. Alleen al het blad van wij ons bevinden iets ten goede te
Amnesty International ..Wordt Ver- doen. Jullie moet goed begrijpen dat
volgd" geeft maandelijks een blik in jullie in een andere en veelal ge-
talloze gruwelkamers over het rond makkelijker situatie verkeert dan
der wereld en wij hebben het bange wij
Maar uit dezelfde landen komen ook
andere stemmen, die zich meestal
niet van een officieel spreekgestoelte
kunnen bedienen In Nairobi deden
deze stemmen zich horen in persoon
lijke gesprekken, zoals o.a. vertolkt
door een niet tot de officiële kerken-
delegatie behorende Zuidkoreaan.
die juist met klem betoogde dat een
publieke uitspraak van de wereld
raad over de mensenrechten in Zuid-
Korea een grote steun zou betekenen
voor de vervolgden en verdrukten in
zijn land. In dezelfde zin sprak de
bekende brief van de twee Russisch
orthodoxe kerkleden. Uit de monden
van vertegenwoordigers van westeu-
ropese en amerikaanse kerken klonk
de roep dat de wereldraad niet mocht
zwijgen naar aanleiding van de nood
kreet van de Russische dissidenten,
maar te zelfder tijd werd vanuit de
raad van christelijke kerken van het
Midden-Oosten er op aangedrongen
dat ook eens mocht worden geluis
terd naar stemmen van dissidenten
in Israël.
Leden-kerken
Vaak zijn de stemmen van de officië
le kerken in tegenspraak met die van
dissidente groepen en personen uit
diezelfde kerken of van groepen en
personen die buiten de kerk staan.
Aan welke stemmen moet het meeste
gewicht worden toegekend. De werel
draad van kerken, waarvan het lid
maatschap bestaat uit officiële ker
ken. ziet zich hier voor grote proble
men geplaatst Enerzijds zal de we
reldraad uit ..kerkpolitieke" overwe-
schaal stellen.
Anderzijds mag de wereldraad en
dit geldt eveneens voor de afzonder
lijke kerken niet ontrouw zijn aan
wat de assemblee in Nairobi uit
sprak: ..Onze voornaamste taak is te
werken voor de verwezenlijking van
de algemeen geproclameerde men
senrechten op de plaats waar wij zijn.
maar wanneer er elders mensen zijn
die niet bij machte zijn zich te doen
horen, worden wij geroepen de stem
te vertolken van hen wier stemmen
worden gesmoord en de pleitbezor
gers te zijn van de onderdrukten.
Hiertoe moeten wij onze acties base
ren op nauwkeurige informatie, het
geen de beschikbaarheid van open
informatiekanalen van vitaal belang
doet zijn."
Benadering
Voor het spreken en handelen van
kerken aangaande situaties van on
recht en ten behoeve van het lot van
gediscrimineerden en vervolgden
kunnen geen vastomschreven richt
lijnen en criteria worden gegeven. De
situaties in de verschillende landen
en ook de plaats van de kerk daarin
zijn vaak van een geheel eigen orde
en vergen benaderingen naar gelang
van de situatie. Van de kerk uit ge
zien. moet een land. dat zich gaarne
als christelijk aandient, zoals Zuid-
Afrika. anders worden aangesproken
dan de atheïstische staten van Oost-
Europa.
Evenzeer bestaan fundamentele ver
schillen tussen bijvoorbeeld Latijns-
amerikaanse landen, waarin de ker
ken. in casu de rooms-katholieke
kerk. in de loop der tijden een mach
tige plaats hebben ingenomen en
moslim-staten met kleine christelijke
voor hen die zich tot de gemeenschap
van Christus rekenen dan voor ande
ren. Hieraan moet wel onmiddellijk
worden toegevoegd dat de zaak van
de rechten van de mens. inclusief de
zorg om de geloofsvrijheid. nooit een
zg. christelijke exclusiviteit mag zijn
en dat ook niet is. Wanneer de kerken
spreken, zullen zij geval voor geval
moeten overwegen, zowel wat betreft
de wijze van spreken als de mogelijke
gevolgen van dit spreken voor hen
wier lot de kerken zich in het bijzon
der aantrekken.
Verantwoordelijkheid
Bij deze overwegingen is verder een
aantal punten van belang. Ten eer
ste. de aanwezigheid van voldoende
informatie over situaties en praktij
ken van onrecht. Hiertoe dienen zo
veel mogelijk communicatiekanalen
o.a. met de kerken in andere landen,
te worden onderhouden, opdat de
betrouwbaarheid van de gegevens
wordt verzekerd en het effect van het
solidaire spreken en handelen zoveel
mogelijk wordt bevorderd. Ten twee
de. in hoeverre zijn wij zelf met onze
kerk en samenleving rechtstreeks of
op indirecte wijze betrokken, of zelfs
medeplichtig via economische, poli
tieke of persoonlijke banden, bij sys
temen van onrecht, die aan schendin
gen van mensenrechten ten grond
slag liggen. In dergelijke gevallen be
staat een bijzondere verantwoorde
lijkheid voor de kerk. Ten derde, is er
sprake van een verzoek van kerken
en christenen ter plaatse om daden
en tekenen van steun en solidariteit.
Wij wezen reeds op het dilemma
voortvloeiend uit de tegenstrijdig-
(ADVERTENTIE)
Kort voordat het boek Preken van dr. G. Th. Rothuizen (uitg. G.
F. Callenbach bv, Nijkerk. 156 blz.. 19.50) mij ter bespreking
werd toegezonden, las ik in het r.k. tijdschrift Kerugma een zeer
lovende recensie. Nu hebben de roomsen zelf een heel oude
preektraditie. maar een preekcultuur zoals wij protestanten ken
nen. bezitten zij niet. Wat hen in de sermoenen van prof. Rothui
zen aantrekt, zal minder de kortheid zijn dan het voortdurend
inspelen op de actualiteit en het hedendaagse spraakgebruik.
Ook het element van oorspronkelijkheid zal indruk op hen
hebben gemaakt
Misschien hebben zij ook dit gevoeld:
zó te kunnen preken kan alleen tegen
de achtergrond van die eeuwenoude
protestantse, nader gereformeerde
preekcultuur. Want kijkt men door
de speelse toon. het vlugge keren en
omkeren van gedachten, de veelvul
dige retorische vragen, de gedurfde
combinaties, het volstrekt ontbreken
van zalving heen. dan ontwaart men
hoe deze anti-traditionele manier van
preken alleen mogelijk kon worden,
uitgerekend bij de gratie van die tra
ditie Het ongewone heeft het gewone
tot achtergrond en voorwaarde
De gereformeerde preekcultuur be
staat op haar beurt bij de gratie van
de eeuwenlang luisterende, althans
aanwezige gemeente. Schrijver dezes
heeft er zo n zeventigjarige luister
praktijk opzitten, afgezien nog wat er
in de loop van een halve eeuw radio
en later op de televisie aan preken en
meditaties van allerlei gading is bij
gekomen Op een onbewaakt ogen
blik heb ik mij wel eens laten ontval
len dat ik allergisch ben geworden
voor preken en gedichten Wat mij
niet weerhoudt isomsi gedichten te
lezen en (geregeld) preken aan te ho
ren. in dit geval te lezen.
eerst nog dit zeggen. Politiek en eco
nomie zijn ons dagelijks brood ge
worden. Een preek die net doet of
deze beide, zo levensbelangrijke za
ken niet bestaan, is geen echte ver
kondiging Aan de andere kant mag
het signaleren van zonde en onge
rechtigheid, altijd en overal (Ba-
vinck). niet ontsporen in de richting
houden op dit punt!" (59) „Iemand
zou (immers) in grote nederigheid
kunnen zeggen: ik heb „thuis" zoveel
boter op het hoofd of om het met
Jezus te zeggen: zo n balk in mijn
oog. dat ik van de splinter in ander
mans oog afblijf. Wat doet hij dan?
Hij laat beiden zitten, terwijl het na-
maandblad voor evangelie en cultuur
Het komende nummer
maand heeft als thema
van politieke propaganda. Het komt tuurlijk Jezus' bedoeling is dat ze er
hier aan op een ontwikkeld grensge- allebei uitgaan!" (61). „Wie gebrek
voel lijdt is een broeder!" (70). „De men-
Citaten sen die zeggen dat er niet zwaar ge
noeg gepreekt kan worden, zij heb-
„Het einde van de jood is ook het ben gelijk" (73). „Zou dat niet kun-
einde van de christen en het einde nen? Dat we een beetje moe zijn
van de mens" (47). „Een hele bescha- geworden van de waarheid in het
ving kan bankroet gaan in één ziel"
(53). „Wat is een macht die er ten
diepste niet zijn wil voor de machte
loze?" (55). „Het probleem is ten diep
ste een politiek probleem. Wat doen
algemeen?" (75). „Ten diepste is im
mers niet de paus plaatsvervanger
van Christus, maar zijn de hongeri-
gen en de dorstigen, de naakten en de
gevangenen dat" (80). „Wij kunnen
wij daaraan? Wel. u bent allemaal lid (echter) het leven niet aan. het vafy
van een politieke partij. Dus moet u eenvoudig niet te beheersen zonder
die partij onrustig maken en onrustig het aandeel van de vrouw" (89). „De
vergeven zonde die je niet meer doet"
(rabbijns gezegde. 94). „Onze huid
voelen we goed aan, beter dan onze
ziel" (95). „Wat is de mens? Er wordt
mee gemorst" (102). „De bestrijding
van ieder probleem creëert een nieuw
probleem" (108). „Ik ben voor de uit
gesproken maar tegen de georgani
seerde twijfel" (130).
Zusters
Natuurlijk worden deze citaten al
leen helemaal duidelijk binnen het
kader van de preek waarin ze zijn
uitgesproken. Maar ze geven toch een
idee van het geheel, negen en twintig
preken, voor een groot deel afkom
stig uit de laatste tijd. „De mens wil
een licht op zijn pad en God zij
geklaagd en geprezen. Maar of dit
enkel in de kerk kan? Nee. natuurlijk
niet! Ook is er toef; meer aldaar dan
de preek? Gelukkig wel. En of het
ook niet anders kan? Ongetwijfeld"
(uit de Verantwoording).
n.dl
heid van
stemmen.
In dit verband mogen wij ter harte
nemen een uitspraak van Nairobi die
werd gedaan in het kader van het
recht op afwijkende meningen
(..right to dissent"): „Christelijke soli
dariteit betekent een duidelijke stel-
lingname aan de zijde van gevange
nen om des gewetens wille, politieke
gevangenen en vluchtelingen". Een
vierde overweging, verband houdend
met de zojuist genoemde, kan zijn
dat de kerken of de kerkelijke leiding
ter plaatse in gebreke blijven om de
gerechtigheid te bevorderen. Hoe
vaak hebben kerken, met uitzonde
ring van kleine groeperingen, gezwe
gen in beslissende fasen van onrecht
in de geschiedenis en zich daarmee in
feite geschaard aan de zijde van de
onderdrukkers.
Als slotoverweging dient de nood
zaak van kritisch zelfonderzoek, van
uit het besef dat wij in onze situatie
en in de relatie tot de ander voortdu
rend falen en bekering behoeven. Het
spreken der kerken over schendingen
van mensenrechten moet mede van
uit dit besef geschieden. Dit spreken
mag niet eigen gerechtigheid en ei
gen wijsheid koesteren en niet dienen
ter bevrediging van eigen gevoelens
of zelfs tot instandhouding van de
eigen geloofwaardigheid.
De schrijver van dit artikel, dr. Th. C.
van Boven, is lid van de sectie interna
tionale zake'n van de raad van kerken
in ons land en was afgevaardigde na
mens de hervormde kerk bij de assem
blee van de wereldraad in Nairobi.
NOOIT MEER
Ik ga een verbond met je aan.
nooit meer iets dat leeft
door watervloed zal worden
uitgeroeid
Genesis 9Morgen is het de
zondag in veertigdagentijd.
denstijd. Het thema van de zo
in de oude kalender is Psal}
Roept hij Mij aan. Ik zal hen
woorden. Een beroep op God
vloed. In wat een mens overstr
In de Psalm is het de pijl dWaï
daags vliegt en de pest die i
donker rondgaat. Het kan meeUT
dan dat. Het leven gaat gebul
der duizend zorgen, duizen noda^g!
het hart angstig kunnen makeiJL,
kent het niet? De eerste lezii
deze situatie spreekt van het iai
meer". Het is een oud verhaal. IPO
richt met Noach een verbond o^r
is nu gebeurd, maar 't zal niet ioc
gebeuren. Onze vaders noemde jjei
het natuurverbond omdat het cLoe
tuur omvatte. Maar uiteraard Mn
het om de mens in die natuü era
mens moet dit horen: nooit me
deze weken volgen wij de Mei iet
zoon op zijn donkere tocht dooi^
rampengebied van dit leven, of toi
ik zeggen: door dit centrum vanhje]
daad en bedrog? Want wij staan ia
vooraan in wat Hem ontmoet.
opgeheven hand. Het eindigt roi,
zijn dood. Nog meer dan naarlut
einde van alle rampen moge ons jtt
fiaken naar het „nooit meer"
onze eigen daden. Het staat ii
verbond. Dat in Hem midden ojjjg
ch
ons terecht kwam.
door dr. C. Rijnsdorp
De christelijke gemeente heeft het
dubbele aspect van Maria en Martha.
De bevindelijke preek zit aan de ui
terste Maria-kant. en het politiek
avondgebed van Dorothee Sölle aan
de extreme Martha-kant. Het polari-
satiestreven wil de beide zusters
scheiden. Een belangrijke taak van
de preek lijkt mij te zijn het vasthou
den aan het zusterschap. In de ere
dienst ligt voor mij de nadruk op het
Maria-aspect, het zijn van een
„schuilplaats in de wildernis" (vgl.
Lied 476:4), over welke regel een gelo
vige jodin mij schreef dat die voor
haar zoveel betekende. Maar de
woorden waarnaar Maria luistert ma
ken tegelijk rustig en onrustig. Een
dubbele paradox dus: de opening des
monds en de opening des Woords, en
voorts het rust geven en het onrustig
maken „Wie is tot deze dingen be
kwaam? Maar onze bekwaamheid is
uit God". (Paulusl.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Strijen: (toez): P. V
Heuvel te Driesum: te Kamen
den Hoed te Sliedrecht.
Aangenomen de benoeming Ja
geest. verz. v.d. prot. chr. stiel
De Lichtenberg te Amersfoort
Koporaal te Zeist; naar Zuilic
Nieuwwaal: G. Hendriks, kan :r
Woudenberg, die bedankte voo'P1'
meren, Kesteren, Nieuw Lekker Wi
Schoonrewoerd, Waarder. V£
broek, Wijk bij Heusden en Z^fti
broek; naar Epe: (pred. bijz. wt«c
toez H. Vreekamp te Oosterwf
die bedankte voor Nijkerk en (L
gensplaat.
GEREF. KERKEN (VRIJG
Beroepbaar: J. Bouma, Da Cf
straat 113', Amsterdam.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Ede: J. Brons te Vei
daal.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Unionville (Can,
Hakkenberg te Lisse; te Braki
Karens te Opheusden.
GEREF. GEM. IN NED.
Beroepen te Uddel: A. Wink te
nendaal.
(ADVERTENTIE)
Pi
met bijdragen o a van
Ds J Overdum De voorzienigheid
Gods en lijden
Dr. G de Ru- Wat wt| moeten weten
Or.B. vanOeveren Het lijden
Dr. C. Klapwijk Het masochisme en
het evangelie
Bijbelschers over het boek Job
De abonnementsprijs blijft dit iaar
/22 - Een studenten abonnement kost
/16
Opgaven voor een abonnement 'proef
nummer kunt u zonder postzegel op
sturen naar Ermelo. antwoordnummer
34 U kunt ook beften 03417 1542
door A. J. Klei
AMSTERDAM
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
Westblaak 9. Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101.
Parkstraai 22. Den Haag
Tel 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3.
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel 05200-17030
Moeilijkheid
De moeilijkheid bij het preken is het
onderscheid tussen de opening des
monds en de opening des Woords.
„Men komt tenslotte niet in de kerk
om een aantal wijsheden aan te ho
ren of een soort lezing over euthana
sie en wat dies meer zij. Men komt in
de kprk om naar Jezus te luisteren en
zolang dat niet gebeurd is. is de preek
geen preek" (blz. 115). Dit bemoeilijkt
het recenseren van preken Aan de
mond mag niet te veel aandacht wor
den besteed. Er wordt een boodschap
van Godswege doorgegeven: op de
uitleg en de praktische toepassing
van die boodschap komt het aan. En
voor de luisteraar, in dit geval de
lezer, komt het aan op het „ga heen
en doe desgelijks" Daarom kan men
een prekenbundel niet recenseren als
een bundel novellen, gedichten of li
teraire opstellen Zodra de mond
meer aandacht krijgt dan de bood
schap. is er iets scheefgegaan
Laat ik daarom de nadruk leggen op
het boodxhappelijk karakter van de
ze preken, en dat is het precies wat
hen. dartelend aan het lijntje van de
traditie, met die traditie verbindt
Een wat ruimere keuze van citaten is
hier dan ook op zijn plaats Laat ik
Mijn broodwinning had me
gevoerd in de woningen van een
aantal personen aan de
rechterflank van de
gereformeerde gezindte. Deze
missie leidde me tot het inzicht
dat uiterst orthodoxe
protestanten zich aan het
bankstel hebben verslingerd.
Zeg mij hoe uw meubels zijn en
ik zal zeggen wat gij belijdt.
Ik heb ook een bankstel, bekende een
collega toen ik bovenstaande
gedachte op de krant uitdroeg. Ik
knikte tevreden. Het klopte Deze
collega bezit een niet gering aantal
stevige reformatorische
overtuigingen en ik zou hem op
grond van mijn ervaringen beslist
niet zonder bankstel kunnen
voorstellen. Maar zeer onlangs heeft
hij zijn bankstel aan de kant gedaan
en aldus een geduchte knauw
gegeven aan mijn gaaf inzicht. Hij is
het gaan zoeken in van her en der
gesleept antiek, net als de eerste de
beste hippe vogel Ik moet hem er
toch eens op wijzen dat hij hiermee
aan verflauwing der grenzen doet
De zaak ligt echter bij nader inzien
toch ingewikkelder dan ik
aanvankelijk meende Ik denk nu
aan de interieurs van twee
vaderlandse theologen, wier namen
ik niet zal noemen. Hun meubels
lieten zich niet direct voegen in mijn
bankstel-theorie. De éne godgeleerde
stond te boek als goed rechts, hij gaf
voortdurend op krachtige toon te
kennen wat er zijns inziens
mankeerde aan de bol dergenen die
wel eens een oogje aan Marx
waagden, maar hij had geen
bankstel. Zijn kamer zag er op een
sjiek-nonchalante manier gezellig
uit. Hijzelf trouwens ook. Zijn linkse
collega, altijd in de weer met Angola
en zo. had evenmin een bankstel.
Terecht natuurlijk. Maar de
fleurigheid welke hij de zwarte
volkeren zo van harte gunde, had hij
zorgvuldig uitzijn eigen vertrek
geweerd. Het zag er uit als een
kloostercel.
Nu kun je hierover wel weer gaan
filosoferen. Iemand zal beweren dat
nummer één zich gerieflijk genesteld
had in de bestaande structuren en
deswege thuis ook plezierig wenste te
zitten, en dat nummer twee zijn
onvrede met de gangbare orde
demonstreerde door zich te voorzien
van ongemakkelijke stoelen. Dit is
mooi bedacht, moet ik toegeven,
hoewel een nader onderzoek naar de
gezindheid der betrokkenen op het
moment dat zij hun huis inrichtten,
wel gewenst is. Waren ze toen ook al
rechts, respectievelijk links? Een
ander begint over calvinistische
soberheid. Akkoord, beide heren
waren calvinist. Maar waarom in het
éne geval die leren crapeaud met z'n
mooie kreukels en in het tweede
geval die harde houten zittingen0 En
waarom trof ik bij de supporters van
de rechtse theoloog zoveel
bankstellen aan en bij de volgelingen
van zijn collega op z'n best een
onhandig tweezitsbankje?
We zien dat de vragen zich
vermenigvuldigen. Goed beschouwd
is het een meeslepend onderwerp, het
verband tussen ie stoel en ie eeloof
Merkwaardig is dat afdwaling geen
invloed op de kamerinrichting
schijnt te hebben Hoe zou dat nu
weer komen? Enfin, zo stormen de
onzekerheden op je af. Totdat een
bevriende hand je het viertalige
geschrift Dufex Meubelpresentatie
1976 toeschuift. Op een der
glanzende pagina's van dit geheel,
waarin waarlijk wel meer gedaan
wordt dan een meubeltje zus of zo
aanprijzen, staat een bijdrage onder
de titel Meubels zonder grenzen
Daarin komt een paragraaf voor
over: meubelstijlen en
geloofsgemeenschappen. Ik laat
daarvan het slotgedeelte volgen eL(
de lezer zal snel bemerken hoezeefj
mijn tobberig proza verbleekt bij
forse uitspraken die hier zonder
dralen en voor een deel in
hoofdletters worden gedaan:
„Een meubel drukt zijn stempel
een huis net als een voorstelling v]
God. Iedereen drukt in zijn
meubelstijl zijn eigen opvatting
God uit. Als symbool van een kerl
een idee overschrijdt de „stijl" vi
het meubel de grenzen en wordt
overal teruggevonden bij mensei
van dezelfde instelling. Het meu!
een kenmerkend teken voor het
bestaan van een gelijkgestemde
gemeenschap.
Zo kan het „Calvinistische" meub
voorkomen in Genève zowel als in
Nimes, in Edinburgh en in Utrecb
en kan het „barokke" meubel,
voortgekomen uit de
contra-reformatie van Trent,
overheersen in Madrid, in MecheU
en in Milaan. Op dezelfde manier
heeft de Anglikaanse autonomie
door de eeuwen heen het
persoonlijke en karakteristieke
uiterlijk van de Engelse meubelen
bepaald.
Daarom valt de kaart van de ra
belstijlen in Europa samen met
van de christelijke kerken bij
dood van Karei de Vijfde." I
Aldus Dufex Meubelpresentatie 1
