teel scholen wijden lessen aan 'de vrede'
Officieren-vereniging 'geen elitair clubje'
POg Og
de plaat
Gestraften mochten de bijbel lezen
aatselijke projecten maar ook landelijke initiatieven
Suikerzakjes
spelen rol
in project
oor Schouten bij 75-jarig jubileum: de honderd halen we vast niet
De GROTE
WINKLER
Gewoonweg
de beste
Springsteen,
Tubes en
vele anderen
\TB-
RDAG 27 SEPTEMBER 1975
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 9
door Piet Hagen
De vredesweek (2128 september) is voor
veel scholen aanleiding om iets aan 'vrede'
doen. Een aardig voorbeeld daarvan is
het gezamenlijke project van drie scholen
voor voortgezet onderwijs in Aalten (een
christelijke school), Groenlo (r.k.) en Win
terswijk (rijksschool). Er is een uitvoerige
lesmap gemaakt, leerlingen gingen minister
Pronk interviewen en op 2 oktober (eerder
kon hij niet) komt de minister zelf naar Aal
ten.
Behalve plaatselijke projecten zijn er ook
landelijke initiatieven. Zo bijvoorbeeld het
project vredesopvoeding van het interkerke
lijk vredesberaad (IKV) en de Nederlandse
Onderwijs Televisie (N.O.T.), dat drie uitzen
dingen omvat. Vanaf 10 november begint de
N.O.T. met vijf uitzendingen in het kader van
aardrijkskunde en maatschappijleer over 'le
zen in een ontwikkelingsland'. De NOVIB
leeft samen met de KRO-schoolradio vijf
jrojecten opgezet voor mondiale vorming.
Met deze laatste voorbeelden is al duidelijk
dat vragen van oorlog en vrede, onrecht en
geweld op school niet alleen in de vredes
week aan de orde behoren te komen. Vooral
bij vakken als godsdienst, aardrijkskunde,
geschiedenis en maatschappijleer is er vol
op gelegenheid om kinderen bewust te ma
ken van de problemen waarvoor de wereld
staat.
Een goed voorbeeld daarvan vonden we in
'Kleio', het tijdschrift van de vereniging van
geschiedenisleraren, waarin Jan Schipper
materiaal aandraagt voor een historische be
handeling van de apartheidspolitiek van
Zuid-Afrika. Toekomstige wereldburgers
hebben recht op meer informatie over deze
explosieve situatie dan de meeste school
boeken geven', zegt hij.
Een ander voorbeeld van vredesonderwijs
dat meer is dan een incidentele opwelling
levert het artikel hiernaast.
qthtd Jh/el Jl U. Jbviteiyfc udtfaync..
Illustratie uit de leesmap van drie scholen in de
5NINGEN Benodigd zijn
ier, lijm en scharen, een wek
en een weegschaal, reken-
Qulieren, exportstaatjes en
ibriefjes, alsmede één suiker-
je en één kilogram rietsui-
Als deze ingrediënten aan-
g zijn kan het vredesonder-
■project beginnen.
leerlingen worden verdeeld in
groepen: arbeiders, regering,
Qkamer en waarnemers. De ar-
la-s knippen en plakken suiker-
jis en vullen deze zakjes elk
ttden gram rietsuiker. De rege-
verkoopt de zakjes door aan
Jmitenland en besteedt de op-
nst. De rekenkamer registreert
nkomsten van de regering
ioi driekwart afkomstig uit de
keverkoop), de uitgaven van de
emg en de verdiensten van de
leiers. Het spel duurt een half
rijf ronden van zes minuten,
ls ie wekker feilloos aangeeft,
warnemers kijken toe en mer-
1 gauw dat een land dat zo
•k ifhankelijk is van de verkoop
én produkt en dan nog voor-
meijk aan één land erg kwets-
baar is. Dat land heet Cuba, vóór
de revolutie.
Na dit introductiespel volgen nog
ongeveer vijftien lessen, die samen
door de leraren aardrijkskunde en
geschiedenis verzorgd worden. Het
poject 'De Cubaanse revolutie en
de raketcrisis van 1962' behandelt
achtereenvolgens de geschiedenis
van Cuba, de sociaal-geografische
situatie (grondstoffen, bevolking,
handelsverkeer, enzovoorts), de re
volutie van Castro en de raketcri-
sis.
Het Cubaproject is een van de
veertien onderwijspakketten die de
werkgroep Vredesonderwijs aan het
ontwikkelen is. Er zijn vier projec
ten over de internationale arbeids
verdeling: zeescheepvaart, bauxiet,
cacao en textiel. Daarnaast zijn er
zeven landenprojecten. 'Cuba' gaat
over de sociale revolutie, het inter
nationale machtsevenwicht en de
relatie tussen beide. Bij een pro
ject als Angola staat de dekolonisa
tie centraal, in het project Grie
kenland gaat het vooral over demo
cratie, bij Vietnam over geweld,
enzovoorts. Tenslotte zijn er nog
projecten over self-reliance (ont
wikkeling op eigen kracht), veilig
heid, technologie en kernbewape
ning.
De werkgroep Vredesonderwijs is
een gezamenlijk initiatief van het
polemologisch instituut van de rijks
universiteit te Groningen en de
stichting Vredesopbouw. De werk
groep begon in 1972 en vanaf 1973
wordt met de projecten proefge
draaid op scho-len. Eerst waren dat
V.W.O.-scholen, nu worden de pro
jecten uitgeprobeerd in derde klas
sen van HAVO-scholen. De projec
ten worden uitgevoerd door koppels
van aardrijkskunde- en geschiede
nisleraren. Deze nemen elk een
deel van het project voor hun reke
ning en doen verder zoveel moge
lijk samen. Als het kan wonen ze
eikaars lessén ook bij. Eventueel
kunnen ook leraren van andere
vakken meedoen. Het is de bedoe
ling dat de totale cursus in 1976 en
'77 helemaal herschreven wordt en
ruiimere schaal. Wie in dit school
jaar nog meer zou willen doen aan
een proefneming (zes weken) met
een van de volgende onderwerpen:
Angola, textiel. Soedan, Midden-
Oosten en Vietnam, kan voor infor
matie schrijven naar postbus 121,
Haren (Gr.).
Drs. B. J. Th. ter Veer, projectleider
van de werkgroep, ls redelijk tevre
den met de eerste ervaringen. Het
is per slot van rekening niet ge
makkelijk om problemen van oorlog
en vrede in onderwijspakketten te
vertalen.
Tevreden
De leerstof op scholen is ingedeeld
in vakken en sterk gericht op het
eindexamen. Dan is het moeilijk
om ruimte voor een op het eerste
gezicht nogal abstract en door de
vakgrenzen heenlopend onderwerp
als vrede te scheppen, ook al wordt
met zeer concrete politieke en eco
nomische conflicten gewerkt. Op
school leren hierover te oordelen en
je verantwoordelijk te voelen, daar
is het de werkgroep om te doen.
Door samenwerking met de leraren
organisaties voor aardrijkskunde en
geschiedenis en met medewerking
van de inspectie en van de commis
sies voor modernisering van deze
vakken hoopt de werkgroep eraan
bij te dragen dat er steeds meer
aandacht aan deze problemen be
steed zal worden binnen ons onder
wijs.
Waarden-vraagstukken
Ter Veer: 'Vooral doordat we vanaf
het begin leraren betrokken hebben
bij de opzet en uitvoering hebben
we ons veel moeilijkheden kunnen
besparen. Natuurlijk blijkt soms
wel dat onze interesse toch een
andere is dan die van veel leraren.
Die zijn nu eenmaal sterk' op hun
vak gericht. Ons gaat het niet in de
eerste plaats om historische of aard
rijkskundige kennis, maar om het
overbrengen van bepaalde waarde-
vraagstukken. Daarbij heb je wel
geografische en historische kennis
en inzicht nodig, maar uiteindelijk
gaat het ons toch om die waarden
(vrede, veiligheid, rechten van de
mens, enzovoorts).'
Het is niet zo dat dergelijke onder
werpen bij de leerling een soort
vanzelfsprekende belangstelling
ontmoeten. Het is een misverstand
dat leerlingen allemaal geïnteres
seerd zijn in de actualiteit en met
een warm lopen voor een onder
werp als Vietnam. Daarom spant de
werkgroep zich in om de belangstel
ling van de leerling te wekken en
vast te houden. Het aangeboden ma
teriaal bestaat niet alleen uit docu
mentatiemappen, die, of je wilt of
niet, toch vaak weer als 'leerboeken'
gehanteerd worden, maar ook uit
geluidsbanden (bijvoorbeeld een
redevoering van Castro), films over
het betreffende conflict en dia's. Er
worden verschillende lesvormen ge
bruikt: discussielessen, introductie-
spelen (zoals het suikerspel), forum
discussies, enz.
Ter Veer: 'Je kunt natuurlijk uit
gaan van de belangstelling van de
leerling voor de eigen situatie en van
daaruit proberen bij dit soort waar
den-vraagstukken uit te komen.
Dit wordt terecht veel gedaan,
maar het is niet eenvoudig.
Wij doen het omgekeerde. Wij pro
beren vooral in het begin het on
derwerp zo te brengen dat de leer
ling erdoor geïnteresseerd kan ra
ken. En bij het geven van de ver
dere informatie proberen we wel
steeds te laten zien dat deze dingen
onze eigen situatie raken. Bij het
project over zeescheepvaart is de
positie van Rotterdam in het ge
ding, bij bauxiet praat je voor je
het weet over Suriname en Péchi-
ney en het onderwerp textiel zal in
Tilburg en Enschede al gauw ge
voelig liggen.'
Indoctrinatie
Met dergelijke onderwerpen loop je
wel het risico dat je beschuldigd
wordt van (uiteraard linkse) indoc
trinatie. De werkgroep Vredeson
derwijs is daar niet zo bang voor.
Om te beginnen wordt bij de sa
menstelling van het materiaal steeds
overleg gepleegd met de betrokke
nen in Nederland, al is dat niet al
tijd makkelijk. De betrokken partij
en in een conflict vragen vaak on
gemerkt dat men hun visie over
neemt in het lesmateriaal met uit
sluiting van andere visies. Maar het
is toch altijd geprobeerd en daar
door is het materiaal genuanceerd
genoeg.
Indoctrinatie in de klas is volgens
Ter Veer juist minder gemakkelijk
dan in het gewone onderwijs. Je
hebt nu altijd te maken met twee
leraren, die bovendien ook contact
onderhouden met de werkgroep en
leraren op andere scholen. En de
projecten zijn zo opgezet dat de
leerlingen zeiltf aan het denken ge
zet worden en een eigen mening
vormen.
Dor cred Lammers
■TCHEJ 'Persoonlijk ver-
tcht ii niet dat onze vereni-
g over een kwart eeuw nog
bestaan. En ik hoop het eer-
t gezigd ook niet, al kun je de
twikielingen niet voorspel-
dezt uitspraak komt majoor
G. Schouten (40), voor
ter vm de 75 jaar wordende
emere Christen Officieren
•enigng, die tegen de zestien-
ïderdleden telt.
heer Schouten, werkzaam bij de
Itaire administratie, doelt met
e woonden op wat gaande is op
gebid van de militaire belan-
behar.iglng. Het feit dat ACOV
1971 k>n ontstaan door een fusie
de Nationale christen officie-
vereniging en de ARKO (de
enigirg waarin officieren van
rns katholieken huize sinds 1919
•en verenigd) was er het belang-
:e begin van.
jaar is de Christelijke vereni-
(ADVERTENTIE)
dat onze duidelijke opdracht, daar
aan werken we ook. We zijn alle
maal werknemers bij dezelfde baas.
Op die basis moet je elkaar kunnen
vinden. Ik ben geen theoloog, maar
het is mijn overtuiging dat nie
mand volledig mens is zonder de
ander. Wij zien iedere militair, on
geacht rang of functie, als volwaar
dig mens en gesprekspartner. Als
wij ons christen zijn serieus ne
men, moeten we kijken of we iets
samen kunnen doen. Je mag het
best oneens zijn met elkaar, maar
je moet als christenen niet naar
buiten ruzie maken. Dat is de reden
dat wij tot nu toe niet in het
openbaar hebben gereageerd op de
gang van zaken rond de CVM'.
Beroepsleger?
Andere zaken houden de ACOV
eveneens bezig, zoals de vraag of er
in Nederland een beroepsleger moet
komen. Het wachten is op het rap
port van oud-staatssecretaris Mom-
mersteeg. Het is jammer dat hij er
nog niet aan heeft gedacht dat het
personeel van de krijgsmacht er
ook wel eens over zou mogen
meepraten. Er is ons niets ge
vraagd. Ik hoop dat het alsnog
gebeurt', zegt majoor Schouten.
Zelf voelt hij niets voor een leger
van uitsluitend vrijwilligers. 'Mijn
grootste bezwaar is dat je meteen
duurder uit bent. Daar komt bij dat
een leger met dienstplichtigen de
beroepsmilitairen verplicht maat
schappelijk bij te blijven. Dat is
een groot voordeel. De militaire sa
menleving kun je niet scheiden
van het burgerleven. Om deze re
den vind ik een beroepsleger ge
vaarlijk'.
Met de verkorting van de diensttijd
heeft majoor Schouten minder
moeite', omdat die een redelijke
lastenverdeling wil voor degenen
die onder dienst moeten. Dat is
vooral gunstig voor de werkende
jongeren, die nu vooral het haasje
zijn'.
Volgens majoor Schouten moet die
ddensttijdverkortdng echter in fasen
verlopen. 'Laten we vooral de con
sequenties in de gaten houden. Het
gevaar is groot dat steeds meer
roofbouw zal worden gepleegd op-
het beroepsp ersoneelDat staat
tóch al op de tocht. De beroepsmi
litair is niet populair in de Neder
landse samenleving en zal het ook
wel nooit worden. Er worden echter
vaak ongenuanceerde aanvallen ge
daan. Die hebben mentaal Invloed
op deze mensen'.
De VVDM
Gevraagd naar de WDM zegt hij:
'Ik wil daar wel iets van zeggen
maar dat is dan ook weer persoon
lijk. Ik vind die WDM een goede
zaak. Tegen die vereniging heb ik
geen bezwaren, hoewel ik wel van
mening ben dat ze meer op de man
dan op de bal spelen en op weinig
frisse manier mensen aanpakken'.
Het Nederlandse leger ls de laatste
tijd vooral in het buitenland vaak
in het nieuws vanwege de vrijheid
die hier is toegestaan wat betreft
het uiterlijk. Vooral de lange haar
dracht trekt de aandacht. Majoor
Schouten heeft 'geen bezwaar tegen
welke haardracht dan ook' zolang
het maar geen gevaar oplevert voor
de bedrijfsveiligheid en de hygiëne.
"ViezerIkken heb je overal, dus ook
in het leger. Met lange haren heb
ik geen moeite, al vind ik het niet
mooi staan, vooral niet met een
helm erop'.
MAJOOR EEF SCHOUTEN:muren afbreken
ging voor militairen opgericht,
waarvan iedere militair, van sol
daat tot generaal, lid kan worden.
De ACOV heeft er zich nog niet bij
aangesloten.
Doorgedrukt
'Dat wordt ons door sommigen
kwalijk genomen. Mijn antwoord
daarop is dat het overhaast is ge
gaan. Die CVM ls er doorgedrukt
door de christen onderofficieren
vereniging. Voor onze organisatie
was het nog geen haalbare kaart,
omdat de helft van onze leden er
tegen was. Ik heb geen bezwaar
tegen de CVM, maar een zelfstandi
ge officierenvereniging is geen
schande. Wij zijn echt geen elitair
clubje zoals sommigen denken. Wij
willen blijven zoeken naar wat ons
bindt. Al zijn er op dit moment
helaas nog verschillen In belangen,
ik sluit niet uit dat wij tot samen
werking komen. Binnenkort gaan
wij door middel van een enquête
kijken hoe onze leden er nu over
denken. Dat een samenwerking nog
niet is gelukt vind ik erg jammer',
aldus majoor Schouten.
'Er zijn nu eenmaal categorieën in
de krijgsmacht, maar je moet over
die categorieën heenkijken. Waar
muren staan moeten we ze afbre
ken. Als christelijke vereniging is
Toen op 25 september
1900 de Nationale chris
ten officieren vereniging
een feit werd, was dat
een onderneming waar
van weinigen verwach
ting hadden. De krijgs
macht was per definitie
onchristelijk, stelden de
tegenstanders. Ook in het
protestants-christelijke
kamp dacht men er zo
over. Dat verklaart dat
een kwarteeuw eerder
zonder succes pogingen
waren ondernomen tot
zo'n vereniging te komen.
Tegen de verwachtingen
in kwam de nieuwe orga
nisatie van de grond, me
de doordat officieren met
klinkende namen zich
aansloten, zoals de legen
darisch geworden L. F.
Duymaer van Twist, die
de vereniging later gedu
rende een kwarteeuw zou
lelden.
Een half jaar na de op
richting waren er 48 le
den en 38 buitengewone
leden, waaronder negen
dames. Die vrouwen wa
ren welkom omdat ze de
vereniging financieel
steunden. De contributie
zelf zette niet veel zoden
aan de dijk. Die bedroeg
één gulden per jaar. Als
men er twee gulden meer
voor over had kreeg men
er het verenigingsorgaan
(het Christelijk Militair
Blad) bij.
De eerste tijd hield de
NCOV zich bezig met za
ken die nu tot de al lang
verworven rechten van
de Nederlandse militair
behoren, met name het
in acht nemen van enige
momenten stilte voor en
na de maaltijden, zodat
er gebeden kon worden
en zoals in de stijl van
die tijd zo fraai wordt
omschreven 'de mili
taire gelegenheid te ge
ven zich 's morgens enige
ogenblikken af te zonde
ren voor ernstige over
denking; het ruime toe
gang verlenen aan predi
kanten en Ieraars tot ka
zernes en de nalatigheid
van een groot deel der
militairen in het bijwo
nen van godsdienstoefe
ningen tegen te gaan'.
Lange tijd was het vech
ten tegen de bierkaai.
Een van de eerste succes
sen werd in oktober 1907
bereikt. De minister van
oorlog ging er toen mee
akkoord dat gestrafte mi
litairen ais lectuur de
bijbel mochten lezen. Het
gelegenheid geven tot ge
bed had veel meer voeten
in de aarde. Dat was pas
in 1915 toegstaan.
De opzet van de NCOV
was in die beginjaren;
met elkaar als christen
officieren van gedachten
te wisselen en zich te be
zinnen op de ethiek van
het beroep. De inleiding
die ds. A. S. Talma in ok
tober 1907 op de jaarver
gadering hield over de
vraag of de NCOV een
vakbond was, sprong er
Jan ook wel uit. Meer in
de lijn van de NCOV lag
de uiteenzetting van de
heer De Gaay Fortman
op de jaarlijkse bijeen
komst in 1909 over het
concubinaat in Indië.
Pas in het begin van de
jaren twintig ging men
aan belangenbehartiging,
doen zij het op een laag
pitje. Sindsdien is veel
veranderd. Dat blijkt wel
uit het programma dat is
opgesteld voor de viering
van het 75-jarig jubi
leum, woensdag 1 oktober
Ds. A. S. Talsma, die
in 19707 voor de offt-
cieren sprak. Later
(1908-1913) zou hij
minister worden.
In Soesterberg. In de
ochtenduren gaan kardi
naal Alfrink en dr A. H.
van den Heuvel, de se
cretaris-generaal van de
Nederlandse hervormde
kerk, in een kerkdienst
voor. In de middagbij
eenkomst geeft prof. mr.
I. A. Diepenhorst zijn vi
sie op christelijke organi
saties en de noodzaak
van belangenbehartiging
vanuit christelijke levens
overtuiging.
door Willem-Jan Martin
Na een korte periode van
betrekkelijke Inactiviteit is het
momenteel weer uiterst roerig
aan het platenfront. De ene
plaat na de andere wordt in
hoog tempo op de consument
afgevuurd, en dat betekent voor
deze rubriek, zeker ook gezien de
beperkte ruimte die ons is
toebedeeld, dat al te uitvoerige
beschouwingen achterwege
moeten blijven en dat we ons
zullen moeten beperken tot een
schetsmatig inventariseren van
het aanbod van deze week.
Nummer een op de lijst is Bruce
Springsteen, een songschrijver-
gitarist van Amerikaanse bodem,
die na een fiks aantal magere
jaren momenteel op weg lijkt
naar een groeiende schare
aanhangers. Born To Run (CBS
80959) is feitelijk reeds zijn
derde elpee. Springsteen toont
zich daarop een tekstschrijver
van uitzonderlijk formaat (men
vergelijkt hem wel met Bob
Dylan, dit vermoedelijk vooral
vanwege het kwistig gebruik van
metaforen), terwijl de muziek
met sterke invloeden uit de
jaren vijftig tot een persoonlijk
geheel wordt. Het resultaat ls al
met al over het geheel vrij
intrigerend, waarbij slechts aan
het eind van de plaat een zeker
spanningsver] ies optreedt door
de aanwezigheid van een paar
compositorisch niet zo sterke
nummers.
Een eveneens voor deze
contreien tamelijk nieuw
fenomeen zijn de Tubes,
Amerikanen ook, die daar
volgens de berichten behoorlijk
de 'bütz' maken via optredens,
waarin van alles schijnt te
gebeuren. Waar de show zo'n
belangrijk onderdeel vormt,
houdt je natuurlijk je hart vast
voor een elpee, per slot een
gebeuren waarbij de-muziek het
moet doen. Maar wat dat betreft
(een eerste gelijknamige schijf
op A M, no. SP-4534) vallen
die Tubes best mee, al val ik er
niet van van mijn stoel. De
heren musiceren, technisch
prfect en in een hechte
samenwerking, in een
veelvormig idioom, dat
misschien nog het best te
typeren is als een kruising
tussen Frank Zappa's Mothers
en het intelligentere werk van
Alice Cooper. Luister zelf maar.
Log gins en Messina
Een meer vertrouwde
verschijning vormt Joe Cocker.
Zijn jongste elpee Jamaica Say
You Will (Cube 2326 040) is
weer een en al schuurpapier en
kolengruis, vocaal dik ln orde
dus, maar haalt het echter aan
spanning toch niet bij zijn
voorganger I Can Stand A Little
Rain. De minder sterke
repertoirekeuze is daar
ongetwijfeld debet aan, maar
meer nog misschien de af en toe
zeker niet kreukvrije 'producing'
en arrangementen van de
muzikaal ddrekteur Jim Price.
Het verdient altijd aanbeveling,
als men stukken van anderen
ten gehore brengt, deze op zijn
minst van een persoonlijke
interpretatie te voorzien: in een
aantal gevallen echter is dit
legitieme streven van Price
falikant verkeerd uitgepakt,
werden toch vrij bespiegelende
nummers van Randy Newman
ais bijvoorbeeld I Think It's
Go in' To Rain Today en Lucinda
of het van Jackson Browne
afkomstige titelnummer van een
dusdanig opgewekt arrangement
voorzien, dat de zaken eigenlijk
haaks op elkaar komen te staan.
De resterende songs maken dat
maar gedeeltelijk goed.
Oude favorieten
De elpee So Fine (CBS PC
33Ö10) vervolgens laat het duo
Loggins Messina horen in
een eigentijdse bewerking van
een dozijn oude favorieten, als
daar zijn Oh Lonesome Me.
Wake Little Susie, Hello Mary
Lou, You Never Can Tell, I'm
Movtn' On, A Lover's Question
en nog zo wat. Prima muziek
natuurlijk, maar meer dan dat
men zich vrij dicht bij de
oorspronkelijke uitvoeringen
heeft gehouden en dat het
tweetal en zijn begeleiders hun
vak uitstekend verstaan, hetgeen
zeer hoorbaar tot uitdrukking
komt, valt er over deze
onderneming eigenlijk niet te
melden.
Anderzijds lêdt zich, door
ruimtelijke beperkingen, gewoon
niet meer melden over de elpees
Get Off Of My Cloud door Alexis
Komer, de Inspirator van het
Britse popwezen van weleer.
Illegal Immoral And Fattening
van het vrolijke duo Flo
Eddie (alias Mark Volman en
Howard Kaylan, ex-Turtles, ex-
Mothers) en Another Year, het
meest recente produkt uit de
koker van Leo Sayer.
