Arme landen steeds armer? aoenda oefent druk t op nationalisten Bloedige gevechten op Portugees Timor Kissinger vordert gestaag erste gerechtshof in iia bezig met Gandhi ^bieren sAgen de stoting Israël Portugal Grieks kabinet tegen doodstraf leiders staatsgreep en gesprekken met Vorster door Spervuur in Portugese stad /KWARTET DINSDAG 26 AUGUSTUS 1975 BUITENLAND 7 mede te delen dat de president spoedig het opnieuw opnemen van de negen gematigde officieren in de Revolutionaire Raad zou be kendmaken. Een militaire woord voerder uit de omgeving van pre mier Goncalves zei dat de pogingen om deze af te zetten aanhouden, maar dat je 'onmogelijk een paleis revolutie kunt maken als de commu nisten en andere linkse partijen gemobiliseerd zijn'. Inderdaad hebben de communisten zich verenigd met negen linkse splintergroeperingen en een nieuwe formatie gevormd die genoemd wordt 'gemeenschappelijk front te gen de krachten van de reactie'. Er is een voorlopig secretariaat aan verbonden. Ontmoeting Evenals de Franse communlstenlel- der Marchais heeft ook de Franse socialistenleider Mltterand een voorstel van de Portugese socialisti sche leider Marlo Soares aanvaard om een vergadering van socialisten en communisten uit Frankrijk. Spanje, "Italië en Portugal te beleg gen om de gebeurtenissen in Portu gal te bespreken. Worden de rijke landen steeds rijker en de arme steeds ar mer? Anders gezegd: gaan de ontwikkelingslanden er voort durend op achteruit ten opzichte Van de industrielanden? De UNCTAD (de conferentie van die Verenigde Naties voor handel en oratwiikkelilng) heeft dat altijd beweerd. De ontwikkelingslan den moeten steeds meer betalen voor de industrieprodukten (tractoren, machines) die zij van ons kopen, maar ze krijgen zeLf naar verhouding steeds min der voor de grondstoffen (koffie, koper, bauxiet, bananen), die zij uitvoeren. Er zijn talloze voorbeelden om dat aan te tonen: eerst kon een Colombiaanse boer voor dertien balen koffiebonen een jeep ko pen, vijftien jaar later moest hij er 40 balen tegenaan gooien, eerst konden de Senegalezen met duizend kilo aardnoten 7500 kMo cement kopen voor de op bouw van hun land, tien jaar later kregen ze voor duizend kilo aardnoten nog maar 5000 kilo cement. Chocolade Een actueel voorbeeld hoe af hankelijk een land kan zijn van uitvoer van grondstoffen is Gha na. Twee jaar lang heeft mep in dit Westafrikaanse land zeer goed verdiend door de hoge prijs van cacao, waarvan Ghana de grootste uitvoerder is. In 1973 ging de cacaoprijs stijgen en te gen het einde van 1974 bereikte deze 1,10 dollar per pound. Toen zakte de markt in elkaar en begin dit jaar bracht cacao niet meer dan een halve dollar per pound op. Eén reden is dat bij ons chocoladerepen niet duurder maar wel kleiner zijn geworden. En bovendien kochten we ineens minder chocola. In Ghana slon ken de reserves aan buitenlands geld snel: op de invoer moest sterk besnoeid worden. De in dustrie merkte dat het eerst: zij moet draalen met buitenlandse machines die niet het eeuwige leven hebben. Er moeten reser ve-onderdelen komen of ze moe ten vervangen worden, maar daar was geen geld voor. Koppeling De ontwikkelingslanden willen wat doen aan die voortdurende verarming en aan die sterke schommeling van de prijzen. Hun voorstel is de prijzen van grondstoffen te koppelen aan die van industrieprodukten. Wordt dus de tractor die de ont wikkelingslanden hier kopen duurder, dan mogen zij de prij zen van de door hen uitgevoerde grondstoffen laten stijgen. Zo'n koppeling zal worden besproken tijdens de speciale zitting van de Verenigde Naties over de nieuwe economische orde. Zij kan op verschillende manier worden uitgevoerd. Er kan een directe koppeling komen (wat een papierwinkel en andere pro blemen oplevert), maar ook kan de grondstoffen uitvoerende lan den een 'minimumloon' worden gegarandeerd. Als de opbreng sten van de uitvoer een bepaald jaar tegenvallen wordt het ver schil door de rijke landen tot een bepaald bedrag bijgepast. Min of meer zo'n regeling heeft de Europese Gemeenschap al met 46 landen In Afrika, het Caraïbisch Gebied en de Stille Oceaan. Niet waar! Een studiegroep onder leiding van de Amerikaanse Nederlander prof. Hendrik Houthakker zou in opdracht van de UNCTAD na gaan wat de beste manier van koppelen was. Maar die commis sie deed een heel andere ont dekking: van een werkelijke verarming van de ontwikke lingslanden is geen sprake, zij zijn alleen het slachtoffer van voortdurende schommelingen op de grondstof fenmarkten. Wie over een lange periode (enige tientallen jaren) kijkt, komt tot de slotsom dat een achteruit gang (van een verslechtering van de 'ruilvoet') van de ont wikkelingslanden niets blijkt. Houthakker, hoogleraar in de in ternationale economie aan de Harvard Universiteit, was daaro ver niet verbaasd. Volgens hem wisten we tien jaar geleden ook al dat van verarming van de ontwikkelingslanden geen sprake is. Wij laten ons nu alleen door hen in de luren leggen omdat zij hogere prijzen willen en wij denken dat zij daar recht op hebben, aldus ongeveer het be toog van Houthakker. De UNCTAD was niet boos, wel bedroefd. Haar secretaris-gene raal. Jamani Corea, noemde de studie van Houthakker en de zijnen 'misleidend'. UNCTAD- deskundigen kwamen met stuk ken op tafel die zijn ongelijk moesten bewijzen. Volgens een rapport dat begin deze maand aan de UNCTAD-raad werd aan geboden zal de koopkracht van de armste ontwikkelingslanden dit jaar 19 procent minder zijn dan in 1970. (Die landen kun nen dus bijna één vijf de minder kopen dan vijf jaar geleden). In het rapport staat verder dat het betalingsbalanstekort van de niet-olie-uitvoerende ontwikke lingslanden dit jaar 'zeker' 33 miljard dollar zal zijn. Ook een UNCTAD-studie haalt minister Jan Pronk (ontwikke lingssamenwerking) aan in het ARP-blad Nederlandse Gedach ten van 19 juli. Daaruit blijkt dat de ontwikkelingslanden (zonder olie tussen het mid den van de jaren vijftig en 1972 er 15 procent op achteruit zijn gegaan (hun ruilvoet verslech terde dus met 15 procent). Voor 1972 komt dat neer op een ver lies van 10 miljard dollar, even veel als de westerse landen als hulp aan de ontwikkelingslan den gaven. Wiens gelijk? Wie er nu gelijk heeft (Hout hakker of UNCTAD) Is zelfs voor ontwikkelingseconomen nauwelijks uit te maken. Want: welke jaren moeten worden ver geleken om het al dan niet ver armen van de ontwikkelingslan den aan te tonen en w&t moet er worden vergeleken? (in- en uitvoer in het algemeen; grond stoffen en industrieprodukten?). Bovendien: een eventuele verar ming slaat op alle ontwikke lingslanden, maar ook daartus sen bestaan grote verschillen. Het ene ontwikkelingsland voert een grondstof uit waar veel vraag naar is, een ander ver koopt grondstoffen, waarvan de prijzen gekelderd zijn en een derde moet bijna alle grondstof fen invoeren. En tenslotte: de ruilvoetverhouding zegt niets over de ontwikkeling binnen de landen zelf. De meerderheid van de bevolking hoeft van de goede uitvoerpositle niet te profiteren. In veel geval len komen exportopbrengsten vooral ten goede aan een rijke toplaag: niet aan de grote, arme meerderheid. Brazilië, Indonesië en Zaïre zijn daar meer of min der sprekende voorbeelden van. Eigenlijk is de ontwikkeling van de ruilvoet ook ndet zo van be lang. Pronk stelt in Nederlandse Gedachten de vraag: 'Is een ver slechtering van de ruilvoet noodzakelijk als argument om als rijk land iets aan het ont wikkelingsvraagstuk te doen?' Dit is het derde artikel in een serie over de zevende speciale zitting van de Verenigde Naties. Deze begint maandag in New York en gaat over een nieuwe economische orde. De twee voor gaande artikelen verschenen op 21 en 23 augustus. ATHENE (UPI, DPA, AP) Het Griekse kabinet heeft gisteren be sloten president Tsatsos aan te be velen de doodvonnissen tegen ex- president Papadopoulos en zijn voormalige vlce-premier Pattakos en Makarezos te wijzigen in levens lange gevangenisstraf, zodra de vonnissen rechtsgeldig zijn gewor den. Dit ls ln Athene bekendgemaakt nadat het kabinet onder leiding van premier Karamanlls zich drie uur lang over de zaak had beraden. De drie ter dood veroordeelden hebben vijf dagen de tijd om be roep aan te tekenen bij het hoog gerechtshof en volgens hun advoca ten zullen zij dat zeker doen. Indien het hooggerechtshof dit be roep verwerpt kunnen zij zich tot de amnestieraad wenden en verzoe ken de vonnissen ln levenslang om te zetten. Maar door het regerings besluit wordt deze stap overbodig. iSTONE (Reuter, UPI, AP) De aanwezigheid van premier Vorster en president Kaoenda ïonferentie tussen Rhodesië's blanke bewind en de zwarte nationalisten blijkt wei degelijk te zijn om een doorbraak te forceren. Na een verdaging van de vergadering, waarin de der partijen onverzoenlijk bleken te zijn, werden ze teruggeroepen voor overleg met de beide Iers' van de conferentie. had zondag reeds de aan- strokken door forse taal je- Afrlkaanse Nationale Raad, ri'-.^jdusver weigerde om zich te "riferhalen tot een verdere af- van de besprekingen in maar alles ter tafel wilde op dit neutrale terrein, op de brug over de Zam.be- leidjer, Ian Smith, staat I diiit punt sterk want in de [-overeenkomst' die op 9 i werd gesloten ln het bij- Kaoenda's politieke advi- Chona, Smith zélf en Vorster, was voorzien ln prekingen in Rhodesië. had gisteren de zwarte al bezworen op dit t hailstarrig te blijven maar ihikkelijk te tonen en Vor- het onverwachte nieuwe laandagmiddag: 'Als u zich aan de termen van de 1 overeenkomst, dan vrees li rgste'. urde ln het bijzijn van de topleiders van de Afrikaanse Natio nale Raad, bisschop Abel Moezore- wa, James Chikerama, Joshoea Nkomo en ds. Ndabandngi Sithole. ANC verdeeld? Als gevolg van de druk van de beide naburige staatshoofden zou den er inmiddels in de ANC ernsti ge onderlinge spanningen optreden. Een van de kwesties is of de ANC vast houdt aan de eis, dat er on middellijk een zwarte meerder heidsregering moet komen of ge noegen moet, worden genomen met een overgangsperiode naar dit doel van vijf jaar. Bisschop Moezorewa noemde het overleg in zijn rede 'de laatste kans om een bloedbad te vermijden'. De tijd ls rijp, zo zei hij, 'dat ai onze mensen een periode van nieuwe en positieve verwantschap binnengaan tussen blank en zwart. Wij willen een natie bouwen die gebaseerd is op goede wil. vrede en harmonie t d )ELHI (DPA, AP) Het Indiase opperste gerechtshof is erstï1 begonnen met zijn besprekingen over de wetsgeldigheid nent wijzigingen in de grondwet waardoor het tegen premier besdQandhi uitgesproken vonnis wegens corrupte verkiezings- ^pn zijn kracht verloor. cat en van de tegenstanders rauw Gandhi hebben giste - ae aagd de wetswijziging te- doen. Zij zijn van mening deze zaak de toekomst van oratie op het spel staat. >mst van de huidige boor dde naar verwachting de :esteiek zuilen duren, kunnen ende gevolgen hebben vrouw Gandhi's politieke 1 en voor de verhouding e rechterlijke macht en het kt. I wijziging van de grondwet, augustus door het parle- jerd geratificeerd, zijn de ln waarop de premier werd ld geen vergrijpen meer n de rechtbanken niet bevoegdheid zich te be- let verkiezingszaken waar onder betrokken is. Toch president van het opperste f. A jit Nath Ray, de eis '.rdediger van dp premier ik tegen zijn cliënt te af. ïoorzittingen moet nu uit- zijn; worden of de wijzigingen wet al of niet illegaal z-jn. 7~°jittingen werden gisteren al heb) opgehouden omdat oe te- (eed peuter, UPI) Negentien regeringen en de PLO ,i de conferentie van niet- landen in Peru besloten Jtwerpresoluties in te die- tot schorsing en één tot van Israël als lid van de iting of schorsing zou moe- >n totdat Israël alle bezette heeft ontruimd 'en de Pa- een nieuw tehuis hééft Een Syrische woordvoer- t rite die voornemen toe met %king dat het diende om ld er druk te zetten verdere doen in de richting van genstanders van mevrouw Gandhi dreigden ze te boycotten. Een der advocaten gaf als redenen voor de boycot op dat de tegen standers van de premier onderwor pen werden aan strenge veilig heidsvoorschriften. Buitenlandse journalisten mochten het gebouw van het gerechtshof niet in. Zij kregen te horen dat alle zitplaatsen voor de pers al waren ingenomen door Indiase journalis ten die daar een speciale vergun ning voor hadden. voor alle rassen in Zuidelijk Rho desië'. Hij sloot met deze conclusie een betoog af waarin hij een opsom ming gaf van de vele vormen van onrecht die de zwarte bevolking van Rhodesië sinds de komst van de blanke kolonisten in 1890 moest ondergaan. Premier Smith zou met een onverzoenlijke reden hebben geantwoord en toen de partijen gistermorgen na de verdaging uit eengingen. hadden waarnemers de indruk dat de hele zaak tot misluk ken gedoemd was. Daarop volgde het ingrijpen van Kaoenda en Vor ster met een beroep op de overeen komst van Pretoria. Voor het eerst De beide regeringsleiders stelen de show bij deze besprekingen omdat, het voor het eerst is dat Vorster samen verschijnt met een Zuidelijk- Afrikaanse leider die vele 1 jaren lang als zijn felste tegenstander optrad. Zij spraken eikaar maandagmorgen eerst anderhalf uur voordat zij de opendngszitting van de conferentie bijwoonden en daarna zetten zij eveneens in een spoorwegrijtuig, maar op Rhodesische gebied, hun gesprek voort. Daar werden zij door een menigte van zwarten en blan ken toegejuicht. In antwoord op vragen van Journa listen zei Vorster: 'We hadden een heel prettig en Interessant gesprek', en Kaoenda beaamde dit: 'De ge sprekken zijn buitengewoon nuttig geweest'. Voor Kaoenda was het voor het eerst dsat hij Zuid-Rhodesisch ge bied betrad sinds 1963. Hij had toen de conferentie bijgewoond waarin de door de Britten ontwor pen 'Centraal-Afrikaanse Federatie' van Zuid-Rhodesië, Noord-Rhodesië (thansZambia) en Nyassaland (thans Malawi) deel zouden Uitma ken, werd ontbonden. Bij die gele genheid ontmoette hij Ian Smith ook al, maar die was toen nog minister van financiën in het kabi net van de Zuid-Rhodesische pre mier Winston Field. Anticommunistische betogers en verslaggevers houden zich gedekt terwijl het leger schoten in de lucht afvuurt om een stormloop van een menigte op een kantoor van de communistische partij in de stad Leiria tot staan te brengen. De stad ligt 110 km ten noorden van Lissabon. De menigte zag na de salvo's van een aanval op dit kantoor aff maar viel even later wel het bureau van de aan de communisten verwante MDP binnen, dat werd leeggeroofd voordat het leger schietend tussenbeide kwam. Twee soldaten werden doQr stenen uit het publiek getroffen en gewond. Vluchtelingen melden: DARWIN (Reuter, UPI, AP) Op Portugees Timor gaan de ge vechten tussen de troepen van de UDT, de democratische unie van Timor, en het Fretilin, het revolutionaire front voor de onafhan kelijkheid van Timor, onverminderd voort- Volgens vluchtelingen die gisteren in de Australische haven Darwin aankwamen zijn de gevechten zeer bloedig en worden ook ongewapende burgers niet ontzien. 'lutie kan volgens deze irder de VN slechts ver- 'omdat we dezelfde weg op lan als de oude Volkenbond let krachtig stelling nemen igenen die het Handvest .ndoen'. emen werd aangekondigd 'verklaring van eenheid', te 78 niet-gebonden landen pgeroepen de resoluties te men 'en samen te werken economische en politieke :ken'. Dat beide doelen in werden genoemd sugge- tlgens waarnemers, dat de Üe de resoluties ondersteu- voor op een of andere et Arabische hulp beloond 'orden. bekend, dat Zaire een it tegenstander van een resolutie is. Dit land hil de vergadering van n janisatie voor Afrikaanse to, zijn gewicht ln de schaal idrfn dergeliike resolutie, die jseijook niet haalde, t rö Indonesische minister lalik kondigde bij ziln aan- n Lima aan. dat zijn land U+prstander is van uitstoting 11 "ël op dit moment. In een redevoeringen zei Sadat 'ook uitstoting van Israël in lum ongewenst te achten. Egyptische houding is tot guiogal dubbelzinnig geble- den van het Amerikaanse hebben een waarschuwing ingestuurd tegen uitsto- l Israël. Minister Kissinger en de Egyptische presidentSadat hebben bij al het heen en weer gevlieg ook nog tijd voor een grapje. TEL AVIV, ALEXANDRIË (Reuter, UPI, AP) De Amerikaanse minister van buitenlandse za ken, Henry Kissinger, die momenteel heen en weer vliegt tussen de Arabische en Israëlische leiders om een akkoord in de Sinai te bereiken, is gisteravond vrij onverwacht weer in Tel Aviv aangekomen, waar hij onmiddellijk per hefschroefvliegtuig naar een onbekende bestemming vloog om met de Israëlische premier Jitzak Rabin te onderhandelen Voor zijn vertrek uit Alexandrië zei hij dat Israël en Egypte nu ln concrete bewoordingen over het akkoord spreken. Functiona rissen uit zijn gezelschap wisten te vertellen dat tegen het week einde een tussentijdse regeling rond kan zijn. Kissinger vloog gistermorgen met de door Israël voorgestelde versie van het ak koord naar Egypte, praatte daar met president Sadat over een Egyptische versie en toog ver volgens weer naar Israël. On middellijk kwamen er geruchten dat het nu toch wel zeer dichtbij moest zijn. Maar volgens Ameri kaanse en Egyptische woord voerders bestaan er nog steeds meningsverschillen en zijn beide partijen nog niet in de fase. waarin ze kunnen overgaan tot opstelling van de definitieve tekst van het akkoord. Van Amerikaanse zijde werd gezegd dat de Egyptische troepen krachtens de nieuwe regeling ze ker enkele gebieden in de Sinai die nu in Israëlische handen zijn, zullen bezetten. Dit werd echter gisteravond r,?"r de Is raëlische minister van buiten landse zaken Jtgal Allon meteen weer ontkend. 'De Egyptische troepen komen niet verder dan ln de huidige bufferzone van de vredesmacht van de Verenigde Naties', aldus Allon. 'Niet geheim' President Sadat zei, voordat hij met Kissinger ging overleggen, op een persconferentie dat 'er niets van de nieuwe overeen komst geheim zal blijven', zodra het akkoord gesloten zal zijn. Israël heeft hier op aangedron gen zodat het Israëlische volk direct kan weten wat het krijgt in ruil voor de gebieden die Israël in de Sinai opgeeft. Sadat zei ook dat hij de tussentijdse regeling voor de hele Arabische wereld zal voorleggen. Het Israëlische blad Haaretz meldde gisteren dat president Assad van Syrië bij zijn jongste besprekingen in Damascus met Kissinger, verklaard heeft bereid te zijn vrede met Israël te slui ten, maar dan alleen op basis van een volledige Israëlische te rugtrekking uit de hoogvlakten van Golan. Kissinger zou hier niet op ingegaan zijn, maar al leen gezegd hebben dat hij dit standpunt zou overbrengen akn de Israëlische regering. Van kleine grenscorrecties wil de Syrische leider niets weten, om dat hij hierin geen echte rege ling van het conflict ziet. aldus het blad. Volgens bronnen in Damascus ho-:dt Assad de leiders van de overkoepelende Palestijnse be vrijdingsorganisatie PLO volle dig op de hoogte van zijn be sprekingen met Kissinger. Dat niet iedereen in Israël staat te juichen met Kissingers optre den ls al gebleken uit de felle demonstraties tegen hem. Giste ren kreeg de Israëlische televisie te horen dat Kissinger door een Israëlische organisatie ter dood is veroordeeld en dat hij binnen 60 uur zal worden terechtgesteld. De club noemt zich 'het front van de nationale beweging in Israël'. Vooral de Timorezen van Chinese afkomst, die de middenstand van Timor uitmaken moeten het ont gelden. Hun winkels werden stuk voor stuk opgeblazen en hun vrou wen en kinderen werden daarbij niet gespaard, aldus het relaas van verschillende vluchtelingen. Gisteren arriveerde het Noorse vrachtschip 'Lloyd Bakke' met aan boord ruim duizend vluchtelingen uit de Portugese kolonie Timor, in Darwin, waar ze grondig onderzocht werden omdat de Australische au- torireiten wilden voorkomen dat ze tropische ziekten zouden meebren gen. De vluchtelingen, onder wie veel van Chinees-Timorese afkomst en Portugese soldaten, ontkenden bij hun aankomst dat er tijdens hun vertrek op het schip geschoten was. Veertien personen onder hen had den echter voordat zij aan boord gingen ernstige verwondingen op gelopen als gevolg van granaat scherven. Intussen hebben nog eens 300 vluchtelingen kans gezien het ei land te verlaten en bevijden zich nu aan boord van een vrachtschip dat op weg is naar de Portugese enclave aan de Zuidchi ese kust. Interventie Waarnemers achten de mogelijk heid van een militaire interventie van uit het buurland Indonesië steeds groter, nu ook de laatste poging van de op het eiland ach tergebleven Portugese gouverneur. Lemos Pires, om een wapenstil stand te bereiken, is mislukt. Een Australisch blad meldde giste ren dat Indonesië een tweeduizend man sterke divisie op een vliegveld op Oost-Java in staat van paraat heid heeft gebracht. Een woord voerder van het Indonesische mi nisterie van defensie ontkende deze berichten. Zo werden ook berichten dat Australië in de buurt van Dar win vliegtuigen samentrok, door aen woordvoerder van het Australi sche ministerie van defensie ont kend. Vervolg van pagina 1 Lissabon was vol speculaties wat er zou gebeuren Indien Costa Gomes de els van Fabiao, die door ver scheidene officieren, onder wie vei ligheidschef Carvalho, gesteund werd, zou afwijzen. De berichten luidden dat Fabiao een complete lijst met ministers op zak had die in het door hem te leiden kabinet zouden willen dienen. President Costa Gomes maakte na een gesprek van zes uur met gene raal Fabiao ln het bijzijn van Goncalves en Carvalho bekend dat premier Goncalves aan zou blij ven. Daarna ging hij onmiddellijk opnieuw vergaderen met het res tant van de Revolutionaire Raad. De socialistische partij heeft een verklaring uitgegeven waarin zij 'de zekerheid' uitspreekt, 'dtt de Bewe ging van de Strijdkrachten zijn openbare beloften aan het Portuge se volk zal waarmaken en er op zal staan dat de huidige regering wordt ontslagen een regering, geleid door generaal Vasco Goncalves, het belangrijkste obstakel voor de op bouw van democratie en socialisme ln Portugal'. Het blad Jornal Novo wist ook nog

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 7