Zij staan in voor Miele
Groep uit Boedapest met
boeiend, simpel theater
Weinig aandacht
voor waarom
van druggebruik
Dodenkunst als
levenskunst
Residentie Orkest
al te lang zonder
een vaste dirigent
Het feest nadert zijn einde
[outkwestie Westland
oor Europese rechter
Miele
Na de eerste ronde ini'de Kamer
Schande wanneer
Nieuwe Komedie
moet verdwijnen
Ziekteverzuim
iets gedaald
Film international
IT fERDAG 28 FEBRUAR11976
BINNENLAND KUNST
TROUW/KWARTET 9
ADVERTENTIE
Een Miele is tot en met gekeurd Streng gekeurd Door neutrale instanties Op doelmatigheid,
betrouwbaarheid en veiligheid. Neem bijvoorbeeld de Miele wasautomaat en trommeldroger.
De enige die in Nederland onderscheiden zijn met de keurmerken van
èn Kema èn Wolmerk èn de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen.
er is geen betere
Van onze parlementsredactie
i
DEN HAAG In de eerste rond van het debat over het
jdrug-beleid in de Tweede Kamer, die donderdagavond tij
dens het antwoord van minister Van Agt (justitie) werd
afgebroken en dinsdag wordt voortgezet, richtte het parle
ment de aandacht in belangrijke mate op het gebruik van
rennepprodukten en de soepeler houding die de regering in
deze voor ogen staat.
ving
tok de VARA-radiorubriek
„beursberichten" van Koos Zwart
ikreeg, zij het in negatieve zin. de
inodige aandacht. Die gerichte
aandacht op het voorstel op het
roken van stickies en het bezitten
van maximaal dertig gram hen-
nepprodukten terug te brengen
van misdrijf tot overtreding, is
techter niet zonder gevaar, zoals
mevrouw Hannie van Leeuwen
(ARP) met instemming van onder
anderen minister Vorrink (volks
gezondheid) signaleerde, omdat
dit probleem niet meer opweegt
tegen de ontwikkelingen rond het
toenemende gebruik van heroïne
en de steeds misdadiger handel
hierin.
Maar niet alleen dit aspect bleef in
het lange debat (alleen de Kamer
leden spraken in eerste termijn al
meer dan negen uur) wat onderbe
licht. Zo werd de relatie tussen de
llegale en de legale drugs (alcohol
?n tabak) vaak gelegd, maar ging
illeen drs Joop Voogd (PvdA) uit
voerig in op de discriminerende en
lypocriete benadering hiervan
door de samenleving,
in verhouding weinig aandacht
er ook voor de vraag naar het
vaarom van het gebruik van
Irugs en de schuld van de samen
leving hierbij. Wim du Chatinier
j(KVP) stipte de eenzaamheid van
jeugd aan, de onbekendheid
'voor de toekomst, een te geringe
aandacht, de werkloosheid en een
gebrek aan ontspanningsmoge
lijkheden.
Hannie van Leeuwen wees op de
te lang in brede lagen van ons volk
gekoesterde afkeer van drugs, zich
uitend in opmerkingen als: dat
angharige werkschuwe tuig.
aarmee, aldus Hannie van Leeu-
en, konden wij ons gevangen-
jn in onze eigen angsten voor het
inbekende wegdringen. Wij zijn
aak ziende blind en horende doof
gebleven voor de signalen van on
behagen, onzekerheid, onvrede en
|onrust. Zij typeerde de situatie
de klacht van de dichter
iMarsman: „Ik sta alleen; geen
od of maatschappij, die mijn be-
;taan betrekt in een bezield ver-
land".
Dat nu, zo constateerde minister
Vorrink in haar antwoord, is een
wezenlijk punt in het vraagstuk
van het druggebruik. Maar niet
het enige en zij vulde Hannie van
Leeuwem aan met enkele andere
dichtregels van Marsman:
„Groots en meeslepend wil ik le
ven! Hoort ge dat. vader, moeder,
wereld, knekelhuis". En dat stre
ven, aldus minister Vorrink, gedijt
niet bepaald in een gezin, waar de
gehele avond naar de televisie
wordt gekeken.
IJoop Voogd
Hannie van Leeuwen
Een andere, wat naar de achter
grond gedrongen vraag, is die naar
de taak van de overheid ten op
zichte van de persoonlijke verant
woordelijkheid. Of, zoals minister
Van Agt stelde, in hoeverre is het
ieders recht zijn eigen leven te
vernietigen?
Minister Van Agt wees erop dat
die vraag soms wat willekeurig
lijkt te worden beantwoord.
De autogordels moeten verplicht
worden gedragen, evenals de val
helm door bromfietsers. Aan de
andere kant worden bokswedstrij
den toegelaten, hoewel de strij
ders daarbij flink wat letsel kun
nen oplopen. Er wordt uitvoerig
gediscussieerd over de toevoeging
van fJüor aan het drinkwater, in
een samenleving die over het alge
meen wel autoraces en circussen
met levensgevaarlijke acrobaten
aanvaardt.
Het eerder gesignaleerde onwel
zijn of de welzijnsnood achter het
drug-vraagstuk, vraagt, aldus
Joop Voogd, van de regering een
goed welzijnsbeleid dat centraal
dient te staan en herkenbaar
dient te blijven in het totale
beleid.
Daarbij duikt de vraag op in hoe
verre het straffen van gebruikers
een bijdrage kan leveren tot het
opheffen van de welzijnsnood. Of
zoals minister Van Agt stelde: wel
ke zifci de reëele mogelijkheden
van het strafrecht om welzijn te
stichten en onwelzijn te voorko
men? Zijn antwoord: het straf
recht is daarbij hooguit een van de
middelen tot beïnvloeding, maar
niet de belangrijkste.
SN HAAG Mag een Nederlandse rechter oordelen over de
itlozing van de Franse kalimijnen in de Rijn? Dat is de vraag
het Haagse gerechtshof heeft opgeworpen. Het heeft gisteren
t Rijnproces verwezen naar het Europese Hof in Luxemburg,
vorens namelijk een definitieve uitspraak te doen wil men eerst
melijk de mening horen van de Europese rechters over de
lag of een Nederlandse rechter in deze zaak bevoegd is.
i
in een verslaggever
'T
ils bekend is de kwestie van de
tlozing een slepende zaak. Het
itgehalte van de Rijn heeft in Ne
land veel schadelijke gevolgen,
mensen die de schade lijden, zoals
tuinders in het Westland willen nu
een proces wel eens uitgemaakt
i waar ze de schade kunnen ver-
len.
kwestie is echter dat de tekst van
i verdrag voor meer dan één uitleg
baar is. In het verdrag van Brussel
1968 staat in artikel 5 sub 3 dat
land op de plaats waar hij schade
iricht. voor de rechter kan worden
laagd. Maar er wordt in de ver-
igstekst gesproken over „de plaats
ar het schadebrengende feit zich
Sft voorgedaan". De Haagse rech-
willen nu weten of daarmee
rdt bedoeld „de plaats waar de
iade is opgetreden", of „de plaats
air de handeling is verricht of nage
Blij
De stichting „Reinwater" die het pro
ces heeft aangespannen, is erg blij
met de verwijzing naar het Europese
Hof. Op de zitting van het Haags
gerechtshof van 20 januari j.l. heeft
de stichting voor die verwijzing ge
pleit. De Franse kalimijnen daaren
tegen hadden liever dat het Haagse
gerechtshof de Rotterdamse recht
bank in, het gelijk had gesteld. Die
rechtbank heeft namelijk verklaard
piët bevoegd te zijn een uitspraak te
Heilige kat, het dier van de godin Bastet. Late periode, 7e tot 6e
eeuw v. Chr.
door G. Kruis
GRONINGEN „Dodenkunst als levenskunst", een reizende
tentoonstelling, samengesteld door het Bureau van de Rijksin
specteur voor Roerende Monumenten, nu tot 27 maart in d'Oos-
terpoort te Groningen: uitstekend gemaakt en erg orgineel bege
leid door een catalogus, helemaal in de sfeer, een soort papyrus,
die uitgerold meer dan twee meter lang is.
laten". Dat klinkt misschien als spij
kers zoeken op laag water, maar in de
praktijk is het verschil erg groot.
Want in het eerste geval kan men
bijvoorbeeld aan het Westland den
ken (de plaats waar de schade is
opgetreden), en in het laatste geval
aan de plaats waar het zout geloosd
wordt, dus Frankrijk.
Een expositie die, zoals de samenstel
lers zelf zeggen, niets anders preten
deert dan het laten zien van 168
meest kleine voorwerpen (uit het ou
de Egypte) in een thematische rangs
chikking.
Pretentieloos, maar 't doet iedereen
toch wel wat als 'ie op een gegeven
moment tegen een paar puntgave
sandalen van gevlochten palmblad
staat aan te kijken en dan op het
kaartje leest: Nieuwe rijk, 18e dynas
tie. ca. 1400 vóór Chr. 'n Paar houten
beeldengroepjes staan er„ van sjou
wers in een graanschuur, van bier
brouwers, beeldjes die werden mee
gegeven in het graf, zodat de overle-
DEN HAAG Een schande als het
toneelgezelschap Nieuwe Komedie
moet ophouden te bestaan, vindt het
Landelijk Comité voor politieke vor
ming. Het comité heeft dat aan mi
nister Van Doorn van CRM laten
weten. Namens 28 plaatselijke
steuncomité's wordt geëist dat de
Rijksoverheid Nieuwe Komedie zal
subsidiëren voor de gevraagde 31
arbeidsplaatsen in het gezelschap.
De plannen om Nieuwe Komedie te
subsidiëren op basis van 23 arbeids
plaatsen, noemt het comité een aan
slag op de werkgelegenheid, de ont
wikkeling van het politiek vormings
toneel en de duidelijke behoefte van
de werkende bevolking aan politiek
bewustmakende kunst.
Het comité meent dat een beleids
plan wordt uitgevoerd dat de af
braak van het politiek toneel ten
gevolge heeft
Van een verslaggever
DEN HAAG In het laatste kwar
taal van het vorig jaar is het ziekte
verzuim iets gedaald ten opzichte
van dezelfde periode in 1974. Bij de
mannen was het ziekteverzuim in
het vierde kwartaal 8.8 procent en
bij de vrouwen elf procent. Dat is
achtereenvolgens 0.4 en 0.6 procent
minder dan in het laatste kwartaal
in 1974. Dit blijkt uit cijfers van het
Centraal Bureau voor de Statistiek.
Oorzaak van de daling is een lichte
daling van het aantal ziektegevallen
en van de gemiddelde ziekteduur per
geval.
doen. maar op die uitspraak was door
de stichting „Reinwater" in hoger
beroep gegaan.
Het Haagse gerechtshof heeft nu be
paald dat de zaak in september aan
de orde wordt gesteld.
Zoals bekend is de zaak waar het om
gaat niet gering. Het afvalzout van de
kalimijnen in de Elzas berokkent de
Westlandse tuinders jaarlijks een
schade van enkele tientallen miljoe
nen guldens, en dat is nog maar één
groepering die de schade in geld
heeft uitgedrukt.
CT3
door André Rutten
denen in het hiernamaals zouden
kunnen blijven beschikken over per
soneel. Dat gebeurde zo'n goede 4000
jaar geleden.
De kunstenaar in het Egyptisch:
hij die doet leven maakte geen
kunst om de kunst, maar zorgde er
voor dat de overledenen niet een
zaam zouden zijn, niet onverzorgd.
Vandaar die groepen beeldjes, van
echtparen met kinderen, van vrou
wen alleen, van dienaren, arbeiders,
dieren, modellen van huizen en sche
pen, veel vaatwerk en sieraden.
Daar zijn hier veel voorbeelden van:
uniek aardewerk, onnoemelijk oud,
uit de pre-historische culturen van
Negada en Gerza, zo'n 3300 jaar v.
Chr. gemaakt, stenen kommen van
2600 v. Chr.. een kleine 5000 jaar oud
dus. Het dier, als uitingsvorm van
goden, als schakel tussen goden en
mensen, of gewoon, als vriend van de
mensen speelt in de Egyptische
kunst een belangrijke rol. Ook op
deze expositie: windselamuletten,
een aap, een koe, een ram, een jak
hals, een varken, vis en kikvors, maar
ook grotere beelden, zoals de prachti
ge bronzen katten, de granieten vlak
of de diervoorstellingen op de sarco-
faagjes en op de reliëfs.
Dieren werden ook dikwijls gemum
mificeerd hier zijn mummies van een
kat. een slang, een paling zelfs en een
hagedis. Dieren waren schakels tus
sen goden en mensen en daarom was
het voor een Egyptenaar zeker die
uit de Late Tijd 600-100 v. Chr., toen
de dierverering een hoogtepunt be
leefde ondenkbaar zo'n dier, door
het geen heilige begrafenis te geven,
de eeuwigheid te ontzeggen. Eigen
lijk een vanzelfsprekend uitvloeisel
van een cultuur die als geen andere
doorweven was met gedachten over
de eeuwigheid.
Een tentoonstelling, die in klein be
stek toch zeer veel moois en interes
sants te bieden heeft.
AMSTERDAM In Mickery
treedt tot en met 7 maart in de
late avondvoorstelling (tien
uur) het „Elephant Theatre" uit
Boedapest op, een groep die na
een bestaan van vijf jaar uit het
vaderland geëmigreerd is
omdat haar daar het werken
onmogelijk werd gemaakt.
Nauwelijks om politieke redenen, zo
te zien, eerder omdat de groep als een
commune werkt en daarmee een ma
nier van leven laat zien, die de autori
teiten daar klaarblijkelijk niet zo
wenselijk achten. Zij zijn nu sinds
kort in Parijs gevestigd en hopen
daar hun manier van theater maken
in contact of in discussie met de
samenleving daar verder te ontwik
kelen.
In de bovenzaal van Mickery staat nu
in het midden een kamer met gewone
houten wanden en aan vier kanten
normale ramen er in een soort keet
eigenlijk waaromheen het publiek
kan zitten of lopen en naar binnen
kijken. Het lijkt dat de groep daar
binnen twee actrices, drie acteurs
en een tijdlang onbekommerd kwet
terend en rondlopend kindje van een
jaar of vier gewoon hun eigen gang
gaan. In het begin dragen zij, of enke
len van hen, wel maskers. Op een
gegeven ogenblik gaan twee acteurs,
de een verkleed als vrouw, toch een
soort pantomime opvoeren: zij spe
len een paar, dat zoveel van elkaar
houdt dat het tot gezamenlijke zelf
moord besluit. De een doet dat met
een houten zwaard, de ander meteen
mes, bij beiden stroomt overvloedig
bloed.
Bedaard ritueel
Daarna, en dat beslaat het grootste
deel van de voorstelling, wordt er
heel rustig opgeruimd, iets dat uit
groeit tot een bedaard, alledaags ri
tueel van het gewone. Een actrice
doet haar jurk uit en dweilt de vloer.
De acteur, die zojuist de vrouw
speelde, scheert langzaam zijn baard
af, waarbij een andere actrice hem
scheerzeep, mes, water aanreikt en
hem vervolgens ook helpt verkleden.
Dan heeft hij weer een jurk aan,
waarover een lange mantel. Aanvan
kelijk schijnt er wat wrijving te zijn
tussen de beide vrouwen, maar gaan
deweg biedt de helpende vrouw de
dweilende haar juwelen aan. Je ver
moedt er achter, dat zij uit hun eigen
alledaagse ervaringen tot dit soort
sobere ritueel zijn gekomen, zodat zij
eigenlijk telkens zichzelf spelen.
Als toeschouwer buiten dat kamertje
door de ruiten naar binnen kijkend
voel je Je aanvankelijk een vreemde
gluurder, maar het gaat wel op een
niet-opwindende. rustige manier
boeien: zo simpel kan theater dus
zijn.
Sieraden gestolen
buit 79.000 gulden.
HAARLEM De 49-jarige koopman
I. K. heeft bij de Haarlemse politie
aangifte gedaan van diefstal van sie
raden en geld ter waarde van 78.900
gulden. De inbreker had een keuken
deur geforceerd en een aantal ka
mers was doorzocht, laden en kasten
waren overhoop gehaald. De politie
neemt aan dat de dader de sleutel
van de kluis gevonden heeft en zo
doende een geldbedrag en de siera
den mee genomen heeft.
Een detail uit de voorstelling van het Elephant Theatre, uit
Boedapest naar Parijs geëmigreerd, nu in Mickery. (foto Bob van
Dantzig).
door Adr. Hager
DEN HAAG— Ook voor het vijfde concert van de A-serie van het
Residentie Orkest moest de vaste dirigent Jean Martinon zich
wegens ziekte laten vervangen. Ditmaal stond als vanouds
Willem van Otterloo voor het Haags ensemble. Nog meer wijzigin
gen stonden het publiek te wachten: Beethoven's Zevende Symp-
honie moest plaats maken voor zijn vier Jaar eerder geschreven
Zesde Symphonie.
Van Otterloo kreeg een orkest voor
zich, dat al enige tijd zonder kapitein
vaart. Om geen muzikale averij op te
lopen deed hij het rustig en voorzich
tig aan. Bij Beethovens Pastorale,
ging men van spanning zeker niet op
het puntje van zijn stoel zitten, het
werd een wat gezapige natuurschil
dering. Wel correct gespeeld overi
gens. Van Otterloo had wat dat be
treft zeker greep op het orkest.
Een van de paradepaardjes van Van
Otterloo was destijds de tweede
Daphnis et Chloë suite van Ravel.
Die vertolkingen konden uitgroeien
tot hoogtepunten van een seizoen.
Daarvan kon nu bij een incidenteel
concert nog geen sprake zijn. ook
hier bleef de weergave wat aan de
oppervlakte. Al die dirigentenwisse
lingen komen de kwaliteit, de inzet
en de sfeer niet ten goede. Ook om
die reden mag men hopen, dat Jean
Martinon spoedig hersteld zal zijn.
Ciccolini
Solist op dit concert was de Italiaan
se pianist Aldo Ciccolini. Hij vertolk
te het vierde pianoconcert van Saint-
Saëns. Deze keuze is niet zo verba
zingwekkend, nu het tijdperk van de
virtuositeit blijkt teruggekeerd. Cic
colini is een fameus pianist en hij
verleende dit concert de nodige gran
deur. noblesse en geestkracht. Mee
slepend en opwindend spel. tech
nisch overrompelend en wervelend.
Geen wonder, dat het publiek zich
uitbundig enthousiast toonde.
door W.Wielek-Berg
ROTTERDAM - Naarmate het festi
val vordert, maakt een toenemende
geest van verbroedering zich meester
van de deelnemers, vooral wanneer
zij met holle ogen en bleke wangen
s'avonds om 11 uur (of later) in de
Rotterdamse Oouvemestraat vere
nigd zijn tijdens de pauze voor de
laatste voorstelling.
Het is een uit de kluiten gewassen
kluif, het jaarlijkse Rotterdamse
filmgebeuren, en Je kunt kritiek heb
ben op de organisatie, maar aan de
andere kantga er maar eens aan
staan met een zo beperkt aantal me
dewerkers.
Wat vaststaat is. dat het festival
moet blijven, want het is voor vele
filmminnaars de enige mogelijkheid
om zich zat te eten aan hun gelief
koosd voedsel: interessante films, die
de bioscopen niet halen omdat zij te
weinig commercieel zijn. En als er
dan een paar meelopen die eigenlijk
niet zo zeer hoeven wel, een kniesoor
die daarop let.
Als voorlopige afsluiting wil ik nog
even ingaan op enkele films, die om
de een of andere reden een extra
streepje aan de balk verdienen.
Bio-Graphia: een niet alleen curieuze,
maar ook prachtige film van de Griek
Thanasis Rentzis, gebaseerd op een
collage boek van de Spanjaard Chu-
my Chumez. Een choreografie van
oude staalgravures, die werden ver
knipt en ingekleurd, vormt, te samen
met gesproken poëtische tekst, een
sage van gruwelen, bloed, zweet en
tranen, met als thema de onderdruk
king. zeer persoonlijk maar ook uni
verseel. vreemd en fascinerend. Als
de film in Nederland wordt uitge
bracht. komen wij er zeker op terug.
De hevige stilte: een indrukwekkende
Marokkaanse film van Moumen Smi-
hi over een land en een leven die
balanceren tussen verleden en toe
komst. Hoofdpersoon is een vrouw,
wier man op het punt staat een jon
gere vrouw te nemen en die in haar
stille wanhoop toevlucht zoekt in de
traditionele magie.
Om haar heen is de stad. vol ander,
vrijer leven, waarnaar zij alleen maar
kan kijken, omdat er voor haar geen
ontsnapping mogelijk is uit de be
nauwende gevangenis waarin zij
leeft. De film is gesitueerd in de jaren
1954-1956, de laatste jaren van het
koloniale bewind over Marokko, een
periode van overgang dus. en deze
overgangsstemming bezielt de gehele
film.
La prise de Pouvoir par Louis XIV:
een mooie, strenge film van Roberto
Rosselini uit 1966, over de begintijd
van de regering van Lodewijk XIV,
de periode waarin hij de macht
grijpt. Rosselini staat er om bekend
dat hij zich altijd uitstekend docu
menteert. daarom Is "La prise de
Pouvoir" niet alleen een interessante
film maar ook een uitstekende ge
schiedenis film.
Bruno der Schwarze: met inmiddels
als hoofdrolspeler van Werner Her-
zogs film "Jeder für sich und Gott
gegen alle" in fllmkringen legenda
risch geworden Bruno S. als midden
stuk, maakte de Westduitser Lutz
Elsholz een zeer gestileerde docu
mentaire, waarin Bruno met zijn ver
vreemde stem. die afgehaakte woor
den zegt en soms verdwaalt in uniek
geconstrueerde, geheimzinnige zins
bouw, boven over zijn eenzaamheid
die hem in kindertehuizen en gestich
ten werd opgedrongen en nu zijn le
venspatroon geworden is. over zijn
haat tegen de Nazi's en over zijn
vluchtmiddelen: schilderen en mu
ziek maken.
Door zijn verhaal heen zijn de levens
geschiedenissen gemonteerd van
twee jongere eenlingen, die gelijk
soortige ervaringen hebben opge
daan en zich daaruit waarschijnlijk
ook niet los hebben kunnen maken.
Vergeleken met "Te gek om los te
lopen", die wegen tot verbetering
aanwijst, een pessimistische film,
maar wel een zeer interessante.
Jammer genoeg is Winstanley van
Kevin Brownlow en Andrew Mollo.
die door de Engelse pers hoog werd
aangeslagen, tegengevallen. De film
heeft een interessant historisch gege
ven (pogingen van teleurgestelde sol
daten van Cromwells leger om in het
midden van de I7e eeuw een bewe
ging te stichten met het doel de
grond en de opbrengst ervan tot ge
meenschappelijk bezit te maken)
maar het is te weinig uitgewerkt. Ook
worden geen lijnen getrokken naar
soortgelijke ontwikkelingen elders in
Engeland, laat staan elders in de we
reld.
i
