Hotelplan: geen sluitpost meer
Christoffel: stunt jes
HINTlagere prijzen
Arke: harde oorlog
NRV: meer spreiden
Verweg
programma's vaak
erg ondoorzichtig
IH
RlJDAG 16 JANUAR11976
TROUW/KWARTET -PS17-RH19
fomer '76 kan een goed va-
(antieseizoen worden.
Reisorganisatoren verwach-
en ondanks de recessie
neer boekingen en hebben
jok meer ingekocht.
Eén vrees slechts vermag
een domper op dat optimis
me te zetten: zal Spanje, dat
tweederde van de verkoop
uitmaakt, rustig blijven?
Hieronder commentaren van
enkele van Nederlands
grootste touroperators, die
er geen twijfel over laten be
staan, dat wanneer het met
de rust aan de Spaanse
costa's gedaan zal blijken,
de perspectieven voor de
reiswereld heel wat minder
zonnig zullen zijn.
rs H. Roothaert
Reizen is een prioriteit
geworden en niet langer
meer een sluitpost op de
begroting van het huis
houden. Vakantievieren
heeft een vaste plaats ge
kregen op de lijst van za
ken, die de Nederlander
niet meer laat schieten.
Na zijn huis en zijn auto
komt de vakantie op de
derde plaats. En of er nu
een recessie aan de gang
is, of dat vader werkloos
is: dat jaarlijkse uitje
gaat door!
Hotelplan-directeur drs
Hans Roothaert ziet het
voor komende zomer voor
de touroperators dan ook
niet zo somber in. Zich ba
serend op eigen ervaringen
zegt hij, dat pessimisme in
de afgelopen jaren al vaker
door de feiten is gelogen
straft.
„Voorbeeld: in de winter
van '73 op '74 leken alle
voorwaarden aanwezig
voor een ferm debacle.
Energiecrisis, prijsstijgin
gen. valutaschommelingen
en in Oostenrijk de in
voering van de BTW. 't Kon
niet beroerder. Maar wat
gebeurde? Juist voor Oos
tenrijk noteerden we een
boekingenstijging van 45
procent. Neem ook deze
winter: veel werkloosheid,
berichten over remmen op
de lonen. Maar we hebben
nog nooit zo'n goed seizoen
gehad: 47 procent meer boe
kingen dan vorig jaar, dat
al een topjaar was".
De enige onzekere factor in
de prognoses voor komende
zomer noemt hij Spanje.
„Als het daar rustig blijft,
zal er geen vuiltje aan de
lucht zijn, maar zodra een
toestand a la Portugal ont
staat. kan dat tot grote
stroppen lijden, zowel aan
de kant van de touropera
tors, als bij de luchtvaart
maatschappijen". Voor de
laatste kan die strop dan ze
ker op 15 miljoen gulden
worden geschat. Wat er to
taal aan handel verloren
gaat, zal zo'n 280 miljoen
kunnen belopen".
Dat laatste cijfer baseert hij
op de ervaringsfeiten, dat
van de 600 tot 700.000 vlieg-
toeristen er 500.000 naar
Spanje gaan en dat daar
naast nog eens 200.000 Ne
derlanders via touropera
tors met eigen auto. trein of
bus de Spaanse costa's be
zoeken.
Voor het geval de belang
stelling voor Spanje sterk
mocht dalen, heeft hij een
schaduwprogramma opge
steld met bestemmingen als
Emmenthal in Zwitserland,
Rimini aan de Italiaanse
Adriatische zeekust, Sicilië.
Griekenland en Tunesië.
„Maar die zullen lang niet
alle Spanjegangers kunnen
opvangen. Bovendien zul
len de aanbiedingen veelal
duurder zijn. Er is geen
land in Europa, dat nog zo
voordelig accommodatie
biedt en daarnaast zóveel
strand als Spanje".
Wat de aard van de vakan-
tievraag betreft: Roothaert
constateert daarin de laat
ste jaren een zich snel vol
trekkende wijziging. „Werd
tot voor kort nog vrijwel al
leen het „all-in"-arrange-
ment met vol pension
dus gevraagd, nu zien we
een ontwikkeling in de rich
ting van de doe-vakantie.
De toerist wil meer trekken
en neemt dus vaak alleen
half pension of logies en
ontbijt. Dan kom je dus au
tomatisch bij de apparte
menten terecht. En dós ook
weer in Spanje, want daar
hebben ze er de meeste. Als
Spanje weg zou vallen zou
dat dus een regelrechte
ramp kunnen betekenen".
Indré A. Verlinden, di-
ecteur van Christoffel
leizen, rekent op een
ieuwe groei in het ko-
iende seizoen, al moet
ij toegeven, dat dit voor
en deel koffiedikkijken
Het vak van touroperator
niet eenvoudig. Van te vo-
:n moet je oordelen over
rat te wachten staat. Dat je
rin door onvoorziene
standigheden wel eens
worden gehandicapt
ft Spanje bewezen. Voor
nieuwe seizoen staan er
een aantal vraagtekens.
Wat gaat er in Joegoslavië,
Griekenland of Portugal ge
beuren? Hoe ontwikkelt
zich de economische toe
stand in eigen land? Dat
laatste baart me overigens
nog de minste zorgen als ik
kijk naar de steeds groeien
de spaaroverschotten".
Hij houdt het echter op een
„gematigd optimisme" en
heeft het Christoffel-pro-
gramma verder uitgebreid.
Met nieuwe bestemmingen
als Nice, Sicilië, Gardameer
en Rosas onder de Pyre
neeën, maar ook met een
groter aantal bedden aan de
Adriatische en Italiaanse
Rivièra en in Tunesië.
Zijn prijzen heeft hij, glo
baal gezien, op hetzelfde
peil als vorig jaar gehou
den. Onder druk van de
concurrentie moest dat wel,
ook al zullen de bedrijfsre
sultaten er door omlaag
gaan. „Reken maar uit: als
de kosten met 10 tot 20 pro
cent stijgen en de prijzen
gelijk blijven, kan dat niet
anders. Maar we hebben de
afgelopen jaren zulke aar
dige bedragen naar de fis
cus gebracht, dat we het
niet erg vinden ditmaal
eens voorbij gegaan te wor
den."
Verlinden gaat er vanuit,
dat als er al winst wordt ge
maakt, deze alleen kan ko
men uit een verhoogde om
zet. „Ik kan nu al voorspel
len, dat wanneer er volgend
jaar nog meer mensen bij
ons boeken, de prijzen ver
der zullen duikelen."
Een belemmering voor
deze prijsbrekersstrategie
noemt hij de houding van
de Rijksluchtvaartdienst,
die (ter bescherming van
de KLM-lijndiensten)
minimum-verkooptarieven
heeft vastgesteld voor "all-
in"-vakanties. Daaronder
duiken is wel toegestaan,
naar de consument zal
daar weinig van merken.
Weliswaar krijgt hij dit ver
schil uitgekeerd in de vorm
van waardecoupons (voor
autohuur, maaltijden, sou
venirs enz.), maar betalen
moet hij dat wél.
Dit seizoen is daar nog bij
gekomen, dattouroperators
niet eens meer mogen ad
verteren met hun eigen mi
nimum-prijs, maar de RLD-
limieten in hun brochures
moeten hanteren. "Dat hin
dert oqs in onze reclame
campagnes. Als wij voorde
liger kunnen aanbieden,
dan willen we dat natuur
lijk ook wel laten blijken."
A. Vertinden
W. Gaastra
Nederlands grootste
reisorganisatie sinds
elf touroperators fuseer
den en Holland Interna
tional Travel vormden,
ziet het komende seizoen
zonniger in dan het afge
lopen jaar, toen het aan
tal vliegtoeristen met vijf
procent daalde.
De heer J. W. Gaastra, een
van de twee directeuren
van de divisie touropera-
ting verwacht weer een dui
delijke opleving en een stij
ging van tien procent in het
aantal boekingen vooral
omdat naar hij "zegt
door de fusie de prijzen een
stuk sympathieker zijn ko
men te liggen dan vorig
jaar: over de hele linie zijn
ze gedaald met gemiddeld 5
tot 10 procent met hier en
daar uitschieters van 15
procent.
Tot die laatste reizen beho
ren onder meer de bestem
mingen Malaga en Alicante
en de Griekse vakanties. In
geld uitgedrukt belopen de
dalingen in Spanje 55 tot
170 gulden en in Grieken-
land zijn zelfs, enkele be
stemmingen, die 200 gulden
goedkoper zijn geworden.
Heeft de vakantieganger
vorig jaar dan te veel be
taald? Directeur Gaastra:
dat is niet juist, evenmin
zijn we gaan dumpen om
koste wat kost onze concur
renten de baas te blijven.
De verlagingen zijn uitslui
tend een gevolg van de reor
ganisatie. Door de elf vesti
gingen, die we vorig jaar
nog hadden, terug te bren
gen tot twee (in Rijswijk en
Alkmaar), door gezamen
lijk in te kopen, door het
personeelsbestand omlaag
ie brengen van 1300 tot 1170
en door alle brochures te la
ten drukken door één druk
kerij zijn onze kosten
enorm teruggeschroefd.
Voeg daarbij het feit, dat de
vliegmaatschappijen in het
keiharde gevecht rond de
inkoop van stoelen hun prij
zen hebben moeten verla
gen en het is duidelijk, dat
daar wel effect uit moest
komen."
De invloed van de politiek
op het toerisme, met name
waar het Spanje betreft?
Holland International blijkt
daar in het najaar een flin
ke klap van te hebben ge
had. „Pas begin december
bereikten we weer het peil
van vorig jaar. We verwach
ten, dat er spoedig weereen
stijging in zal komen. Zeker
de komende zomer."
Met tegenvallers is echter
rekening gehouden. Voor
het geval Spanje toch niet
mocht blijken te lopen heeft
de organisatie zich ingedekt
door extra in te kopen in
Italië, Griekenland, Tunesië
en Roemenië.
rke-directeur F. Fran-
ai ziet de toestand in de
eiswereld lang niet zo
onnig als de program
la's, inclusief dat van
ijn eigen bureau, doen
jken.
chter dat vrolijke scherm
in strand en zon zegt hij
en harde oorlog te weten
issen de grote reisorgani-
itoren. „Die is al een paar
«r aan de gang, maar het
et er naar uit, dat dit jaar
Dg harder slag wordt gele
verd. Niet alleen met de
prijzen, ook op het gebied
van de commissies, die de
reisorganisatoren aan de
reisbureaus (wederverko
pers) geven wanneer zij hun
produkt aan de man bren
gen"
Gewoonte is altijd geweest,
dat wanneer een reisbureau
een pakketreis (charterreis
plus landenarrangement)
verkocht, het daarvoor tien
procent provisie kreeg.
„Maar daarin lijkt nu ver
andering te komen. Dertien
tot zestien procent is nu al
vrij normaal en er zijn tour
operators, die 20 percent
als beloning geven. Dat al
les met maar één doel: dat
reisbureau te bewegen zo
veel mogelijk reizen van
hun merk te verkopen en
l;lanten bij de concurrentie
weg te kapen. Wat dat voor
de klant zélf betekent, is
duidelijk: die zal daar uit
eindelijk voor moeten op
draaien. Als je 15 in plaats
van 10 procent commissie
betaalt, zit dat bedrag echt
wel in de reissom".
Fransen ziet in deze ontwik
keling een gevaar voor de
reisbranche omdat hij ver
wacht, dat door deze harde
concurrentieslag slachtof
fers gaan vallen, om te be
ginnen onder de touropera
tors, die toch al zeer margi
naal draaien.
„Voor de consument kan
dat alleen maar nadelen
hebben. Zijn belang is. dat
er zoveel mogelijk tourope
rators blijven. Waar komt
hij terecht als twee of drie
grote bedrijven straks de
dienst kunnen gaan uitma
ken?"
Een andere grief: de scheef
getrokken concurrentiepo
sitie van sommige tourope
rators, omdat zij andere fi
nanciële pijlers hebben dan
de opbrengst van de reizen-
verkoop. Hij doelt daarmee
onder meer op de Holland
International-groep, die bij
verliezen kan putten uit de
vermogens van de KLM, de
Nederlandse Scheepvaart
Unie en de spoorwegen, die
zich zwaar gesubsidieerd
door de overheid ook op de
reismarkt begeven. „Ik vind
dit een ernstige zaak, die ge
makkelijk kan leiden tot
een kwalijke vervorming
van de reisbranche".
F. Fransen
Vakantievieren zou veel
goedkoper kunnen als
we eindelijk eens wilden
spreiden. Ondanks alle
pogingen om de vakan
tieperiode te verruimen
zitten we nog steeds met
een armzalige zes weken,
waarbinnen zich het
grootste deel van het
reisgebeuren afspeelt.
Directeur P. Jongens van
de (dit jaar 70 jaar bestaan
de) NRV wil er best voor
uitkomen, dat hem dit
„treurig stemt" omdat de
gevolgen ervan finan
cieel gezien in volle om
vang neerkomen op de rug
van de consument: „juist in
die zes weken zijn de prij
zen van hotels en apparte
menten dit jaar met 10 tot
14 procent gestegen, terwijl
ze buiten het seizoen óf he
lemaal niet óf maar nauwe
lijks omhoog zijn gegaan.
Logisch, dat de exploitan
ten gebruik maken van die
piek, maar jammer is het
wél".
Datzelfde manquo consta
teert hij ten aanzien van de
herfstvakanties van de
scholen. „Waarom moeten
die allemaal op 1 oktober
beginnen en waarom wor
den ze niet over pakweg
drie weken gespreid? Al
leen daardoor zou een na
jaarsvakantie in de zon
voor veel meer gezinnen fi
nancieel haalbaar zijn dan
nu."
Somber ten aanzien van het
nieuwe seizoen toont hij
zich niet. „Vorig jaar waren
de prognoses vanwege de
economie ook pessimis
tisch, maar desondanks no
teerden we 37,6 procent
meer viegtoeristen, 57,5
procent meer busgangers
en zelfs 73,7 procent meer
boekingen voor autotours.
Dat alles resulteerde in een
meeromzet in guldens van
26,2 procent.
Meer belangstelling .ver
wacht Jongens voor vakan
ties, die wat meer initiatief
van de toerist zelf verwach
ten. „Jarenlang is een twee-
weekse strandvakantie fa
voriet geweest. Dit is de
tijd, waarin de mensen
weer een fiets gaan kopen
en zelf in actie komen. Voor
vakantiemakers en dus
ook voor ons betekent
dat meer aandacht voor
doe-vakanties. Veel met
trein en bus (waarvoor de
belangstelling nog steeds
groeit), maar ook met het
vliegtuig."
Over die vliegvakanties:
„dit jaar hebben we voor
het eerst wat meer nadruk
op Spanje gelegd. Het
vormt nu 30 procent van
ons totale pakket en we ho
pen, dat het zal aanslaan.
Spanje is nog altijd een be
stemming, waar je per 14
dagen zeker zo'n 150 gulden
goedkoper uit bent dan in
welk ander vakantieland
ook."
Meer dan voorheen hebben de reisorganisatoren in
hun programma's dit jaar aandacht besteed aan de
verweg-reizen. Niet omdat zij daar zoveel belangstel
ling voor verwachten (vorig jaar werden een kleine
10.000 boekingen genoteerd; overigens wel tweemaal
zoveel als vijf jaar terug), wèl omdat ze dit soort rei
zen als het begin van een nieuwe ontwikkeling zien,
die in het oog moet worden gehouden.
„Elk jaar", zegt directeur
Geert Hoogstins van Long
Range Travel, „blijkt er een
nieuwe categorie toeristen
bij te komen, die uitgeke
ken is op de Europese va-
kantiegebieden, ook de
sprong naar de Noordafri-
kaanse kust al hebben ge
maakt en dan tenslotte wel
weer eens iets anders wil.
Die groep groeit en het is ze
ker niet alleen de welvaren
de elite, die andere conti
nenten opzoekt. Ook in de
groep alleenstaanden, de
mensen met een redelijke
baan, blijken de bedragen
die met deze reizen zijn ge
moeid vaak opmerkelijk ge
makkelijk op te brengen.
Evenals bij de oudere echt
paren, die de kinderen het
huis uithebben."
Knallers
Die bedragen: jawel, zo'n
verweg-reis kost meestal
nogal wat. Dat is logisch,
want alleen al de grote vlieg-
afstanden hakken er fi
nancieel flink in. Wie ver op
avontuur wil, zal in de
beurs moeten tasten, ook al
doen de brochures dat soms
niet zo vermoeden. Exo
tisch gekleurde pagina's
worden royaal gestempeld
met knallende afbraakprij-
zen. Maar wie de moeite
neemt de brochure diep
gaander te bestuderen (en
dat kost vaak wat inspan
ning) ontdekt al gauw in
werkelijkheid meer geld
kwijt te zijn. Meestal betreft
het bij die goedkope aanbie
dingen totaal „uitgeklede"
reizen; die knallers zijn dan
niet meer dan vanaf-prijzen
voor een periode van een
week. En als je nu toch een
verre reis wilt maken, dóe
je dat natuurlijk niet voor
een zo korte tijd.
Puzzels
Dat werkt voor de consu
ment nogal verwarrend.
Daar komt bij, dat de mees
te programma's op het ge
bied van de verre reizen vrij
onoverzichtelijk zijn en zo
veel combinatiemogelijkhe
den bieden, dat ze meer va
kantiepuzzels dan -pro
gramma's genoemd kunnen
worden.
Het doen van een keus is
veelal een moeizame zaak,
temeer omdat er zoveel
prijsverschillen zijn tussen
de aanbiedingen van de
touroperators.
Dat zijn er in Nederland
overigens maar een hand
vol: Neckermann, Hotel
plan, Long Range Travel
(die tevens de programma's
,van de Duitse touroperator
Touropa Scharnov op de
markt brengt), Christoffel
en daarnaast nog een be
perkt aantal kleintjes. Van
die groep is Long Range
Travel de enige zuiver Ne
derlandse organisatie. De
rest brengt veelal de pro
gramma's van hun Duitse
en Zwitserse moedermaat
schappij of van andere bui
tenlandse touroperators.
En daar zit meteen al een
groot verschil, want die bui
tenlandse touroperators
hebben door hun grotere
markt de mogelijkheid,
voor die verweg-reizen
goedkope charters in te zet
ten.
In Nederland kan dat niet
of nauwelijks doordat de
markt daarvoor te beperkt
is. Dat betekent, dat met ho
gere tarieven rekenende
lijnmaatschappijen gevlo
gen moet worden. Het is
vooral daardoor dat die bui
tenlandse touroperators
aantrekkelijke lokprijzen
kunnen aanbieden maar
zoals gezegd dan moet
wel in het oog worden ge
houden welke accommoda
tie ter plaatse wordt aange
boden en of de vlucht wel in
Nederland begint (veel rei
zen beginnen in Frankfurt
en Düsseldorf).
Tegenover deze concurren
tie heeft Long Range Travel
natuurlijk wat moeten stel
len om niet uit de boot te
vallen. Behal.ve door het
aanbieden van volledig ver
zorgde reizen, waarin alles
is begrepen (zelfs de fooien
voor de buschauffeur en
het kamermeisje) doet de
touroperator dat met zgn.
budget-reizen.
Dat zijn reizen, die geba
seerd zijn op de laagste
vliegtarieven van de lijn
maatschappijen. Daar bo
venop komt dan nog een
zgn. landenarrangement
(officieel móét dat volgens
bepalingen van de IATA en
de Rijksluchtvaartdienst).
Zo heeft men al een 24-
daagse rondreis door Indo
nesië voor 2430 (vliegre-
tour) plus 565 (hotel-ar
rangement: logies en ont
bijt) met vertrek vanaf Am
sterdam.
Dat hotel-arrangement is
overigens een formeel opge
legd extra. Wie in Indonesië
op familiebezoek wil en
geen hotel nodig heeft, kan
die extra kosten er meestal
door wat praten wel afkrij
gen.
Trouwens, wil hij nog goed
koper zonder hotelreserve
ring naar Indonesië (en dit
is maar één voorbeeld) dan
kan dat ook: voor 1995 als
(op de lijndienst) met een
(door de touroperator sa
men te stellen) groep van
tenminste 15 personen
wordt gereisd. Maar die
laatste mogelijkheid vindt
men in geen enkele brochu
re. Alleen een attente (en
vooral deskundige) balie
employé zal daarop kunnen
wijzen. Maar dan moet men
uiteraard wel te rade gaan
bij een goed reisbureau (bij
voorkeur bij een bureau dat
tevens I AT A-agent is
vaak herkenbaar aan een
KLM-schild) en dan met na
druk vragen naar de aller-
voordeligste mogelijkheid.
Want duidelijk is wel dat
zo'n agent liever een dure
ticket verkoopt (om de pro
visie) dan een voordelige
reis (ter vergelijking: een
normaal jaarretour Djakar
ta kost 4468).
Vergelijken
Hieruit blijkt wel dat een
verweg-reis een wezenlijk
ander produkt is dan een
reis naar een van de Euro
pese massa-bestemmingen,
die als supermarkt-blikjes
worden aangeboden en die
veel gemakkelijker in prijs
kunnen worden vergeleken.
Wie ver wil reizen, zal eerst
moeten studeren en vooral
advies moeten vragen aan
een kundig reisbureau man.
Aan de programma's alleen
heeft men lang niet genoeg.
Ze zijn ondoorzichtig en
vaak verwarrend. Door de
ellenlange tabellen en com
binatiemogelijkheden ziet
men nauwelijks de zon
meer. Wie „zomaar" boekt,
loopt een gerede kans zich
al bij voorbaat een stuk va
kantiepret te laten ontne
men.
