Portugese protestanten
zijn op hun hoede
Vandaag
Kerk in de wereld
Moskou laat baptisten
vroegtijdig vrij
Onze
adressen
Solsjenitsyn niet
uitgenodigd door
congres van ICCC
Zending onder
'rode' zeelui
Charismatisch r
podium in L1
pinkstergemeente^
Hoofdman Elifas
Mensen in Nood
bekijkt eigen
werk kritisch
TROUW/KWARTET DINSDAG 26 AUGUSTUS 1975
KERK/BINNENLAND
UIT
n
VAN LEZERS -
Levenslang
Naar aanleiding van het artikel in
de rubriek 'UIT DE KERKBLA
DEN': 'Hoe lang gaan we zo door
met 'de drie'?, het volgende: Het
komt mij voor dat ds. Marseille en
vele anderen dit element uit het
oog verliezen: vergiffenis sluit straf
niet uit en omgekeerd! Dat hebben
wij vroeger als kind dikwijls erva
ren. dat moeten we nu nog vaak
ondervinden en.iet is ook bij
bels!
Toen David na de zonde met Batsé-
ba. bij monde van de profeet Na
than na zijn schuldbelijdenis ver
geving ontving, ging evenwel de
straf door. en deze duurde ook le
venslang (zie 2 Sara, 12. verzen 10-
14). De 'drie van Breda' hebben
m.i. op grond van hun verschrikke
lijke misdaden, voorgoed het recht,
verbeurd, in de maatschappij te
verkeren: al zou het alleen maar
zijn om een eventuele confrontatie
met vroegere slachtoffers of hun
nabestaanden uit te sluiten. Dit
heeft niets te maken met wraak
maar alles met rechtvaardigheid te
genover en mededogen met de
slachtoffers!
Utrecht mw G. Erné-v. d. Veer
IKOR (2)
De bewoordingen waarmee de Zuid-
af rikaanse ambassade het IKOR
poogt te beschuldigen zijn frap
pant. Geen woorden zijn nl. méér
van toepassing op de 'voorlichting'
van de Zuid-Afrikaanse ambassade
dan juist deze van haarzelf: 'doel
bewuste verkrachting van de waar
heid en opzettelijke misleiding van
het publiek'. Vooral in misleiding
d.i. o.a. het verstrekken van onvol
ledige gegevens waarvan de onvol
ledigheid wordt versluierd, heeft
deze ambassade een jarenlange er
varing. De heer Westland is kenne
lijk geschokt door de door IKOR
uitgezonden film over Namibië.
Niet echter vanwege het onrecht
HOOFDKANTOOR:
Nieuwe Zijds Voorburgwal
276-280. Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Westblaak 9-11, Rotterdam
Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG/LEIDEN:
Parkstraat 22. Den Haag.
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
GRONINGEN:
Nieuwe Fbbingest' 25,
Groningen.
Tel. 050-125307.
Postbus 181.
ZWOLLE:
Melkmarkt 56. Zwolle.
Tel 05200-17030.
Postbus 3.
LONDEN De vrouw van Alexan
der Solsjenitsyn zegt dat haar man
geen uitnodiging heeft ontvangen
om als «spreker op te treden bij het
congres van de raad van christelij
ke kerken (ICCC) te Nairobi. De
ICCC had bekendgemaakt dat hij
de bekende Russische dissidente
schrijver had uitgenodigd, doch dat
de regering van Kenia niet bereid
was een visum te verstrekken. Hij
blijkt geen visum te hebben ge
vraagd. Mevrouw Solsjenitsyn heeft
tegenover Keston College gezegd
dat haar man niet gekomen zou
zijn. indien de ICCC hem had uit
genodigd. De ICCC-voorzitter dr.
Carl Mclntire heeft volgens de
ICCC-persdienst de Rus uitgeno
digd, toen hij in de Verenigde Sta
ten op toernee was.
WALVISBAAI De Neder
duitse Gereformeerde Kerk in
Zuid-Afrika zal haar zending
in de haven van Waivisbaai,
gericht, op mensen uit com-
munistiscfe landen, uitbrei
den. De zending is in 1972
begonnen. De zending bena
dert schepelingen van Russi
sche en andere Oosteuropese
landen. Vlakbij het douane
kantoor heeft de zending een
bijbelkiosk ingericht, waar de
passagierende zeelieden bij
bels in hun eigen taal kun
nen kopen. Aan de zending is
ook gevraagd mee te werken
aan verspreiding van de bij
bel onder de Ovambo-haven-
arbeiders in Waivisbaai. die
afkomstig zijn uit noord-Na-
tnibië.
KIEV De Sowj et-Unie heeft
vijf vrouwen uit gevangen
schap ontslagen, die eind vorig
jaar gearresteerd werden, om
dat zij betrokken waren bij de
illegale drukpers van de baptis
ten in Litaiiwen. De vijf vrou
wen hebben acht maanden varï
hun straf uitgezeten. Zij wer
den vrijgelaten in verband met
het internationale jaar van de
vrouw, meldt Keston College,
het in Engeland gevestigde cen
trum voor de studie van gods
dienst in Oost-Europa.
Onmiddellijk na hun vrijlating
vroegen de vrouwen aandacht voor
het geval Georgi Vins, de baptis
tenleider die in een gevangenkamp
vlakbij Jakoetsk zit. Zij vroegen om
zijn vrijlating. In zijn gevangen
schap in Vins bezocht door zijn
moeder en dochter, die vaststelden
dat hij geestelijk ongebroken, maar
lichamelijk er slecht aan toe is. Hij
moet een speciale pas dragen waar
uit blijkt dat hij neiging heeft tot
ontvluchten. Hij wordt viermaal
per dag gevisiteerd. De kerk van
Vins in Kiev is intussen officieel
als zodanig erkend door de sowj e t-
autoriteiten. Volgens de leden van
de kerk is dit een unieke gebeurte
nis. De vijfhonderd kekrleden kwa
men tot dusver bijeen in het bos.
Nu hebben zij een kerkgebouw, dat
zij eigenhandig bezig zijn op te
knappen.
HOUTEN BEKERS
Was St. Zephirdous, paus en maif
laar uit d,e eerste eeuwen, re
milieubewust, of voorstander l
een sobere levenstijl? Het en|
wat mijn martyrium als bijzonq
heid van hem vermeldt is, dat
de priesters opdroeg voortaan hr
ten bekers bij het avondmaal L
gebruiken. Dat zou erop kun»
wijzen. Maar er staat niet bij wal
om en ik kan het niet zo gsj
vinden. Wel dacht ik even veri
Het is een bekend thema omj
kerk tot soberheid te manen. Kt
ken van goud. harten van hout.
koud. zo leerde ik vroeger al en |c
werden dan Spaanse toestanfi
voorgehouden. Nu behoor ik toto;
achteraanlopers die nog nooit,,
Spanje geweest zijn en die voor
pig ook geen plannen hebben, 5'
zeker niet wanneer daar weer
soort kunst-koning op de troon P
zet wordt, maar kerken van gP
zijn er wel meer. Vroeger werd"
onze kringen het avondmaalsziF
verdedigd met het gezegde, dat
de Here niets goed genoeg kon
Dat mag waar wezen, maar P
denken toch langzamerhand f>
beetje anders over wat goed
de Here is. We hebben al sterhP1
gedachte gekregen dat Hij die q 1
ten bekers van de heilige ZeplP
nus best goed genoeg gevonden ik
hebben. Als het zilver dan irt
gaat naar die plekken waar me#
met zilver te helpen zijn in F
honger en verdrukking. We P
dan ook een beetje tot de overt
ging gekomen dat kerken best I
minder aan kunnen. Dat beter
niet dat ze persé lelijk moeten
Een soort stijlgevoel komt ons r'
te hulp, nl. dat van de sober/}
van lijn en kleur tegenover
onrustige en paniekerige abunrf11
tie in krullen en versieringen^
houd het op het hout van ZeplR'
nus.
Itt
NED. HERV. KERK
Beroepen te Oldebroek: S. P.™
Assenbergh te Nijkerk; te Kfagj
dijk: H. Vreekamp te Oo&terwe'
(Gld).
Aangenomen naar Utrecht 0
werkz., g.v. diaconessenhuis)
Tang te Zuidlaren (gv. Dei
noord) L
GEREF. KERKEN
Beroepen te Middelstum-KanL
W. Visscher te Grootegast; te F
W. Feenstra te Leek.
Aangenomen de benoeming
gerpred.: J. P, Bos te Scherpen!
naar Appingedam: G. J. Jar
Oudemirdam.
GEREF. KERKEN VRIJG. BV
Bedankt voor Ermelo Voorthd
J. D. Janse te Haarlemmer^
Oostzijde. L,
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Nieuw-Vennep^e
Jonkman te Drogeham; ast
GEREF. GEMEENTEN e
Bedankt voor Kalamazoo (VSjef
Hakkenberg te Lisse. nei
|at
AMSTERDAM De pinkstF
meente in Amsterdam-zuid wlPet
soort interkerkelijk charismaln
podium creëren. In aansluiting
de nationale ontmoetings-c»
rentie 'Kerk en Pinksteren'
in haar kerkgebouw aan de S
onweg 269 wekelijks op woensdrz*
vond bijeenkomsten worden g4ga
den. waarin pastores uit de rder
katholieke en de diverse pïs
tantse kerken voorgaan. Het a oi
in die diensten moet vallen ojd*
beleven van de charismatisch#
loofsgemeenschap. Voorafga o
aan de woensdagavond-me#i
wordt telkens een agape-vitrst
een soort, liefdemaaltijd, gehweë:
die om zes uur begint. lek
Het is de eerste keer dat een fn.
stergemeente in Nederland deor
ren opent naar de meer tra#
neel-kerkelijke charismatische
wikkelingen van 9-12 septr"
óók ra de Zuidwijkkapel g(
den onder auspiciën van de
derschap van pinkstergemeenf
Nederland en de charismal
werkgemeenschap Nederland.
De Afrikaanse theoloog dr.
Möller. die onlangs aan de rij»-"
versiteit in Utrecht promoveert^
een proefschrift over de disJFai
rond de charismata in de pinf
beweging, zal de hoofdspreker
Andere sprekers zijn ds. W. V«
(herv.), pastoor A. van Duinf
ds. H. N. van Amerom (pir
gem.), ds. H. Ament (doopsgel
prof. dr. P. Schoonenberg (r.jj
W. C. van Dam (herv.) ds J. V
se (vrij evang.), pater A.
bergen (r.k.), F. A. Strol
(oud-directeur 'Tot Heilj
Volks'), en ds D Voorq
(pinkstergemeente). De confe
is primair bedoeld voor theolq
's Avonds zijn er bijeenkoi
voor een breder publiek, wa^
de oud-katholieke pastoor I^IT
Ditmarsch, evangelist Ben Ho 1
dijk, ds. W. C. van Dam (hei
P. F. Th. Aalders (Regenhot
ject). Frits Mehrtens en d
zanggroepen meewerken.
eni
bofTT
AMSTERDAM De lutherse
kant Karlheinz Schmale uit
Afrika heeft in de bijeenkom* W
het uitvoerend comité van 4 lu
therse wereldfederatie niet iZ—
dat hoofdman Elifas. de vernet
eerste minister van Ovamli\
verantwoordelijk was voor de
langen, die plaats hadden tert—
van zijn ministerschap. In onï zi
slag (in onze krant van vrhjjj
werd dit tot onz spijt ten ore
in zijn mond gelegd.
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet. Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
dat in Namibië bedreven wordt,
maar omdat het Zuid-Afrika is dat
daar onrecht bedrijft. Waarom
denkt u. meneer Westland, dat
Zuid-Afrika geen napalm gebruikt,
geen waterbronnen vergiftigd en
geen mensen vermoordt? Heeft
Zuid-Afrika. de blanke Zuidafri-
kaanse regering bedoel ik. tot nu
toe enig respect eetoond voor de
Afrikanen?
Den Haag L. J. de Boer
Racismeprogram reageert
op hervormde synode
DEN HAAG De directeur van het
programma tot bestrijding van het
racisme (CR), de Nederlander drs.
Boudewijn Sjollema. heeft de Ne
derlandse hervormde kerk laten
weten dat het secretariaat voor ge
loof en kerkorde en het PCR van
14 tot 20 september in Geneve een
theologische consultatie houden
over rassenkwesties.
Drs. Sjollema liet dit weten in re
actie op het annemen door de
synode van de hervormde kerk van
een resolutie waarin onder meer
gevraagd werd om hulp van het
PCR bij rassenkwesties in ons land.
Drs. Sjollema heeft ook doen weten
dat hij de mogelijkheid bestudeert
om open ontmoetingen te organise
ren tussen bevrijdingsbewegingen
en kerken in West-Europa. Inzake
toerisme naar Zuid-Afrika heeft het
uitvoerend comité van de wereld
raad van kerken een bespreking
gevoerd, maar op dit punt zijn nog
geen afgeronde plannen ontwik
keld, aldus drs. Sjollema. Het uit
voerend comité van de wereldraad
komt volgende maand op dit punt
terug.
Bestuurslid Christelijk
Instituut gearresteerd
KAAPSTAD Onder de arrestan
ten van de Zuldafrlkaanse regering,
die vorige week werden vastgezet
op beschuldiging de wet tegen het
terrorisme te hebben overtreden, is
James Pollzy, lid van het bestuur
van het Christelijk Instituut. Pollzy
is lector aan de universiteit van
Kaapstad. Hij is al Jaren een be
ker d tegenstander van de apart
heid en hoorde onder meer tot da
christelijk georiënteerde beweging
tegen apartheid aan de universiteit
van Kaapstad, die in 1971 werd
opgeheven. Pollzy is de uitgever
van het blad Bandwagon, dat speci
aal bedoeld ls voor mensen die
door de regering 'gebanned' zijn.
Pollzy was. alvorens aan de univer
siteit te komen, predikant van de
methodisten.
AMSTERDAM De lutherse predi
kant Karlheinz Schmale uit Zuid-
Afrika heeft in de bijeenkomst van
het uitvoerend comité van de lu
therse wereldfederatie niet gezegd
dat hoofdman Elifas. de vermoorde
eerste minister van Ovamboland.
verantwoordelijk was voor de gese
lingen. die plaats hadden ten tijde
van zijn ministerschap. In ons ver
slag (in onze krant van vrijdag)
werd dit tot onze spijt ten onrechte
in zijn mond gelegd.
door Sipke van der Land
'Bent u communist of socialist?' Die vraag kreeg ik van een tienjarige jongen op een kleine protes
tantse school in Portugal. En dat verwonderde me niks, want iedereen praat de hele dag over politiek;
letterlijk iedereen. Ze hebben ook heel wat in te halen na veertig jaar zwijgen. En zo scholen ze elkaar
in politieke bewustwording. Daarom is al dat gepraat een hoopgevend teken voor een democratische
toekomst van het land.
Als Je in Nederland de kranten
hebt gelezen en dagelijks het jour
naal hebt gezien, krijg je de indruk
dat het in de steden en dorpen van
Portugal een wilde boel is. Steeds
maar massale demonstraties en
plunderingen. Maar dat valt mee.
Het leven gaat rustig zijn gangetje.
Maar er zijn twee andere dingen
die wel erg sterk opvallen. In de
eerste plaats het bijna volkomen
ontbreken van toerisme, met als
gevolg lege hotels en lege stranden,
wat een verschrikkelijke klap is
voor de economie. En in de tweede
plaats valt het op dat alle openbare
gebouwen en muren volgekalkt zijn
met politieke leuzen en kreten.
Gevaarlijke kerk
In de universiteitsstad Colmbra
(12.000 studenten) las ik tot mijn
verbazing wat ze daar op de muur
van de grote kathedraal hebben
gekalkt: 'Como possivel vlivier a
sombre duma igreja?' (Hoe. is het
mogelijk om te leven in de scha
duw van de kerk?). En daarmee is
heel duidelijk aangegeven hoe de
rooms katholieke kerk voor velen
een verdacht machtsapparaat is ge
worden. Ze bezit een fabelachtige
rijkdom, zodat een student spottehd
zei: We hadden de kerk het aller
eerst moeten nationaliseren. Een
stel andere studenten vertelde me
op de stoep van de universiteitsge
bouwen hoe ze na de revolutie met
groepen naar het arme noorden
waren gegaan om de mensen te
leren lezen en schrijven en hygiëne
bij te brengen, maar de oerconser
vatieve geestelijkheid werkte hen
regelrecht tegen en maakte alle
werk onmogelijk, zodat ze teleurge
steld terug waren gekeerd. Ze Heten
het woord 'staatsgevaarlijk' vallen
en vertelden met verachting hoe
president Salazar bevriend was met
dezelfde bisschoppen die nu nog
steeds in hun potsierlijke paleizen
wonen alsof er niks is gebeurd.
Hoe stellen de protestanten zich op
in dit veelbewogen Portugal? Die
vraag kun Je het beste stellen in
het Oecumenisch Centrum 'Recon-
clliacao' (Verzoening) in de haven
plaats Figuera da Foz, dat indertijd
werd gesticht met steun van onder
meer het Algemeen Diakonaal Bu
reau van de Gereformeerde kerken
in Nederland. Het centrum werd
tijdens het fascistisch regiem her
haaldelijk overvallen door de gehei
me politie en medewerkers werden
gearrresteerd, omdat er vrijmoedig
werd gesproken over kerk, staat en
maatschappij. Na de revolutie trok
het centrum nationale aandacht
door zijn invloedrijk vormingswerk
op velerlei terreinen. De directeur
is Ds. José Leite, een vroegere
landbouwkundige ingenieur. die
zijn oude vak nog wel eens nodig
heeft als er een agrarisch project
wordt opgezet door de kerken, en
die met konferenties en werkweken
en publikaties zowel de kerkelijke
leiders als de leken wil helpen een
christelijk houding te vinden te
midden van de problemen van hef
land. Hij zegt: 'Zowel de katholieke
als de protestantse kerken zullen
naar een nieuwe identiteit moeten
zoeken in het nieuwe Portugal. We
dragen de naam 'Verzoening' en
dat is het belangrijkste woord wat
we kennen en de belangrijkste op
dracht die we onszelf en elkaar
kunnen geven. Verzoening met
God. met de medemensen, met de
natuur, met de hele wereld. Wij
protestanten zijn een hele kleine
minderheid en daarom moeten we
op onze hoede zijn; het ligt alle
maal moeilijk en gevoelig en het is
nog ma# heel kort geleden dat we
vreselijk werden gediskrimlneerd
omdat we de nationale roomse een
heid zouden verstoren. Maar we
kunnen 'nu veel betekenen, veel
meer dan ons aantal zou doen ver
moeden. We kunnen nieuwe ont
wikkelingen in de kerk en de
maatschappij steunen of op gang
door Aldert Schipper
proberen te brengen We hebber
hele goeie contacten ln alle krin
gen en hele goeie kansen Als J<
daar een heel uitzonderlijk voor
beeld van wilt zien. dan moei
je
Wonderlijk dorp
In Oporto huurde ik een autp en
reed naar het allemoordelijkste er
allerarmste stuk van het land
dichtbij de Spaanse grens. Daar ligl
het dorpje Valdozende. waarvan di
Lelte verteld had dat er iets won
derlijks was gebeurd. Het dort
bijna helemaal uitgestorven door
dat de mannen in het buitenland
waren gaan werken. De pasloot
vertrok ook en Valdozende. waar
van ds Leite verteld had dat er leU
wonderlijks was gebeurd. Het dort
was bijna helemaal uitgestorven
doordat de mannen in het buiten
land waren gaan werken. De pas
toor vertrok ook en Valdozende
werd aan zijn lot overgelaten. Twee
teruggekeerde mannen schrokken
van hun dorp en gingen de bis
schop om hulp vragen. Maar zelfs
de pastorale hulp voor stervenden
konden ze niet krijgen. Toen gin
gen ze naar een dominee in Oporto,
die op hun verzoek regelmatig de
mensen bezocht en hielp. Hij gaf
de ontmoedigde mensen wat moed,
en wist het zelfs voor elkaar te
krijgen dat er elektriciteit werd
aangelegd. Ook leerde hij de kleine
boeren om samen te gaan werken;
met als gevolg dat er nu drie geza
menlijke tractoren zijn ln Valdo
zende. en de landbouw begint zich
behoorlijk te ontwikkelen. Steeds
meer mannen komen terug. Toen
ik er binnenreed, zag ik "direct het
splinternieuwe kerkje staan dat ze
zelf op eigeh kósten hebben ge
bouwd. En daar ontmoette ik ds
Francesco Abel Lopes in een boere-
kiel temidden van zijn mensen. Hij
vertelde: 'De kerk is nu al te klein
voor onze driehonderd mensen.
want men komj, ook uit de omlig
gende plaatsen om het evangelie te
horen. Heb je ooit gehoord dat een
heel dorp tegelijk protestant
werd?'. Ik vroeg hoe de katholieken
daar inmiddels op gereageerd had
den. 'De bisschop heeft gauw als
nog een pastoor naar Valdozende
gestuurd, maar die krijgt 's zondags
maar drie mensen in de kerk. Ik
vind het heel positief dat in de
andere dorpen de geestelijken nu
gedwongen zijn de ontwikkeling ter
hand te nemen. Ze kunnen niet
meer volstaan met het lezen van de
mis en ondertussen deze achterge
bleven streken laten verpauperen.
Misschien kunnen We in de toe
komst goed samenwerken als de
mentaliteit werkelijk verandert.' Ds.
Lopes vroeg me voordat ik weg
ging: 'Negentig procent van de be
volking kan niet lezen en schrijven.
Er moet hoognodig onderwijs ko
men. Ik wil beginnen met de
kleintjes, met een crèche, omdat de
moeders vaak de hele dag op het
veld zijn. We kunnen zelf het ge
bouwtje wel bouwen, maar waar
halen we het geld vandaan voor de
verwarming en de inrichting? Dat
kost vijfduizend gulden.' Ik moest
direct denken aan de unie 'School
en evangelie' die elk jaar de Unie-
kollekte houdt voor noodlijdende
christelijke scholen in de hele we
reld. en ik heb beloofd dat ik er
voor zou zorgen.
Meer hulp
De dominee van Valdozende was
niet de enige die hulp vroeg. In
Oporto zijn twee kleine protestant
se schooltjes die het hoofd nauwe
lijks boven water kunnen houden.
Er is een weeshuis van de Baptis
ten dat bijna tweehonderd kinde
ren verzorgt. In Coimbra is een
internaat vcor studenten, opgericht
door de beide protestantse kerken
ter plaatse, waar ook grid bij moet,
omdat velen uit arme gezinnen ko
men. En in Lissabon heeft de
Presbyteriaanse kerk een internaat
voor Afrikaanse studenten. Dat
zijn allemaal lopende projecten,
maar er liggen ook nog talrijke
plannen klaar voor nieuwe activi
teiten op het gebied van het onder
wijs, zoals een school voor geeste
lijk gehandikapte kinderen, een
beurzenprogramma voor arme pro
testantse kinderen verspreid over
het hele land, enzovoorts. Onder
het motto 'Kom op' gaan de chris
telijke scholen in Nederland dit na
jaar aktie voeren voor deze Portu
gese projecten en voor tientallen
andere scholen en weeshuizen en
internaten in andere werelddelen.
Het gironummer 515 (t.n.v. de Unie
te Voorburg) staat open voor ieder
die mee wil doen.
Sipke van der Land is auteur en
televisie-presentator, en is daar
naast de publiciteitsman van het
christelijk onderwijs.
bovendien betere prestaties lever
den. Volgens andere gegevens ver
hoogt voedselhulp de trouw bij het
bezoek aan consultatiebureaus. Een
werker in praktische hulpverlening
in Tanzania schrijft bijvoorbeeld:
'De hulp lenigt niet alleen een
geweldige nood. maar is tevens een
stimulans voor moeders met kinde
ren om de kliniek te bezoeken.
Daardoor wordt het mogelijk de
kinderen de nodige vaccinaties te
geven'. Hier leidt een extra hap dus
kennelijk tot wat systematischer
geprik.
Afhankelijkheid
Uit de ontvangen rapporten blijkt
dat van de zendingen opmerkelijk
weinig verloren gaat door diefstal,
namelijk nog niet een percent van
de goederen. Indonesië vormt een
uitschieter. Hier komt diefstal rela
tief wat meer voor, maar ook hier
komt het percentage niet verder
dan 1,35. Dat Indonesië er zo on
gunstig van af komt wordt mis
schien veroorzaakt door het feit dat
een voedselzending naar dat land
zo vaak moet worden overgeladen
en doordat het voedsel soms lange
tijd opgeslagen ligt.
Op grond van dit rapport kan
moeilijk volgehouden worden dat
de voedselhulp, zoals wel eens
wordt gesuggereerd, alleen maar
ongunstig werkt. Dat de afhanke
lijkheid van de ontvangers perma
nent wordt gemaakt is heel erg. En
dat de hulp corrupten en onmense
lijke regimes in het zadel houdt is
ook niet zo fraai. (Het is bijvoor
beeld mogelijk dat het regime van
Mujibur Rachman eerder zou zijn
weggevaagd, indien Bangladesj niet
zolang zoveel voedselhulp zou heb
ben ontvangen). Maar de voedsel
hulp zorgt dat mensen in nood niet
van honger omkomen. Zelfs blijkt
dat er soms door voedselhulp ook
'structureel iets verbetert. Maar we
moeten ons niet wijsmaken dat de
voedselhulp de armen erg helpt.
Toch blijven de miljoenen toestro
men op de speciale gironummers.
Kan dat er soms op wijzen dat
degenen die het meest bij deze
hulp gebaat zijn niet in de arme
maai- ln de rijke landen wonen?
Zijn de werkelijke afhankelijken
misschien u en ik die de schrille
televisiebeelden alleen kunnen
doorstaan in de wetenschap dat in
de la altijd nog een giroboek ligt?
'Hoe is het mogelijk om te leven in de schaduw van de kerk?'
In zijn boek 'De permantente ramp'
zet Mathijs de Vreede uiteen waar
om volgens hem hulp bij 'perhia-
nente rampen' gedoemd is te mis
lukken. De Vreede vertelt zijn ver
haal aan de hand van het spreek
woordelijke rampgebied Bangladesj.
Zijn conclusie is naar ik vrees
even triest als waar. Veel hulp
leidt tot weinig anders dan toene
mende afhankelijkheid.
Als iik het goed heb, is het boek
van De Vreede slechts het begin
van een te verwachten reeks publi
caties. die de gulheid van de geld
gevers niet zullen stimuleren. Mo
gelijk zullen sommige milddadige
giroboektrekkers de hulporganisa
ties zelfs van misleiding verdenken.
Hadden zij zelf niet eens wat aan
kritisch onderzoek van hun activi
teiten kunnen doen?
Het verdient lof dat de Nederlandse
(overwegend katholieke) hulporga
nisatie Caritas Neerlandica inder
daad zo'n onderzoek heeft laten
uitvoeren en het getuigt van moed
dat zij het rapport ook nog heeft
gepubliceerd. Het ls uitgevoerd door
mevrouw lr. M. C. A. Asseldonkè-
Mutsaerts. Het strekt zich uit over
de jaren 1970 tot en met '74. Me
vrouw Asseldonk heeft zich beperkt
tot directe voedselhulp, maar heeft
ook het werk van enkele collega
organisaties in haar onderzoek be
trokken
Wanneer aan een hulporganisatie
voedselhulp wordt gevraagd zendt
zo'n hulpverlener eerst een vragen
formulier om te kunnen beoordelen
of hij iets in zo'n project 'ziet'. Er
wordt dan onder meer gevraagd,
voor hoelang de hulp nodig is.
Meestal vraagt men hulp voor drie
tot vijf jaar. maar daarna moet de
hulp meestal worden voortgezet. Op
enkele gevallen na verwacht men
dat men na de hulpperiode niet in
staat is voor zichzelf te zorgen. Dat
bevestigt de bovengenoemde bewe
ring van Mathijs de Vreede. dat
voedselhulp maar zelden iets defi
nitief oplost.
Mensen in Nood helpt elk jaar 80.000 mensen in vijftien landen.
Wie krijgen de voedselhulp? Een
kernvraag, die een oordeel inhoudt
over de zin van de gehele hulpver
lening. Mevrouw Asseldonk stelt
vast dat de particuliere hulporgani
saties vooral in de armste ontwik
kelingslanden werken, de voedsel
hulp komt ten goede aan de meest
kwetsbare bevolkingsgroepen,
meent zij te kunnen constateren.
Het onderzoek reikte evenwel niet
zover, dat dit met behulp van cij
fers kon worden ondersteund.
En wat voor effect is er te melden
van de voedselhulp. In de eerste
plaats uiteraard dat mensen, die
anders zouden sterven nog in leven
blijven. Maar een onderzoekje in
een Afrikaans hongerland leert dat
door de voedselhulp bij twee scho
len het leerlingenaantal steeg met
55 percent en dat die leerlingen
