innige kritiek
>p beleidsteam
'Kapers wilden eerst mij doodschieten'
lust keert terug in Beilen
gijzelde 'dokter' Prins: 'Zaak niet serieus genomen'
Nog niet met uw
accept-giro betaald?
Geen accept-giro
ontvangen?
Ministerie van Verkeer en Waterstaat
Ex-gijzelaar Louis Laurier: waarom stuurden ze uit Beilen geen borden mee?
'Vreemd dat
schoon goed
niet kwam'
BDAG 16 DECEMBER 1975
BINNENLAND
TROUW-KWARTET 3
ADVERTENTIE
ijn een onzer verslaggevers
EILEN De dag nadat de Zuid-
olukse treinkapers zich overga-
n is men in Beilen aan de slag
jaan om' het leven van alledag
hervatten. Het zondag nog
eng bewaakte gemeentehuis
D, zonder dat iemand iets in de
wordt gelegd, weer worden
önengegaan. In een hoek van
brede trap naar de kelder
n nog hoog opgestapelde krat-
en dozen koffie en op de
uren zitten nog papieren met
leidscentrum - geen toegang'
'recherche-team - geen toe-
ng', maar doorlopend naar de
ies van het gemeentehuis zit-
ambtenaren weer rustig
iter hun bureaus.
In een hoek liggen telefoons en
andere PTT-apparatuur, waaron
der rollen kabels en achter het
gemeentehuis staat nog televisie-
zendapparatuur met als blikvan
ger de enorme mast voor de ver
bindingen. Andere zaken, zoals
dranghekken, rollen prikkeldraad,
helikopters en pantservoertuigen
zijn verdwenen.
In hotel Prakken, waar familiele
den van de gijzelaars bange uren
van wachten hebben doorge
bracht, zitten nu nog slechts en
kele expeditiemensen aan de kof
fie. Ze behoren tot de mobiele
eenheid uit Zwolle en moeten
straks weer naar de plek, waar de
trein heeft gestaan. Eigenaar
Prakken van het gelijknamige ho
tel is van plan zijn zaak twee
dagen te sluiten om schoon te
maken. Na twee weken elke dag
honderden maaltijden, duizenden
broodjes, hectoliters koffie en an
dere dranken te hebben verzorgd
vindt hij het nu wel welletjes: de
zaak gaat dicht en de bezem er
doorheen.
Bagage
De Nederlandse Spoorwegen zijn
druk. bezig om de bagage van de
ex-gegijzelden thuis te bezorgen.
Dat zal, voor zover mogelijk, mor
gen gebeuren. Wie veel haast
heeft om in het bezit te komen
van de-bagagge wordt aangeraden
telefonisch contact op te nemen
met de spoorwegrecherche (tel.
05200-141179).
r Jan Sloothaak
iEN 'Op een gegeven moment heb ik gezegd: als we eruit komen, gijzelen we dat zootje in
"iaag'. Met dat zootje bedoelt de bioloog alias 'dokter' Hans Prins uit Die ver het beleidsteam dat
gevormd door premier Den Uyl en de ministers Van Agt, Van der Stoel en De Gaay Fortman.
volgens hem een psychologi-
ilunder van de eerste orde
it dat dit viertal de indruk
gewekt de hele gijzelingsaf
in de trein bij Wijster niet
te nemen. 'We hadden zelf
indruk dat de zaak niet
werd genomen', aldus de
Prins. Zijn verhaal begint al
tperron van Assen, op die
alige tweede december. Prins
'even heen en terug naar
veen' om verkeerd bezorgde
r oonsters weg te brengen. Die
nonsters waren later de di-
laanleldiing voor zijn optreden
)kter'.
ier Prins stond op dat Asser
öi naast drie van de Z ultimo -
'es dlie hem later zouden gijze-
a Verderop stonden de andere
a,De Molukkers stonden op de
wachten met merkwaardig
s%nde siinterklaassurprises,
wier allerlei uitstekende ddn-
ïk heb op het punt gestaan
rep die trein te gaan, maar in
daarvan naar de politie te
n en te waarschuwen dat er
lien weer wat te wachten
edin Den Haag', zegt de be
aam pratende heer Prins.
ir feestje'
ii 1
ipte echter wel in die trein,
Srst in Beilen stopte en even
opnieuw, maar toen op een
tl ibruïkelijke plaats ter hoogte
0( iet inmiddels wereldbekend
|en VAM-terrein. Met het oog
sinterklaasverpaikking van
urprises' had de conducteur
rs uit Zwolle, die later wist
snappen, nog tegen de Mo-
gezegd: 'Zijn jullie op weg
'^jen feestje?' Hij wist niet dat
1 een van de gasten zou zijn,
le heer Prins.
,roorbij Beilen begon de trein
te remmen. Direct daarna
drie Zuiidmolukkers de
binnen stormen, schaden -
"Bliijf zitten, dit is een ka-
De reizigers hoorden schie-
Waarschuwingsschoten maar
die gericht waren op
"g list J. Braam, het eerste
|V. rffer. De kapers verklaarden
dJood uit het feit, dat hij 'de
rrad Wallen uithangen',
ïhajnlijk heeft hij hen aan-
veronderstelt de heer
die in het dagelijks leven
nst "dokter maar directeur
n geneeskundig laboratorium
na m-Hoogeveen is. Hij is vader
rie kinderen. De passagiers
samengeperst aan de rech-
van de wagon. Zo bleven
niiddenpad en de linkerkant
(ADVERTENTIE)
nk zegt dat hij veel geld
sg e tuin heeft zitten. Wij
nu aan het zoeken
De heer Prins
een ruim schootsveld voor de ka
pers. Even later deelden ze kranten
uit die al voorzien waren van plak
band. Die moesten voor de ramen
worden geplakt.»De oudste kranten
waren van april. Daaruit leidden de
passagiers af dat de kaping toen al
moet zijn voorbereid.
Verrast
Overigens heeft de heer Prins sterk
de indruk dat de treinkapers even
verrast waren als iedereen, dat en
kele dagen later het Indonesische
consulaat bezet werd in Amster
dam. Het was voor hen echter wel
een welkome steun in de rug. De
heer Prins hecht weinig geloof aan
het verhaal dat beide gijzelingen
onderdelen waren van slechts één
plan. Dat zowel in Wijster als in
Amsterdam dezelfde eisen werden
verspreid zegt hem niets. De desbe
treffende stencils moeten in voor
raad gehouden zijn in de trein
zowel als daarbuiten.
Ook is het volgens hem niet waar
dat die politieke eisen pas op die
donderdag toen ook het consulaat
werd bezet door de treinkapers be
kend werden gemaakt en dat ze
eerst alleen maar om een bus en
een vliegtuig hadden gevraagd. Dit
is steeds volgehouden door het be
leidsteam, maar volgens de heer
Prins zijn ook de politieke eisen
direct al bekendgemaakt door ze
mee te geven aan een vrouw met
twee kinderen die meteen al wer
den vrijgelaten.
Er kwam echter maar steeds geen
reactie. Totdat 's avonds om negen
uur namens burgemeester A. A.
Beckering van Rhijn door een me
gafoon werd geroepen dat de bood
schap was aangekomen en dat het
niet mogelijk was gebleken een an
dere machinist in de plaats van de
heer J. Braam te vinden. Uit het
feit dat een 'lage' functionaris als
een burgemeester hun contactman
was maakten de kapers op dat hun
actie als niet meer dan een soort
dorpsa-el op veldwachtersnlveau
werd beschouwd. Daarom stelden ze
ultimata en dit kostte het leven
aan Leo Bulter uit Lonneker en E.
J. Bierling uit Sappemeer. De ka
pers zouden weieens laten zien dat
het menens was. Dat het beleidsteam
dat niet door heeft, gehad wijst
op weinig inzicht in de psychologie
van de kapers, meent de heer Prins.
Als er op tijd bevestiging was geko
men van de ontvangst van de poli
tieke eisen van de kapers en dit
was bovendien op een voor de ka
pers aanvaardbaar niveau geschied,
dan waren er mogelijk minder
slachtoffers gevallen. De kapers
hebben ook een tijdlang in de ver
onderstelling verkeerd dat de heer
E. de Groot, die wist te ontkomen,
door hen was gedood.
Gespannen
Volgens de heer Prins waren de
beide eerste gijzeldagen gespannen.
De kapers, grendelden hun geweer
bij het minste of geringste. Afge
zien van enkele bejaarden en 'dok
ter' Prins zijn. alle reinigers een
tijdlang gebonden geweest. Ze fun
geerden toen ook als schietschijven
voor het geval de mariniers - de
antl-terreurbrigade, zoals de Mo
lukkers die' noemden - eventueel
een bevrijdingsactie zouden onder
nemen. Een van de Molukkers die
het woord voerde en Eli werd ge
noemd wilde ook nog weieens sar
ren. Dat werd anders nadat zijn
vriend Paul gewond raakte en werd
weggevoerd, -waarover straks meer.
Een duidelijke ledder was er niet
onder de kapers. Ze waren met
opzet met z'n zevenen, een oneven
aantal, om bij meningsverschillen
effectief te kunnen stemmen. Dat
werd moeilijker toen de gewonde
Paul werd afgevoerd. Deze werd
niet gewond door een explosie
maar doordat eenvan zijn maten
met zijn wapens speelde. De kogel
heeft een klerenhaak geraakt,
waarvan de stukken later her en
dier terug werden gevonden. De
verwrongen kogel kwam op de
schoot van de heer Oosting uit
Beilen terecht. Het is een wonder
dat alleen die Molukker en één
passagier werden gewond, meent de
heer Prins.
Deze ontkent dat hij persoonlijk
via de veldtelefoon zou hebben ge
zegd dat hij zelf twee andere licht
gewonden wel kon helpen. Het af
gaan van het wapen dat geluk
kig niet op repeteren stand
zorgde voor een chaotische toe
stand. De gijzelaars sprongen op, de
kapers richtten hun wapens. Het
gelukte de mensen tot kalmte te
manen. De heer Prins betastte in
het -donker de gewonde en op zijn
knieën biddend liggende Paul. Hij
bevoelde de wond aan diens hoofd
en later ook die van de heer Ter-
veer. Zien kon hij nauwelijks iets
in de donkere trein, waar de tot
'Den Uyl-fcaarssn' omgedoopte
Deel II1976
U weet het: elk jaar krijgt u een nieuw kenteken
bewijs deel III.
Dat is in de wet'geregeld om er voor te kunnen
zorgen dat alle auto's en motoren correct zijn
geregistreerd.
Het nieuwe deel III1976 moet iedere automobilist
1 februari a.s. op de voorruit hebben zitten.
Als u 't nog niet heeft, dan zijn er twee manieren
om 't in uw bezit te krijgen.
Alle accept-girokaarten voor het nieuwe deel III zijn
nu verstuurd.
Als u nog niet hebt betaald, doe dat dan direct.
Alleen.dan krijgt u uw nieuwe d$el 111 nog vóór 1 februari
thuisgestuurd.
Als u geen accept-girokaart hebt ontvangen (of 'm
kwijt bent), dan kunt u van 5 t/m 30 januari op ruim.
300 postkantoren terecht. (Zonodig kan tel. 0017 u
vertellen welke):
U neemt dan mee: uw kentekenbewijs.deel I, deel II,
liet oude deel III (dat op uw voorruit zit) en bovendien de
kopie van deel III die u thuis bewaarde*).
Als u dan een legitimatiebewijs en deze stukken laat
zien, kunt u tegen betaling van f 17,50. uw deel III1976
meteen meenemen.
Wacht niét tot de laatste dag. Per 1 februari moét
deel III 1976 op uw voorruit zitten.
Let op: u krijgt géén nieuwe kopie deel III.
Uw huidige kopie deel III blijft geldig. Dié moet u dus
goed bewaren; u hebt 'm nodig bij eventuele verkoop
van uw auto.
Zo zit dat.
Publikatie van.het
schijnwerpers geen licht brachten.
De beide gewonden werden op een
brancard en een deur van een wc
aifgevoierd, samen meit mevrouw
Terveer. Haais Prins had toen ge-
makkelijk kunnen ontsnappen. Op
een gegeven moment was hij alleen
bniten en klopte aan om weer bin
nen gelaten te worden. Er was ge
dreigd dat voor iedere ontsnapping
een gegijzelde zou worden gedood.
Keer
De verhouding tussen de gegijzel
den en de kapers nam volgens de
heer (Prins donderdagmiddag, de
derde gijzeldag, een keer. Na het
neerschieten van de heer Biferldng
hebben de passagiers toestemming
gevraagd en gekregen om voor hem
te bidden. Dat werd gedaan door de
als dominee optredende heer W
Timmer, docent in Assen. Dat
bracht gevoelsmatig een kentering
teweeg. Twee of dirie kapers konden
hun tranen niet de baas. Paul, de
Molukker ddie later gewond werd,
huilde ook enkroop bij de heer
Prins op schoot. 'Ik heb hem ge
troost en gezegd, we komen er wel
uit' aldus de heer Prins.
'Tante Jo', zoals mevrouw G. J. Jan-
sen-Pulilen uit Hengelo genoemd
werd, kreeg een astma-aanval. Er
werd gevreesd dat ze zou sterven.
De kapers wilden dat. Prins haar
vroeg of ze bereid was om te ster
ven en zeiden haar uit haar lijden
te willen verlossen. Zover kwam
het niet. 'Ik heb nog gezegd, dit
kun je toch plet deen Paul', zegt de
heer Prins. Ook andere gegijzelden
zijn nog wel met de dood bedreigd
voordat aan het eind van die don
derdagmiddag Bierling als derde
slachtoffer viel.
Straaljager
Daarna schijnen de Molukkers het
besluit te hebben genomen nie
mand meer te zullen doden. Dat
hebben ze ook tegen de gijzelaars
gezegd. Ze waarschuwden hen om
bij een eventuele aanval op de
grond te gaan liggen. De kapers
zelf zouden dan 'naar buiten gaan
om zich tegen de 'antiterreurbriga
de' dood te vechten.
Tot de blunders van het beleids
team rekent de heer Prins ook het
laten over janken van straaljagers.
Het had 'weinig gescheeld of na dit
'nutteloze machtsvertoon' waren er
gegijzelden gedood. Onverstandig
acht hij ook de mededeling voor de
radio dat het in de trein 'nog niet
zo slecht was'. Direct werden er
weer mensen geboeid, er werd ge
dreigd en de enige reden waarom
het meisje Irma Martens is vrijge
laten, is om naar buiten te brengen
hoe slecht de gegijzelden nu weer
werden behandeld.
De heer Prins begrijpt ook niet
waarom op een verzoek van de
kapers om een gesprek met de mi
nister-president of een minister,
niet is gereageerd. Lachwekkend en
amateuristisch doet het ook aan
dat alles werd afgegrendeld maar
dat een vliegclub uit Hoogeveen
gewoon parachutisten kon droppen
in de omgeving. Dat had ook ern
stige gevolgen kunnen hebben.
Ambassadeur
Hij weet niet of het plotselinge
einde iets te maken had met het
begrip dat er dn de trein heerste
voor het politieke probleem van de
kapers. Het ds mogelijk dat zij de
treiaireizigiers als hun beste ambas
sadeurs beschouwden. 'Ik keur het
doden van die gegijzelden volledig
af, maar kan me voorstellen dat ze
tot zo'n actie komen vanuit het
fanatisme van een geïsoleerde,
groep met frustraties.
We hebben als Nederland bepaalde
verplichtingen die we op z'n minst
aandacht kunnen schenken, im-
plaats van ze in de doofpot te
stoppen. Ze hebben ons door boe
ken kennis laten nemen van feiten
die ons tot dan onbekend waren.
De Zuddmolukse staat heeft legaal'
bestaan en het beleid dat onze
regeringen 25 jaar gevoerd hébben,
heeft inderdaad alle aspecten van
belazeren in zich'.
De Molukkers waren bang dat we
hen zouden haten, aldus die heer
Prins, maar enkele van die kapers
waren gewoon fijne jongens en Ut
zou ze graag tot mijn kennissen-»
kring rekenen.
Van een verslaggever
MEPPEL 'Ik ben er zeker van dat ze mij vorige week hebben willen doodschieten. Opeens kwamen
een paar kapers door het gangpad naar onze coupé lopen. Eén van de kapers wees mij aan om
te komen en. ik stond al op, maar toen hoefde het opeens niet meer: zijn makkers hadden al
iemand anders aangewezen. Dat was de heer Bierling, die meegenomen werd naar de voorkant
van de trein. Later begrepen we dat hij is doodgeschoten. Maar die ene kaper wees mij eerst
aan...'
Dit zegt Louis Laurier, bestuurder van de Unie BLHP, die na een kort verblijf in een Meppels
ziekenhuis weer thuis is. Hij voelt zich nu goed, maar beseft dat de kwalijke reactie op de bijna
driehonderd uur in de trein bij Wijster nog moet komen.
Louis Laurier (die vorige week in
een door ir. Manusama meegebrach
te brief aan de autoriteiten ruimte
vroeg voor het door de kapers be
ëindigen van de actie) heeft de in
druk dat het niet de bedoeling van
de kapers is geweest de gijzeling zo
lang te laten duren. 'Ze wilden een
busje hebben en hadden daarmee op
2 december om half twee willen ver
trekken. Ze wilden alleen met iets
groots de aandacht vestigen op. het
probleem van de Zuid-Molukken.
Maar het is uit de hand gelopen door
de dood van de machinist, die verzet
schijnt te hebben geboden. Zoals we
trouwens steeds dachten dat de over
val vijf doden' had gekost. Van de
vlucht van de conducteur wisten we
niets af'.
De heer Laurier vindt dat de kapers
veel te lang en te vaak geïsoleerd
zijn gebleven. 'We hoorden vaak da
gen niets van buiten. Het prikkelde
bijvoorbeeld al wanneer eten drie
kwartier later kwam dan was be
steld. Ook zinde het de kapers niet
dat de megafoon, waarom was ge
vraagd via de vrijgelaten Chinees,
veel later kwam dan afgesproken.
En ronduit verbazingwekkend noemt
Laurier het dat in het beleidscen
trum in Beilen niemand op het idee
is gekomen dat warm eten niet zon
der bord en vork of lepel kan wor
den gegeten. Toen vorige week vrij
dag het eerste warme eten werd
aangevoerd, een grote pan met boe
renkool, hebben gijzelaars en kapers
het moeten opeten met plastic be
kertjes.
Stemming daalde
'Als er weer zo iets stoms werd ge
constateerd, daalde in de coupé met
een weer de stemming en zei ieder
een: ze snappen er daar in Beilen
weer niks van', aldus Laurier, die
veel kritische kanttekeningen plaatst
bij het beleid van de autoriteiten.
Onbegrijpelijk vindt hij het bijvoor
beeld dat het zondag 7 december ge
vraagde schone ondergoed niet is ge
komen. Sokken kwamen er evenmin.
'Wat we de kapers vroegen kregen
we, want ze waren hartstikke vrien
delijk voor ons. De WC hielden ze
zelf schoon en de trein ook'.
Het isolement heeft de kapers wel
dwars gezeten. Laurier heeft de in
druk dat daardoor ook de derde dode
is gevallen. In de nacht van zaterdag
op zondag schijnen de kapers weer
telefonisch contact te hebben gehad
met Beilen. Zondagochtend was de
stemming nog opgewekter. De radio,
in de trein mocht al heel vroeg aan.
De kapers waren de trein aan het
schoonmaken, ze pakten hun spulle
tjes bij elkaar en haalden de sticker
met de vlag van de Molukken van
hun wapens en plakten deze op hun
tassen.
De gegijzelden moesten om beurten
en per tweetal geboeid in het harmo-
nikadeel van de trein staan. Ze fun
geerden daarbij als kogelvangers in
dien er een overval op de trein
mocht worden gepleegd.
Over de kou in de trein, zegt de heer
Laurier dat daarvan in feite al sinds
het begin van de kaping sprake is
geweest. De verwarming was volgens
hem niet kapot, maar de kapers zet
ten hem 's nachts af om te voorko
men dat door het geluid van de ver-
warmingsmotot geluiden van buiten
niet zouden worden gehoord.
De nachten waren luguber in de
trein. Het was in het pikkedonker
angstwekkend als de kapers met hun
geweren en pistolen in de aanslag
heen en weer liepen. Steeds pa
trouilleerden er 's nachts twee ka
pers in de gangpaden. Ze hebben
veel beter en comfortabeler kunnen
slapen dan de passagiers, die knie
aan knie wat dommelden. De tijd
doodden de passagiers verder met
het lezen van brochures over de Mo
lukse zaak die de kapers hadden
meegenomen, klaverjassen en andere
kaartspelletjes (Laurier had toeval
lig een spel kaarten van de Unie
BLHP bij zich) en ook werden er af
en toe psalmen gezongen.
Goed voorbeeld
De actie was volgens Laurier uitste
kend voorbereid. Nauwelijks waren
de passagiers van de schrik bekomen
op 2 december of ze werden al door
de kapers aan het werk gezet. Lau
rier kan er zelf geen verklaring voor
vinden dat in feite alle passagiers de
kapers aardige, vriendelijke en be
hulpzame jongens vonden. 'Ze heb
ben ons met veel zorgen omringd, ze
gaven hun sjaals aan vrouwen die
het koud hadden en deelden manda
rijntjes uit aan andere vrouwen. Kof
fie en soep kregen we voldoende en
gebrek aan water was er ook niet.
De heer Laurier die geen goed
woord over heeft voor de gepleegde
misdrijven, is ervan overtuigd dat
de Molukkers onvoldoende aandacht
voor hun zaak hebben gekregen.
'Toegedekt'
Een andere ex-gegijzelde, de 72-ja
rige mevrouw G. J. Jansen-Pullen
uit Hengelo, die de laatste dagen de
oudste onder de vastgehouden pas
sagiers was, vertelt dat zij de kou in
de trein heeft kunnen doorstaan
door de goede zorgen van de 38-ja
rige W. Timmer pit Assen, die haar
's avonds toedekte als een baby'.
'Het eerste wat ik zei toen ik in het
ziekenhuis in Hoogeveen kwam, was:
gelukkig dat ik eindelijk mijn schoe
nen kon uitdoen. Alle twaalf dagen
en nachten hda ik gezeten. Eén maal
heeft zij zich bedreigd gevoeld. De
heer Timmer zelf zei dat hij geen en
kel haatgevoel tegen de kapers ge
koesterd heeft: 'We hadden sterk het
gevoel kinderen van één vader te
zijn'. De 21-jarige ex-gijzelaar Jan
Bies uit het Friese Haulerwijk ver
telde de schoten te hebben kunnen
horen waarmee na de machinist twee
mensen werden omgebracht. Hijzelf
had zich ook diverse keren bedreigd
gevoeld.
