UBBERS GEEFT DEN UYL TEGENSPEL Aan het eind van de tunnel: het kapitaal als instrument blaas eens in minister die steeds gelijk heeft - maar het niet altijd krijgt Op Oudejaarsavond na 21.00 uur rijden er geen treinen meer. Verschuiven van macht én risico's Uitspraken van minister Lubbers Operastichting met eenacters van Orff en Busoni Kennismaking met dramatische vorming .Qbeilo Kleine aannemers in problemen door uitbesteding PTT Vrouw verongelukt 'r~ ,G 30 DECEMBER 1975 BINNENLAND TROUW/KWARTET 9 P. L. van Enk w et schrijven van artikelen in s jorganen is het houden van weringen hoge mode gewor- onder onze politieke leiders. t_ ster-president Den Uyl met zijn beroemde stuk 'De le marges van de democra de artikelen-mode ontketen- - heeft ook de toespraken- i ingezet met een verhaal hij in Nijmegen voor een res van de christelijke werk- rs hield. De publiciteit was 5- og niet over uitgepraat of er - den in hoog tempo nieuwe: Werkspoor in Amsterdam, KOR in Hilversum, de In- Mjriebond NVV, de PvdA in ^rlen, de NW-jongeren, ja 7-k voor de jonge parlementa- van Labour. christelijke werkgevers werd gehouden dat zij in de zeggen- H «verhoudingen belangrijke stap je moeten doen, wil hun verhou- >9j met de werknemers niet op gen komen te staan. De Werk- directie mocht vernemen dat de triële productie de pijler onder welvaart is. De bond van Groe it hoorde Den Uyl zeggen dat hij zondige of sombere reformist is was niet helemaal duidelijk bijvoeglijk naamwoord hij ge- ïs&te, maar dat is niet belangrijk: - Uyl is beide) en dat de Indus- 'Jpond N W zich moest schikken in stap-voor-stap strategie. De -jongeren werd tot hun welbe- n te verstaan gegeven dat mul- ionals hun plannen tot herstruc- ring met de internationale vak- Eging moeten bespreken, maar - dat zij (de jongeren) niet moe- lullen', want dat geld eerst in en ondernemingen moet worden - iend voordat het kan worden geven. nuances mogen verschillen, de lijn van Den Uyls verhalen is de (internationale) gemeen- p behoort een steviger greep te en op het economisch leven, in- ringsbeslissingen kunnen niet bij uitsluiting het domein en van de ondernemingsleiding, id moet meer worden vermense- werknemers moet meer invloed en toebedeeld op de onderne- gsleiding, de verschillen in inko- kennis en macht) dienen te len teruggebracht. Alleen als dat gebeurt, zullen de voorwaarden een stabiele en harmonieuze inleving kunnen worden ge pen. is een koers die Den Uyl dezer in precies vijf jaar geleden heeft zet, tijdens de nadagen van het net De Jong in een rede voor partijkader van de PvdA. Het kwaardige is dat Den Uyl zijn nspel en intellectuele even pas kreeg met zijn kabinet, fel in de persoon van de minis- van Economische Zaken, drs. R. L Lubbers. Minister drs. R. F. M. Lubbers (36 jaar, op één na het jongste lid van het kabinet) deed in 1962 doctoraal examen in de economie in Rotterdam. Tot 1965 was hij directiesecretaris en later mede-direc teur in het familiebedrijf Lubbers' Constructiewerkplaats en ma chinefabriek Hollandia BV in Krimpen aan den IJssel. Ook was hy bestuurslid van het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond, lid van het presidium van de FME (federatie van werkgevers in de metaal en elektronische industrie), lid van de werkgeversdelegatie voor de onderhandelingen voor de metaal-CAO, lid van de Ryn- mondraad en lid van de programma-adviesraad van de KRO. s Den Uyl zijn prediking gere- buiten de muren van het Cats- houdt, is, met een kleine ver- Lubbers begonnen, hem ook aanhore van ieder die luisteren te antwoorden. Zo is een curieus at ontstaan tussen een premier niet steeds duidelijk maakt of hij premier dan wel als partijleider ekt, en een minister die er dui- k op uit is, het beeld dat aldus taat, bij te kleuren en aan te IMBQBrlBQBn len. los tegen structuren die ten spoedig ste dienen te veranderen, de ander reding. De één wijst dringend en vol ongeduld een duidelijke weg, de an der twijfelt, ziet duizend mogelijk heden. Den Uyl staat erbij als een buldog in een nijdige bui. Lubbers blijft altijd sereen en verheven, hij blijkt tijdens het spreken vaak naar boven. en trekken Lubbers' redenaars- viteiten heel wat minder de aan- ht dan die van de premier. Dat wel te wijten zijn aan gebrek- advertering, maar zeker ook aan soms diepzinnige, niet altijd een- lige karakter van zijn redevoe- en. Het zijn kennelijk moeizaam hreven, voorzichtige en ingewik- de teksten die pas bij herlezing te benaderen, al wordt ook dan altijd geheel en al duidelijk waar spreker precies heen wil. redevoeringen van Den Uyl en bers weerspiegelt zich de discus- tussen socialisten en christen-de- 'raten. De één weet ten naast bij wkeurig waar het heen moet en 1 er moet gebeuren, de ander aar- ondervraagt, plaatst kantteke- toont de keerzijde van de aille. De één brandt onvervaard adrukt overleg, persoonlijke ver- en geduldige over zij n collega's hebben Lubbers leren kennen als een man van grote intel lectuele, maar lichtelijk on-politieke eerlijkheid. Hij heeft steeds gelijk, maar hij krijgt het niet altijd van mede-ministers in het kabinet die er een scherp oog voor hebben dat eco nomische theorie heel mooi en juist kan zijn, maar 'dat het ook nog eens een keer maatschappelijk gepruimd en verteerd moet kunnen worden', zoals NVV-voorzitter Kok zei. Dan lijdt Lubbers hét soort neder lagen dat hij slecht verwerkt. Soms wordt hij lijkwit, pakt zijn tas en loopt gekwetst, zonder een woord te spreken, de vergadering uit. 'Die is naar de Koningin, we zien hem niet meer terug', is er bij zo'n gelegen heid wel eens bedrukt gemompeld. Een enkele keer is een wijs en beza digd man als De Gaay Fortman no dig om zijn jonge collega er weer in te praten. Vaker nog stelt Lubbers eenmaal genomen beslissingen weer ter discussie, omdat hij zich achteraf minder dan ooit kan voorstellen dat zijn collega's en 'de maatschappij' de redelijkheid van zijn argumenten niet kunnen inzien. Lubbers heeft niet steeds plezier in de politiek en het kabinet. Zijn po sitie binnen de ministerraad is des te moeilijker, waar hij als enige chris ten-democraat moet opboksen tegen het gebrek aan begrip voor en ver trouwen in de ondernemerswereld bij socialistische collega's. Van de vijf andere christen-democratische minis ters, mankeert het vier gewoon aan deskundigheid en interesse in soci aal-economische vraagstukken en de vijfde Boei'sma zit, in zijn po sitie natuurlijkerwijs, op of tenminste in de buurt van de lijn van de vak beweging. Toch is Lubers steeds uiterst loyaal gebleven: een minister die met grote intelligentie, vindingrijkheid en ge weldige ijver de volle last van crisis, teruggang en werkloosheid verwerkt. Ook de meesten uit de wereld van de vakbeweging zouden hem niet graag missen. Een man als NKV-voorzitter Spit heeft onlangs in kleine' kring van Lubbers getuigd dat hij met het bestaande instrumentarium 'het uiterste heeft gedaan en doet om prijzen en tarieven in de hand te houden. Netelige vragen (ADVERTENTIE) Oorspronkelijk was'de economische orde zodanig dat een onderneming werd opgericht, geleid en gecoördi neerd door en vanuit de fac tor kapitaal. De huidige si tuatie wordt vaak als het systeem van de gemengde economische orde aangeduid. In mijn visie ligt aan het eind van de tunnel een vrij wel omgekeerde relatie, waarbij het kenmerk van de onderneming zal zijn de organisatie zoals die tot uitdrukking komt in de bundeling van het personeel en de oriëntatie van de onderneming, waarbij het kapitaal een instrument is gewor den. Dit is precies het tegen gestelde van wat er in het begin was. Toen was het kapitaal de risi codrager en de oriënterende factor. Als men aan de andere kant van de lijn wil gaan zitten, zullen ook de risico's verbonden aan het ondernemen bij de factor personeel moeten liggen. Wij zitten nu met het enorme pro bleem dat we aan de ene kant wel bezig zijn met een verschuiving van de macht, dat wij aan de an dere kant erg veel moeite hebben met verschuiving van de risico's heel begrijpelijk en dat daar doorheen de vraag loopt hoe de on derneming het best kan functione ren. Naar mijn oordeel is een maat schappij op het punt van de onder nemingsgewijze produktie pas ge heel vermaatschappelijkt als de factor kapitaal een instrumentele factor is geworden. Wij moeten ons in alle redelijkheid afvragen of wij dat waar kunnen maken. (20 november, Tweede Kamer) 'Academisch' Er lijkt zich in Nederland een oe verloze discussie te ontwikkelen over de vraag of belangrijke uit breidingsinvesteringen nu getoetst moeten worden aan het maatschap pelijk nut, of dat deze behoren tot het soevereine beleid van de on dernemingsleiding. Het komt mij voor dat deze discussie in hoge ma te academisch is. In feite oefent de overheid door een netwerk van wetten en vergunningen al een be langrijke invloed uit. Het zou mij iets te ver gaan be slissingen door de overheid te pre fereren omdat de dan gemaakte fouten democratisch gemaakte fouten zouden zijn. (18 okt., christelijke werkgevers, Maastricht) Heilsgeschiedenis Wij zijn immers bezig met een stukje heilsgeschiedenis, waarbij wij ons ervan bewust zijn dat het evangelie wezenlijk vooruit ligt op wat mensen kunnen bereiken. Daar om ook mag het evangelie nooit als confirmatie (bevestiging red. Trouw) gebruikt worden van een reeds ingeslagen politieke rich ting. maar moeten wij ons wel la ten beroepen door datzelfde evan gelie. De geloofwaardigheid waar mede wij dat doen zal de maat zijn van onze openheid, en voor hen die bewust die openheid willen dienen zal ons huis niet gesloten mogen zijn. (24 sept., 'CDA in discussie', Trouw) Solidariteit De opgebouwde maatschappelijke solidariteit (sociale voorzieningen) heeft bij de ondernemingen onge twijfeld geresulteerd in een ver minderde solidariteit, d.w.z. dat de onderneming niet meer opkomt voor die problemen waarvoor nu maatschappelijke oplossingen ge vonden zijn. De hieruit voortvloei ende produktiviteitsvoordelen zijn, maatschappelijk gezien, schijn- voordelen. Dat is zelfs waar als men zijn blik beperkt houdt tot de economische invalshoek. De voor deze solidariteit op te brengen pre mies zijn immers gestegen met de groei van deze maatschappelijke org. (18 okt., christelijke werkgevers, Maastricht) Schijngezondheid Wij kunnen ons niet permitteren de conjuncturele situatie als alibi voor onze structurele problemen te gebruiken. Mede door de grote inkomsten stroom uit aardgas komen de ziek teverschijnselen in onze economie niet tot uitdrukking in een defici- taire (^een tekort op de) betalings- balans. Daarmee hangt ook samen dat een versnelling van de inflatie en een grotere ontwaarding van de munt, zoals andere landen die ken nen, bij ons niet zichtbaar is. De gunstige betalingsbalansen fers sussen ons in slaap en suggereren een gezondheid die in belangrijke mate schijn is. Hetzelfde aardgas dat ons in staat stelt de koop kracht op peil te houden, dat aard gas dreigt ons zand in de ogen te strooien. (7 maart, Rotterdamse studenten vereniging Laurentius) Boter op het hoofd? (Door him) zeer florissante ont wikkeling zogen bepaalde sectoren als bet ware de andere mee. Niet de instelling en de kracht van de werknemersbonden waren ver antwoordelijk voor een systema tisch te hoge loonkostenontwikke ling, maar veeleer de sterk ver schillende ontplooiingsmogelijkhe den tussen de verschillende sectoren en regio's. U als werkgevers moet u dat nog al te goed herinneren. De overheid kon deze ontwikkelin gen onvoldoende bijsturen, en wel licht hebben de werkgevers zelf ook wat boter op hun hoofd. (21 aug., christelijke werkgevers, Vlissingen) Rentmeester Bij ondernemingen in moeilijkhe den doet zich een bijzonder moei lijk vraagstuk voor als de moei lijkheden zo groot zijn dat het ver trouwen in de leiding zelf wezen lijk is aangetast. Commissa rissen zouden alsdan moeten beslui ten de directie te vervangen dan wel tijdelijk van haar taak te ont heffen. Het is niet moeilijk tot de ze opvatting te komen als men zich realiseert dat een onderneming van een bepaalde omvang in feite voor een belangrijk deel een maat schappelijk instituut is geworden, en de directie niet anders is dan rentmeester van dat gemeenschap pelijk domein. (29 oktober, interview NRC- Handelsblad) Democratisering Democratisering van de onderne ming kan en mag niet anders zijn dan op een zo doelmatig mogelijke wijze verzekeren dat de continuï teit van de onderneming een zaak is voor allen en door allen die in de onderneming werkzaam zijn. Het kader moet er een zijn van ge richtheid op homogeniteit in doel stellingen en het overwinnen van antithetische belangen. .-.) Het is bedenkelijk dat velen er als vanzelfsprekend van uitgaan dat er een nationaal produkt is dat ver deeld moet worden, zonder zich te realiseren dat in wezen dat natio nale produkt er niet is maar iede re keer opnieuw gemaakt moet worden. (18 okt., christelijke werkgevers, Maastricht) Armste rijken Onze rijken horen waarschijnlijk tot de armste rijken ter wereld, maar onze armen zijn zeker tot de rijkste armen ter wereld te reke nen. Het is een groot sociaal goed, en waard ten volle in stand te wor den gehouden. Intussen is het dan wel realistisch de kosten ervan te kennen en ons te realiseren dat zulk een systeem offers op andere ter reinen in de particuliere sector en of de publieke sector vraagt. Hoe belangrijk ook onze sociale zeker heid is: het is geen verdienste als te velen en ik denk bijzonder aan de werklozen er gebruik van moeten maken. (7 maart, Rotterdamse Studenten vereniging Laurentius) Werkloosheid Het is met de werkloosheid als met de inflatiels eenmaal een ho ger niveau bereikt, dan is het bui tengewoon moeilijk dit nog terug te draaien. Er zal gekozen moeten worden voor een maatschappij met een verdere groei van de vrij beschikbare in komens van de werknemers, dan- wel voor een maatschappij waarin een steeds kleiner wordende groep van werkenden afziet van een ver dere inkomensverbetering en de lasten draagt voor een toenemend aantal niet-werkenden. Als men op dit punt de keuze ontloopt komt men bedrogen uit. Te groot optimisme vertaalde zich vroeger in versnellende inflatie. Nu ver taalt het zich ook. en vooral, in versnellende werkloosheid. (21 aug., christelijke werkgevers, Vlissingen) Meer betalen Om verscheidene redenen is Neder land eigenlijk geen land voor een doorgaande groei van de groep buitenlandse werknemers. Om zon der hen toch een redelijk evenwich tig aanbod in een aantal beroeps groepen te behouden is vaak te recht naar mijn oordeel gezegd dat voor een bepaald type werk meer betaald zou moeten worden. Voor zover dit streven echter ge stalte heeft gekregen in globale extra verhogingen voor de lagere loon- en salaristrekkenden, kan men zich echter afvragen of het doel niet voorbijgeschoten is. De invoe ring van het minimum-jeugdloon en de systematische verhogingen van het minimumloon hebben naar mijn oordeel weinig structurele be tekenis gehad voor de oplossing van dit probleem. Het heeft wel een versnelling van uitstoot gege ven in talrijke sectoren van handel, diensten en nijverheid. Daar staat natuurlijk anderzijds de winst van een gelijkere welvaartsverdeling tegenover. (7 maart, Rotterdamse studenten vereniging Laurentius) De duivel De duivel (een groot, maar zuiver woord) zit niet bij uitsluiting in wat ons niet lief is; misschien zit hij zelfs méér in onszelf, in de structuren die wij de onze noemen. Het geloof Het christelijk geloof zelf is een open levenshouding bij uitstek. Het is een weten dat de enige werkelij ke begrenzing van de ontwikke ling van mens en mensheid de oriën tatie op God behoort te zijn en is. De hoop belichaamt het vertrou wen dat de oriëntatie op God con creet gestalte krijgt in de geschie denis van mens en mensheid. Het Woord is niet alleen vlees gewor den, maar zal steeds meer vlees worden. De liefde is de unieke crea tieve kracht die de werkelijke vooruitgang realiseert. Het 'Bemin uw naaste als uzelf' is niet alleen de toetssteen voor mens en maat schappelijke structuren, het is te gelijk de brandstof die de verande ring ten goede mogelijk maakt. Het zal een gelovig mens duidelijk zijn dat geloof, hoop en liefde we zenlijk integrerende krachten zijn, die de behoefte aan maatschappe lijke coherentie kunnen ver vullen. Het beantwoorden aan, resp. het tekortschieten in geloof, hoop en liefde (met de daaraan verbon den christelijke deugden en ondeug den) zijn zaken van levensbelang in de geschiedenis van de mensheid. Niets is zondiger dan een zoge naamd christelijke levenshouding die niet werkzaam is vanuit de mens van nu, de mens van vlees en bloed. Maar niets is ook on doelmatiger (zondiger) dan de ge schiedenis van de mens in zijn technisch-economisch-sociale con- tekst te negeren en de mens op te offeren aan een zogenaamde voor uitgang die niet werkelijk bevrijdt doch slechts de ene onvrijheid door een nog grotere vervangt (bv. het bestrijden van de nadelen van ons verbrokkelde politieke stelsel door aan te sturen op één meerderheids partij, die 'effectief minderheden terzijde stelt óf het vervangen van een kapitalistisch - autoritaire structuur door een socialistiscb-au- toritaire structuur óf het zó fana tiek bestrijden van neo-koloniale elementen in ons internationaal op treden, dat dit tot isolationisme leidt. De minister staat dezer dagen voor de zoveelste zware discussie in de ministerraad, nu hij de in februari te verwachten nota over de toe komstige structuur van de economie voorbereidt. De centrale vraag daar in wordt of een eerste doorbraak naar een soort plan-economie tot stand moet worden gebracht. De minister schijnt te denken aan een vorm van bedrijfstaksgewijs overleg tussen ondernemers, werknemers en overheid, ook over investeringen. Maar welke bevoegdheden krijgt dat overleg? Lubbers ziet op de duur in de verhouding tussen arbeid en ka pitaal voor hel kapitaal nog slechts de rol van "instrumentele factor', maai hoe vult hij die opzichzeif nog vage term precies in en hoe lang zal de duur nog duren'. het zijn netelige vragen die het ko mend jaar een belangrijk deel van de politieke discussie zullen bepalen. In' het vooruitzicht van die discussie en omdat Lubbers' redevoeringen te weinig aandacht hebben gekregen, hierbij een handvol citaten uit zijn toe .'-.'•n in het ufg i ai. AMSTERDAM De Nederlandse Operastichting gaat voor het eerst de korte opera 'Die Kluge' van Carl Orff in een serie voorstellingen uit brengen. Na de pauze wordt de pa rodistische eenacter 'Arlecchino' van Ferruccio Busoni opgevoerd. Beide stukken gaan in een Neder landse vertaling van Han Wilmink. Arlecchino werd eerder (in het Sei zoen 1969-'70) opgevoerd in een pro duktie van het team Georg Rein- hardt, Francis Travis en Hermann Scherr, met een bezetting waarvan nu Peter van der Bilt en Pieter van den Berg weer meespelen. De en scenering van beide stukken kwam tot stand door samenwerking van regisseur Jan Bouws, dirigent Jochum Slothouwer, Henk van Ulsen en ontwerper Huub van Gestel. Henk van Ulsen vertolkt de gesproken ti telrol in 'Arlecchino'. In 'Die Kluge' zijn Mary Willems (de Kluge). Tom Haenen (de boer) en Peter van der Bilt (de koning) de voornaamste meespelenden. Arlecchino werd door Busoni in het begin van de eerste wereldoorlog gecomponeerd: Die Kluge ontstond in de jaren 1941-'42. Aan de voorstellingen bij de Neder landse Operastichting (Amsterdam 2, 4. 6 en 7 januari. Scheveningen 11 en Rotterdam 13 januari) werkt het bli cvmf- nip Orkest mee Carl Orff. wiens korte opera 'Die Kluge' door de Nederlandse Opera stichting in Nederlandse vertaling zal worden opgevoerd. AMSTERDAM Het Instituut voor Dramatische Vorming (IDV) wil iedereen de gelegenheid geven ken nis te maken met beeldende en dra matische vorming en de mogelijkhe den van integratie van beide soorten werk. Wie zich daarvoor interes seert (ongeacht welke leeftijd) kan van zaterdag 3 tot en met zaterdag 10 januari in de werkplaats van het Van Gogh Museum in Amsterdam actief meedoen. Eerdere kennisma king met dit soort zaken is niet no dig, aldus het IDV. Maar het is wel de bedoeling dat de deelnemers zelf actief bezig zijn. Inschrijving of aan melding op andere wijze is niet no dig; men kan zo naar binnen stappen en als het niet bevalt kan men er ook direct weer mee ophouden. Er wordt gespeeld, getekend, geschre ven en gepraat, en daarbij worden allerlei materialen gebruikt. Om een voor dit project geschikte omgeving te verkrijgen is de werkplaats van het museum voorzien van speciale vloeren en steljages. JJehalve de en treeprijs voor het museum behoeft niets betaald te worden. De tijden zijn 10.30 tot 12.30 en 13.30 tot 16.30 (op zondag 13.30 tot 16.30). (ADVERTENTIE) /li ij Inderdaad. Mei schrale, gesprongen lippen kan blazen zéér doen. Labello houdt uw lippen zacht en soepel. Labello. de stick die verzorgt. 3 zerzacht en beschermt. H jb' Zomer VV inter (Met labello als ondergrond, blijft lipstick langer mooi Van een onzer verslaggevers ZWOLLE Per 1 januari zal de PTT ln het telefoondistnlat Zwolle verschillende werkzaamheden ln de 'buitendienst uitbesteden aan één aannemer in plaats van, zoals thans nog het geval ls, aan ver schillende kleinere aannemers. Deze kleine aannemers worden door de maatregel zwaar gedupeerd en zullen vermoedelijk een deel van hun personeel moeten onts laan. Om hoeveel mensen het gaat, ls niet bekend. De PTT in Zwolle wijst erop, dat door het gebruik maken van de diensten van meerdere aannemers voor de verschillende werkzaamhe den, coördinatieproblemen zijn ontstaan, waar men nu vanaf wil. Begin dit jaar ziijn daarom in de helft van de dienstkrlngen in Zwol le alle werkzaamheden uitbesteed aan één aannemer. Het komende Jaar is de andere helft aan de beurt, aldus een woordvoerder. 'De betrokken aannemers konden zich dus een Jaar voorbereiden op de nieuw te ontstane situatie.' De woordvoerder wijst er nog op, dat de aannemers voor 1976 kun nen Inschrijven op het werk van de PTT. Op één na hebben alle aanne mers van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. RAALTE In Marien heem (ge meente Raalte) is gistermiddag de 19-jarige mejuffrouw D. van de Wint om het leven gekomen toen zij met haar personenauto tegen een boom botste. De oorzaak van het ongeval ls niet bekend.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 9