Israël wordt niets
wijzer van dit
tussentijds akkoord
hina-kenners en de bruine kip van Renate
Israëlische commentator Amos Keyan:
'Zolang wij het probleem van de Palestijnen
verdringen, krijgen wij geen vrede - We laten
ons stap voor stap uitkleden.'
(UW/KWARTET ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1975
BUITENLAND
>r m
pro-
rwijl
het
mos Keynan, Israëlisch staatsburger en schrijver van ver-
cheidene boeken over het conflict tussen Israël en de Ara-
sche staten, is een van Israëls bekendste journalisten en
olitieke commentatoren. Wekelijks schrijft hij een kolom in
'eidioth Achranot, het grootste dagblad van Israël. Internatio-
iale bekendheid heeft hij niet alleen als journalist en schrijver
erworven, maar ook als criticus van het beleid van de Israë-
sche regering. Onze medewerker James Dorsey verzocht hem
ijfcijn visie op een eventueel tussentijds akkoord tussen Egypte
in Israël en de grondslagen van de Israëlische politiek nader
lit te werken in een exclusief vraaggesprek voor Trouw.
Onlangs schreef U in een artikel
de New York Times dat de visie
i de politieke leiders en van de
llieke opinie in Israël niet in
reenstcmming zijn met de wer-
ikheid. Kunt U dit nader toe-
S*'
or James Dorsey
ïling
In ir mijn mening is het Israëli-
il op e beleid in het conflict met de
;uur, bfcche staten van het begin af
tele- gebaseerd geweest op een ge-
Toeg verkeerde beoordeling van de
ning imationale politieke situatie in
■ond algemeen en van de situatie in
x>len Midden-Oosten in het bijzon-
zet-. Israël beging zijn eerste fout
en 1948. Toen had het, ondanks de
De ogstoestand, moeten verklaren
adat verdelingsplan van de Ver enig-
acht Naties te aanvaarden en de Pa-
van jjnse vluchtelingen de keuze te
en laten naar Israël terug te
en of met een schadevergoeding
ir Jordanië te gaan. Het was een
pssing om te stellen dat het
ihtelingen vraagstuk een Ara-
ch probleem was dat door de
bieren zelf moest worden opge-
Het Palestijnse probleem is
n humanitair maar een politiek
Heem. De Palestijnen zijn niet
zoek naar een tehuis, maar wil-
naar hun vaderland terugkeren,
probleem is door de meeste
lëliërs en met name door Israëls
ers verdraaid. Het 3s uitermate
ilsch en dom om te beweren dat
vluchtelingen uit vrije wil ver
dien zijn en dat nu zij er een-
niet meer zijn, zij ook geen
ispraak meer kunnen maken op
vaderland. Het vertrek van de
estijnen bepaalt tot aan van-
de Israëlische houding ten
izien van de Arabieren. In de
n van de gemiddelde Israëliër is
terugkeer van de vluchtelingen
Ijk aan een katastrofe. Toch is
enige oplossing van het Midden-
Bten-conflict de terugkeer van
Palestijnse vluchtelingen naar
estdna. Zonder terugkeer is geen
►de in het Midden-Oosten denk-
ir. De terugkeer van de Palestij-
kan een of twee jaar, mis-
lien ook een geheel decennium
rden uitgesteld, maar niet eeuwig.
Israël schijnt nu wel te beseffen
t er een oplossing gevonden zal
eten worden voor het Palestijnse
Dbleem. Israëlische leiders heb-
n rich in het laatste half jaar
eenpalen uitgesproken voor het
mn van een Palestijns leider-
lap in de bezette gebieden. Ziet
hierin mogelijkheden voor een
lossing van het probleem?
de Israëliërs waarschijnlijk be
ien is dat zij een iets flexibeler
eid moeten gaan voeren. Israël
geen lessen trekken uit de fou-
Q van andere koloniale regiems,
loniale regiems worden pas slim
het te laat is. De Israëliërs
oven dat wanneer zij een be
kte autonomie op de Westoever
den toestaan, de druk op Israël
i afnemen. Daargelaten dat deze
onderstelling onjuist is, is het
h te laat voor een beperkte au-
omie. De Palestijnen hebben ge
leerd wat elk onderdrukt volk leert,
namelijk dat wanneer je de aan
dacht van de publieke opinie op
jezelf wil vestigen, je moet vechten.
Zo lang je niet vecht zal niemand
naar je omkijken. De Palestijnen
kunnen zich met niets minder dan
nationale onafhankelijkheid tevre
den stellen.Israëlische aanvallen op
Palestijnse kampen in de omrin
gende Arabische staten dragen niet
bij tot de oplossing van het pro
bleem. Bovendien profiteren hier
van slechts de extreme groepen in
de Arabische wereld.
Langzamerhand groeit het besef in
Israël dat met de Palestijnen zal
moeten worden onderhandeld. De
Israëlische regering echter tracht
het Palestijnse probleem te omzei
len of zelfs buiten beschouwing te
laten. Dit is een van de redenen
voor de grote flirt met Henry Kis
singer. Telkens opnieuw verklaart
Rabin dat de oplossing van het
Palestijnse probleem in Jordanië
moet worden gezocht. Toch vertelt
hij daarbij niet wat de grenzen van
Jordanië zullen zijn. Naar mijn
overtuiging bestaat er tussen de
politieke partijen In Israël een stil
zwijgende overeenstemming dat de
Westoever niet aan Jordanië zal
worden teruggegeven. Daarom is
ook Kissingers missie in maart van
dot jaar mislukt. De Israëlische re
gering heeft namelijk geen machti
ging om over de Westoever te gaan
onderhandelen. Bij de toetreding
van de Nationale Religieuze Partij
tot het kabinet-Rabin heeft deze
partij bedongen dat de regering zal
aftreden en nieuwe verkiezingen
zal uitschrijven vóórdat onderhan
delingen over de Westoever begin
nen.
Critici in Israël beschouwen de
Kissinger-missie als een lapmiddel.
Heeft deze missie naar uw mening
kans van slagen?
Natuurlijk is Kissingers missie be-
driegelijk. Zij maakt deel uit van
een beleid dat geen rekening houdt
met de Palestijnen. Ik ben geen
absolute tegenstander van de staps
gewijze benadering van Kissinger.
Stapsgewijs impliceert dat je stap
pen in de richting van iets onder
neemt. Je kunt geen stappen on
dernemen zonder doel. Voor Sadat
van Egypte betekent de stapsgewij
ze benadering op deze manier iets
ontvangen in ruil voor niets. Sadat
heeft duidelijk gezegd dat de Ara
bieren niet van hun principiële op
stelling in het conflict met Israël
zullen afwijken. Zij zullen Israël
pas erkennen als de door Israël
bezette gebieden teruggegeven zijn.
Geen moment eerder en voor geen
millimeter minder. Door 'n interium-
overeenkomst met Israël te slui
ten waarbij Egypte een stuk land
terug krijgt, doet Sadat geen af
stand van zijn aanspraken op het
gehele gebied. De Israëliërs dachten
oorspronkelijk een niet-aanvals-
verklaring van Egypte te kunnen
afdwingen. Een dergelijke verwach
ting is bijzonder naïef want de
enige stok die de Egyptenaren ach
ter de deur hebben is dreiging met
gebruik van geweld. Hoe kunnen zij
ooit verwachten hun gebied terug
te krijgen wanneer zij beloven geen
geweld meer tegen Israël te gebrui
ken? Uiteindelijk hebben de Israë
liërs dit ingezien en van hun eis
afgezien. Maar wanneer de Arabie
ren alles in ruil voor niets krijgen
zal het resultaat van Kissinger's
aanpak geen Pax Americana zijn
maar de grenzen van vóór de Zes
daagse Oorlog zonder vrede en zon
der overeenkomst. Merkwaardig ge
noeg ben ik het in dit geval met de
rechtse oppositie in Israël eens. Zij
begrijpen instinctief dat er iets uit
handen wordt gegeven zonder dat
er iets voor terug gekregen wordt.
Wat mij van de rechtse oppositie
onderscheidt is dat zij niet bereid
zijn om iets ln ruil voor vrede af te
staan. En ik ben bereid om alle
bezette gebieden terug te geven.
Het nieuwe akkoord tussen
Egypte en Israël wordt voor een
periode van drie jaar overeen geko
men. Betekent dit een driejarige
rustpauze in het Midden-Oosten?
Natuurlijk niet. Deze overeenkomst
zal geen drie jaar stand houden. De
rechtse oppositie in Israël zou nog
wel eens gelijk kunnen krijgen dat
de overeenkomst niet langer dan
zes maanden stand zal houden.
Niemand in Israël gelooft serieus
dat de overeenkomst drie jaar zal
duren. Ik begrijp de taktiek van
Rabin eigenlijk helemaal niet. Het
komt op mij over als het gedrag
van een dier dat in de val gelopen
is. Rabin houdt zich aan elke stro
halm vast die hij te pakken kan
krijgen. Kissinger biedt hem een
strohalm voor de periode van drie
jaar aan, die in feite niet goed is
voor meer dan zes maanden en
toch grijpt hij toe. De Israëlische
regering heeft gewoon geen beleid.
Toch aarzel ik om de regering al
leen de schuld te geven, want ei
genlijk is het het Israëlische volk
dat de Westoever niet terug wil
geven. De oorzaken hiervan hangen
samen met de taak van een rege
ring als zodanig. Moet een regering
gewoon zien dat zij aan het bewind
blijft of heeft zij de plicht om het
volk te vertellen hoe de problemen
werkelijk liggen en het op offers
voor te bereiden?
Niemand in Israël heeft de moed
om de angst te ontzenuwen dat een
Palestijnse staat op de Westoever
een aanvalsbasis op Tel Aviv zal
zijn. Niemand in Israël durft te
beweren dat als de Palestijnse aspi
raties eenmaal verwezenlijkt zijn,
zij zich op de ontwikkeling van hun
land zullen concentreren. Zo be
houdt de regering haar greep op
het volk. want bij het volk de angst
voor de Arabieren wegnemen bete
kent politieke zelfmoord voor deze
regering.
Vermoedelijk houdt het stand
houden van het akkoord tussen
Egypte en Israël verband met het
eventuele verloop van soortgelijke
onderhandelingen met Syrië en
Jordanië. De kansen op het slagen
van deze onderhandelingen worden
bijzonder gering geacht. Zal het
eventueel mislukken van deze on
derhandelingen leiden tot het bij
eenroepen van de vredesconferentie
van Genève?
De vredesconferentie van Genève is
in Israël net een spook. Geen Is
raëliër met gezond verstand denkt
er vandaag aan om naar Genève te
gaan, want dat zou onderhandelin
gen over alle bezette gebieden be
tekenen. Het is jammer dat Abba
Eban nu pas zegt dat Israël naar
Genève moet gaan. Hij had deze eis
moeten stellen toen hij nog minis
ter van buitenlandse zaken was. Nu
kan hij het zich permiteren. Hij
zegt het om de regering-Rabin een
voet dwars te zetten. Genève bete
kent nu oorlog. De Israëlische pu
blieke opinie al namelijk geen
nieuw troepenscheidingsakkoord op
de Golan Hoogte aanvaarden. Zon
der vrede zal niemand in Israël
bereid zijn om zich van de Golan-
hoogten terug te trekken. De Go-
lanhoogten of de Westoever zullen
aanleiding zijn voor een volgende
oorlog. Laten wij even aannemen
dat de overeenkomst met Egypte de
volle drie jaar stand houdt en dat
Israël erin slaagt steeds opnieuw
alleen met Egypte een interim-ak
koord te sluiten, terwijl het de
Syriërs en de Palestijnen negeert.
Tenslotte zullen de Egyptenaren de
Sinaï dan geheel terug gekregen
hebben. Zij zullen niet tevreden
zijn tot een volledige regeling van
het conflict gevonden is, en dus
dreigt er dan nóg oorlogsgevaar.
Maar de oorlog zal veel eerder
plaats vinden.
Als de Israëliërs niet gereed zijn
om naar Genève te gaan, moeten
ze ook niet geloven dat een staps
gewijze benadering een vreedzame
oplossing garandeert. Die kan al
leen mogelijk worden als de Vere
nigde Staten hun beleid veranderen
en de Palestijnen erin betrekken.
Alleen de VS kunnen Israël dwin
gen om de Palestijnen te erkennen.
Tijdens een bezoek aan de door
Israël bezette gebieden enige tijd
geleden vertelde mij een vooraan
staande inwoner van de Westoever,
dat nog minstens één oorlog nodig
zal zijn om tot een definitieve vre
de te komen. Bent U het hiermee
eens?,
Natuurlijk ben ik het hiermee eens.
De oktoberoorlog van 1973 heeft
Israel's houding ten aanzien van
Egypte veranderd. Zelfs de Israëli
sche publieke opinie staat gunstiger
tegenover Egypte. Waarschijnlijk
zal nog een oorlog nodig rijn om de
Israëlische houding jegens de Pa
lestijnen te veranderen. Dit heb ik
vaak gezegd en geschreven. Ik ben
er van overtuigd dat vrede tussen
Israël en de Arabische staten mo
gelijk is en dat Israël een door de
Arabische wereld erkende staat zal
worden. De vraag echter is of op
nieuw enkele duizenden Israëlische
soldaten hiervoor zullen moeten
sterven of niet. Het zou kunnen
worden voorkomen. Net als elk an
der land zou Israël van de kaart
kunnen worden geveegd. Maar de
prijs er voor is veel te hoog. Israël
heeft een enorme vernietigings
kracht.
Wilt U hiermee zeggen dat Is
raël de beschikking heeft over een
atoombom?
Ik wil hier helemaal niets mee
zeggen, maar wanneer Israël in de
hoek gedrukt wordt, zal de prijs
van haar vernietiging dermate hoog
zijn, dat het de vernietiging niet
waard zal zijn. Ik weet niet hoeveel
Palestijnen er over zullen blijven
om van de vernietiging van de
staat Israël te genieten.
Welke verwachtingen hebt U
van de vredesbeweging in Israël?
Ik heb mijn hoop gevestigd op de
nieuwe partij Yaad. Deze partij is
volgens mij de meest serieuze vre
desgroep in Israël op dit ogenblik.
Israël heeft behoefte aan een bun
deling van alle Israëlische vredes
groepen. Ik persoonlijk ben bereid
om de klassestrijd tot na het berei
ken van een vredesovereenkomst in
het Midden-Oosten uit te stellen.
Ik ben bereid om met Iedereen
samen te werken, die streeft naar
een overeenkomst met de Arabieren
in het algemeen en met de Pale
stijnen in het bijzonder, zelfs met
de religieuzen. Een dergelijke coali
tie is de enige mogelijkheid om de
pressie van extreem rechts in even
wicht te houden. Ik geloof dat
Yaad de juiste formule gevonden
heeft. Bovendien heeft Yaad een
geheel nieuwe kijk op het zionisme.
Voor Yaad is zionisme in strijd met
kolonialisme en bezetting van Ara
bisch grondgebied. Ideologisch gè-
ziefi is Yaad van wezenlijk belang
voor de wedergeboorte van het po
litieke denken in Israël. Vergeet
niet dat vroeger de grootste groep
binnen het zionisme de socialisti
sche en anti-kolonlalastische vleu
gel was. Het zionisme moet in deze
zin worden gerehabiliteerd, anders
is er geen kans op een overeen
komst met het Arabische nationa
lisme. Tenslotte zal een vrede tus
sen Israël en de Arabische staten
een vrede zijn tussen nationale be
wegingen.
Samenvattend, hoe ziet U de
uiteindelijke oplossing van bet
Midden-Oosten konflikt?
Dat is heel eenvoudig. Israël moet
elke kilometer grond teruggeven
die zij in Juni 1967 heeft veroverd.
De Sinaï moet aan de Egyptenaren
worden teruggegeven, de Golan-
Hoogte aan de Syriërs en de Gaza-
strook en de Westoever aan de
Palestijnen. Hieraan moeten onder
handelingen voorafgaan waarin
beide partijen elkaar wederzijds er
kennen. Ik ben van mening dat
onderhandelingen met de Palestij
nen tot stand zullen komen zodra
Israël de Palestijnen erkent. Van
zelfsprekend moet de te stichten
Palestijnse staat volledig onafhan
kelijk zijn met een eigen regering
en een eigen leger. Een dergelijke
staat is minder gevaarlijk dan de
huidige situatie. Naar mijn mening
zal een Palestijnse luchtmacht
minder gevaarlijk zijn voor Israël
dan het huidige Palestijnse terro
risme.
Er is een ding dat aanleiding tot
optimisme geeft. Voor het eerst ln
de geschiedenis verzetten de Ara
bieren zich niet tegen het bestaan
van een Israëlische staat als zoda
nig. De Arabieren stelden vroeger
dat zelfs wanneer de Israëlische
staat Israël te aanvaarden. Dit
te synagoge van Tel Aviv zou wor
den opgebouwd, zij daar tegen zou
den strijden. Zij zijn nu bereid om
het feit van het bestaan van de
staat Israel tc aanvaarden. Dit
komt omdat zij zelf een andere
plaats in de wereldgemeenschap
hebben veroverd. Voor het eerst
bezitten de Arabieren iets dat zij
met een oorlog op het spel zouden
zetten. Daarom ben ik optimistisch.
bor Johan ten Hove
t de hevige polemiek over China, waar een deel van de vader-
fiüse pers de afgelopen maanden vol van stond, leer je steeds
irider over China en steeds méér over de bedrijvers van de pole-
iek. Centraal staat al lang niet meer hoe het er China nu
[enlijk aan toe gaat. Nee, op het moment gaat het er om of die
nen, die zich hier met China bezighouden en daar boeken en
lekbladen vol over schrijven hun werk fatsoenlijk doen of hun
ïers onder het mom van wetenschap of deskundigheid gewoon-
ig iets op de mouw spelden.
it de discussie hier is aangeland
voor een deel te wijten aan het
t, dat China nagenoeg dicht zit.
uitverkorenen, die een bezoek
a China kunnen brengen, krijgen
iar een zeer beperkt deel van het
ld en het volk te zien. (Voor-
nders van he Chinese regiem
melden dat meestal niet, hun
enstanders beginnen er mee),
gelijkheden te over voor specu-
les dus, en te weinig Informatie
alle beweringen te controleren.
huidige polemiek in Nederland
jon nadat de Journalist Rudy
lusbroek gewag had gemaakt van
t voor het Chinese regiem ver-
itlgende boek 'Ombres Chinoises'
a Simon Leys dat begin volgend
ar in Nederlandse vertaling onder
titel 'Chinese schimmen' zal ver-
Hjnen. De discussie barstte pas
td los toen Renate Rubinstein
Kon te schrijven over de vijf-
agse reis door China, die zij dit
ir mocht maken als lid van het
Wig van minister van buiten-
idse zaken Max van der Stoel,
ar Impressies van deze reis heeft
alfabetisch gerangschikt ln haar
lein Chinees Woordenboek').
retenties
nate Rubinstein geeft in haar
orwoord duidelijk haar preten-
of liever gezegd, haar gebrek
aan pretenties aan. Zij spreekt
geen Chinees, en heeft aan de hand
van tolken en gidsen, die zij al
gauw bewakers gaat noemen,
slechts met een zeer klein stukje
van China kennis kunnen maken.
Zij noemt zichzelf geen deskundige.
Wel heeft zij wat gelezen over Chi
na. met name van Nederlandse vol
gelingen van Mao Tse-toeng, zoals
verzameld rondom de Amsterdamse
socioloog professor W. F. Wertheim.
En zij "oelt zich door dezen flink
bedrogen.
ZIJ verwijt deze schrijvers een kri
tiekloze benadering van de Chinese
werkelijkheid, een verheerlijking
van het Chinese regiem, waarbij de
officiële propaganda zonder meer
voor waarheid wordt aangenomen.
Deze kritiek heeft zij niet onder
stoelen of banken gestoken en dat
is haar door de bewonderaars van
de Chinese heilstaat bepaald niet
in dank afgenomen.
Zowel Renate Rubinstein als Simon
Leys heeft een storm van heinge
verontwaardiging over zich heen
gekregen. Deze verontwaardiging
richt zich vooral tegen de personen
in kwestie, terwijl steeds minder op
de Inhoud van hun geschriften
wordt ingegaan.
Religieuze termen
De kritiek cn woede die Renate
Rubinstein en Simon Leys nu tref-
Renate Rubinstein
fen zijn dezelfde als die de ketter de rechte leer. Deze religieuze ter-
te beurt vallen als hij afdwaalt van men zijn hier op hun plaats. De
religie die hier in het geding is, is
het 'Mao-Tse-toeng-Denken'. De
priesters van deze richting verdedi
gen het Chinese regiem met me
thodes die op religieus denken zijn
gebaseerd. Daar hebben wij niet
zoveel bezwaar tegen, alleen de
Mao-aanhangers doen het onder het
mom van wetenschappelijkheid.
Deze verdedigingstaktiek zou aardig
lukken als het Chinese walhalla
echt volkomen ontoegankelijk zou
zijn voor waarnemers, die de Mao-
religle niet aanhangen. Maar geluk
kig kijken de Chinezen niet naar
de politieke gezindheid van hun
weinige buitenlandse gasten. In
China krijgen buitenlands rechts
en links dezelfde behandeling,
schrijft Renate Rubinstein. Bij of
ficiële bezoeken gaat het net zo. De
conservatieve politicus Franz Jo
seph Strauss uit Beieren wordt
even hartelijk ontvangen als onze
progressieve minister Van der
Stoel.
Witte Kippen
De hevige kritiek op Rubinstein en
Leys is wetenschappelijk gezien
nauwelijks 'religieus' gezien best te
begrijpen. Wetenschappers zijn blij
met waarnemers als Leys en Ru
binstein. Wetenschapsmensen die
een verklarend model van de wer
kelijkheid hebben gemaakt behoren
vervolgens materiaal te zoeken dat
dit model kan aantasten. Met
andere woorden: als zij net hebben
verkondigd dat er alleen maar wit
te kippen bestaan, moeten zij daar
na naar bruine gaan zoeken. Vind
je die, dan deugt je theorie niet en
dat kan frustrerend zijn. Iets wat
je net hebt opgebouwd breek je
niet graag af. Het is veel aantrek
kelijker en gemakkelijker materiaal
te zoeken dat je theorie versterkt
Zo zouden wetenschappers die een
model hebben gemaakt van de Chi
nese werkelijkheid, waarin alleen
maar witte kippen voorkomen, blij
moeten zijn met de bruine leghorn
die Renate Rubinstein en Simon
Leys In China zagen. Wetenschap
pers wel ja, maar gelovigen, die
hun model tot de onaantastbare
waarheid hebben verheven niet.
Een religieus stelsel is. anders dan
een wetenschappelijk, niet te toet
sen aan de realiteit en is ook niet
toegankelijk voor hen die er niet in
geloven. De kracht van een religie
ligt erin dat ze niet met waarne
mingen ontkracht kan worden. Je
moet juist geloven ln onzienlijke
dingen. Haar zwakte is dat zij ook
niet met waarnemingen kan wor
den versterkt. Daarom wordt er
plaats ingeruimd voor twijfels.
Toegankelijk
Een religie heeft ook altijd een
verklaring bij de hand, die niet in
de eerste plaats toegankelijk hoeft
te zijn voor het gezonde boerenver
stand. Wat verstandelijk gezien te
genstrijdigheden zijn, is best met
elkaar ln overeenstemming te
brengen mits je de religieuze voor
onderstellingen accepteert.
Accepteert men deze niet, dan is
men een ketter die bekeerd dient
te worden. Lukt dat niet dan volgt
uitstoting. Zo is de religie van het
Chinese regiem voor het verstande
lijke denken van Renate niet toe
gankelijk, zij is geen gelovige.
In een religie hoeven waarnemin
gen en uitspraken aan niets anders
getoetst te worden dan aan de
rechte leer. Zo weet hogepriester
Boehmer in De Nieuwe Linie aan
de hand van een citaat uit de
Chinese grondwet, die immers 'be
rust op het Mao-Tse-toeng-denken',
Renate wjI te vertellen dat zij 'in
de val van de ergste CIA-koude-
oorlogsverzinsels over China is ge
trapt'. Zij had namelijk durven op
te merken dat ln China echtparen
bij wijze van opvoeding, door de
staat uit elkaar worden gezet. Arti
kel 27 van de nieuwe Chinese
grondwet, zo voert Boehmer aan.
bepaalt dat huwelijk, familie, moe
der en kind onder bescherming van
de staat staan en dat vrouwen over
"de hele linie dezelfde rechten als
mannen hebben. Deze grondwets
bepaling zou volgens Boehmer een
reeds lang bestaande toestand ln
China vastleggen. Zo'n wetsartikel
zegt op zichzelf natuurlijk niets
over de toestnand ln het land. Als
je wilt weten of er ln Amsterdam
prostitutie bestaat heb je ook niet
genoeg aan de Nederlandse wetge
ving. waar staat dat het verboden
is of aan de VVV-folders waar er
niets over in staat. In Amsterdam
kun je dan zelf even gaan kijken.
Maar heeft Boehmer die het heeft
over bestaande toestanden ln China
meer gezien dan model-toestanden?
Voorspellingen
Een goed door-tlmmerd religieus
stelsel hoedt zich er voor voorspel
lingen te doen die waarneembaar
onjuist kunnen blijken te zijn. Hier
falen bijvoorbeeld Jehova's getui
gen, die de ondergang van de we
reld steeds opnieuw moeten uitstel
len. wat de geloofwaardigheid van
hun volgende voorspelling niet ten
goede komt. In dit verband kun je
de ondergang van de wereld maar
beter 'aan het eind der tijden'
plaatsen.
Wel kan achteraf, aan de hand van
de leer, worden verklaard dat be
paalde ontwikkelingen onvermijde
lijk een bepaalde loop moesten ne
men. Zo heeft de Nederlandse Chl-
na-kenner Jaap van Glnneken na
de val van LLn Piao (Mao's opvol
ger van eertijds) een boek geschre
ven waarin wordt uitgelegd dat al
veel eerder duidelijk was dat de val
van Lln Plao aanstaande was.
Het lijkt er ondertussen op dat de
bewonderaars van het Chinese be
wind een bekering van Renate Ru
binstein al hebben uitgesloten. ZIJ
proberen haar ln diskrediet te
brengen. De inhoud van haar ge
schriften doen dan Immers niet
meer terzake. Simon Leys is door
meer genoemde Van Ginneken ln
HP-magazine 'ontmaskerd" als ie
mand die te lang in Taiwan ls
geweest. En Renate Rubinstein
werd door Boehmer in De Nieuwe
Linie rijp verklaard voor de psychi
ater.
1) 'Klein Chinees Woordenboek'.
Renate Rubinstein, 190 blz., 10,-;
Uitg.: Meulenhoff, Amsterdam.
I
