790.-
Toronto
|VD acht compromis over ab ortus mogelijk
'n Goeie kop koffie
beter met Buisman.
Ook meevallers in
de gezondheidszorg
<ozing giftige stoffen
™!>or Billiton Arnhem
Jn ernstige bedreiging'
AR vraagt
21 miljoen
Kabinet Den Uyl gebruikt
monarchie als instrument
Nieuwe WC
spaart
water uit
Justitie moest verdachte
onmiddellijk vrij laten
Bekijk en rij de
Nieuwe Middenklasse
Volvo 66
>nezolaanse consul en vice-consul teruggeroepen
Gfrkgroep concludeert uit meting:
Kamervragen
over storm
Prof. Van Maarseveen uit Rotterdam:
jurtsen: behandeling drie wetsontwerpen nog voor zomervakantie
Voorzitter Ziekenfondsraad:
Kort geding tegen staat:
■n METZLER-
RITA
Als u dóórdenkt
IDAG 23 JANUARI 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 3
lit Aruba pas volgende
'naand naar Nederland
;31^jjeen onzer verslaggevers
HAAG De komst van de officiële Arubaanse delegatie naar Nederland is uitgesteld. Woens-
kondigde minister De Gaay Fortman in de Tweede Kamer aan, dat de delegatie deze week zou
maar volgens berichten uit Aruba is men van plan eerst begin februari te komen.
ubamen hebben ook aange-
Igd, dat dit de laatste politieke
vanuit Aruba naar Neder-
J zal zijn. De Arubanen willen
j?lijk haring of kuit. In het
i zijn er meer politieke mis-
ran Aruba naar Nederland ge-
maar de Arubanen hebben
gevoel gekregen steeds aan
lijntje gehouden te zijn.
deze nieuwe missie, onder
motto: 'nu of nooit'. Mochten
•ubanen volgende maand geen
jdoening krijgen in Den
"dan zal er nooit meer een
£iële) politieke Arubaanse de-
naar ons land komen, aldus
ubaanse zegsman.
rat hsuls
Willemstad, de hoofdstad van
iderlandse Antillen, komt het
liële bericht dat de consul en
tfice-consul van Venezuela in
fy'estad op Aruba en de Venezo
laanse consul in Kralendijk op het
eiland Bonaire naar hun land zijn
teruggeroepen. Een van hen gaat
met vervroegd pensioen, de twee
anderen worden overgeplaatst.
Daarmee is een diplomatieke oplos
sing bereikt voor een incident, dat
in Willemstad (en in zekere mate
ook in Den Haag) irritatie had
gewekt.
De consul en vice-consul uit Oran
jestad waren met een delegatie van
de Arubaanse partij MEP naar Bo
naire gereisd, waar de MEP-verte-
genwoordigers een uiteenzetting
hadden gegeven van hun politieke
standpunt.
Zoals bekend staat de MEP (in het
Nederlands: de verkiezingsbeweging
van het volk) een zo groot moge
lijkheid vrijheid van het eiland
Aruba binnen de Nederlandse An
tillen voor: desnoods volledige on
afhankelijkheid voor Aruba buiten
de Antillen. Na dit bezoek van de
Arubanen aan Bonaire openbaarde
zich op dat eiland een zelfde
vooral tegen het eiland Curacao ge
richt verlangen.
Ongewenst
j
vajonze redacteur wetenschappen
[HEM/WAGENINGEN Mensen die rond de metaalbedrijven
L.lBilliton in Arnhem wonen, worden volgens de Milieu-aktie-
p Nederland (MAN) ernstig bedreigd door omvangrijke lozing
giftige stoffen. Gisteren werden in Arnhem resultaten bekend-
van metingen die op verzoek van het MAN een jaar lang
'f omgeving werden verricht.
i onderzoek werd uitgevoerd
Werkgroep projectonder
een intussen opgehe-
nderdeel van de subfaculteit
nde van de Utrechtse uni-
6it. De WPO vond in slijk-
uit dakgoten van wonin-
jtwekkend hoge concentra-
zwaar giftige stoffen als
j.~j molybdeen, arseen, antimoon
nadium. Op eenparkeerterrein
,jvoor Billiton leverden plassen
een soortgelijk beeld,
i in proceswater dat Billiton
streeks op de Rijn loost, vond
"TO 'onwaarschijnlijk hoge
btraties' zware metalen.
omvang en giftigheid van
tstoot, en het aandeel daarvan
de woonwijken neerkomt, is
i de werkgroep aan te nemen
gezondheid van de bevolking
wordt bedreigd,
vakgroep luchtverontreini-
,i van de landbouwhogeschool
pingen, die al jaren in Arn-
Jmeet, is men daar niet zo van
Jiigd. 'Als je maar lang genoeg
v dan vind je best wat', is de
reactie van dr. J. S. M.
j. Dat Billiton metaalhoudende
te lucht in spuit is duidelijk,
maar het gaat er om wat daarvan
bij de mensen terechtkomt. Het
zijn voornamelijk grotere deeltjes,
die vrij snel uitzakken en niet in
de luchtwegen terechtkomt. Als je
dat stof uit de sloot haalt of van de
straat schraapt, kun je inderdaad
hele rare dingen meten. Maar die
dingen slaan dan niet op mensen.
Jaren geleden al is door prof. dr.R.
L. Zielhuis bloedonderzoek bij de
bevolking gedaan, aldus dr. Boieij,
en daar bleken geen verontrustende
dingen uit. Overigens is de stofo-
verilast op zich wel een vervelende
zaak, vindt hij. Je moet twee keer
in de week ramen lappen en zo.
Daar moet wel degelijk op gelet
worden.
De reacties van Billiton, onderdeel
van de Koninklijke Shellgroep, zijn
intussen behoedzaam. Staffunctio
narissen willen pas op de Utrechtse
meetresultaten ingaan wanneer ze
het WPO-rapport eerst goed bestu
deerd hebben. Het MAN heeft ac
ties aangekondigd wanneer aan de
stoflozingen niet spoedig een eind
komt. Het gaat ons niet om sluiting
van de bedrijven, aldus voorzitter J.
P. Langend aim. maar het moeten
wel schone bedrijven worden.
Premier Evertsz van de Antillen
had al eerder van zijn ontstemming
over deze gang laten blijken en
gezegd de Venezolanen tot on
gewenst persoon te willen verkla
ren. Minister Van der Stoel heeft
bij zijn recente bezoek aan Willem
stad en de Venezolaanse hoofdstad
Caracas eveneens (maar dan achter
de schermen) over deze kwestie ge
sproken.
Inmiddels heeft het eilandbestuur
van Aruba (te vergelijken met een
gemeente- of provinciaal bestuur in
Nederland) aan de Venezolaanse
minister van buitenlandse zaken
laten weten het in het geheel niet
eens te zijn met premier Evertsz.
Het eilandbestuur van Aruba be
staat geheel uit leden van de MEP.
DEN HAAG De storm van de
afgelopen dagen is voor verscheide
ne kamerleden aanleiding geweest
vragen te stellen over maatregelen
ter beveiliging en beschutting.
De PvdA-kamerleden Vellenga en
Knot hebben bij minister Wester
terp aangedrongen op plannen voor
een snelle en doeltreffende beveili
ging van de dijken en duinen in
Friesland en op de Waddeneilan
den. Zij vragen ook of hotel Stein-
voorte op Ameland niet beter kan
verhuizen naar een veiliger plaats.
Volgens de WD-kamerleden Scher-
penhuizen en De Beer zijn de rui
ten in alle woningwetwoningen in
Noord-Groningen die liggen in een
straal van 25 kilometer van de
Waddenzee te dun. Ze zouden acht
millimeter dik moeten zijn inplaats
van vier millimeter. De WD-ers
vragen minister Gruyters of er wel
licht fouten zijn gemaakt bij de
goedkeuring van de bestekken voor
de woningen.
Vervolg van pagina 1.
Vredeling maakte duidelijk dat ver
gaande bezuinigingen niet zonder
wijziging van defensietaken gevon
den zullen kunnen worden. Daar
over moet het kabinet een principe
beslissing nemen. Bezuinigingen
door op het hele defensieapparaat
te knijpen wijst Vredeling van de
hand. Hij was blij over de bereid
heid in de Kamer (met name door
PvdA en AR uitgesproken) om
meer fundamentele oplossingen te
zoeken.
Afbraak
Mevrouw Van Leeuwen waarschuw
de op dit punt dat de AR niet zo
maar met allerhande bezuinigingen
akkoord zal gaan. De langzamt af
braak van het defensie-apparaat
die ook onder vorige kabinetten
plaatsvond, moet worden stopgezet.
Als de PvdA (bij het vinden van
fundamentele oplossingen) daar
over niet wil praten, dan komen we
er samen niet uit, zei zij. De PvdA-
defensiespeciaiist Dankert had het
tevoren 'de winst uit dit defensie-
debat' genoemd dat de benadering
Van een verslaggever
ROTTERDAM De regering-
Den Uyl heeft de monarchie no
dig en verzet zich daarom veel
minder tegen pogingen van ko
ningin Juliana om invloed uit te
oefenen dan de regering-Bies
heuvel. Dit schrijft prof. mr. H.
Th. J. F. van Maarseveen, hoog
leraar staats- en bestuursrecht
aan de Erasmusuniversiteit in
Rotterdam in het tijdschrift
Civis Mundi.
In hetzelfde tijdschrift betoogt dr.
S. W. Couwenberg dat de monar
chie in Nederland in een behoefte
voorziet omdat zij bijdraagt tot na
tionale eenheid. Van Maarseveen
erkent dit, maar hij vindt het juist
een argument tegen het koning
schap. 'Het integreren van mensen
in de staat is in de huidige
omvang in strijd met mijn opvat
tingen over de menselijke zelfbe
wustheid, menselijke zelfbepaling
en In laatste instantie met geeste
lijke vrijheid.' aldus de Rotterdam-
schap fungeert als politiek kalme
ringsmiddel en verguldsel'.)
'Angstig'
se hoogleraar. Hij verwijt het kabi
net Den Uyl dat het de monarchie
gebruikt als een instrument. „Het
huidige koningschap is bruikbaar in
een socialistische opvatting van de
staat. Het ondersteunt als traditio
neel en aanvaard politiek element
de statelijke machtsconcentratie.
Vandaar ook de veelbeleden voor
keur voor een door vrouwen ver
vuld koningschap, nu vadertje-staat
is ingeruild voor het beeld van de
zorgende moeder-staat."
'Illusie'
Van Maarseveen is het ook eens
met zijn collega Burkens (Utrecht)
dat het Koningschap de illusie van
zekerheid verschaft in een veran
derende wereld. Maar ook dit vindt
hij een reden om de monarchie af
te schaffen. Het gaat niet aan. zo
meent hij. om de mensen maat
schappelijke veranderingen „door
de strot te duwen" dankzij een
aantal symbolen en illusies. „Geef
de mensen brood en spelen, geef de
mensen een handvol zekerheidsillu
sies en verbale idealen en de
machthebbende elites kunnen hun
gang gaan", aldus van Maarseveen.
In die zin werkt het koningschap, zo
stelt hij, anti-emancipatorisch en
anti-democraitlschhet verhindert
mensen hun situatie te beseffen,
het vormt het sprookje, waarmee
reële maatschappelijke spanningen
In slaap gesust worden, zodat, de
politieke en andere elites hun be
leid kunnen voeren ('het koning-
Uit reacties op een eerder artikel ls
het prof. van Maarseveen gebleken
„hoe bang en angstig men ls, on
voorstel baar in deze tijd." „Of
schoon men het koningschap niet
aanvaardt, durft men zich niet te
gen te keren en raakt men opge
wonden van vreugde als een ander
dat wel doet."
De Rotterdamse hoogleraar ziet het
koningschap niet op korte termijn
afgeschaft worden: tenzij de leden
van het koninklijk huls zouden
gaan weigeren om zich nog langer
aan de hen opgelegde gedragspatro
nen te houden. Zij genieten geen
vrijheid van godsdienst (zie: kwes
tie Irene), geen vrijheid van me
ningsuiting. van vereniging en ver
gadering. Dat moet voor hun indi
vidueel en collectief een irritante
situatie zijn. Op het moment dat
zij daarin niet meer berusten en
een vrijer bestaan claimen, Is het
koningschap ten einde. Het steunt
op een wankele basis,' aldus Van
Maarseveen
tADVERTENTIE
Van een verslaggever
MAASTRICHT De waterlei
dingbedrijven in Nederland zijn
erg enthousiast over de nieuwe
waterbesparende WC-pot, die de
Sfinx-fabriek In Maastricht
heeft ontwikkeld.
De speciale constructie en de
toepassing van een technisch
foefje leveren een waterbesparing
op van minstens twee liter water
per elke keer doortrekken. Als
alle woningen in Nederland een
dergelijke WC zouden hebben,
zou dit een jaarlijkse besparing
van ongeveer honderd miljoen
gulden per jaar betekenen. Door
het gebruik van de nieuwe clo
set-potten zou het waterverbruik
namelijk met een-derde worden
verminderd. De nieuwe closetpot
heeft een waterinhoud van zes
liter, tegen een inhoud van ne
gen liter van de traditionele clo
setpot.
De Nederlander gebruikt onge
veer dertig procent van het lei
dingwater voor het doorspoelen
van de WC. Per woning wordt
gemiddeld zesduizend keer per
jaar doorgetrokken. Dat bete
kent 54.000 liter water per wo
ning, waarvan met de nieuwe
WC-pot achttienduizend liter per
woning kan worden bespaard.
Op 4,4 miljoen woningen in Ne
derland scheelt dat per jaar bij
na tachtig miljard liter.
Ruim twee jaar geleden verzette
het Keuringsinstituut voor Wa
terleidingartikelen (KIWA) zich
nog tegen het gebruik van wa
terbesparende toiletten. Ook het
plaatsen van een baksteen in de
stortbak kon de goedkeuring
niet wegdragen. Het Kiwas heeft
thans wel zijn goedkeuring ge
hecht aan de nieuwe WC-potten
van de Sfinx, omdat uitvoerige
proefnemingen hebben aange
toond dat het effect inderdaad
even groot is als bij de huidige
potten.
(ADVERTENTIE)
van 13/4/76 tot
4/5/76
reiour
(oxd luchthaven Oei
vraag folder
020-1764 44
of uw reisburo
van de AR mogelijkheden biedt uit
de problemen te komen. Mevrouw
Van Leeuwen benadrukte dat er bij
de principiële bezinning in haar
partij op defensievraagstukken niet
van een koerswijziging gesproken
kan worden.
Lauwersmeer
Staatssecretaris Stemerdlnk wees
een motie van CPN en PSP over
het militaire oefenterrein in het
Lauwersmeergebied van de hand.
'Er vindt een zware afweging van
alle belangen plaats voordat wij
een standpunt bepalen over de in
richting van het oefenterrein. Zo
dra dat gebeurd is kan de inspraak
procedure tot stand komen. Werk
zaamheden voor de inrichting van
het oefenterrein zullen niet voor de
afsluiting van die inspraakprocedu
re genomen worden', zei hij.
Defensie bekijkt momenteel ook
mogelijkheden om in Canada te
oefenen, maar de kosten hiervan
blijken hoog te zijn. Ook andere
oefenmogelijkheden, bijvoorbeeld
in Turkije, zijn in studie.
ke gezondheid van de vrouw
vormt.
onze parlementsredactie
HAAG Als geen van de rie abortusontwerpen een meerderheid zullen ha-
n de Tweede Kamer, dan zal de VVD het initiatief nemen om met de heie
:de Kamer te proberen tot een gezamenlijk standpunt te komen. Dat zei gis-
i het WD-kamerlid Geurtsen, een van de indieners van het WD-abortus-
»tel. Hij acht een compromis tussen de voorstellen van de WD en de confes-
^len daarbij zeer wel mogelijk.
,t de wetsontwer-
kamer aan de
;omen, is de WD be-
aar eigen voorstel ter
sie te stellen in over-
it iedereen die het uit-
deiè?unt van de WD - de
>ihg van het probleem
,ejde abortus moet aan-
ir baar zijn voor een zo
,e mogelijk deel van de
dng - deelt.
el£ een jaar liggen er drie
els, tief-wetsontwerpen om
en oplossing te komen
het abortus-probleem,
eerste kwam van de
^Kamerleden Lamberts
t re >ethof. Dit is het meest
udige voorstel. Zij wil
len namelijk dat abortus uit
de strafwetgeving wordt ge
schrapt en de beslissing vol
ledig aan de vrouw overge
laten. ARP en KVP kwamen
daarna met het voorstel van
Van Schaik en mevrouw
Van Leeuwen. Dit voorstel
beoogt dat de arts bij zijn
beslissing of de abortus al
dan niet moet worden uitge
voerd. wordt bijgestaan door
een team van deskundigen,
die hij moet raadplegen. Na
dit overleg beslist de arts.
De arts mag alleen tot abor
tus beslissen indien voort
duren van de zwangerschap
een ernstige bedreiging van
de geestelijke of iichamelij-
Compromis
Omdat de verwachting was
dat geen van deze twee
voorstellen een meerderheid
in de Kamer zou kunnen
halen, kwam de WD met
een compromis. In dit voor
stel wordt voorzien in een
adviesteam, waar de arts ge
bruik van kan maken, hij is
dit niet verplicht. De uitein
delijke beslissing ligt in dit
voorstel overigens niet bij
de arts, maar bij de vrouw.
In tegenstelling tot het
voorstel van de PvdA, wil de
WD wel degelijk een
controle uitoefenen op de
manier waarop de besluit
vorming tot stand komt.
Met name is hierbij van be
lang, of de vrouw in volle
vrijheid heeft kunnen be
slissen of dat zij tot abortus
wil overgaan omdat haar
omgeving haar onder druk
heeft gezet.
Drie tegelijk
Volgens de heer Geurtsen
zal de behandeling van de
drie wetsontwerpen vlak
voor de zomervakantie in de
Tweede Kamer plaats kun
nen vinden. Die behande
ling zal vrij uniek worden,
omdat er dan drie wetsont
werpen tegelijk in behande
ling komen, die gedeeltelijk
met elkaar in strijd zijn.
Wordt dan een van de drie
voorstellen aangenomen,
dan zal in september de
Eerste Kamer hierover kun
nen beslissen. Aan het eind
Mr. A. Geurtsen
van dit jaar zal minister
Van Agt dan moeten beslui
ten of hij zijn handtekening
dan onder het dan door het
parlement aanvaarde wets
ontwerp wil zetten, om niet.
Niet tekenen?
Zou dan het WD-voorstel
aangenomen zijn, dan vér-
wacht de heer Geurtsen, dat
minister Van Agt het niet
zal ondertekenen, maar dit
zal laten liggen tot na de
verkiezingen in mei 1977. De
heer Geurtsen zou dit overi
gens niet verstandig en niet
juist vinden. Niet verstandig
omdat de abortus weer inzet
van de verkiezingen zou
kunnen worden en niet juist
omdat _bij het tot stand ko
men van het kabinet Den
Uyl is afgesproken, dat de
regering geen initiatieven
zou nemen om het abortus
vraagstuk op te lossen, maar
dat zij dit aan de Kamer
zou overlaten. De heer
Geurtsen vindt dat een mi
nister altijd een wetsont
werp. waar de meerderheid
van het parlement achter
staat, moet ondertekenen.
Van onze sociaal-economische redactie
AMSTELVEEN Hoewel iedereen zich ongerust maakt over de
kostenstijging in de gezondheidszorg, zijn er ook enkele meeval
lers te signaleren. De voorzitter van de Ziekenfondsraad, dr.
W. L. P. M. de Kort heeft dit gisteren in Amstelveen in zijn jaar
rede gezegd.
Hij noemde onder meer de premies
die voor 1976 zijn vastgesteld voor
de verplichte ziekenfondsverzeke
ring en de AWBZ: 9.6 en 3 procent,
terwijl eerder in de premie-advie
zen voor dit jaar percentages van
10,5 en 3.6 waren geraamd. In de
ziekenhuissector daalde de gemid
delde verpleegduur, het aantal op
namen steeg iets minder, de bedbe-
zetting daalde en er was sprake van
een matiging Ln de stijging van de
tarieven.
Verder meldde dr. De Kort nog, dat
de vermindering van het aantal
geboorten de kosten van de kraam
zorg, verloskundige hulp en kinder
geneeskunde gunstig heeft beïn
vloed. Een andere meevaller is dat
de consumptie van geneesmiddelen
minder is gestegen dan werd ver
wacht. De lasten van de zieken
fondsverzekering over 1975 zijn nog
niet bekend.
Maar er zijn volgens dr De Kort
aanwijzingen dat ze voor de ver
plichte en de bejaardenzieken
fondsverzekering samen misschien
een a twee procent onder de laatste
raming blijven.
Desalniettemin vertonen de totale
kosten inderdaad een verontrusten
de stijging. In 1950 was het door de
sociale verzekering bestreken ge
bied van de gezondheidszorg nog zo
beperkt, dat kon worden volstaan
met een premie van 3,6 procent.
Dit jaar is voor de ziekenfondswet
en de AWBZ samen al 12,6 procent
nodig.
Ds. De Kort noemde een aantal
zaken, die tot bijzondere kostenver
hogingen leiden. Zo zijn vorig jaar
de tarieven van de academische
ziekenhuizen extra verhoogd. Daar
mee is vijftig miljoen gemoeid. De
voor 1976 toegestane uitbreiding
van het aantal personeelsleden per
ziekenhuisbed zal een kostenstij
ging van naar schatting veertig
miljoen tot gevolg hebben.
DEN HAAG De justitie moet de 42-jarige Hans L. uit Aken, die
op verdenking van het plegen van een bankoverval in voorlopige
hechtenis zit, onmiddellijk vrijlaten.
Dit besliste gisteren de president van
de rechtbank in Den Haag in de uit
spraak van het kort geding dat de
gedetineerde Duitser tegen de staat
had aangespannen, is nog gisteren
in vrijheid gesteld en door de vreem
delingenpolitie op de trein naar
Duitsland gezet.
L., die ervan verdacht wordt op 4
april 1974 een bank in Oisterwijk te
hebben beroofd, was al in twee in
stanties voor dit delict veroordeeld
maar de Hoge Raad verwees de zaak
voor een nieuwe behandeling naar
het gerechtshof in Arnhem. Dit hof
zal op 4 februari uitspraak doen. In
afwachting daarvan zou L. normaal
gesproken in vrijheid worden gesteld,
waren het niet dat hij in 1970 al een
straf van vier jaar had opgelopen
voor een roofoverval. In 1973 werd
hij in voorlopige vrijheid gesteld,
maar dat werd in januari van dit jaar
weer ongedaan gemaakt door de
staatssecretaris van justitie. Volgens
de raadsman van de Duitser, mr.
Schipper, was dit onrechtmatig, om
dat de rechter nog niet definitief
heeft beslist of L. wel schuldig is
aan de overval in 1974.
In zijn uitspraak in het kort geding
overwoog de rechter dat zolang de
verdachte zijn onschuld blijft vol
houden en de rechterlijke macht hier
over nog niet onherroepelijk heeft be
slist, hem alle waarborgen van het
wetboek van strafrecht moeten wor
den vergund.
Schuld en strafbaarheid mogen niet
worden aangenomen alvorens daar
over duidelijk is beslist, aldus de
rechter in het kort geding. Hij be-
slistte dan ook dat de verdachte on
middellijk in vrijheid moet worden
gesteld, onafhankelijk van een even
tueel beroep van de staat tegen de
ze uitspraak.
(ADVERTENTIE)
bril: ieders oogmerk!
'Is dat nou die film voor bo
ven de achttien jaar?'
(ADVERTENTIE)
Een auto met
technische kwaliteiten.
rite maar weinig auto's in dere
klasse evenaren. Een auto, waar Volvo met
trots zijn naam aan geeft Een auto. die u moet
ervaren met een proefrit VOLVO
