Fundamenteel gesprek
tussen prof. Berkhof en
gereformeerde bonders
1
'Nederland wig
tussen zwart en
blank Z-Afrika
Kerk in de wereld
Vandaag
Gerardus Bos, Kamper
boekverkoper, overleden
Beschuldiging prof. Spoelstra:
Jezus willen we wel,
jullie gewoontes
niet overnemen
VRIJDAG 9 JANUARI 1976
BINNENLAND KERK
TROUW/KWARTI
Van een onzer verslaggevers
ZEIST Prof. dr. H. Berkhof wekte niet bepaald de indruk, dat hij in het hol van de leeuw terecht
was gekomen, toen hij gisteren de hele dag met gereformeerde-bondspredikanten discussieerde over
zijn boek 'Christelijk Geloof', waarvan maandag de derde druk uitkomt.
Trouwens, ook de bonders waren
geen ogenblik van plan om prof.
Berkhof nu maar eens even op zijn
ketterse nummer te zetten. Een
soortgelijke ontmoeting tussen pak
weg Schillebeeckx en Confrontatie
of tussen Wiersinga en Schrift en
Getuigenis zou waarschijnlijk heel
anders uitgepakt zijn. De discussie
bleef gisteren van een karakter,
waarvan de hervormde kerk het
charisma heeft. Zij was er overi
gens niet minder fundamenteel om.
Het gesprek werd Ingeleid met een
referaat van prof. dr. C. Graafland.
Hij begon met Berkhof's christolo
gie. Daar is al veel over gezegd,
maar in de christologie komt toch
het duidelijkst de structuur van
heel Berkhof's theologie aan het
licht. Prof. Graafland borduurde
voort op de discussie van Berkhof
met De Hu en Geense. Is Christus
alleen maar mens. of waarachtig
God en waarachtig mens? Zijn wij
door God zelf verlost of door een
mens?
In zijn antwoord aan De Ru en
Geense heeft Berkhof duidelijk ge
maakt. dat hij de verlossing van de
mens toch ziet als een daad van
God zelf. God redt in en door de
mens Jezus Christus.
Uniek
Dan is de vraag: wie is deze Chris
tus? Sterker dan ln zijn boek heeft
Berkhof ln zijn antwoord aan De
Ru en Geense de nadruk gelegd op
de unieke ooreprongsverhouding
van Christus tot God. In zijn boek
wekte hij. aldus prof. Graafland, de
indruk Christus' goddelijke oor
sprong vooral functioneel te zien:
zijn opdracht kwam voort uit een
nieuwe daad van God. Nu heeft
Berkhof toch weer meer het ontolo
gische (de zljnsrelatie) van Chris
tus met God benadrukt.
Hij blijft de klassieke twee-natu-
renleer verwerpen, maar spreekt nu
over de ene menselijke natuur van
Christus als een natuur, die er on
derweg verdiepingen bij krijgt en
tot vergoddelijking wordt gebracht.
Prof. Graafland vond Berkhof's
denken bijzonder onhelder en zag
niet in. dat deze visie minder on
aanvaardbaar voor het moderne
denken zou zijn dan de klassieke
twee-naturen leer. Bovendien stelde
hij. dat Berkhof op deze wijze niet
alleen tekort doet aan Christus'
waarachtig godzijn. maar ook aan
zdjn waarachtig menszijn.
HIJ zag verder een nauw verband
tussen Berkhof's christologie en
zijn zondeleer. Jezus is bij Berkhof
de nieuwe Adam. die heeft gedaan
wat de eerste Adam had moeten
doen. maar die daarin niet de be
staande schepping vernieuwt en
bevrijdt van de zonde. Hij betekent
een nieuwe schepping. Want de
zonde zit in de oude schepping
structureel ingebakken. Dat komt
omdat Berkhof de staat der recht
heid ontkent en een evolutionisti
sche scheppingsleer voorstaat. De
zonde hangt samen met de roofpri-
maatnatuur van de mens.
De zonde is volgens de bijbel niet
ln de schepping ingebakken, want
'zie. die was zeer goea', maar wordt
ln de bij bei getekend als ongehoor
zaamheid. opstand tegen God.
Antwoord
Prof. Berkhof kreeg uitvoerig gele
genheid om op prof. Graafland ln
te gaan. Met de tegenstelling onto-
logisch-functioneel was hij niet ge
lukkig. Pas vanuit het functionele
kun Je het juiste zicht krijgen op
het ontologische. Dat Christus een
andere functie heeft, komt omdat
hij anders is.
Hij bestreed, dat bij hem Chrlstus
geen ecnt mens meer zou zijn. 'Hij
ls de mens. die ons in lichtende
verten ls voorgegaan naar de ver
heerlijking.'
Verder wees prof. Berkhof erop. dat
je in Berkouwers boeken over de
zonde de duivel nergens tegenkomt.
Juist doordat hij de verantwoorde
lijkheid van de mens zo benadrukt.
Prof. Berkhof ontkende, dat het lot
bij hem zwaarder accent kreeg dan
de schuld. De mens is van beneden
bepaald (de roofprimaaünatuur) en
van boven geroepen. Die roeping
kan het opnemen tegen de zuig
kracht van beneden. Hij waar
schuwde de bondspredikanten: hoe
algemener de zonde gesteld wordt,
hoe minder echt schuldbesef bij de
mensen overblijft. Juist door (zoals
hij in zijn boek geprobeerd had) de
zonde specifieker te begrenzen,
wordt hert, schuldkarakter te ernsti
ger.
De schepping was volgens prof.
Berkhof niet slecht, ook niet vol
maakt. maar voorlopig, denk maar
aan ziekten en natuUrrampen. die
niet uit dc zonde te verklaren zijn
De geanimeerde discussie spitste
UIT
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
BIJ publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeid.
VAN LEZERS
Dierenbescherming
Drie afschuwelijke dierenmishande
lingen rond Kerstmis! Hoofd van
het slachthuis Almelo ergert zich
aan ritueel slachten van kleinvee
door gastarbeiders ln slachthuizen
na vergunning hiervoor van Staats
secretaris Hendriks. Wie maakt
een eind aan de kwelling van het
ren- en springpaard? Gruwelijk
dierenleed, handelaar ln Tilburg
laat 38 honden verhongeren. Waar
blijft de staatssecretaris voor die
renbescherming. om het overvolle
programma van de ministers voor
de mens te ontlasten? Mèt een corps
van rijks-dierencontroleurs en -con-
troleuses die ingewerkt worden aan
FAMILIEBERICHTEN
kunnen van maandag tot en
met vrijdag telefonisch tot
16.30 uur opgegeven worden
op nummer 020-913456; en van
16.30-20.00 uur op nummer
020-220383 Dit laatste num
mer geldt ook voor ZONDAG
AVOND en dan van 18 00-20.00
uur.
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Dlrektle - commerciële
afdelingen -
administratie:
Wibautstraat 131,
tel. 020-913456.
Postbus 859.
Redaktla:
Nieuwe Zljds Voorburg
wal 280. Amsterdam.
Tel 020-220383.
Postbus 856.
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Westblaak 9. Rotterdam.
Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG/LEIDEN;
Parkstraat 22. Den Haag
Tel 070-469445.
Postbus 101.
ZWOLLE'GRONINGEN:
Melkmarkt 56. Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
zich toe op de manier van omgang
met de bijbel, omdat daar duidelijk
de grot* tegenstelling lag. Volgens
prof. Graafland had Berkhof vooral
ln zijn discussie met de RU ge
toond. selectief met de bijbelse ge
gevens om te gaan. Tegenover deze
vrije omgang met de bijbel bepleit
te hij een strikte onderwerping aan
het gezag van de schrift.
Prof. Berkhof gaf dit grif toe. De
schrift is Gods Woora ln mensen
woord. Al erkende hij een innerlij-
Prof. Berkhof
ke eenheid, hij genoot van de vari
atie binnen de bijbel, waarvoor
men de laatste Jaren oog gekregen
heeft. Volgens hem ontkomt geen
enkele theologie, ook de klassieke
reformatorische, niet, er aan. selec
tief in de bijbel te werk te gaan.
En hij vroeg de bonders: 'Wat hebt
u bij voorbeeld met de bergrede
gedaan?'
door een onzer redacteuren
PRETORIA Prof. B. Spoelstra, die in november namens die Gere
formeerde Kerk in Suid-Afrika (Dopperkerk) de synode van de ge
reformeerde kerken in Lunteren bijwoonde, beschuldigt de Neder
landse zusterkerk ervan dat zij tracht de zwarte Nederduits Gerefor
meerde Kerk in Afrika los te weken van de blanke moederkerk.
Bekend door veilen 'domineesblibliotheken'
KAMPEN In zijn woning te 't Harde is op 88-jarige leeftijd
overleden de Kamper boekverkoper Gerardus Bos. De heer Bos
heeft vooral bekendheid gekregen door het veilen van honderden
theologische bibliotheken.
In deel 5 van 'Het Koninkrijk der
Nederlanden ln de Tweede Wereld-
oorlof' heeft prof. dr. L. de Jong
waarderend over hem geschreven.
Voor zover bekend, was de heer Bos
de enige ibliotheekhouder. die wei
gerde het bordje 'Verboden voor
Joden' op te hangen, waarom hij
door de SD werd gearresteerd.
De vader van Gerardus Bos. de heer
J. H. Bos. stichtte de, boekhandel in
Kampen in 1883. Toen enkele
hoogleraren van de Theologische
Hogeschool te Kampen, onder wie
professor Herman Bavinck. in 1902
naar de Vrije Universiteit te Am
sterdam overstapte, had de heer
Bos het gevoel dat daarmee ook
een poot onder de stoel van zijn
bedrijf werd weggezaagd. Om eco
nomisch voor een nieuwe poot te
zorgen stichtte hij. naast de boek
handel ln Kampen, een drukkerij -
uitgeverij ln Gouda.
In 1916 ging de zaak failliet, maar
kort daarop begon de zoon Gerar
dus Bos toch weer een boekhandel
in Kampen. Jaarlijks hield hij
tweemaal een veiling, in lente en
herfst. In een oplage van 2500
exemplaren gingen de catalogussen
de hele wereld over. Het waren
vooral 'domineesbibliotheken', die
aan de Oudestraat werden geveild.
Ze kwamen uit alle delen van Ne
derland. Vaak stelden de famllielp-
clen van overleden predikanten de
conditie: u kunt de bibliotheek
krijgen, maar dan ook de haard, de
schrijftafel of zelfs de hele studeer
kamer. Op die manier werden door
de heer Bos alleen al honderd
cylinderbureaus verkocht.
Tot de vaste afnemers van de bibli
otheken. of gedeelten daarvan, be
hoorden antiquariaten. Veel zaken
werden ook met het buitenland ge
daan. In die tijd ontstond de uit
drukking 'De theologie brengt ner
gens meer op dan bij Bos in Kam
pen'. Behalve van talrijke predi
kanten werden ook de bibliotheken
van een aantal bekende hooglera
ren verhandeld. Toen de zoon van
de heer Bos, J. H. Bos in 1962 de
boekhandel overnam, bleef Gerar
dus de veilingen voor zijn rekening
nemen. Hij hield er zich bijna zes
tig jaar mee bezig. Tot Jongstleden
maandag toe. Hij ging nog naar de
zaak. voelde zich niet goed worden
en reed even' later zelf nog naar
zijn woning In 't Harde terug. En
kele uren later overleed hij.
In de jaren 40-50 was de zaak ln
Kampen anderhalf jaar gesloten.
De heer Bos weigerde, als gezegd,
het bordje 'Verboden voor Joden'
op te hangen waardoor hij door de
SD werd afgevoerd. Toen een Jood
dat later In dr. L. de Jong's boek
las, reisde hij speciaal van Amster
dam naar Kampen om bij Bos aan
kopen te doen. In die jaren hield
de heer Bos maar een enkele vei
ling. Wat de verdere activiteiten
van de heer Bos op het (gerefor
meerd) kerkelijk erf betreft ver
melden we nog dat deze varleerden
van die van collectant te Gouda tot
die van diaken te Kampen.
Volgens de Zuidafrikaanse theoloog
willen de Nederlanders de zwarte
kerk misbruiken als permanent ka
naal om in Zuid-Afrika veranderin
gen te bewerkstelligen, omdat zij
menen dat deze kerk nooit besmet
kan worden verklaard. De Zuidafri
kaanse theoloog heeft tegen het dag
blad Die Transvales gezegd dat de
directeur van het Christelijk Insti
tuut, dr. Beyers Naudé waarschijn
lijk gevraagd zal worden een belang
rijke rol te spelen in de overdracht
van de gelden.
Prof. Spoelstra heeft in de synode
zitting de gereformeerde kerken ge
waarschuwd tegen het loslaten van
de ware leer en tegen de vrijzinnig
heid. Hü heeft er langdurig het woord
gevoerd, zonder ook maar een mo
ment iets over de plannen te spre
ken, die de Nederlanders thans zou
den hebben.
De voorzitter van de Nederlandse
synode, ds. C. Mak Azn. uit Hengelo,
noemt het verhaal van prof. Spoel
stra een volkomen mystificatie, waar
van hij met verbazing heeft kennis
genomen. 'We hebben nooit over
wogen om dr. Beyers Naudé te vra
gen als tussen persoon', aldus de
gereformeerde synodepraeses. Hij
vertrekt binnenkort, samen met de
Kamper hoogleraar dr. J. Plomp naar
zuid-Afrika als gast van de synode
van de Dopperkerk. Ds. Mak is van
plan daar na te vragen waar prof.
Spoelstra zijn verhaal vandaan haalt.
'Ik zou het wel plezierig vinden, als
prof. Spoelstra zijn verhaal in het
openbaar zou rechtzetten', aldus ds.
Mak.
Volgens prof. Spoelstra zouden de
Nederlandse gereformeerden denken
dat de zwarte NG kerk in geen ge
val risico loop door de Zuidafrikaan
se overheid tot besmette organisatie
te worden verklaard. Daarom zou ook
de wereldraad van kerken van plan
zijn via deze kerk, geld naar Zuid-
Afrika te zenden.
De leidig van de gereformeerde
kerken zouden de verwijdering tus
sen de blanke en de zwarte NG
kerk willen om op deze manier de
steun van de eigen kerkleden te be
houden. 'De leden van de kerk zijn
waarschijnlijk niet zozeer overtuigd
dat de gelden voor het programma
de Rijksuniversiteit voor de vee
artsenijkunde te Utrecht? Dit
corps zou mét de staatssecretaris
de handen vol hebben aan de volgen
de dierenmisstanden en dierenmis
handelingen: bio-industrie, ritueel
slachten, dierenvervoer, kettinghon
den. vogelvangst, stroperijen, dieren
mishandeling. dierenhandel, over
schot van huisdieren, controle in de
zwerf dierenasiels (gashokken) enz.
Jonge en oudere mensen die werke
loos zijn en voor dit vak voelen (en
dit rijn er veleri!) zouden hierdoor
weer werk krijgen.
Laren (N.H.) G. Plat-Vincent
Brachthuyzer (3)
In Trouw van 3 januari las ik uw
stuk over Brachthuyzer. U schreef
dat er niet veel gegevens over wa
ren. Vandaag zat ik te lezen ln Al-
la rd Piersons 'Andere Tijdgenoo-
ten' (derde druk. Amsterdam. 1922)
en kwam ik in zijn prachtige be
schrijving van een Réunion de twee
Brachthuyzers tegen.
Ik citeer van pag. 77: 'In een der
hoeken van de zaal, schuin tegen
over de deur. wordt al dat licht
eigenaardig weerkaatst door de
blinkende pijpen van een huisorgel,
waarvan de deuren, die anders de
pijnen onzichtbaar maken, thans
openstaan, terwijl op een lessenaar,
boven de toetsen, opgeslagen liggen
de Evangelische Gezangen, naar de
zetting van W. H. en J. D. Bracht
huyzer; melodieën, van voor- en na-
en tusschenspelen voorzien, die de
kunstrechters in hunne eigenlijke
waarde moeten beoordeelen. maar
die in elk geval de eigenschap heb
ben van bij uitnemendheid zangerig
te zijn'. Deze Réunion is denkbeel
dig en is 'meer dan veertig Jaren'
geleden gerekend vanaf de tijd
dat Pierson schreef (ongeveer 1888)
(zie pag. 73).
Groningen A. Ypma
Texel
Ik hoop dat Waterstaat nu inziet
dat het zo niet kan, Texel is zater
dag voor een ramp bewaard, dit is
een groot wonder. Nu zal men in
Zeeland wel aktie gaan voeren om
de Oosterschei de af te sluiten (en
ik meen terecht;, maar dan zal het
gevaar voor overstroming voor ons
nog toenemen. Want bij deze voort
gang zal het zeker nog tien Jaar du
ren eer de dijken hier op deltahoog
te zijn. Na ons evacueren zaterdag
avond. hoor ik in mijn gedachten
no<* het loeien van al dat vee in
doodsnood. Wat zegt u. geen geld?
Kom nou. wel miljoenen om sport
hallen enz. te bouwen. En ook geen
{ezeur van vogelbescherming, mi-
ieu- en landschapsbescherming
waar het tracé van de nieuwe dijk
moet komen. Nee. geen woorden
maar daden en spoedig ook.
t Noorden (Texel) Joh. Daalder
Of Afrika het christelijkste wereld
deel is durf ik niet te zeggen, maar
het heeft wel het grootste aantal
kerken en sekten. Daaronder zijn
meer dan vijfduizend onafhankelijke
kerken met in totaal zo'n tien mil
joen aanhangers. Deze mensen zijn
voor zichzelf begonnen onder het
motto: die Jezus van jullie, die wil
len wij wel. maar die kerkelijke ge
woontes van jullie, die kun je hou
den.
Zo eenvoudig als het hier nu staat is
het niet helemaal. Maar het komt
er wel op neer. Veel Afrikanen vin
den dat hun in de kerktypes, die hun
door de westerse zending zijn ge
bracht, weinig emotionele bevredi
ging wordt geschonken, dat zij in
andere, eigen kerkelijke vormen
meer vrijheid vinden en vooral meer
ziel.
In Kenya, waar eind vorig jaar de
vijfde assemblee van de wereldraad
van kerken werd gehouden, zijn op
nieuw een aantal onafhankelijke ker
ken tot de wereldraad toegetreden.
Onder de zeven nieuwe leden van de
wereldraad waren twee Keniaanse
onafhankelijke kerken, de Afrikaan
se Israël Kerk Nineve en de Afri
kaanse Christelijke Kerk en Scho
len (in de wandeling respectievelijk
AICN en ACC&S genaamd).
De ACC&S is een grote kerk in het
kikoejoe-district. Hij is ontstaan in
1947 als een afsplitsing van de an
glicaanse missie. De oorzaak van de
breuk is gelegen in meningsverschil
tussen de zendelingen en de kerk
leden over de opvoeding van de kin
deren. In theologische en kerkorde-
lljke zaken heeft de ACC&S geen
nieuwe wegen ingeslagen. Van de
ACC&S studeren jongelui aan de an
glicaanse opleiding en er werken en
kele Canadese baptisten als zende
lingen mee in de kerk.
Nineve
De Afrikaanse Israël Kerk Nineve
ls ln 1942 ontstaan uit een scheuring
in de Canadese pinksterzendings-
groep. De groep onderscheidt zich
door een strikt bijbelse manier van
leven. De toevoeging Nineve duidt
er op dat deze mensen zich net
als deze zondige wereldstad uit het
oude testament beschouwen als op
het nippertje bekeerd. De mensen
van de AICN kun je zondags op
straat makkelijk onderscheiden, om
dat zij zich dan in lange witte jurken
hullen. De mannen dragen daarbij
ook nog witte doeken om het hoofd.
Ook de kinderen hebben de witte
kleertjes, waardoor zij er stuk voor
stuk uit komen te zien om te zoenen.
Of dat bU deze kerken ook het geval
ls, durf ik niet te zeggen, maar heel
De kinderen in hun witte kleertjes zyn om te zoenen.
wat onafhankelijke kerken zijn ont
staan doordat er onenigheid met de
Europese zendelingen en missiona
rissen was over oude Afrikaanse ge
woontes, waarvan de Afrikanen von
den dat die in een christelijke kerk
best bewaard konden blijven. Tot de
ze gewoontes behoren de besnijde
nis van jongens en meisjes en de
huwelijksgewoontes, met name de
polygamie.
In heel wat Afrikaanse stammen
is het de gewoonte dat bij de jon
gens de voorhuid van het geslachts
deel wordt weggenomen, zoals dat
ook bij veel semietlsche volken, on
der wie de Joden, gebruikelijk is.
Tegen het overnemen van dit ge
bruik hadden de zendelingen niet zo
veel bezwaar. Heel anders was dat
met de besnijdenis van meisjes,
waarbij de clitoris wordt weggeno
men. De zendelingen vonden door
gaans dat je een vrouw niet aldus
kunt mismaken en verzetten zich
dan ook met kracht tegen dit ge
bruik. De Afrikanen ervoeren dit
dan soms als een onaanvaardbare in
breuk op hun traditionele eigenheid.
Islam
De polygamie heeft ook tot menig
geharrewar geleld. Polygamie is de
gewoonte van mennen meer vrou
wen tegelijk te hebben. De alge
meen aanvaarde christelijke opvat
ting ls dat ln zo'n systeem tekort
gedaan wordt aan de vrouw. De
vroegere zendingsmensen hadden
niet steeds door. dat de polygamie
een systeem is dat haar tevens heel
wat zekerheid verschaft.
Ook het contact met de islam heeft
er toe bijgedragen dat de kerken een
toenemende tolerantie ten toon
spreidden ten aanzien voor de poly
gamie. Nadat de zendelingen de
vraag of een polygaam gehuwde man
tot de kerk mocht toetreden beves
tigend hadden beantwoord, deed zich
de vraag voor of zo'n man ook het
kerkelijk ambt mocht bekleden. Te
voren was een polygaam gehuwde
vrouwen, op een na, weg te zenden.
(Men denke zich in, tot wat voor
drama's dit moet hebben geleid,
want ook een man met meerdere
vrouwen gevoelt liefde voor deze
vrouwen.)
Inmiddels heeft de Afrikaanse theo
logie niet stilgestaan en de secre
taris van de conferentie van kerken
van geheel Afrika, kanunnik Burges
Carr zegt nu dat de bijbel zich niet
over polygamie uitspreekt, maar te
gen de echtscheiding is.
Cultuur
Behalve disputen over deze diep-in-
grijpende kwesties van culturele
tradities, hebben ook heel wat me
ningsverschillen van theologische
aard tot de vorming van onafhanke
lijke kerken geleld.
In de Afrikaanse cultuur kent men
het verschil niet zo tussen lichaam
en ziel, zoals wjj dat van de Grieken
hebben geleerd. De Afrikaanse men
sen staan vaak op dit punt dichter
bij de bijbelse traditie. Andere ker
ken zien niet goed in waarom wij
zoveel waarde hechten aan regelma
tige avondmaalsvieringen en waar
om wij onze kinderen met water do
pen.
Vooral de AICN-mensen vinden het
tot bestrijding van het racisme (PCR)
niet voor geweld zullen worden ge
bruikt, hetgeen geleid heeft tot een
sterke afneming in de geldelijke bij
dragen van de kerkleden', aldus Die
Transvaler. 'Door de indruk te wek
ken dat de gekleurde dochterkerken
in Zuid-Afrika voor steun zijn aan
het PCR kan men voorbijgaan aan de
bezwaren van kerkleden'.
Volgens prof. Spoelstra zullen de
zwarte gereformeerden niet zo dwaas
zijn aan de Nederlanders hun zin te
geven, omdat de dochterkerken niet
bereid zijn zich te laten misbruiken'.
Die Transvaler zegt echter wel dat
deze geschiedenis aantoont hoe na-
ief en paternalistisch juist diegenen
zijn, die de blanken in Zuid-Afrika
van paternalisme beschuldigen.
In een hoofdredactionaal commentaar
zegt de Zuidafrikaanse krant dat uit
de pogingen van de Nederlandse ge
reformeerden 'n wig te drijven tus
sen de zwarte en blanke NG kerk
blijkt hoeveel kwade trouw er aan
de Nederlandse kant jegens hun ge
loofsgenoten in Zuid-Afrika is. De
krant komt tot de slotsom dat de
blanke NG kerk met haar dochter
kerken moet beraadslagen over de
wijze waarop het verkeerde begrip
in Nederland tegemoet getreden moet
worden.
Dr. Beyers Naudé
Intussen heeft dr. Beyers Naudé een
brief aan Die Transvaler gezonden,
waarin hij van.de krant rechtzetting
eist van de speculaties van prof.
Spoelstra.- 'Ik kan niet anders dan
mijn diepe teleurstelling uitspreken
over de meningen van prof. Spoel
stra, niet alleen omdat deze slechts
op speculaties berust, maar ook om
dat hij het Christelijk Instituut op
een onbillijke manier wil betrekken
bij de uiterst delicate verhouding van
de NG kerk tot de NG 'dochter-ker
ken', waardoor deze verhouding ge
makkelijk ernstig vertroebeld kan
worden.' Dr. Naudé zegt van geen
plannen te weten, waar Spoelstra het
over heeft en hij zegt dat de Neder
landse gereformeerden heel goed we
ten dat het Christelijk Instituut geen
geld uit het buitenland kon aan
vaarden.
Enkele dagen geleden is haj in rii
te begraven, ds. J. H. Slllevis Sin-
Een 'In memoriam' verscheen] J
deze krant. In memoriam.
zullen hun eigen herinner
hebben aan deze man die d^4
door de kerken waaraan hij
bonden was zijn geheel eigen
ging. Een gang die velen volg
Henk SiHevis Smitt is voor mij f
man van grote betekenis die f8
altijd als je hem ontmoette,
kort soms ook, hier of in de tr
Iets te zeggen had dat je bij
waarover je bleef nadenken, j,
eerste keer dat ik hem 'ontmo*
was toen ik eelf nog een
was. Het was op een zondagmoij,.
tn de zomer. Hij ging preken i
Keizersgrachtkerk, een gastpre
dus naar wie wij, meer dan C
vanwege onze geringe bewegiu
vrijheid benieuwd waren.
preekte uit het evangelie. Dat f—
mij toen op. Ik denk dat het
menhlng met de indruk die ik |1C
heb, nl. dat er vroeger naar i
houding veel uit de brieven
gepreekt, dogmatisch om zo te i
gen. Slllevis Smit preekte narrator
hij vertelde je een verhaal. En r
op zo'n manier dat je het |n
gauw vergat. Toch zie ik hem fR
die eerste ontmoeting nog an<Cj.
Ik zie hem, kaarsrecht, in zijn F
ge gestalte door het 'Leidsel#
wandelen met. wat mij het meövi
opviel een grote bijbel onder (ha
arm. Dat laatste maakte de man,
indruk op mij. Ik denk dat ik
nog nooit gezien had. Het warf1
tijd van de kleine (mini)'bijïid
tjes'. Dat was Henk Slllevis Sn e
een man die voor ieder zichtfcd<
met het Woord door deze wa p:
liep. vloog, reed en voer. Ook 4iio
dankbare herinnering voor it
verschijning trooste die om fen
heengaan bedroefd zijn. erk
door Aldert Schipper
raar dat wij in Europa onze kinde
ren met water dopen, zoals Johannes
de Doper deed. Zij vinden het chris
telijker om het te doen op de ma
nier van Jezus, met de Geest.
In het algemeen geven de onafhan
kelijke kerken minder om de sacra
menten. maar er is één groep, een
afsplitsing van het Leger des Heils
die juist weer wel erg op doop en
avondmaal is gesteld. Daaraan kun
je zien dat het onafhankelijke van
deze kerken vooral zit in de afstand
die zij nemen van het Europese
christendom.
Christus
De oudste van de onafhankelijke
kerken in Kenia, de Nomiya Luo
Church, die in 1914 is ontstaan uit
de anglicaanse kerk, ontkent de
godheid van Christus en belijdt een
sterk op het oude testament ge
oriënteerd geloof, waarin Jezus de
rol heeft van een profeet, die de ge
lovigen wijst op het verbond met
God. In deze kerk worden vooral de
vijf boeken van Mozes strikt nage
leefd.
Onze onafhankelijken
In tegenstelling tot andere landen,
zoals Zaire met zijn kimbangisten,
is er in Kenya niet veel sprake van
messianisme. Een uitzondering op
deze regel vormt het Maria Legioen
van Afrika, een afsplitsing van de
rooms-katholieke kerk uit 1962 met
een eigen 'heilige vader Simeo Lo-
divicus Malkio Messias Ondeto', het
hoofd van een hiërarchie, die weer
geleid wordt door een paus Timotheo
Atila, zeven kardinalen en talrijke
aartsbischoppen, bisschoppen en la
gere geestelijken. Men moet zich bij
deze messias niet zoiets als Lou de
Palingman voorstellen. Simeo Onde
to tracht niet anderen van zijn mes-
sias-schap ^e overtuigen, maar gaat
af op wat zijn volgelingen van hem
zeggen. De leiders van de onafhan
kelijke kerken zijn mannen van al
gemeen erkende capaciteiten als
leider en inspirator van een grote
groep mensen. Zij slagen er in, ge
meenschap te vormen, maar hebben
niet overdreven veel macht. Wie in
de diensten van de onafhankelijke
kerken komt valt het op dat het
moeilijk te zeggen is wie de dienst
leidt.
Volgens een onderzoeker van de on
afhankelijke kerken. Malcolm J.
McVeigh, bestaat er binnen de on
afhankelijke kerken weinig interes
se voor de sacramenten, maar des
te meer voor theologische vragen.
In deze zijn de Afrikaanse onafhan
kelijke kerken niet zoveel anders
dan de Nederlandse onafhankelijken.
Ook bij 'onze' gereformeerde ge
meentes al dan niet in Nederland en
Noord-Amerika vind je heel wat
meer belangstelling voor theologie
dan voor sacamenten en een grote
passie voor een oud-testamentische
manier van leven.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK Iju
Beroepen te Utrecht: D. J. Spij|
boer te Santpoort.
Aangenomen de benoeming doofzo
classis Doetinchem (kerkelijk ïr
mingswerk cl. Zutphen, Doend
chem) (beperkte werktijd): ntrp
J. J. Ploeger-Grotegoed kandjafc
Westervoort. ïu(
Afscheid op 11 jan. van Boven-Sroe
dinxveld: J. H. Gijsbertsen bentaa
Gouda; van Tjerkwerd en Dedjleri:
J. L. Leestemaker ber. te Wirier
kerke en Geersdijk; van Ermë»?eno
C. van Hunnik ber. te Rhoon-fr
drecht.
Intrede te Silvolde: J. Ribbinill
Halle (cl. Doetinchem), te N«JfJ[
horst den Berg: W. van Tricht
Amsterdam-Watergraafsmeer; TT
Dinteloord: L. Westland uit bOL
ren en Est; te Nijbroek: P. de 1
uit Dokkum; te Zandvoort (p/^
time pred.): mevrouw dra RC
Biezeveld, sinds 1 okt. 1974 ree<ian
Zandvoort werkzaam als njjgM
werkster in het pastoraat^
Grijpskerke (Zld): kand. B. Vl^
Wit uit Voorburg. ,t
GEREF. KERKEN J
Beroepen te Roden: A. R. PlaL
te Niezijl.
Benoemd tot godsdienstleraar jg
de chr. scholengem. te Leider
W.l: drs H. C. Verdun, laatsl
miss. pred. in Indonesië, tiji
wonende in Oegstgeest, die d(
noeming heeft aangenomen.
Bedankt voor Ouderkerk a. d. «g
stel: B. J. G. Roolvink kand. te 1%
lum.
Afscheid van Nunspeet: J. van fou
turn ber. te Bleiswijk.
Intrede te Rheden-de Steeg|n(j
Leeuwis uit Monnickendam; te fou
noo: C. v. d. Vaart uit Lobithuto
wordt tevens belast met het pafet
raat van de schippers in oosten
Nederland; te Kornhorn: kanft
C. Fockens te Kornhorn, waaiem
sinds maart 1973 hulpdiensten lfcie
verricht. jert
GEREF. KERKEN VRIJG. Jll»
Aangenomen naar Langeslag:;
Kniggen, laatstelijk miss. pred.""
nende te Hooghalen, die bedaJEC
voor Bruchterveld. 'en
GEREF. KERKEN VRIJG. B.V. psf
Intrede te Voorthuizen en Errfc^
C. A. Versluis uit Groningen
heen zendingspred. van de in deL^
vincie Groningen samenwerki,or
geref. kerken vrijg. in Irian JajaL,,
CHR. GEREF. KERKEN lts
Afscheid op 14 jan. van Maar$is
H. de Graaf ber. te 's-Gravenzfy-
Intrede op 16 jan. te WinschqjS'
kand. J. Germs uit Amersfoort. npr
VRIJE EV. GEMEENTEN J
Benoemd tot godsdienstleraar Ln
chr. M.T.S. te Almelo: H. MoiLe
kand. te Ressen (post Bello). u0
Beroepbaar: H. Onderstal, g
dienstleraar, Beukenlaan 1, Haf-
is bereid een beroep in overwqD
te nemen.
Intrede te Amersfoort: mevi-*-
S. M. Tönjes kand. te Den Haag.
Ds. E. Schroten
Op zeventig-Jarige leeftjjd is fl
leden ds. E. Schroten te Harmt
emeritus predikant van de
vormde kerk. Hij werd in 1939 j
dlkant te Wouterswoude, vt 1
vandaar vier jaar later naar 1
kerk en kwam in 1948 naar Hi
len, waar hij de hervormde gei
te diende tot zijn emeritaat in li
Ds. H. Wanink
Op 46-jarige leeftijd is overledei'D
H. Wanink, gereformeerde p» W(
kant te Heemse, waar hjj sinds
leden jaar mei stond. Daarvóór
hy predikant in het Westdl dg
Campen en in Stedum.
