VS dreigden met wapenembargo
in Indonesische kwestie-1949
Werkloosheid daalde
veel te weinig: beeld
is somberder geworden
■J KING I
Spreiding 'verscheurend' voor partijen
Rechter dwingt
huis te kopen
Nederland sloeg terug met lidmaatschap NAVO
Seizoenherstel stelt erg teleur
Grootste kring
/P (Brabant)
steunt Vergeer
Raadslid wilde niet van gemeente
profiteren
Open dakje...
Hilversum III...
En een Kingetje...
(Het leven is zo kwaad nog niet.)
Fracties moeten in Kamer alle afdelinge n tevreden stellen
;OUW/KWARTET DINSDAG 10 JUNI 1975
BINNENLAND
[Van een onzer verslaggevers
iEN HAAG De Verenigde Staten hebben in 1949 gedreigd de
lerikaanse militaire hulp aan Nederland te staken als ons land
tiet tot een regeling met de Indonesische nationalisten zou komen,
jfa een reactie zou de Nederlandse regering toen hebben laten we-
onten dat in dat geval ons land het lidmaatschap van het Atlantisch
oe.bondgenootschap opnieuw zou bezien.
itrDit staat in een document dat het ministerie van buitenlandse
3i zaken in Washington vandaag zal vrijgeven. Gevraagd om een re-
iv actie zei mr. D. U. Stikker, destijds minister van buitenlandse za
ten, ons dat 'de zaak genuanceerder lag dan uit het document
3 fee.
J; Iet document is een memorandum
p lat de Amerikaanse minister van
gl mitenlandse zaken, Dean Acheson,
J ïeeft opgesteld na diens besprekin-
;en met mr. Stikker, op 31 maart
"949. Tijdens dit gesprek zei minis-
J er Acheson dat de Amerikaanse
,jmenmg was 'dat de Nederlanders
chuldig waren aan agressie' en hij
dat als Nederland
niet tot een vergelijk met Indone-
ië kwam er geen kans be
stond dat het congres in overwe-
ging zou nemen geld ter beschik-
king te stellen voor militaire be-
1 foorrading van Nederland. Minister
„ïtikker zou toen geantwoord heb-
"fben dat de Nederlandse regering in
Ilat geval 'opnieuw zou overwegen
Af het raadzaam was het Atlantisch
,Pact te ondertekenen'. De NAVO
as toen in oprichting, het Atlan-
ich Pact was opgesteld en de des-
ttreffende landen hoefden het al-
i^Jeen nog te ondertekenen.
De volgende dag, op 1 april, bracht
minister Acheson hetzelfde pro
bleem ter sprake tijdens een onder
houd met de Belgische minister van
buitenlandse zaken. Paui-Henri
Spaak. In het memorandum schreef
Acheson over dit onderhoud: 'Ik
legde hem (Spaak) uit dat het con
gres het leveren van wapens aan
Nederland niet zou kunnen goed
keuren ómdat die wapens naar In
donesië konden gaan. Het congres
was niet geneigd geld ter beschik
king te stellen aan landen die zich
niet hielden aan besluiten van de
Verenigde Naties. Het betreft hier
geen discriminatie jegens Neder
land'. Ter verduidelijking: de Vei
ligheidsraad had Nederland ver
zocht de militaire acties in Indone
sië te staken.
Volgens het memorandum had
Spaak begrip voor Achesons' stand
punt. 'De Nederlanders', zo zou
Spaak hebben gezegd, 'hadden een
grote fout gemaakt door tot mili
taire acties in Indonesië over te
Dean Acheson
gaan. maar het was in het alge
meen belang om alles te proberen
om hen (de Nederlanders dus red.)
uit de problemen te helpen'. Vol
gens Acheson zag Spaak in 'dat de
Nederlandse positie onhoudbaar
was en dat het onverstandig was
van Nederland om er op te blijven
staan dat de Indonesische kwestie
gelegenheid was'.
Oud-minister van buitenlandse za
ken, mr. Stikker, gaf als voorlopige
reactie ('ik heb het document nog
niet gelezen') dat hij enkele dagen
voor het gesprek met Acheson in
Parijs een officieel bezoek had ge
kregen van Averell Harriman, die
hem in opdracht van het Ameri
kaanse ministerie van Buitenlandse
zaken meedeelde dat Nederland
moest begrijpen dat de Verenigde
Staten bereid waren de NAVO tot
stand te brengen en militaire hulp
te geven aan hun toekomstige
bondgenoten maar dat zij niet be
reid waren dergelijke hulp te geven
aan een land als Nederland, zolang
deze zijn koloniale moeilijkheden
niet had opgelost. Nog diezelfde
avond vertrok de heer Stikker naar
Londen, waar hij een gesprek had
met zijn Engelse collega Bevin. 'Hij
zei mij dat deze Amerikaanse aan
pak niet kan, dat wij dit moesten
voorkomen, dat de Amerikanen van
houding moesten veranderen voor
wij het Noordatlantisch Verdrag
konden tekenen'.
Terug in Nederland besprak de heer
Stikker het Amerikaanse dreigement
met een aantal fractievoorzitters,
onder wie de ARP-ers Bruins Slot
en Schouten. 'Ik wilde deze zaak
niet in het openbaar in de Staten-
Generaal ter sprake brengen', aldus
de heer Stikker, en in zijn memoi
res schrijft hij waarom: anders zou
het parlement niet toegestan heb
ben dat Nederland tot de NAVO
uitsluitend een binnenlandse aan- toetrad. De fractievoorzitters waren
mr. D. U. Stikker
het met minister Stikker eens dat
als de Verenigde Staien niet van
houding zouden veranderen Neder
land het Noordatlantisch verdrag
niet zou ondertekenen.
Minister Stikker deelde dit op 31
maart aan Dean Acheson mee. Ook
minister Bevin bracht deze kwestie
ter sprake tijdens een bezoek aan
Washington. Dean Acheson beloof
de toen dat het amendement Brew
ster en het amendement Vanden-
berg (waarin de Amerikaanse rege
ring gevraagd werd geen militaire
en/of andere hulp aan Nederland
te geven zolang ons land militaire
acties in Indonesië voerde) niet
van invloed zouden zijn op de
hulpverlening aan Nederland, hoe
wel het bedrag voor hulp aan Indo
nesië. dat onder de post 'Nederland'
was opgenomen, daar voorlopig uit
geschrapt zou worden. De heer
Stikker kon zich hiermee vereni
gen. Op 5 april ondertekende Ne
derland het Noordatlantisch ver
drag.
i5 OSS Het bestuur van de KVP-
kring Brabant, de grootste kring
van de KVP, heeft volgens KVP-
fractievoorzitter Andriessen een
wijs besluit genomen dor zijn steun
te geven aan kandidaat Vergeer,
die is voorgedragen voor het voor-
ziterschap van de Katholieke Volks
partij. 'Het is bijzonder verheu
gend, dat dit bestuur dat besluit
nam', aludus mr. Andriessen gister-
ayond tijdens een spreekbeurt te
J Oss.
Mr. Andriessen zei, dat er geen
pnkel bezwaar is om de eigen partij
te versterken en te profileren.
'Maar dat wilde De Zeeuw niet. Die
wilde de KVP omvormen tot een
christen-democratische partij. Een
CDP binnen het CDA zou verwar-
ring geven. Verwarring bij de part-
ners ARP en CHU en verwarring
Jbij de honderden provinciale en
gemeenteraadsfracties van het
.CDA' aldus de voorzitter van de
^KVP- Tweede-Kamerfractie.
Vergeer
(ADVERTENTIE)
Paps
we komen
klinkt leuker met
een bloemetje
van Fleurop.
fleurop Interflora garandeert Uw bestelling.
Koninginnegracht 135, Den Haag.
Niemand
woont levér M
om 'n bloemetje te sturen.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Het aantal werk
lozen is in de maand mei veel te
weinig gedaald. Het aantal daal
de met ruim tienduizend, maar
dit cijfer had, gezien het gunsti
ge seizoen, veel groter moeten
zijn. Het algemene beeld van de
werkloosheid is daardoor in fei
te somberder geworden. Als
geen rekening wordt gehouden
met de invloed van het seizoen
is de werkloosheid gestegen met
10.900 tot 211.900.
Half april hadden 1.298 bedrijven
toestemming gekregen voor een
kortere werktijd. Bij' deze kortere
werktijd waren 78.510 werknemers
betrokken. Dit cijfer is vergeleken
met de maand maart niet ongun
stiger geworden.
Wel ongunstiger is h?t cijfer over
de langdurig werklozen. Sinds fe
bruari is het aantal werklozen, die
langer dan een half jaar staan
ingeschreven met 15.780 gestegen
tot 57.100. Dat was 33 procent van-
het totaal aantal werklozen. Eind
mei 1974 bedroeg het aantal lang
durig werklozen 31.780 of wel 29
procent van het totaal.
Onder invloed van het seizoen nam
het aantal werklozen de vorige
maand af onder de bouwvakarbei
ders (21 procent) het horecaperso-
neel (18 procent bij de mannen en
15 procent bij de vrouwen) en on
der de landarbeiders (17 procent).
In het algemeen is de stijging van
de werkloosheid bij de jongeren
groter geweest dan bij de ouderen.
Vooral onder de 20 jaar is de kans
op werkloosheid zeer groot. Sinds
mei 1973 is de werkloosheid onder
de jongens beneden de 20 jaar 2.74
keer zo groot geworden en onder de
meisjes onder de 20 jaar 3,29.
Bij het aantal werklozen van
173.430 moeten nog 13.850 werkzoe
kenden worden geteld, die bij de een gedeeltelijke dagtaak staan in-
gewestelijke arbeidsbureaus voor geschreven.
RITA
Mam, we zijn bedrogen. Mijn
nieuwe regenjas is niet water
dicht.'
Van een onzer verslaggevers
OUDEWATER Prof. dr. C. H. Schouten, secretaris van de
Sociaal Economische Raad, moet tegen zijn zin het gerestau
reerde huis Donkere Gaard 13 kopen. Hij moet daarvoor aan
de gemeente Oudewater vijftigduizend gulden betalen. Ogen
schijnlijk een voordelige transactie, waar hij best mee in zijn
schik zou kunnen zijn. Er is echter zoveel aan vooraf gegaan
en koper en verkoopster zijn inmiddels op zulke hoge kosten
gejaagd, dat het plezier er wel goed af is.
De heer Schouten zegt van de
uitspraak van de Utrechtse
rechtbank, waarbij hij wordt
verplicht zijn handtekening on
der de definitieve koopakte te
zetten, dat deze hem op grond
van de rechtsorde verplicht een
ander beginsel van de redchtsor-
de met voeten te treden.
De uitspraak, waarop hij verder
geen commentaar wil leveren,
komt er namelijk op neer dat
hij nu toch moet gaan profite
ren van de gemeente Oudewater
op grond van een raadsbesluit,
waaraan hij als raadslid zelf
heeft meegewerkt. Het CH-
raadslid Schouten zegt in 1971
met de gemeente te zijn over
eengekomen dat hij het aan zijn
woning grenzende pand Donkere
Gaard 13 .nadat dit zou zijn
gerestaureerd, voor een halve
ton zou kopen. Het zou de prijs
zijn. die overbleef na aftrek van
de subsieies voor de restauratie,
zodat de gemeente zelf geen
cent zou behoeven te betalen.
De heer Schouten stond op het
principiële standpunt dat hij
zich als raadslid in geen enkel
opzicht bevoordeeld zou mogen
voelen. Toen het raadsbesluit
was genomen, werd hij overigens
toch al opgebeld door ieand, die
vond dat hij dat prachtig voor
zichzelf geregeld had.
Kosten hoger
De aankoop zou geschieden op
grondslag van het bestek, dat de
directeur van gemeentewerken
had gemaakt en dat geautori
seerd was door Monumenten
zorg. De restauratie, die zich van
de grond af voltrok, duurde ze
ventien maanden, langer dan de
bedoeling was. Bovendien bleek
dat er bepaalde fouhen waren
gemaakt en dat soms van het
bestek was afgeweken. Door dit
alles vielen de kosten aanzien
lijk hoger uit dan was geraamd
en dit nu werd het punt, waaruit
een affaire groeide met aan de
ene kant het principe en aan de
andere kant zakelijk belang.
De gemeente Oudewater moest
de meerkosten betalen. De heer
Schouten zag dat echter als in
strijd met de door hem als
raadslid afgelegde ambtseed: hij
zou ondanks de gemaakte af
spraken daardoor toch gemeen
schapsgeld moeten aannemen.
Hij zei af te zien van de koop
van het huis en dacht dit te
gereder te kunnen doen omdat
hij geen voorlopige koopakte
had getekend. De gemeente Ou
dewater, bang met het pand te
blijven zitten, besloot toen tot
het voeren van een rechtsgeding
tegen haar raadslid Schouten.
Voor deze bleef geen andere weg
open dan na een twintigjarig
lidmaatschap maar uit de raad
te verdwijnen toen hij geen ge
hoor kreeg voor zijn redenering
dat een zaak als deze, met zoveel
principiële kanten en ontsierd
dooi- zijns inziens duidelijk aan
wijsbare beleidsfouten. niet
moest worden voorgelegd aan de
civiele rechter maar aan de ho
gere bestuurlijke organen.
De rechtbank nu kwam tot het
oordeel dat hij ten aanzien van
de gemaakte afspraken tekort
schoot in de bewijsvoering. De
heer Schouten werd dientenge
volge in hel. ongelijk gesteld.
Het paradoxale van dit hele ge
val is dat hij wel het proces
heeft verloren maar, van zijn
eigenbelang uit bezien, er beter
van is geworden. Immers, hij
krijgt nu het duurder geworden
pand. Had hij de rechtszaak ge
wonnen dan zou hij feitelijk
hebben verloren. De heer Schou
ten zegt het allemaal erg onbe
vredigend te vinden. Waarbij
komt dat in de kleine gemeen
schap van Oudewater het con
flict onmiddellijk in de politieke
sfeer terecht kwam en daar is de
civiele rechter nu net niet voor.
(ADVERTENTIE)
VOtm f=>rrn cint «F
Natuurzuivere pepermunt
(ADVERTENTIE)
En ü,hoe komt u aan uw Amro Privérekening?
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De fracties van de politieke partijen in de Tweede Kamer zullen
het vandaag en morgen moeilijk hebben om al hun kiezers tevreden te stellen. De
Kamer houdt zich deze dagen namelijk bezig met de spreiding van de rijksdien
sten. De Haagse afdelingen van de meeste politieke partijen zijn tegen de plan
nen van de regering om een aantal rijksdiensten over te plaatsen naar het Noor
den en naar Limburg, terwijl de partijen daar er juist vóór zijn.
„Wij hebben een tijdje terug een
eigen huis gekocht. En de
hypotheek hebben we toen bij de
Amro gekregen. Omdat ze ons
ontzettend prettig hielpen, alles
rustig uitlegden, voor- èn
nadelen. Wel, toen hebben we
besloten om voortaan ook maar
mijn salaris tiaar ze te laten
overmaken. Dat had nog
allerlei praktische voordelen
ook. Zodoende.
Den Haag heeft gisteren tij
dens een bijeenkomst in
het congresgebouw, nog een
laatste protest laten horen
tegen de plannen van de
regering. Ongeveer 2500
mensen (voornamelijk PTT-
ers) hoorden dertien spre
kers nog eens krachtig argu
menteren tegen de sprei
dingsplannen.
De bijeenkomst was belegd,
door de Haagse afdelingen
van de WD, PvdA, CDA,
PPR, PSP en CPN, de
dienstcommissies van de
PTT, het CBS. de topografi
sche dienst, de PTT-vrou-
wen en de ambtenarenbon
den. Na de bijeenkomst
werd op het Binnenhof een
petitie met de bezwaren aan
kamervoorzitter Vondeling
aangeboden.
De plannen van de regering
houden de overplaatsing in
van een deel van de centra
le directie van de PTT naar
Groningen (Drieduizend
plaatsen) en Leeuwarden
vierhonderd plaatsen). Zwol
le krijgt het rijksinkoopbu-
reau met ongeveer vierhon
derd arbeidsplaatsen. Een
aantal kleinere diensten tot
een totaal van ongeveer
achthonderd plaatsen al
worden hergeplaatst naar
Emmen. Voor Zuid-Limburg
heeft de regering ongeveer
tweeduizend plaatsen in
petto, waarvan het centraal
bureau voor de statistiek
(CBS) met elfhonderd
plaatsen wel het belangrijk
ste deel uitmaakt. Met de
overplaatsing van het CBS
is overigens al begnneo.
Aantasting
De gemeente Den Haar ar
gumenteert haar tegenstand
tegen de regeringsplannen
met het feit dat Den Haag
ernstig aangetast zou wor
den in haar functie als re-
geringsstad, terwijl de ge
bieden waar de diensten
naar toe gaan er nauwelijks
mee gebaat zouden zijn. De
begunstigde provincies daar
entegen zeggen dat de over
plaatsing van hoogwaardige
arbeidsplaatsen een belang
rijke stimulans zal zijn
voor de gehele werkgelegen
heid in die gebieden, omdat
daarmee veel verzorgende
bedrijven binnengehaald
worden.
De centrale directie van de
PTT heeft zich vrijwel una
niem tegen de overplaatsing
naar Groningen en Leeu
warden verklaard. Zij is
bang dat deze verplaatsing
desastreuze gevolgen zal
hebben voor de dienst. Bo
vendien verwacht de directie
dat er, nu de regering heeft
verklaard dat de hele affaire
op basis van vrijwilligheid
zal gaan, niet voldoende
mensen te vinden zullen
zijn. Als alternatieven heeft
de regering dan. alleen maar
de hele operatie afgelasten
of toch een aantal mensen
dwingen mee te gaan. Bo
vendien hebben de vrouwen
van de over te plaatsen
PTT-ambtenaren de dat
is inmiddels gebleken ge
rechtvaardigde angst dat zij
daar geen werk kunnen vin
den.
De noordelijke provincies
lijken overigens klaar te
zijn om de ambtenaren met
open armen te ontvangen.
Vooral de stad Groningen
heeft al belangrijke investe
ringen gedaan in onder an
dere de woningsector om al
les gereed te maken voor de
PTT'ers. Mochten de plan
nen van de regering niet
doorgaan dan zal deze stad
dan ook ernstig gedupeerd
zijn.
De Kamer begint vandaag
met de afsluiting van het
debat over de aankoop van
de F16 stra'aljager. De stem
mingen over de vorige week
ingediende moties zullen
weinig verrassingen opleve
ren. Het staat al vast dat de
moties tegen deze aankoop
ingediend door PvdA. PPR,
PSP en CPN in oplopende
scherpte zullen worden ver
worpen Hetzelfde lot zal
een WD motie treffen om
het direct te bestellen aan
tal F16 jagers op te voeren
van 84 tot 102. De AR motie
om de bestelling in 1978 van
de in optie genomen 18
toestellen harder te maken
zal mogelijk aangehouden
worden.
Voorts zal de Kamer zich
vandaag nog bezig houden
met een aantal wijzigingen
van het militair recht. De
nota voor de herziening van
het militair tuchtrecht is
daarbij onder meer aan de
orde. Een van de belangrijk
ste voorstellen uit de nota is
de commandanten de be
voegdheid te ontnemen nog
vrijheidsstraffen op te leg
gen. Dat zou alleen door de
militaire rechter gedaan
mogen worden. Andere
voorstellen uit de nota zoals
de afschaffing van zwaar
arrest en de invoering van
de geldboete voor militairen,
zijn al reeds wettelijk gere
geld.
De Eerste Kamer houdt van
daag en morgen het beleids
debat over buitenlandse za
ken.
Donderdag hoopt de Tweede
Kamer het vorige week uit
gestelde debat over de har
monisatie van het wei-
zijndsbeleid en de welzijns-
wetgeving te houden aan de
hand van de zogenaamde
knelpuntennota. De «bijzon
dere commissie voor het
welzijnsbeleid besprak aan
het eind van het vorig jaar
deze nota reeds. Op tafel
kwam toen een motie van
de gehele commissie, waarin
werd gevraagd om de instel
ling van een college van ad
vies en bijstand voor het wel
zijnsbeleid. Bedoeld werd
een soort 'SER' voor het
welzijnsbeleid.
Het college moet zo snel
mogelijk worden ingescha
keld bij de beoordeling van
de wetsontwerpen op het ter
rein van het welzijn in af
wachting van het totstand
komen van een. algemene
kamerwet. Het grote probleem
is de coördinatie van het
welzijnswerk omdat activi
teiten onder verschillende
autonome ministeries vallen.
Door de christen-democra
ten zal in dit debat zeker
worden gewezen op het be
lang van het particulier Ini
tiatief voor het welzijns
werk.
