rgentinië - een land dat alles
eeft behalve goede leiding
mith buit meningsverschillen tussen Afrikanen uit
Alleen wie niet aan politiek
doet is zijn leven nog zeker
[V/KWARTET ^ZATERDAG 21 JUNI 1975
BUITENLAND
13
ERP en AAA: wederzijdse uitroeiing
Isabel, begeleid door haar belangrijkste raads-
topez Rega (geheel rechts)maakt een tussenlanding
naar een Argentijnse luchtmachtbasis aan de
De voornaamste gewapende
beweging ter linkerzijde in
Argentinië is het Revolutio
naire Volksleger, afgekort
ERP, dat een niet-dogmatisch
socialisme nastreeft. ERP-
mensen worden soms 'trots
kisten' genoemd, ook wel 'gue-
varisten' (naar de Argentijn
se Cubaan Ché Guevara). Het
ERP ontstond in 1966 in het
sub-tropische Noord-Westen
van Argentinië, nadat de mi
litaire regering de sluiting
had bevolen van de meeste
onrendabele suikerfabrieken
in dat bergachtige deel der
natie. De eerste martelares
van de beweging was Hilda
Guerrero de Molina, een huis
vrouw die in het stadje Santa
Lucia in de Noordwestelijke
provincie Tucumdn een de
monstratie leidde van werk
loos-gemaakte rietkappers
en werkers uit de suikerfa
brieken. De vrouw werd zon
der aanleiding door de politie
doodgeschoten. Door zijn ont
staanswijze doet het ERP
sterk denken aan de Tupama-
ro's, de opmerkelijke verzets
beweging uit het buurland
Uruguay, die in 1964 door
Raul Sendic werd opgericht
om te protesteren tegen de
overhaaste sluiting van sui
kerfabrieken in het Noorden
van Uruguay. Tussen ERP en
Tupamaro's bestaat sinds vo
rig jaar officiële samenwer
king. Het ERP, met 2000 guer
rillastrijders en nog eens
12.000 leden in geheime cel
len, ontpopte zich tijdens de
jaren der militaire dictatuur
in Argentinië als belangrijk
ste verzetshaard. Gedurende
enige tijd liepen de doelstel
lingen van het ERP parallel
aan die van de Montonero's,
de gewapende links-peronisti-
sche verzetsbeweging, die óók
streefde naar het verdwijnen
van de militaire dictatuur.
Maar de Montonero's. in getal
en betekenis duidelijk van'
ondergeschikt belang, achtten
al veel bereikt toen het Pero-
nisme in 1973 weer officieel
aan de macht kwam. Vol
gens de' Montonero's, die in
het algemeen slechts spaar
zaam gebruik maken van hun
wapens, is het Peronisme in
principe de geschikte bewe
ging om het land te redden,
mits ontdaan van extreem
rechtse elementen.
Antiperonisten
Geheel anders is de zienswijze
van het ERP, dat in april
1972 sterk de aandacht trok
door de moord op generaal
Sanchez, chef van het tweede
legerkorps, die van plan zou
zijn geweest via een staats
greep in Argentinië een puur-
fascistische dictatuur te vesti
gen naar Braziliaans model.
Door hun succesvolle acties
versnelden de ERP-leden (on
getwijfeld de afgang der mili
taire leiders in Argentinië,
maar de terugkeer van Perón
in 1973 was voor hen uitslui
tend een tussenfase. Volgens
de ERP-denkbeelden is het
Peronisme links of rechts
of welke andere variant
slechts een poging van de
bourgeoisie om een echte so
ciale omwenteling in het land
tegen te houden. Stoutmoedi
ge aanvallen, zoals de overval
op de tankkazerne in Azul bij
Buenos Aires in januari 1974,
worden door het ERP ge
pleegd om de nieuwe Peronis-
t.ische leiders van Argentinië
te dwingen hun ware, repres
sieve gezicht te tonen,
opdat de peronistische mas
sa's de ogen worden geopend.
Daarbij hopen de ERP-leiders
dat de Montonero's ook zullen
doorkrijgen dat het Peronis
me A la Isabel tot niets leidt,
waarna een breed front van
ERP en Montonero's verder
gaande polarisatie kan uitlok
ken.
Contraterreur
Het heeft er alle schijn van
dat Isabel in deze valkuil van
het ERP is getrapt: op 6 sep
tember 1974 kondigde ze in
het hele land de staat van
beleg (estado de sitio) af,
viaardoor het menens werd in
de strijd tegen ERP en Mon
tonero's. Van de 200 politieke
móórden die tn de eerste vier
maanden van dit jaar in Ar
gentinië werden begaan, kost
ten er dan ook 135 het leven
aan het links verzet (ERP,
Montonero's). De nieuw, ste
handlangers van Isabel treft
men in de mysterieuze AAA
aan, gemodelleerd naar recht
se terreurgroepen als 'El Ma-
720 Blanca' uit Guatemala ert
de Braziliaanse 'Doodseska
ders.' Deze AAA, waarvan de
afkorting vermoedélijk bete
kent: Argentijnse Anti-com
munistische Alliantie, staat
waarschijnlijk onder directe
controle van de sterrewiche-
laar Lopez Rega. de advisuer
van Isabel. De enige AAA-
moordenaar die ooit per
toeval werd gearresteerd
en prompt werd vrijgelaten
was een lid van de persoon
lijke lijfwacht van Lopez Re
ga. De AAA-commando's, on
getwijfeld bestaand uit poli-
tie-mannen en officieren van
het leger, hebben sinds een
half jaar de jacht geopend op
alles wat links is, hierbij'in
begrepen politieke vluchtelin
gen uit Chili en Uruguay.
Rechteloosheid
Er zijn thans 2.000 politieke
gevangenen in Argentinië.
Advocaten die opkomen voor
de rechten van deze gevange
nen worden stelselmatig ver
moord door de AAA. Rechters
die 'milde' vonnissen uitspre
ken over ERP-leden of Mon
tonero's. kunnen er zeker van
zijn niet lang te leven. De
pers, die krachtens de wet op
ae nationale veiligheid van
september 1973, praktisch ge
muilkorfd is, moet berichten
over moordpartijen ofwel ver
zwijgen ofwel wegmoffelen
achter onbedoeld-koddige
koppen als 'Officier van het
leger komt onverwacht te
overlijden.'
[jaap van Wansbeek
re winter glaat weer toe
inos Aires, de hoofdstad
•gentinië, die nog dichter
Zuidpool ligt dan Kaap-
'aan de onderkant van
Tempeesten, rukwinden
e plensbuien wissen snel
innering aan de zwoele
>er-zomer weg. Heftige
striemen in deze juni-
de monumentale, zand-
gebouwen jn Midden-
mjse stijl die zo'n voornaam,
les cachet verlenen aan de
'aiad aan de monding van
1-modderige Rio de la Pla
nar ruim zes miljoen van
biljoen Argentijnen woon-
izijn. De terrassen aan de
boulevards zijn allang
jnd; door de vervuilde
(gstunnels van de metro
i huiveringwekkende
üKoten. De nauwe, recht-
op elkaar staande stra-
het stadshartzien elke
zwart van de duizenden Argentinië teert op zijn miljoenen koeien die de pampa's en de Gran Chaco bevolken. Het zou
u's van verkleumde kan- als de grootgrondbezitters het niet tegenhielden ook een van de grootste graanleveranciers van
ïnsen die zich gebukt de wereld kunnen zijn.
werk spoeden. Nevel'
door de ramen en kruipt
de dunne shawls die wor-
dragen door de Portenos
Jerlijk: de havenbewoners
0, ils de inwoners van Bue-
■res zichzelf noemen.
s het gure weer is Buenos
Dk in deze weken een stad
et leven goed lijkt: in de
Florlda-straat, die op
tme wijze herinnert aan de te 'verkrijgen. Maar het linkse deel historische hoogten op de wereld- is de afgelopen jaren in handen
bleem is geraakt: rechtse regerin
gen, zoals de generaalsregiems die
de Argentijnse republiek tussen
1966 en 1973 bestierden, hebben
steeds getracht de lonen der werk-
ving. Nog steeds zijn landbouw en de nationale kaste der grootgrond-
veeteelt goed voor 70 procent van bezitters, die hun gelden het liefst
alle exportopbrengsten van Argen- steken in handel en in filialen van vah Peron op veel te grote voet had
Ret is daarentegen afgegleden tot
de miezerige status van bloeiende
balfkolonie
Tegen deze achtergrond bezien is
het Peronisme, de beweging van de
vorig jaar overleden Juan Domingo
Perón, een stroming die aan de ene
kant het land wilde ontworstelen
aan de houdgreep van het dollar
kapitaal. En anderzijds ernaar
streefde de werknemers te laten
meeprofiteren van het goede van
Argentinië's vruchtbare aarde. Zo
nam de Argentijnse staat in Perons
eerste wettige regeerperiode (1946-
1955) vele sleutel-industrieën - over,
waaronder de spoorwegen, terwijl
tegelijk het aandeel van de werk
nemers in de koek van het natio
naal produkt dankzij Perons ingrij
pen steeg van 36 tot 52 procent.
Ook voor Pepe, Paco en Maria lag
er ineens asado op tafel! De arbei
ders hadden het nimmer zo goed
gehad, maar de prijs hiervoor was
hoog. Perón, die zijn volks-opjut-
ten^e technieken indertijd als mili
tair attaché in Rome had afgeke
ken van de fascistenleider Mussolini,
sprong uitermate slordig om met de
centen. De staatskas, raakte geheel
uitgeput, ook al doordat de Grote
Volksvriend als terloops een paar
honderd miljoen gulden in eigen'
zak stopte. De kansen om de
staatsreserves weer op te krikken,
waren helaas verkeken, aangezien
het einde van de Koreaanse oorlog,
in 1953. leidde tot een snelle daling
van de prijzen van vlees en graan
op de wereldmarkt. De militairen
die in 1955 via een zeer bloedige
staatsgreep Perón verjoegen, stel
den zich tot taak het Argentijnse
volk te leren dat het in de jaren
Peronistische arbeiders worden hysterischJwj de herinnering aan
Eva Peron, een mythe die hun politiek onderscheidingsvermogen
nog lang zal verduisteren.
t-inlë, dat in 1973 voor 3,8 miljard
uitvoerde. De guldens, dollars, mar-
nemers te drukken en in één moei- ken en francs worden haast moei
te door het binnenlandse vleesver- teloos „verdiend, dankzij de natuur-
buitenlandse bedrijven. Dezelfde geleefd
topgroep van bevoorrechte families
die het eerst en het meest hebben De militair©!!
geprofiteerd van de agrarische
hoofd immers 'onzedelijk' werden
geacht.
Toen bij een politieke opstand in
de grote industriestad. Córdoba.
waar studenten, maar ook arbeiders
en zelfs middenstanders revolteer
den, in mei 1969 zeker 200 mensen
door militairen waren doodgescho
ten, werd het verzet tegen de mili
taire dictatuur algemeen. Tevens
steeg het aantal dergenen die be
reid waren de excessen uit de
Perón-tijd te vergeten en die rie
pen om terugkeer van de Grote
Volksvriend. Inderdaad kwam
Perón terug, nadat de militairen
hadden ingezien dat ze volledig
hadden gefaald als bestuurders. Via
eerlijke verkiezingen na een
'tussenpresident' in de vorm van
Hector Campora, een Peronistische
zetbaas kwam Juan Domingo
Perón op 23 september 1973 op
nieuw aan de macht. Nog geen jaar
later, x>p 1 juli 1974 overleed hij na
een hartaanval. Zijn derde vrouw.
Isabel, volgde hem als staatshoofd
op. Wat Perón had achtergelaten
was een tussen 'links' en 'rechts'
verscheurde Peronistische bewe
ging. Geen enkel van de grote pro
blemen. van het land was nader
gekomen tot een oplossing.
bruik te beperken. Op sommige da- lijke rijkdom van pampa's en Gran weelde van Argentinië, heeft voor- En dat was nu precies de les die de |\i;otc nnloorri
gen mochten restaurants geen Chaco, waar kunstmest niet of nau- op gelopen bij de uitverkoop van de Argentijnen zich niet wilden laten IvIciS geleerd
vleesschotels verkopen. Opdat meer
vlees beschikbaar zou blijven voor
uitvoer, dus om kostbare deviezen
Welijks nodig is. Aangezien de
graan- en vleesprijzen gedurende
op gelopen bij de uitverkoop van de
nationale industrie: de gehele pe
trochemische, sigaretten-, auto- en
de laatste jaren zijn opgestuwd tot kunstmest-industrie van Argentinië
traat. van Amsterdam, zijn
ages van honderden sjieke
zaken en delicatyessenwin-
ilgestouwd met het fijnste
Westerse consumptiemaat-
j te bieden heeft. In de
i straten zijn vele café's van
yaal-uitgevoerde, rommelig-
Belgische type. En overal
aurants waar je voor nog
jf gulden eën voortreffelijke
d-met-biefstuk krijgt om
n te herinneren dat 's lands'
lijke grasvlakten (pampa's)
:kelijke wijze, haast zonder
Hljke tussenkomst, een vee-
-jvan 60 tot 80 miljoen stuks
der natie, inclusief een groot deel markt, is er niemand in Argentinië gespeeld van buitenlandse belan-
van de aanhang van de vorig jaar
overleden 'sterke man' Juan Perón.
die zich druk maakt om modernise
ring van landbouw. De 200 Argen-
zei daarentegen steeds dat óók het tijnse families die 40 procent van
volk recht heeft op een dagelijkse
asado, de barbecue -op-z'n-Argen
tijns. En dat de deviezen van de
vlees-export toch niet ten goede
komen aan ontwikkelingsprojecten
alle bebouwbare grond bezitten
hebben geen enkele haast, zodat de
ongelooflijke stagnatie al tientallen
jaren voortduurt. Nog maar dertig
jaar terug nam Argentinië de helft
voor het gewone volk. maar eerder van de hele wereld-vleesexporten
Worden besteed aan prestige-plan
nen en buitenlandse vakantiereisjes
van de elite.
Het kost dan ook niet veel moeite
in te_zien waarom de gelijkenis van UltV6rK00p
Buenos Aires met bijvoorbeeld Mi
laan slechts schijn is: de grote
voor zijn rekening. Dat percentage
is allengs gedaald tot onder tien.
gen. Bijna geheel in niet-Argen
tijnse handen ?ijn de verf-, machj-
ne, non-ferro-metalen en banden-
produktie. Zoals in andere belang
rijke landen van Latijns Amerika
vooral Mexico, Columbia, Chili
en niet te vergeten: Brazilië
komt de opmars van de buitenland
se belangen vooral het Amerikaan
se bedrijfsleven ten goede: 70 pro-
Argentijnen zich niet wilden laten
lezen: bij alle verkiezingen, ook de
verkiezingen waarbij de kiezers
slechts door blanco stemmen hun
sympathie kenbaar konden maken
voor de Grote Volksvriend, bleef
Perón telkens tussen 40 en 60 pro
cent in de wacht slepen. Drie
zwakke burgerpresidenten trachtten
op het eind van de jaren '50 en in
de vroege zestiger jaren een manier
van samenwerking te vinden met
de Peronisten, maar ze liepen stuk
op de vastberadenheid der militai
ren die geen terugkeer van Perón
duldden. In 1966 namen generaals
cent van de directe investeringen direct het staatsbestuur op zich.
mden. Zodat de Argentijn s.teden van Noord-Italië weten hun
eld 240 pond vlees per jaar
rorberen, wat tweemaal zo
als de Amerikaan én zelfs
lal zoveel als de West-Euro-
aan vleeswaar krijgt vooree-
welvaart geschraagd door hoog-ont-
wikkelde industrieën: auto's, elec-
In hetzelfde tijdvak, waarin de we-
reldgraanexporten verviervoudigden
tot 150 miljoen ton is de Argentijn
se uitvoer van dit produkt blijven
tropica en zo. Daarentegen is het 'stilstaan op 12 miljoen ton per
ruim-gebouwdë Buenos Aires met
zijn grootse avenuen een parasiet:
1 een hoofdstad als waterhoofd op
ee meteen een politiek pro- een in wezen agrarische samen le -
Jaar. Met een beetje inspanning
had dit gemakkelijk 45 miljoen
kunnen zijn of nog meer. Maar zo'n
expansie is niet in het belang van
in Argentinië in de periode 1959-
1969 bestond uit Amerikaans kapi
taal, dat in de agrarische en .daar
mee verbonden handels-elite zijn
beste bondgenoten heeft gevonden.
Zodat het veelbelovende land, met
zijn natuurlijke rijkdommen en
hoogwaardige menselijke kapitaal
(95 procent is geletterd: de bevol
kingssamenstelling is homogeen:
taalprobleem ontbreekt) in de loop
van deze eeuw niet is opgegroeid
tot welvarende, zelfbewuste natie.
Achter de generaals stonden de
grootgrondbezitters en de buiten
landse ondernemers. Tegenover de
generaals bevond zich zowat het
hele volk, dat zich steeds meer ging
roeren. Hoge Inflatie, lage lonen en
brute onderdrukkingsmethoden rie
pen steeds meer verzet op. De mili
taire dictator Ongania (1966-1970)
maakte zich extra-gehaat door des-
gotische maatregelen als een alge-
eel verbod van minirokken, die
door het geüniforrfieerdé staats-
Meteen na haar machtsaanvaarding
viel de weifelende, bij openbare
toespraken veelal in ongeremd
snikken uitbarstende Isabel terug
op de meest reactionaire, nacht
zwarte camarilla (hofkliek) van al
le adviseursgroepen rond zich.
Waar Perón erin was geslaagd
links, rechts en midden in de Pero
nistische bewegirig feilloos tegen
elkaar uit te spelen, besloot de
onzekere Isabel haar oor vooral te
luisteren te leggen bij een stel ui
terst conservatieve ministers, allen
de zestig gepasseerd en allen al
vijfentwintig jaar op topposities
dankzij Perón. Hierbij zijn noe
menswaard: Rocamora van binnen
landse zaken, Gómez Moreales van
financiën, Vlgnes van buitenlandse
zaken en Benitez van justitie. Maar
de belangrijkste ho(dienaar is de
praktiserend astroloog José Lopez
Rega, die niet alleen minister van
sociaal welzijn is. maar in januari
j.l. werd benoemd tot presidentieel
secretaris. Hetgeen betekent dat hij
alle officiële gesprekken van Isabel
mag bijwonen. Deze Lopez Rega
heeft aan Isabel voortdurend gead
viseerd de linkerzijde van de Pero
nistische beweging te liquideren
waarschijnlijk om het bedje te
spreiden voor zijn schoonzoon, Raul
Lastiri, die voorzitter is van de
Kamer van Afgevaardigden en te
vens secretaris-generaal van de Pe
ronistische beweging. Schoonvader
Lopez Rega. al in de jaren dertig
groot vriend van het Europees fas
cisme. nog steeds luidruchtig anti
semiet en bovendien berucht om de
hardvochtigheid waarmee hij
met de handtekening van Isabel
armoedzaaiers laat verwijderen uit
krottenwijken, is er vermoedelijk
op uit een soort 'erfelijke', fascisti
sche dictatuur te vestigen in Ar
gentinië. Daarbij wordt schoonzoon
Lastiri gezien als opvolger van Isa
bel. Onhaalbaar is deze kaart niet,
gezien de sterke positie vanx het
Peronisme. Bovendien hebben de
Argentijnse generaals na de vol
strekte mislukking van het militair
bestuur, voorlopig niet al te veel
zin om zelf het staatsgezag op te
nemen. Wat in Argentinië dus voor
de deur kan staan is een coup-van-
binnen-uit: Lopez Rega. de sterre-
wichelende Raspoetin manoeuvreert
Isabel weg. waarna meneer Lastiri
de Sterke Man wordt
Terreur
Gewapende groepen die zulke geva
ren voorzien, verzetten zich steeds
feller tegende verrechtsing van het
Peronisme onder Isabel en haar
boosaardige raadgevers. Dit verzet
roept tegen-terreur op. zodat sinds
Isabels machtsaanvaarding. nog
geen jaar geleden, ruim 500 Argen
tijnen om politieke redenen zijn
vermoord. Elke dag vallen er nieu
we slachtoffers. Hetgeen aan het
leven in Argentinië een absurde
tint geeft: anders dan bijv. in Am
sterdam of de Verenigde Staten
kan de toevallige bezoeker te allen
tijde veilig lopen door alle wijken
van alle Argentijnse steden. Maar
zowat iedere politicus, journalist,
hoogleraar, advocaat of welvarende
zakenman (losgeld!) In het land
bedenkt zich wel tweemaal alvorens
iets te doen of te zeggen dat door
des gewapende verzetsgroepen kan
worden uitgelegd als een provoca
tie. Alleen wie niet aan politiek
doet en geen uniform draagt, loopt
ln Argentinië geen enkel gevaar.
er van de blanke minderheidsregering in Rhodesië, Ian Smith, is er in korte tijd jaren ouder
z an zien. Met wallen onder de ogen, een vermoeide blik, rimpels in het gezicht, een zorgelijke
m de mond en een wat gebogen houding lijkt hij op een oudere broer van zichzelf. Ogenschijn-
let hij in niets meer denken aan de strijdvaardige leider van weleer.
Nico Kussendrager
in Smith's woordgebruik is
veranderd. Het is nog zelf-
a' irder geworden, onverdraag-
tegenover de vijf miljoen
len in zijn land, overtuigder
:t recht van de 250 duizend-
n. Maar in zijn woorden is
et nader aan te duiden ver
toon alsof Smith weet dat
rsenschimmen najaagd. Alsof
stoelen rangschikt op de Ti-
zei iemand.
oet hij, al jaren. De positie
ja regering is nog wankeler
en door de gebeurtenissen
laatste tijd. In Angola en
bique staan de Afrikanen op
int de macht over te nemen
de gemoedsrust van de
liërs niet. bevorderlijk is. Een
'nkelljk Mozambique kan bo-
Rhodesië's belangrijkste
naar zee afsnijden ter
wijl het eeonomisch toch al slecht
gaat door de uittocht van vele
blanken wie de grond in Rhodesië
te heet onder de voeten wordt.
Ook krijgt Smith minder steun van
de Zuidafrikaanse eerste minister
John Vorster. Vórster wil een bete
re verhouding tussen zfjn land en
zwart Afrika en die heeft meer
kans van slagen als hij niet langer
de blanke minderheidsregering van
Smith steunt. Vandaar dat Vorster
druk op hem uitoefent om met de
Afrikanen te praten over een nieu
we grondwet voor Rhodesië, die
hen meer macht moet geven.
Onverzettelijk
Vorige week werden de twee partij
en het eens over zulk een grond
wetgevende conferentie. Verschil
van mening bleef er over de plaats.
Smith wil alleen in Rhodesië ver
gaderen omdat hij niet lang bui
tenslands wil zijn, de Afrikanen
willen overal praten (desnoods in
Zuld-Afrika) maar uitgerekend niet
in Rhodesië. Zij willen niet het
prestige van de onwettige regering-
Smith vergroten door een vergade
ring in zijn hoofdstad.
Aangenomen werd dat in het me
ningsverschil over de plaats van de
conferéntie Vorster zoveel druk op
Smith zou uitoefenen dat de laatste
wel overstag zou gaan. Een geslaag
de conferentie in Zuid-Afrika zou
Vorsters imago aardig oppoetsen en
Smith is te afhankelijk van Zuid
afrikaanse steun om Vorsters wensen
naast zich neer te leggen. 'Ik denk
dat Smith nu even met enkele
mensen wil praten', sprak de Afri
kaanse leider bisschop Moezorewa
veelbetekenend toen hij en Smith
het eens waren geworden over het
houden van de conferentie, maar
nog niet over de plaats.
Het optimisme over de bereidheid
van Smith om toch buiten Rhode
sië te praten bleek misplaatst te
zijn. In een vraaggesprek dreigde
hij de Afrikanen buiten spel te
zetten als zij niet op zijn eisen over
de vergaderplaats ingaan. In plaats
daarvan wil Smith dan een confe
rentie met de zwarte stamhoofden
in zijn land. Dat zouden de ware
vertegenwoordigers van Afrikanen
zijn. Zij zitten in de raad van
stamhoofden waarop de regering
grote invloed heeft. Met de oude
'gentlemen' gevormd in de Britse
tijd, onderdanig tegen over de
blanke, is het eenvoudig onderhan
delen, maar het resultaat zal door
weinigen erkend worden
Dit idee van Smith lijkt daarom
ook niet zo serieus. Veel meer lijkt
het erop dat hij tijd wil winnen.
Dat hij hoop op meningsverschillen
binnen de Afrikaanse nationale
raad (ANC), die tot een breuk zul
len leiden.
Twee visies
Vorig jaar bundelden de nationalis
tische bewegingen ZANU en ZAPU
zich in de Afrikaanse nationale
raad (ANC). De ZANU is de Afri
kaanse nationale unie voor Zim
babwe (Zimbabwe is de Afrikaanse
naam voor Rhoaesië). ZAPU staat
voor Afrikaanse volksunie voor
Zimbabwe. Vanaf het begin hebben
de twee bewegingen verschillend
tegen de raad aangekeken. Domi
nee Sithole, de leider van de ZANU,
ziet de ANC als een paraplu waar
onder de bevrijdingsbewegingen ge
zamenlijk de strijd tegen Smith
aanbinden maar verder zichzelf
blijven. Sithole gelooft dat geweld
de enige taal is die Smith verstaat.
Vandaar dat de ZANU veel meer
een militaire dan een politieke or
ganisatie is. Met wapens uit de
beëindigde guerrilla-strijd in Mo
zambique staat zij klaar om de
strijd tegen Smith te verhevigen.
ZAPU-leider Nkomo is veel verzoe
nenden mogelijk ook omdat zijn
beweging militair geen vuist kan
maken. Hij wil dat de verschillende
Afrikaanse bewegingen opgaan in
de Afrikaanse nationale raad, die
daarmee de enige zwarte organisa
tie zou moeten worden. Nkomo eist
geen onmiddellijk meerderheidsbe-
stuur voor de zwarten. Hij is bereid
een geleidelijke overgang te aan
vaarden. En pas als een grondwet
gevende conferentie werkelijk mis
lukt is wil Nkomo de wapens weer
opnemen.
Terwijl ZANU bezig was met de
strijd in het noorden en guerrilla's
opleidde vormde Nkomo de ZAPU
tot een politieke organisatie met
een geschoold kader. Daardoor
kreeg de ZAPU grote invloed bin
nen de Afrikaanse nationale raad
en wist zij belangrijke posten te
bezetten.
Vandaag had een congres van de
raad moeten beginnen waar een
opvolger van bisschop Moezorewa.
zou worden gekozen. Zonder twijfel
zou dat Nkomo zijn geweest, dank
zij de meerderheid van de ZAPU
binnen de Afrikaanse nationale
raad. Om verkiezing van zijn aarts
rivaal te voorkomen liet Sithole bij
voorbaat weten de ZANU verstek
zou laten gaan op het congres.
Uitstel
Bisschop Moezorewa heeft daarop
besloten het uit te stellen tot een
nader te bepalen datum. Daarmee
is een openlijke breuk tussen de
Afrikaanse bewegingen in Rhodesië
althans voorlopig voorgekomen.
Moezorewa's leiderschap is voorals
nog onomstreden. Hij draagt niet
het stempel van de ZANU, noch
van de ZAPU, hij bezit overwicht
en gezag binnen de Afrikaanse na
tionale raad.
Volgens de lezing van de regering-
Smith was de 'broedertwist' tussen
de Afrikanen oorzaak van de onge
regeldheden van drie weken gele
den waarbij dertien zwarten om het
leven kwamen. De Afrikanen ver
wijten de politie zonder duidelijke
aanleiding met schléten te zijn be
gonnen.
v
Het is allebei waar: Er bestaan diep
gaande politieke maar ook persoon
lijke- en stammentegenstellingen
tussen ZANU en ZAPU, maar het is
óók zo dat Smith niet zal nalaten
die aan te wakkeren in zijn eigen
voordeel. Hij gokt op een breuk
binnen de Afrikaanse nationale
raad en wacht op zijn kans een
akkoord te kunnen sluiten met de
'gematigde' Afrikanen die bereid
zijn een compromis te aanvaarden.
Maar het zal géén oplossing zijn.
Niemand is zo optimistisch te den
ken dat de radicalen zich daarbij
zullen neerleggen. Hun strijd voor
een zwarte meerderheidsregering
zal verhevigd doorgaan.
