Jennifer Mullers 'Strangers'
groots stuk theaterwerk
Een 'verharde' Tsjechof
Perfectie is
ook niet alles
J
Denk s aan
een buitenlander
op z'n tijd.
Voorde
aardigheid.
DE KLOOF
ZONDERBRUG
Advertenties
op deze pagina
vallen
hoegenaamd
niet op.
INSTITUUT PRAEHEP
i
Kerkconcerten
Nederlands
Kamerorkest
Manhattan project met Seagull
JtolkindFesiivtir25
Stadhuisconcert
rondom Bachs
huiselijke kring
LANDBOUWSCHAP
GEROUTINEERDE
TYPISTE
PRAKTIJKDIPLOMA BOEKHOUDEN
RievanRossum
TRILOGIE
TROUW/KWARTET MAANDAG 9 JUNI 1975
KUNST
door Hans W. Ledeboer
DEN HAAG Misschien was
dit Holland-Festival na de moei
lijkheden van vorig jaar voor
het Nederlands Dans-Theater
een uitdaging. Misschien was bij
choreografe Jennifer Muller
langzamerhand de idee gerijpt
van een groot uitgewerkt avond
vullend stuk ballettheater. Mis
schien is het allemaal eenvou
digweg gegroeid uit een samen
werking tussen Jennifer Muller,
het Nederlands Dans-Theater
en de componist Burt Alcanta
ra.
In ieder geval: Strangers van Jen
nifer Muller, waarmee het Neder
lands Dans-Theater zich ditmaal op
het Holland-Festival presenteert is
een fenomenaal stuk theaterwerk
geworden.
Zodanig zelfs, dat de beide onvol
komenheden elk van de twaalf
scènes is te lang uitgewerkt en er
zijn in beweging en choreografie
teveel herhaleingen wegvallen in
de boeiende spanning, die stap voor
stap wordt opgebouwd en die zich
aan het eind manifesteert in een
vraagteken. Toch oplossing? Breek
punt? Verder naar het niets, zonder
dat er iets kan worden opgelost?
Het blijft allemaal volledig open,
de toeschouwer mag het zelf invul
len. Er is de hele avond geen pau
ze: de opopende spanning wordt
niet onderbroken.
De stelling waarop het stuk is ge
baseerd is heel simpel: de 'stran
gers' vreemdelingen van de
titel zijn mensen, die elkaar heel
intiem kennen en die in deze itimi-
teit er niet niet meer? nooit?
in slagen elkander wezenlijk te
bereiken. Jennifer Muller gaat uit
van een huwelijkssituatie, maar
haar gegeven kan op elke langduri
ge intimiteit slaan. Elk van de
partners heeft een eigen gedach-
tcnwereld, een eigen gevoelsleven.
'Europees'
Scène uit 'Strangers' by het Nederlands Danstheater
balletwereld, de soliste Sheri Gaia.
eens horen beschrijven als 'een
verrukkelijk mens. dat je alle3 kunt
laten doen'.
In 'strangers' toont zij volop de
artistieke virtuose en danstechni
sche veelzijdigheid en danskwalitei
ten, die tot deze aanduiding aanlei
ding hebben gegeven.
Een verrassing is Yteke Waterbolk,
nu niet als danseres maar als actri
ce, met heel ingehouden stil spel
en juist door die ii getogenheid met
een grote dramatische kracht. Dat
geldt evenzeer voor haar partner,
de acteur Marco Kalish.
De muziek van Burt Alcantara is
hoogst indringend, meeslepend en
vol uitdrukking. Intressantis de
aankleding door de New-Yorker
William Katz.- Van hem hebben wij
vaker werk gezien: hij maakte de
cors en costuums voor Louis Falco,
voor een aantal eerder door het
Nederlands Dans-Theater uitge
brachte balletten van Jennifer
Muller en voor Jiri Kilians Viewers,
dat ook al te zien was bij het
Nederlands Danst-Theater.
Na het Holland-Festival komt
'strangers' na een toernee naar
Londen en Venetië in de tweede
helft van juli terug naar Amster
dam, waar het Nederlands Dans-
Theater vijf voorstellingen zal ge
ven in de stadsschouwburg.
Wat wij van de Amerikaanse Jen
nifer Muller kennen, heeft wel eens
het karakter van een over-simplifl-
catie, een al te naïeve structuurop-
zet, niet helemaal passend in het
Europese gevoelspatroon. Strangers
mist dit en het is daarop wellicht
het meest 'Europees' van karakter
van alles wat wij tot nu toe van
haar hebben gezien.
Volkomen Europees is de humor,
die in veel scènes de situatie ver
zacht met paridiërende stekelighe
den naar bekende klassieke thea
ter-, opera- en balletwerken. Euro
pees is ook het 'open slot'. Soms is
er een dramatisch accent, zoals de
illustratie van de onbereikbaarheid
door een duet met in een dwang
buis gebonden armen en handen.
Om dit in wezen lang niet eenvou
dige dans- en theaterstuk feilloos
te kunnen brengen moet er binnen
het ensemble heel hard n ook met
veel enthousiasme en overgave zijn
gewerkt. Wij hebben iemand uit de
door Jac. Kort
BROEK IX WATERLAND Ook ln
dit Holland-Festival geeft met
Nyderlands Kamerorkest weer een
zestal concerten in historische kerk
gebouwen in en r ond Amsterdam
Wat dit laatste betreft, ook de vol
gende weken zal dit orkest zich op
zaterdagmiddag om één uur laten
horen in de Nieuwe Kerk op de
Dam in de Hoofdstad, nadat dit
kerkgebouw wegens restauratie zo'n
kleine twintig jaar voor het publiek
gesloten is geweest.
Vrijdagavond erd het eerste concert
door het Nederlands Kamerorkest
onder leiding van David Zinman
gegeven in de Hervormde Kerk te
Broek in Waterland. Het program
ma vermeldde Sinfonia opus 18 no
6 van Johan Chr. Bach, Vioolcon
cert K.V. 218 van W. A. Mozart,
Suite mr 2 in b klein van Joh. Seb.
Bach en de Symfonie K.V. 201 van
Mozart. Als solisten traden op Jac
ques Hartog viool, en Raymond
Delnoye, fluit.
In de hoge kerkruimte vond de
Sinfonia van Joh. Chr. Bach een
ideale uitvoeringsplaats waar zowel
de lichtvoetige boekdelen als he-
tietwat stemmige middenspel voort
reffelijk tot hun recht kwamen.
Het Concert voor viool en orkest
van Mozart in stylistisch opzicht
nauw verwand met het vooraf ge
speelde werk, werd door Jacques
Hartog (aanoverder van de tweede
violen van het N.K.O.) uitstekend
gespeeld, gaaf en zuiver, met een
warme toon en mooi van voor
dracht.
Het orkest begeleidde het werk met
grote attentie en fraai van klank.
Na de pauze werd Bach's Tweede
Suite ten gehorè gebracht, waarin
de fluitsolo werd gespeeld door
Raymond Delnoye. Een zeer veelei
sende partij maar de solist bleek
haar in alle opzichten te beheersen,
technisch zowel als muzikaal, waar
bij ik de fraaie versieringen die In
de soli werden aangebracht, afzon
derlijk wil memoreren. Mozarts
Symfonie K.V. 201 besloot het con
cert.
Van Jongepler's orgelsoli met wer
ken van Bach sr. en jr. Honllius en
Krebs ging aan het concert vooraf.
door Ber Huising
AMSTERDAM Het druk be-
zette Manhattan Project bracht
het Holland Festival vrijdag
avond in Mickery de voorstel
ling van Seagull, dat is de
Meeuw, van Tsjechof. Heel wat
anders dan Alice in Wonderland
en Our Late Night, en niet zo
goed, vond ik.
Tsjechof schijnt de groep niet erg
te liggen. Of de wijze waarop deze
Amerikanen Tsjechof spelen ligt
mij niet. Zij hebben hem verhard.
De zachte tussentinten, de weemoe
dige stemming hebben ze wegge
veegd. De dialogen klinken scher
per, bij het sarcastische af. De ka
rakters worden niet langzaam aan
en genuanceerd duidelijk, maar
zijn meteen, en eenzijdiger, om
lijnd. Ze zijn niet aardig meer en
ze bewerken hun ongeluk en dat van
andere duidelijk zelf. Dat zit er bij
Tsjechof ook wel in, maar hij stel
de het milder, met een soort mede
lijden.
ren lopen met hun romantische ge
voelens te pletter tegen de zelf
zucht der ouderen. En iedereen is
zo met zichzelf bezig, dat hij op de
anderen niet goed let.
Tsjechof bezag ze met humor. Voor
hem konden zij het ook niet hel
pen. Daar zat dan ook die melan-
kolieke burgerlijke onmacht en
verveling van de toenmalige Rus
sen (1896) aan vast. En als je die
weglaat wordt het wel 'moderner'
en Amerikaanser, maar nog niet
beter.
Daarbij komt dat The Manhattan
Project het moet doen zonder
stemmige decors en met een be
scheiden kostumering, terwijl regis
seur Andre Gregory het ook moest
stellen met de spelers die hij er
voor had. Die zijn goed in Allee en
in Our Late Night, maar kunnen
ook niet alles. Een paar rollen wa
ren mooi bezet. Angel? Pietropinto
is een warme, doorleefde Nlna, en
Gerry Bamman is in zijn sarcasti
sche opvatting, een sterk neerge
zette, ontgooichelde en wilszwakke
Trisorin. Karen Ludwig speelt een
prachtige Masja. Maar van de ove
rige rollen kun je alleen zeggen dat
ze redelijk tot middelmatig werden
gespeeld, zonder dat de figuren
echt tot leven kwamen. En dat
deed iedereen zo'n beetje op een
eigen manier, zodat het spel geen
eenheid werd, maar uiteenviel in
ongelijke brokken.
door Adr. Hagen
RIJSWIJK 'Rondom het noten
boekje van Anna Magdalena Bach'
luidde de min of meer gezochte
titel van het concert, dat in het
Rijswijkse stadhuis werd gegeven
door het ensemble 'Musica Da Ca
mera'. De verklaring van deze aan
kondiging was, dat de uitgevoerde
werken of voorkomen in het eerste
en het tweede Notenbuch of wel
eens in de huiselijke kring van de
familie Bach werden uitgevoerd.
Huisconcerten werden inderdaad
gegeven. Niet alleen was Bachs
tweede echtgenote Anna Magdalena
zangeres van beroep, doch een trot
se Johan Sebastian schreef eens
over zijn kinderen 'Insgesamt aber
sind sie geborene Musici'. Anna
Magdalena schonk Bach dertien
kinderen, helaas bleven er van de
eerste acht slechts twee ln leven.
Niet alle door 'Musica da Camera'
uitgevoerde werken waren even in
teressant. Van de trio-sonate ver
zorgde Bach slechts de baspartij.
En wat betreft de aria 'Amore Tra-
ditore' wordt aan de echtheid ge
twijfeld. Die twijfel is ook gerecht
vaardigd bij de basaria 'So oft ich
meine -Tabackpfeife rauche'. Jaap
ter Linden, Gamba en Ton Koop
man. clavecimbel, gaven een geïn-
spiteerde uitvoering van de sonate
nummer 1028, een hoogtepunt uit
dit programma. De zesde vloolsona-
te nr. 1019 werd door Lucy van
Dael levendig doch niet geheel feil
loos vertolkt. -Een van Bach's zo
nen, namelijk Karl Philipp Emanu
el. was vertegenwoordigd met zijn
hobosonate, Ku Ebbinge was de
stijlvolle vertolker in een technisch
gave weergave.
Het vokale element in het pro
gramma werd verzorgdd oor de so
praan Marjanne Kweksilber en de
bas Ruud van der Mee.r Gezamen
lijk zongen zij een deel uit de 152e
cantate, zij vormden een smaakvol
geheel met het ensemble. De so
praan liet zich ook horen ln recita
tief en aria 'Ich habe genug', dat
later onder nummer 82 bekend
werd als Bachrcantate en in 'Bist
du bei mir', eveneens uit het twee
de Notenbuch. Ton Koopman had
bij dit alles een groot aandeel.
Wellicht zelfs al te veel om de
spanning volledig te kunnen hand
haven.
Indien men van mening is, dat een
festival juist die evenementen moet
bieden die in een normaal seizoen
niet of vrijwel niet uitgevoerd wor
den, dan kan men een vraagteken
plaatsen bij de noodzaak van dit
concert. De belangstelling voor dit
gebeuren was niet overweldigend
groot.
Nijmeegse student
wint orgelconcours
Van een verslaggever
BOLSWARD Joost Langeveld
(31), student ln de sociologie in
Nijmegen is zaterdag in Bolsward
winnaar geworden in de strijd om
de eerste plaats bij het harmonise
ren van een koraalmelodie en het
improviseren van vier variaties op
dit thema. Dit orgelimprovisatie
concours werd voor de dertiende
keer gehouden in de Martinikerk te
Bolsward. In totaal telde dit con
cours drie deelnemers, die waren
overgebleven uit een voorselectie.
Kamerkoor en gitaarkwartet
door R. N. Degens
AMSTERDAM SCHEVEMN-
GEN Het is jammer dat het
Zweeds Kamerkoor niet nog een
paar maal in het Holland Festi
val optreedt. Het heeft meege
werkt aan de uitvoeringen van
Handels Jephta en het gaf vrij
dag en zondagavond een eigen
concert in Amsterdam (De Duif)
en Rotterdam (De Doelen)
Daarmee moesten we het doen,
en ondanks de goede belangstel
ling zouden er toch meer men
sen van deze sublieme koorzang
moeten hebben gunnen genie
ten Want dit in 1945 opgerichte
ensemble geeft zelfs de Neder
landse concertbezoeker die met
een Nederlands Kamerkoor en
met een Nederlands Vocaal En
semble aardig verwend is. nog
wel aanleiding tot verwndering
en verbazing. Men kan dacht ik
rustig stellen dat in dit door
gaans 28 man tellende ensemble
(in Amsterdam telde ik er 30 de
perfectie van de vocale samen
zang is bereikt). Aan trefzeker
heid, toonvorming en nuance
ring valt voor mij na dit ge
hoord te hebben niets meer te
wensen dan (misschien) iets
meer spontaniteit; maar ik slik
deze opmerking graag direct
weer in. Want van de volmaakte
vertolkingskunst waarin zowel
werken van Monteverdi en Ros
sini, als van Dallapiccola en
Penderecki vrijdag in D e Duif
klonken, dachten we toch hoog
stens gedroomd te hebben. Maar
nee, het bestaat echt. Eric Eric-
son die het koor vanaf de op
richting leidt en die er ook de
hele artistieke verantwoording
voor draagt, is nu 57 jaar. Als
hij er mee ophoudt komt er ook
een einde aan het Zweeds Ka
merkoor in de kwaliteit waarmee
het terecht wereldberomdheid
heeft gekregen. Want de gemid
delde leeftijd van de vocalisten
die het nu vormen, ligt beneden
de dertig en is altijd laag ge
weest. Wat inhoudt dat de bezet
ting in de loop der jaren vele
malen gewijzigd is. Met handha
ving van dit tcp-peil betekent
dit, dat Eric Ericson de garantie
voor de kwaliteit van dit zingen
is.
Vlekkeloos
Nogmaals jammer dat ze weer
weg zijn: maar wie het niet In
gehoord heeft moet maar gauw e
de verkrijgbare grammofoonpla
ten kopen van dit ensemble, dat
bij de hoogste technische per- i|
fectie ook de grootst mogelijketjl
muzikale schoonheid overbrengt,
Wat niet altijd samengaat,
Waarvoor het gitaarkwartet Tar-
rago! in dit Holland Festival on
gewild liet bewijs levert.
Nu is die perfectie van dit uit
vier jongen Spanjaarden vlekke-di
loos bestaande ensemble niet zó
groot, maar ze spelen met z'n
vieren in technisch opzicht toch
een aardig vlekkeloos spelletje
gitaar-kwartet. Zó goed, dat het
soms net één instrument lijkt,
en dan vraag je je af of het er
wel vier moeten zijn. Zeker bij
dat deel van hun repertoire dat
uit bewerkingen, soms van stuk
ken voor gitaar-solo, bestaat.
Ze spelen ook speciaal voor hen
gecomponeerde werken, meestp
van Spaanse componisten. Afge
zien van het feit dat die stukken
óók niet zijn om over naar huis11
te schrijven, worden ze woor het n
schools-perfecte gepriegel van
het Kwartet Tarragó in muzikaal
opzicht helemaal steriel ge-1^
maakt. Bij hen werd de techniek
een gegarandeerd voorbehoeds-
middel tegen muzikaal genot.
De vier leden van het Kwartet
zijn nog jong en het ensemble
bestaat nog pas vier vier jaar. Er
is dus nog kans op verbetering;
misschien als ze heel veel verge-
ten van wat ze geleerd hebben"
van Graciano Tarragó de man1
die het kwartet stichtte en van 5
wie ze vermoedelijk alle vier les
hebben gehad op het Conserva
torium van Barcelona. De tech
nische basis is best goed; maat
uziekmaken is er nog niet bij j
Ze treden vanavond nog op in
Amsterdam (Doopsgezinde kerk) j.
en dinsdag in de Oosterpoort in
Groningen.
Terese Berganza in RAI-concert
door Piet Visser
AMSTERDAM Zaterdagavond in
de grote hal van de Nieuwe RAI.
Oorspronkelijk niet aangelegd als
concertzaal. Met wat geluidstech
niek toch maar als zodanig in orde
gemaakt:dat wil zeggen een groot
aantal plaatsen keurig gerangschikt
tot een maximum en met voldoen
de accommodatie voor de TV-opna-
me-techniekers om practisch onaf
gebroken nummertjes 'zweefvliegen'
weg te geven.
Nogal irriterend, vooral als de he
ren binnen het gezichtsveld van de
kijkende luisteraars opereerden.
Het zal er onvermijdelijk bij ge
hoord hebben. Maar leuk was het
niet. En dan waren in tegenstelling
met andere jaren de verslaggevers
gezamenlijk weggestopt in het verst
afgeslegen 'Vak H', wat voor ons de
indruk wekte of we er vanuit
verte bij zaten. Elk geluid verl
hierdoor aan kracht èn duidel
heid, zodat het praktisch niet i
gelijk was om aan de prestaties i
het orkest, noch aan die van
mezzosopraan Terese Berga
recht te doen.
Onder leiding van de Russische
rigent Kirill Kondrasjini werd
door het Concertgebouworkest
verig en correct gemusiceerd. |j
leidde zijn spelers met korte,
nitieve gebaren, met een hoofdl
èn met zijn ogen in alle dynamii
afmetingen die hij wenste in
graag gehoorde en enthousiast,
luisterde programma: Mend j
sohn's 'Hebriden-Ouverture',
'Lieder eines fahrenden Gesel t
van Mahler, met uiterste
plesse en expressie door Bergs n
gezongen n de 'eSymphi
pathétique' van Tsjaikowsky, soia
gespeeld en langdurig toegejuicl v
De Meeuw neergeschoten, opge
zet is het symbool voor Nina,
het jonge idealistische meisje van
het land, aan gaat, om actrice te
Trigorin aan gaat. om actrice te
worden. Hij verlaat haar weer en
keert terug naar de egoïstische gro
te actrice Arkadina. Haar zoon
Kostja mislukt als schrijver en
pleegt zelfmoord omdat Nina niet
van hem kan houden. En hij gaf
weer niets om de. op hem verliefde,
sombere Masja. die uit wanhoop de
onderwijzer trouwt, waar zij weer
niet van houdt.
Haar moeder, met een botte man
getrouwd, is verliefd op de dokter,
die vele liefjes had, in tegenstelling
tot een oude oom die nooit aan
liefde was toegekomen. De jonge-
Het bedrijfsorgaan waarin samenwerken de
organisaties van ondernemers en werk
nemers in de land- en tuinbouw vraagt
ter plaatsing op het secretariaat van de
Stichting Gezondheidszorg voor Dieren
een
Geboden wordt een prettige werkkring
op een klein secretariaat.
Vereisten: een goede algemene ontwikkeling
en ruime typevaardigheid.
Salariëring geschiedt overeenkomstig de Sala
risverordening Personeel Landbouwschap 1974-
1975.
Sollicitaties te richten aan het Landbouw
schap Postbus 1816 - 's-Gravenhage-2077.
Dit was een advertentie Dank u
Een publikatievan het Centraal Bureau
yr/ce 2572 mvoor Courantenpubliciteit
Maandag 16 juni vangen nieuwe cursussen aan voor het
opleidende voor het associatie-examen DECEMBER 1975
Voor deze snelle cursus komen slechts zij in aanmerking, die behoorlijk
intelligent zijn en ovei veel werklust en doorzettingsvermogen beschikken.
Een boekhoudkundige vooropleiding is niet noodzakelijk.
Inlichtingen, prospectus en inschrijving maandag t/m vrijdag van 9—5 en van
79 uur aan ons lesgebouw
SWEELINCKPLEIN 46 TEL 333880*
In 1974 slaagden bij ons 2422 leerlingen, n.l 1233 voor P.D., 584 voor MBA..
557 voor S P D en 48 voor Acc A/C Elke cursist ontvangt het jaarlijkse boekje
met namen en adressen van onze geslaagde cursisten.
Ze wonen en komen hier.
Voor werk
en voor hun plezier.
De grote roman-trilogie uit de oude tijd, die
ook door jongeren van nu zo graag gelezen
wordt De delen De kloof zonder brug, Cinde
rella en De tinnen soldaat in één band. Rie
van Rossum's beste werk. Leerlingen van i
vooroorlogse kweekschool en jonge onder
wijzers in hun kameraadschap en persoonlijke
levensstrijd. Boeiend en ontroerend. 644 blad"
zijden, 22,50
Verkrijgbaar in de boekhandel
ZOMER KEUNING WAGEMNGEN
i
