David Hockney in
de ban van water
Kinderboeken
van Ploegsma komen
boven middelmaat
Zeegeschiedenis in een
glorieus platenboek
Politiek leiderschap in
Libanon schiet tekort
„DE KONING KOMT
Schilderen op het transparante af
de blijde verzamelaar
MAANDAG 3 NOVEMBER 1975
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
door G. Kruis
NIJMEGEN Een overzichtsten
toonstelling van het werk van de
Engelse kunstenaar David Hock
ney tot 23 november in het Nij
meegs Museum Commanderie
van St. Jan: een moeilijk te plaat
sen figuur, een man, die in het be
gin van zijn carrière nogal sterk
ingekapseld leek in het popsfeer
tje van toen, maar wiens werk
zo halfweg de zestiger iaren een
heel eigen gezicht kreeg.
De vorm werd sterker, het 'verhaal'
nadrukkelijker, duidelijker, de kleur
helder, soms op het transparante af.
Als je over bepaalde vooroordelen
heenstapt, ontmoet je in ieder geval
een kunstenaar, die de wereld, zijn
wereld vooral, het leven om hem
heen op een zeer geïnteresseerde ma
nier bekijkt, die alles wat hij beleeft
de moeite (van een schilderij, teke
ning of ets) waard vindt.
Openbaring
Een uitspraak die hij eens deed,
spreekt daarover boekdelen (ook over
zijn wat modieuze verleden), want
zei hij: 'Ik heb bijvoorbeeld nogal
gemakkelijk het impressionisme af
gewezen. Je dacht dat je de impres
sionisten kende van reprodukties,
maar het is een feit, dat ze een open
baring zijn, als je ze in werkelijkheid
ziet'.
Nu zal niemand het in zijn hoofd
halen Hockney een impressionist te
noemen, maar dat komt dan eigenlijk
omdat die naam vastzit aan een groep
schilders, die een impressie van ve
lerlei zaken gaven op een manier die
(technisch) veel anders was dan die
van Hockney nu.
David Hockney: Een stoel met een paard, getekend door Picasso.
Raakpunten
Toch durf ik beweren dat er raak
punten zijn: de onderwerpen b.v.
mensen in hun gewone dagelijkse
omgeving, vaak bezig met de meest
dagelijkse bezigheden, zich wassend,
zwemmend, zonnend, pleziermakend,
rustend, pratend, landschappen, di
rect of gezien uit vensters, stillevens,
portretten.
Uiteraard, dat alles speelt zich hon
derd jaar later af, je wast je niet
meer in de tobbe, maar onder de
douche, de mensen zwemmen niet
meer in met groen omzoomde nu
vervuilde rivieren, maar in toch
wel vaak groen betegelde zwemba
den en het is ook niet zo vreemd dat
het t.v.-toestel op een stilleven de
plaats inneemt van een oude viool.
Monet schilderde de kathedraal van
Chartres vele nialen, maakte series
hooischelven, alleen om het steeds
veranderende licht.
Water
Hockney is geobsedeerd door water,
dat hij op alle mogelijke manieren
schildert, zoals het uit de douche
stroomt zoals het opspat na een duik
of omhoogwaaiert uit een tuin-
sproeier. 't Kan zijn dat hij het sta
tisch weergeeft, op de manier van
een flitsend filmbeeld, vreemd aan
doende momentopnamen met in de
ruimte stiltaand water, maar 't kan
ook zijn dat hij juist de beweging
benadrukt door heel nadrukkelijke
schematische kronkels.
Ik ben er van bewust dat veel men
sen, die eigenlijk alleen maar naar
'mooie' schilderijen komen kijken, dit
allemaal een beetje overtrokken in
de oren zal klinken. Die mensen wil
Zeegeschiedenis van de lage landen,
door drs. Ph. M. Bosscher. Uitgave
De Boer Maritiem, 136 blz., 39.50
Een museumdirecteur vertelt zijn
verhaal aan de hand van de voor
werpen en afbeeldingen die hij kan
laten zien, met liefde voor het on
derwerp en grondige kennis van za
ken. anders was hij geen museum
directeur geworden. Met andere
woorden: het boek van Bosscher,
conservator van het Helderse mari
nemuseum, over de Nederlandse zee
geschiedenis is bepaald een aan
winst.
Op vrij groot formaat staan hier ve
le tientallen reproducties van beken
de en onbekende schilderijen, teke
ningen, scheepsmodellen en kaarten
bijeen, verzameld uit allerlei musea.
Vaak zeeslagen uit de tijd van de
bestevaers. Het is een genot, het
werk van zoveel zeeschilders en an
deren bijeen te zien, en aan de hand
van al dit plaatwerk dit brok af en
toe bepaald glorieuze geschiedenis
Met het oog op de kinderboeken en stellig ook met de in de verte al weer naderende Sinterklaas in het
achterhoofd brengt Ploegsma in Amsterdam een aantal jeugdboeken op de markt die (het mag best
weer eens worden gezegd) de faam van het fonds van deze uitgeverij bevestigd.
Om te beginnen een paar boeken voor
meisjes en jongens van tien jaar en
ouder. Deze categorie lezers zal er
even aan moeten wenpen dat 'hun'
boeken de linnen band verloren hebben
en nu als paperback in de wieg gelegd
zijn. Wie 'Superdetective Blomkwist'
van Astrid (Pipi Langkous) Lindgren
kent zal graag 'Superdetective Blom
kwist leeft gevaarlijk' in huis halen.
Van een jeugdige kenner vernam ik
dat dit tweede boek over Blomkwist
nog beter is dan 't eerste. Prjjs 12,50.
Een gulden goedkoper is 'de zesde,
vernieuwde druk van 'Het verloren
koffertje' van An Rutgers van der
Loef, alweer een boven de middel
maat uitstekend kinderboek, zéker
voor wie gefascineerd wordt door het
circusleven. Henk van Kerkwijk, die
behalve bekroonde jeugdboeken ook
een bekroonde roman en een idem ver
halenbundel, plus gedichten en toneel
stukken op zijn naam heeft, schreef
een nieuw jeugdboek: 'De griezelgolf',
een beetje op de alternatieve toer
gaand verhaal dat zonder science
fiction te bieden (het speelt in het
Amsterdam van vandaag) toch wel
ongewone zaken behelst. Het wordt
allemaal erg trefzeker verteld (in de
ik-vorm) maar ik geloof niet dat iede
re ouder het compleet geschikt zal vin
den voor een tien-jarig lezertje.
Kerstverhaal
Ook bij Ploegsma verscheen een door
An Rutgers van der Loeff geschreven
Kerstverhaal met heel bijzondere il
lustraties van de kunstenares Erna
Emhardt. Mevrouw Emhardt is een
naïeve schilderes, die op de achterkant
van glas werkt. Deze techniek wordt
in Oost-Europa wel toegepast. Ik her
inner mij bij voorbeeld, dat mijn
IKOR-collega Barend de Ronden vo-
ik helemaal niet aansporen tot een
diepzinnige kunsthistorische benade
ringswijze. Wèltot een menselijke.
Speel bijv. eens met de gedachte,
waarom zo'n man, die Hockney,
steeds maar bezig is met problemen,
die al op zo veel manieren, of, zou
je net zo goed kunnen zeggen, nog
nooit hélemaal zijn opgelost; waar
om doet hij het niet als de impres
sionisten, die hij toch blijkbaar zo
bewondert en die er waarachter een
'aardig' maniertje voor hadden ge
vonden.
Zo zijn er nog reeksen vragen die de
kunst van deze tijd voor de mens van
deze tijd oproept. Stop ze niet weg,
uit louter heimwee naar het alleen
maar schone, het alleen maar esthe
tische of het alleen maar gemakke
lijk aanspreekbare. Overdenk ze nog
eens, nu, aan de hand van Hockney's
wonderlijke wérk
De havenmond van IJmuiden in 1878, kort na de opening van het Noordzeekanaal. Een fregat wordt
door een radersleepboat buiten de pieren gesleep t. Een schilderij van Dommelshuizen, voorkomende
in het hierbij besproken boek.
rig jaar tijdens een conferentie in
Boekarest een schitterend glas-schil
derij heeft weten te-bemachtigen, dat
gemaakt was door een Roemeense
monnik. Het werk van mevrouw Em
hardt is niet van dat peil, maar toch
heel passend als illustratie van het
kerstverhaal. Het is de bedoeling dat
mevrouw Emhardt binnenkort met
haar werk voor de Nederlandse tele
visie verschijnt. Het boek 'Het Kerst
verhaal' kost 15,90. Een hele boel
geld, maar niet te duur. Dat kan niet
gezegd worden van Ib Spang Olsen's
boekje Het Jongetje in de Maan, dat
inclusief de titelpagina veertien velle
tjes (mooi) bedrukt papier bevat voor
f 9,90. Het is zo'n frapi uitgevoerd
boekje voor rijkeluiskinderen.
het veld groeien en bloeien Voor de
peuter. Uitgave Bruna, Utrecht; prijs
Brunei
Mtfn eerste prentenboek is eveneens
getekend door Dick Bruna, maar een
uitgave van Helmond, Helmond, prijs
4,95.
De erocodil en de clown: een wande
ling van een clown en een krokodil
door het vooroorlogse leven. Getekend
door Sylvie Selig en tekst (korte aan- Hui^Pliik
duidingen) van Russell Hoban. Uitg.
Bruna, Utrecht; prijs 13,50.
iedereen een kist te brengen. Veel do
le en spitsvondige avonturen komen
aan te pas. Graag een complimet
voor Carl Hollander, die het verhai
meesterlijk heeft geïllustreerd. (U
geversmij. Holland Haarlem, prij
14,90).
'Hoe Tom won van Kapitein Najork
zijn Gehuurde Sportlingen', is do
Hans Plomp uit het Engels vertaal
De veroverende tekeningen van Que
tin Blake zijn eigenlijk aardiger d
het verhaal van Russel Hoban.
spelen, de wedkamp, .die Tom,
sportieve jongetje wint, zijn nogal
zonöerlijk. Het is overigens een /e
verzorgd kijk-leesboek van De Bezi
By, Amsterdam, voor f 14,90.
Plaatjes
Veel meer spreken de andere drie
nieuwste uitgaven van Ploegsma aan,
drie plaatjesboeken van John S.
Goodall, die met hun f 7,50 redelijker
geprijsd zjjn. De tekeningen doen leuk
ouderwets aan. Er is bijvoorbeeld het
avontuur van Jakko Aap, die toeval
lig, via allerlei omzwervingen uit het
achttiende eeuwse Engeland weer zijn
gezellige apeneiland in de Stille Oce
aan terugvindt. Dit verhaal bestaat
alleen uit plaatjes, die elk een scène
uitbeelden. Door een halve pagina tus
sen twee hele pagina's om te slaan,
verandert een stukje van het toneel,
terwijl de rest gelijk blijft. Ik heb het
met groot succes uitgeprobeerd bij
mijn eigen kinderen van vier en zes.
Ze genoten. Vooral van genoemde
Jakko de Aap, maar ook van Hoe
Doortje Dondersteen Bruiloft vierde en
Hoe Ridder Durfal dapper bleek.
In zijn Bloernenboek tekent Dick Bru
na in zijn overbekende stijl een aantal
bekende bloemen, zoals die buiten in
Lea Smulders raakt niet uitgeschreven
over het kleermakertje Pietje Prik en
komt nu met het 23ste deeltje uit de
aan deze figuur gewijde serie: Pietje
Prik, van harte beterschap. Het blij
ven leuke verhaaltjes voor jonge kin
deren. Het stijve kaftje is verdwenen
en daardoor, denken we, kon de prijs
laag blijven: 3,30. Graag aanbevolen
als een leuk cadeautje. Uitg Malmberg,
Den Bosch.
Paul Biegel
Paul Biegel's derde boek over 'De
Kleine Kapitein' heeft alles te maken
met 'de schat van schrik en vreze'.
Die zit verspreid in zeven kisten, die
de altijd moedige kapitein van zee
rover Schobbedebonk afhandig heeft
gemaakt. Maar omdat de kapitein een
doodeerlijk mannetje is. wil hij de
schatten terugbrengen aan de eige
naar en dat is 'De heer van schrik en
vreze'. Aangekomen in het land van
deze heer, blijkt hij niet meer te leven,
wél z'n zes zonen en z'n ene dochter
Maar die wonen niet bij elkaar, de ka
pitein en z'n vriendjes moeten ei* heel
wat vaartochten voor maken om
Héél huiselijk, héél gezellige, kleii
levendige gebeurtenissen in het lev
van een gezin, een verhaal uit een
toen kinderen nog klompen droegq V<
er geen bromfietsen en patatkram
waren. Jan-Kees is de hoofdpersoqAl
mét een minderwaardigheidscompk (je
hij isbang voor paarden. Nou, v
stadskinderen van vandaag-de-di
zijn dat óók! Dolf Verroer, die "J
verhaal schreef, vertelt hoe Jan-Kei le(
van een bange jongen een moedi
knaap wordt. De fijne tekeningen z -f,
van The Tjong Khing, de uitgave
van Leopold Den Haag, de pi
16,90.
Arendsoog in duplo, de vechtjas, kM
misdadigers opspoort is nog imip Se
even onvermoeid als onverschrokke cu
Ditmaal twee Arendsogen in één baq 8*
"Het raadsel van de rode rivier'
'De strijd om de Woodson-ranch'.
Indiaanse vriend, Witte Veder, is
tuurlijk weer bij. P. Nowee heeft
z'n 45ste Arendsoog mee geschrev»
nog even, en de gouden Arendsot
komt er aanf
Jongeren, en zij niet alleen, zulli
daar allerminst bezwaar tegen hebbq AJ
Bij: Malmberg Den Bosch, tegj v
een prijs van 9,75.
van alle christelijke groeperingen
28 mei j.l. werd aanbevolen 'het ai
thentiek Libanese karakter te bem
ren met alles wat dat inhoudt aan
schaving en karakteristieken die vi
Libanon het vaderland van broedi
schap en dialoog maken en van
openstaan voor de westerse en oi
terse wereld'. Sommigen verwacht
dat in december een oplossing
komen, anderen voorspellen dat
toestand niet zal opklaren voor
president s verkiezingen
door dr. A. Wessels
K
De burgeroorlog in Libanon heeft ongekend grote vormen aangenomen. Bijna iedere dag en vooral
nacht vallen er een groter aantal slachtoffers, wier getal niet eens nauwkeurig bepaald kan worden.
te volgen.
Wel valt het zwaartepunt nogal op
het wat verdere verleden; de meer
recente geschiedenis van de marine
sinds de tweede wereldoorlog, de
stand van de koopvaardij- en passa-
giersvloot, de tankers, de sleepvaart
en de containervloot komen er mis
schien wat bekaaid af. Des te meer
over de notedopjes uit de middel
eeuwen en de 'gouden' eeuw van de
zeilvaart van Oostinjevaarders en
slavenhalers.
De strijd die zich in april tot juli
vooral in het oostelijk deel van Bei
roet afspeelde, heeft zich de laatste
weken tot alle wijken uitgebreid. In
de oude benedenstad zijn grote delen
van de winkelcentra (suqs) door
brand verwoest. De laatste dagen
verschoof de strijd naar de Hamra,
een dure winkelbuurt waar zich ook
de centrale bank van Libanon en het
radiostation bevinden. De laatste
week werd overdag een soort 'wilde'
markt op de stoepen van deze 'Kal-
verstraat' gehouden, waar letterlijk
alles tegen spotprijzen te koop werd
aangeboden. Het zou gezellig ge
noemd kunnen worden ware het niet
_dat dit voortkwam uit een defaitis
tische paniekstemming. Ieder ver
kocht ook al werden veel geplun
derde artikelen te koop aangeboden
zijn spullen liever dan ze geheel
te moeten verliezen. Vele winkeliers
hadden bij een eerdere rustpauze in
de strijd met vrachtwagens vol hun
waren elders in veiligheid gebracht,
teneinde de inboedel voor roof, brand
of dynamietering te behouden.
De laatste zes weken heeft het open
bare leven op enkele dagen na vol
ledig lam gelegen. De banken zijn
dicht. In bepaalde wijken heerst hon
ger. Talloze mensen, die leven van
wat zij elke dag verdienen, zijn zon
der werk en hebben zwaar te lijden.
Onder de bevolking heerst rouw om
de vele slachtoffers. Er is grote te
leurstelling over het gebrek aan enig
uitzicht uit deze burgeroorlog. Deze
frustatie kwam vorig weekeinde tot
uiting in een grote solidariteits-
demonstratie van moslims en chris
tenen. Een niet sentimentele maar
zeer reële verontwaardiging van de
bevolking over de politieke impasse
waarin hun leiders hen naar hun ge
voel hebben gebracht. De demon
stranten liepen hand in hand, terwijl
kerkklokken luidden en oproepen
van de minaretten weerklonken. Men
droeg een groot gouden kruis mee en
een moslimbanier waarop stond dat
de overwinning alleen van God komt.
Een ander droeg een koran en daar
naast liep iemand met beide handen
opgeheven het evangelie met daarop
een ikoon afgebeeld. Men zag het
symbool, dat nog niet zo lang wordt
gebruikt, van de ceder (het symbool
van Libanon) met een halve maan
en het kriiis.
De oude politieke garde van Liba
non staat volledig machteloos. Ook
de Palestijnse leider Arafat schijnt
minder invloed te hebben op zijn
eigen mensen. De president zwijgt in
alle talen, de premier kondigt het
ene na het andere staakt-het-vuren
af, dat niet wordt nageleefd. Een heel
speciale rol wordt ingenomen mo
menteel door hun ongelooflijk popu
lair geworden radiospreker, die de
bevolking voortdurend op de hoogte
houdt van de situatie in de stad. Een
week geleden deed hij een emotio
nele oproep op de bevolking om de
straat op te gaan en te demonstreren
dat het gewone leven zijn loop her
nam.
Men kan zich afvragen of men nog
weet waar het allemaal om draait.
Als men in enkele woorden de kern
problemen noemt dan gaat het om
het conflict over de aanwezigheid en
de aard en de voorwaarden van die
aanwezigheid van de Palestijnen in
Libanon. Tegelijkertijd gaat het om
een sociaal conflict tussen arm en
rijk. Als men hoort spreken over een
conflict tusen christenen en moslims'
dan moet gezegd worden dat het niet
oorzaak is maar wel gevolg.
Het is merkwaardig hoe weinig tot
nog toe in het westen aandacht is
besteed, althans op het officiële vlak,
aan de strijd in Libanon. Men vraagt
zich af of een Cyprus-situatie dreigt,
namelijk de feitelijke scheiding van
gemeenschappen. Het is bekend dat
er onder de Maronieten (Libanese
katholieken) en dan vooral onder de
monniken een droom leeft van 'klein
Libanon', dat wil zeggen een terug
keer naar een situatie van voor de
Franse mandaatsperiode in 1920 waar
christenen een absolute meerderheid
vormden in een veel kleiner stuk van
het huidig Libanon. Het is verontrus
tend dat een feitelijke scheiding hier
en daar plaatsvindt van christenen
die uit Moslimse wijken en Moslims
die uit christelijke wijken vertrekken.
Mei) spreekt van betrokkenheid van
het buitenland bij dit alles. Syrië
doet waarschijnlijk mee onder de
dekmantel van de Palestijnen. Ame
rika zou betrokken zijn. bij het ge
beuren via wapenleveranties. Ook
Israël zal een rol spelen. Een deling
van Libanon in een moslims en
christelijk deel zal Israël bevestigen
dat het samenleven van moslim én
christenen in één staatsverband niet
haalbaar is. Een argument voor het
zuiver Joods houden van de staat Is
raël.
Men moet echter opmerken dat er
van vele kanten verzet is tegen deze
eventuele opdeling van Libanon. De
patriarch van de Maronieten, de
hoogste geestelijke leider, heeft zich
er fel tegen uitgesproken. Op een
bijeenkomst van vertegenwoordigers
pas midden volgend jaar plaatsv
den.
Het is onjuist de huidige crisis in
eerste plaats aan buitenlandse inmi
ging te wijten. Er zijn duidelij
diepe verschillen in Libanon zelf.
is sprake van een volledig teko
schieten van het oude leiderschap
niet in staat blijkt tot creatieve st<
pen, waarbij de vrees van de chi
tenen voor de moslims, die sam
met de Palestijnen in de meerderhi
zijn, wordt overwonnen. De regeri
blijkt anderzijds niet in staat de ii
tatie van de moslims weg te nero
over het ontbreken van een geli,
waardig aandeel in de politie
macht. Waar Libanon aan toe is, is
overname van de feodale macht do
nieuwe jongere leiders die zich wj
kelijk inzetten voor sociale gerecht dlf
heid voor alle groepen, ongeacht h
godsdienstige achtergrond. Een
derschap dat de Libanese slogan vj zlc
liefde, dialoog en samenwerken
samenleven in politieke en socii
realiteit omzet.
(De schrijver van dit artikel dr.
Wessels, docent aan de Near
School for Science and Theology
Beiroet).
Va
tei
G. J. van Erk
Tandarts, Oegstgeest,
Di. 4 nov.
Geen Praktijk
Spoedgevallen:
tel. 071-152694.
'OORLOQ SN GëvyêLtA
Lees 0£
IH LE KRAHT.
mun veouw
AV-artb
•IS
U,W VAKVERBOND
Ravellaart 1 Utrecht
efihlCSK
SOLABIUm
is de zon in huis
Verwen u dagelijks met 'n
"zonnebad" en laat u heerlijk bruinen
De ZON van 'n FITNESS SOLARIUM
houdt u gezond en fit en verhoogt uw
weerstand Weg spierpgnl Weg nare
puistjesl
Bezoek onze showroom
WAT GEBEURT ER WLEMAAl IN ONZE WERELD?
WAAR GAAT HET ALLES NAAR TOE?
IS HET ANTWOORD IN DE KRISTALLEN BOL OF IN DE BUBEL?
zie! - hoor! - het onvergetelijke klankbeeld!
S*
een produktie van de Johan Maasbach Wereldzending-Den Haag
a.s. DINSDAG 4 NOVEMBER - AANVANG 8 uur, in
HET EVANGELIECENTRUM - LEIDEN
ZIJLSINGEL 2
TOEGANG VRIJ! IEDER WELKOM!
je weet niet half hoe compleet een krant maakt.
Ex
lar
Ier
ko:
