ït sneltram begint in
recht nieuw tijdperk
or openbaar vervoer
Avontuur in Zuid-Afrika:
een echte business-film
FILMPREMIÈRES VAN DEZE WEEK
Amerikaan in Japan
lekker curieus bezig
Tentoonstelling van
Bieling in VU
4
Vergeer: Metrotijdperk behoort tot verleden Black Samson:
zwarte held
uit jongensboek
|INEN NAAR
TOEKOMST
Snelheid van het
grootste belang
Vellekoop voorgedragen
voor Spaanse vredesprijs
Speelfilms voor
huiselijk gebruik
;WARTET VRIJDAG 23 MEI 1975
BINNENLAND/FILM
|r Op het gebied van het openbaar vervoer staat in de stad Utrecht een nieuw tijdperk
eur, nu de gemeenteraad akkoord is gegaan met het voorstel van B. en W. een sneltram te
leggen tussen Utrecht en Nieuwegein met een zijlijn naar IJsselstein. Zowel Nieuwegein als
a ontwikkelen zich als de voorsteden bij uitstek van Utrecht, dat praktisch volgebouwd is.
[er mensen die in de stad Utrecht zelf geen woning kunnen vinden, wijken uit naar de ge-
die nu via een sneltram met elkaar verbonden zullen worden.
bedoeling in de tweede
1976 met de aanleg te
Eind 1981 zal de eerste
tussen Utrecht en Nieu-
c rijden en een jaartje
het traject naar IJssel-
len opengesteld. De rail-
5 kilometer lang en gaat
5 huidige ramingen zo'n
h gulden kosten,
t wordt geheel door het
ld. Ook eventuele kosten-
neemt het Rijk voor zijn
Dat is een belangrijk
1 Utrechts wethouder van
|e heer W. J. Vergeer,
Bprekiingen in Den Haag
►nder deze helpende hand
lerheid zou het realiseren
iillijnplan voor Utrecht
ijk zijn geweest,
jt tegenover dat de stad
ich door deze gebonden
leun te accepteren aan
I voeten heeft laten bin-
ime tijd was het de be-
n radlijn aan te leggen
»uwe stadswijk Lunetten,
ling zou voordeliger zijn
iet name omdat gedeelte-
ik kon worden gemaakt
bestaande tracé van de
voo r het Lunetten- tracé
jekozen, had Utrecht een
innen maken volgens het
See. Dat houdt in dat
Ifde lichte N.S. materieel
(ereden als nu op de lijn
j-Zoetermeer wordt inge-
Vergeer laat er geen
dat hij 'geluk-
geweest met dat
Utrecht zou dan
vervoerssysteem
dat niet wordt
door het overige verkeer,
te overlast bij een snel-
eo veel mogeüjk beperken,
blijft dat een sneltram
;een volkomen vrije baan
aldus de heer Vergeer,
gaf Utrecht echter dudde-
rstaan, onder geen voor
lid te willen geven voor
(laag wilde men er zelfs
ons over praten. Daar
jen het standpunt dat er
pbinding Utrecht-Nieuwe-
I komen, die te zijner tijd
ben worden doorgetrok-
Zeist. Wij hebben ons
»er te leggen, er is in de
Bad, waar de meningen
waren (ook wethouder
van culturele zaken hield
het Lunetten-tracé) ge-
f Utrecht zich niet door
de wet moet laten voor-
Dat kan wel zijn, en ik
__pn toe dat ik er ook niet
—mee ben dat Den Haag
■4draagkrachtige gemeente
i hoek manoeuvreert, dat
t nemen van een zelfstan-
Issing geen sprake meer
!n ik van mening dat je
blijven. De standpunten
laag zijn duidelijk. Als je
tegen zou zeggen, zou je
de gek houden. Het zou
dat er helemaal geen
mt\
wethouder Vergeer uit
at hij al met al de nu
beslissing voor de stad
glangrijk' vindt.
Brie artikelen over het
fvervoer, door haro
erna, fred lammers en
w. ledeboer
Wethouder W. J. Vergeer: armetierige zaak zonder doortrekking.
nt
iilijk punt is waar het
i eindpunt van de raillij n
n, Die beslissing zal pas
irhalf jaar volgen, als een
pementale studiegroep
met het onderzoek naar
of de Utrechtse raillijn
et worden doorgetrokken
fct en de Uithof en in
kantte naar een punt zo
blijk de binnenstad in.
verkeersdeskundige pro-
j H. Schaechterle uiit Ulm,
acht van de Kring Mid-
Vht de verkeersproblema-
entraal Nederland heeft
|t, heeft gezegd dat er in
op langere termij in
goede oostwestverbin-
komen. Hoe, dat is een
punt, dat de eerste tien
pens wethouder Vergeer
j actueel is wat uitvoering
laatste tijd beweerd dat
trekken van de sneltram
Utrechtse binnenstad met
Bis zout moet worden ge
nomen. Wethouder Vergeer zegt dat
het 'volkomen serieus' is bedoeld,
'Als die raillijn niet wordt doorge
trokken in de toekomst, wordt het
een armetierige zaak'.
Doortrekken van de nu geplande
raillijn zal Utrecht voor grote
problemen stellen. 'Een volledige
metro voor Utrecht heb ik altijd als
een droom gezien, die op geen en
kele wijze te realiseren is. Het me-
trotijdperk behoort tot het verle
den. De steden die een metro heb
ben, kunnen zich daar gelukkig
mee prijzen. Rotterdam is nog net
op tijd geweest. Financieel is me-
trobouw thans niet haalbaar meer.
In Duitsland zijn daar goede voor
beelden van. In München is een
schitterend metronet. Alles zit daar
optima forma in elkaar. De lasten
die deze metro echter op de bevol
king legt zijn zo onvoorstelbaar
groot, dat ik rustig kan zeggen dat
men er in München nooit aan was
begonnen als men dat van tevoren
allemaal had kunnen overzien. Als
de raillijn in Utrecht echter wordt
doorgetrokken door de binnenstad,
zal men er niet aan kunnen ontko
men deze lijn op vitale punten
ondergronds te maken'.
Ook als de raillijn niét wordt door
getrokken. vindt wethouder Vergeer
dat het eindpunt zo oostelijk moge
lijk moet komen te liggen om de
waarde van de lijn groter te ma
ken'. Een eindpunt aan de westzij
de van het centraal station, ter
hoogte van hotel Holiday Inn is
verre van aantrekkelijk. Je moet de
mensen die van de sneltram ge
bruik maken zo diep mogelijk in de
binnenstad brengen. Daar is de
middenstand in de oude binnenstad
ook mee gebaat. Het eindpunt dient
daarom in elk geval op het Leidse-
veer te komen. Persoonlijk voel ik
veel voor het doortrekken van de
raillijn tot het Vredenburg of de
Neude en als het mogelijk is zelfs
tot het Janskerkhof. Maar dat is
eenvoudig gezegd, de stedebouw-
kundige gevolgen van zo'n door
trekking zullen heel groot zijn'.
Het is met name de vraag of de
kleinschaligheid van de oude bin
nenstad het verdraagt, dat de vrij
forse tramstellen die Utrecht wil
aanschaffen - op het ogenblik
wortd gedacht' aan de trams die in
Bonn rijden - het. stadsbeeld ko
men aanvullen. Voor het traject
Utrecht-Nieuwegein-IJsselstein zijn
die tramwagens wel geschikt,
vooral daar ze een flinke snelheid
kunnen bereiken. Op het traject
tussen de bebouwde kom van de
aangesloten gemeenten kan een
maximum snelheid van 85 kilome
ter worden gereden. In de binnen
stad valt daaraan uiteraard niet te
denken.
Regelmaat
Juist die snelheid is van belang,
omdat men op die manier toekom
stige reizigers vlug kan vervoeren,
'Willen wij zoveel mogelijk mensen
van die sneltram gebruik laten ma-
Van een verslaggever
DEN HAAG Kees Vellekoop, die
na vier maanden gevangenisstraf
voor dienstweigering op vrije voe
ten werd gesteld, is voorgedragen
voor de vredesonderscheiding van
de Spaanse afdeling van Pax Chris-
ti. De prijs is genoemd naar de
priester L. M. Xirinachs uit Barce
lona, die al drie jaar gevangen zit
omdat hij opkwam voor minderhe
den. Pax Christi Nederland, dat de
voordracht deed, schrijft dat Velle
koop door oprechte, moedige en
volhoudende houding invloed heeft
gehad op de publieke opinie en op
de regering.
Samson mag dan een nachtclub
hebben in Los Angeles waar sterke
drank bij liters wordt geschonken
en go-go-girls halfnaakt dansen,
hij is desalniettemin de typische
held (uit een jongensboek. Geheel
in zijn eentje weet hij, gewapend
met een soort Afrikaanse stok en
enige kennis van 'het oude Japanse
kindo' (zal wel een soort karate
wezen) zijn buurt schoon te houden
van drughandelaars en andere maf
fia-schurken.
De leeuw die hij houdt is meer voor
de entourage bedoelt, want het
beest is zo tam als een schoothond
je. In de ure des gevaars kan zijn
vriendin het niet meer aan, zijn
vrienden Laten hem in de steek,
zijn nachtclub wordt ópgeblazen
(de leeuw leeft, het zou natuurlijk
te erg zijn als die dood ging) en hij
loopt van de ene valstrik in de
andere. Maar zieop het aller
laatst blijkt dat hij niet voor niets
zo opofferend is geweest, zo wijs en
zo goed, want zijn mensen komen
hem en massa te hulp. Ze verschij
nen op de daken van de huizen en
gooien de bandieten heel of half
dood met gesloopt meubilair.
Politie komt er weer in het geheel
niet aan te pas, die wordt, zoals
men weet, voor de duur van dit
soort films afgeschaft.
W.W.-B.
(Amsterdam-Royal, 18 jr.
AERDENHOUT Het Aerdenhout-
se bedrijf 'Filmland' heeft als eer
ste in Nederland een supermarkt
voor super-acht milimeter speel
films opgericht. Men kan daar, aan
de hand van een catalogus met
titels en prijzen, kiezen uit onge
veer 800 films. Levering geschiedt
alleen via postorders. Het zelf t
bezitten en thuis draaien van 'bio
scoopfilms' is een liefhebberij die
in het buitenland de laatste jaren
sterk is toegenomen. Men moet er
uiteraard wel een apparatuur voor
in huis hebben. Vele amateursmal-
filmers beschikken daar echter
over, en tot hen richt zich het
nieuwe bedrijf Filmland in de eer
ste plaats. Volgens schatting zijn er
op dit moment meer dan 400 pro
jectoren bij particulieren in ge
bruik. Filmland heeft een grote
sortering films o.a. uit Amerika.
Duitsland en Frankrijk, met of
zonder geluid, in zwart-wit of in
kleuren, ger zijr. geen sex- af por
nofilms bij.
ken, dan is een eerste vereiste, dat
men weet waar men aan toe as als
men in die tram stapt. De mensen
kan het weinig schelen of ze op
pluche banken zitten en of de
trams waar ze in stappen stralend
rood gelakt zijn. Ook de tarieven
zijn tot op zekere hoogte bijzaak.
Belangrijk is vooral dat de mensen
weten dat, als ze naar een tramhal
te gaan, ze niet lang hoeven te
wachten en ook van tevoren onge
veer weten hoe lang ze onderweg
zijn.
Met de huidige stadsbussen kan je
aan dat verlangen niet meer vol
doen. De regelmaat is daarbij vol
strekt zoek. De stadsbus -wordt
meegesleurd in de verkeersopstop
pingen. Dat wordt steeds erger. De
straal waarbinnen je niet meer
aankunt op het regelmatig rijden
van stadsbussen wordt jaarlijks
groter. Vroeger hadden we daar al
leen in de binnenstad mee te ma
ken. Nu ook al in de buitenwijken'.
Aan andere oplossingen is daarom
niet meer te ontkomen. De raillijh
Utrecht-Nieuwegein is zo'n oplos
sing. 'Als het de aanzet vormt van
de totstandkoming van de zo nood
zakelijke oost-west-as. zal deze
raillijn van bijzonder grote beteke
nis worden', stelt de heer Vergeer.
Bezwaren
In Den Haag wil men Utrecht op
alle manieren helpen om de plan
nen snel te verwezenlijken. Er
wordt daar ook gezocht naar moge
lijkheden om het behandelen van
de bezwaarschriften die zijn aange
kondigd tegen het raillijnplan
(vooral door bewoners van de Be-
neluxlaan. die veel overlast vrezen
van een tram. waaraan het plant
soen van de middenberm moet
worden opgeofferd) te bespoedigen.
Den Haag houdt zelfs helemaal
geen rekening mee vertraging van
de plannen door bezwaarschriften.
De grondwerving voor het raillij n-
tracé zal volgens wethouder Vergeer
geen problemen opleveren. Even
min zijn moeilijkheden te verwach
ten op het gebied van het slopen
van bestaande bebouwing of het
treffen van extra voorzieningen bij
de bouw van kunstwerken. De rail
lijn zal grotendeels door nog maag
delijk terrein gaan lopen.
Dit is het laatste van vijf artikelen
over het openbaar vervoer. De
voorgaande stonden in onze krant
van 7. 10, 16 en 20 mei.
Regisseur Ralph Nelson heeft in
'Soldiers Blue' de kant van de
Amerikaanse Indianen gekozen
en hun uitroeiing in schrille,
waarschijnlijk levensechte kleu
ren geschilderd. Zijn 'The Wind
of Violence' (oorspronkelijke ti
tel 'The Wilby Conspiracy')
speelt in Zuid-Afrika, en er
wordt knap in tekeer gegaan
tegen het daar heersende be
wind.
Maar om Nelson nu een schouder
klopje te geven wegens zijn anti-
aparte gezindheid is ook weer over
dreven, want het land is voorname
lijk als avonturen-achtergrond ge
kozen. Enig inzicht in de werkelijke
problemen geeft hij niet en aange
zien de helden terwille van de
broodnodige spanning van de ene
zenuwslopende ontsnapping naar
de andere moeten jakkeren blijft
niet veel tijd over om na te denken
over de achtergronden.
De zwarte verzetsheld Shack Twala
(Sidney Poitier) wordt na een plei
dooi van zijn blanke advocate Rina
nogal verrassend vrijgelaten. Hij
heeft er dan tien jaar gevangenis
straf opzitten, maar nauwelijks is
hij eruit, of de handboeien klikken
alweer om zijn polsen. Hij heeft
geen pas, daarom wordt hij gear
resteerd. In een handgemeen slaat
hij, tezamen met de blanke vriend
van Rina, Keogh (Michael Caine)
de politiemannen in elkaar en nu
zijn ze met zijn drieën op elkaar
aangewezen.
Te overhaast
Intussen weten wij, de kijkers, al
dat de politie die hem arresteerde
te overhaast gehandeld heeft, want
Shack Twala is met opzet vrijgela
ten. de staatsveiligheidsdienst
hoopt, dat hij hen het spoor zal
wijzen naar de leider van het
'Zwarte Congres' Wilby Xaba. Onze
eigen Rijk de Gooyer als een steeds
grijnzende politiedokter die een aar
dig mondje Afrikaans spreekt zit met
zijn maat per auto en helikop
ter achter ze aan en zorgt ervoor
Herman Frederik Bieling was één
van de oprichters van de avant-
gardlstische kunstbeweging 'Bran
ding' te Rotterdam. Bij deze bewe
ging sloten diverse vooraanstaande
kunstenaars zich aan. Richters,
Canter, Kuik, Ladage, Gits, Smits,
Adegeest en Sirks. Bieling was de
motor achter deze kunstgroep: hij
trachtte in Nederland begrip te
kweken voor nieuwe kunstuitingen
zoals het dadaïsme en het kubisme.
Hij haalde belangrijke internatio
nale kunstenaars of hun werken
naar Nederland: o.a. Kandinsky,
Klee, Picasso.
Maar het lukte Bieling en zijn
Sidney Poitier in 'The wind of Violene'.
dat ze steeds net niet gepakt wor
den. Maar ze moeten het land uit.
Hoe nu? Na veel gedonderjaag met
diamanten in een zinkput en verra
derlijke tandartsassistenten komt
Rutger Hauer aansnellen in zijn
vliegtuig om ze te redden (gedwon
gen, want Rutger is ook een
schurk). Zijn ze eenmaal in Botsj-
wana, dan is het nog niet afgelo
pen, maar intussen is de intrige zo
lek geworden als een mandje, de
ongeloofwaardigheid sproeit eruit.
Zo'n film zou eigenlijk net zo goed
in Niemandsland kunnen spelen als
in Zuid-Afrika. Alleen als fenomeen
is hij niet onbelangrijk: de Zuid-
Afrikaanse apartheid is blijkbaar
allerwegen zo impopulair, dat het
verzet daartegen als entourage kan
worden gebruikt in een echte busi-
nessfilm.
W. Wielek-Berg
Amsterdam, Tusschinski 1, 18 j.
In Japan schijnt al jaren een 'Yakuza'-rage te heersen. De samu-
rai-films met hun zwaardgevechten werden vervangen door Yaku-
za-films, gangsterfilms die spelen in het moderne Japan, maar een
soort ethische code aanhouden van eer, trouw en zelfopoffering
die is overgenomen uit de oude traditie. Ze vertonen ook gelijkenis
met de klassieke Amerikaanse Westerns, omdat zij onveranderlijk
gaan over een echte man, die eenzaam en stoer zijn eigen pad
volgt.
Verheerlijking en mystificering van
het gangsterdom dus: daar komt
het, ontdaan van alle fraaie franje,
wel op neer. Nu, daar zijn de Ame
rikanen ook niet vies van, die heb
ben er hun eigen traditie op ge
bouwd, Verder bindt hen een soort
verering aan Japan: ze kwamen als
bezetters en gingen als bewonde
raars, als je ettelijke boeken en
films moet geloven.
Het is dan ook niet zo vreemd, dat
een Amerikaanse regisseur, Sydney
Pollack, zich wierp op een zo
typisch Japans thema als 'The Ya
zuka'. Maar hij- heeft er wel het
nodige aan verwesterd, want van
het origineel kan men buiten Ja
pan gemeenlijk geen chocola ma
ken. Alhoewelde Chinese vecht
films het in de authentieke vorm
hier best gedaan hebben. Misschien
staat ons nog een Yazukagolf te
wachten.
Oud-strijder
In Pollack's film gaat een Ameri
kaans oud-strijder (Steve
McQueen) naar Japan. Op verzoek
van een vriend, wiens dochter daar
is gekidnapt. Hij vertrekt niet on
gaarne, want in Tokio woont zijn
grote liefde, een Japanse weduwe
die hem teder bemint doch niet wil
huwen. Er schuilt daar een geheim,
waarin haar broer (Takakura Ken)
een grote rol speelt. En die broer
moet Steve McQueen nu juist heb
ben. want die heeft toegang tot de
'Yakura's', de gangsters. Dat zijn
getatoueerde mannen die soms wel
eens een pink missen. Ofschoon ze
geen eerbaar beroep uitoefenen zijn
ze zo zeer gebonden aan een streng
ritueel, dat men wel bewondering
moet hebben voor hun wilskracht
en discipline. Erg slechte dingen
doen ze overigens ook niet, In de
film dan, ze roeien alleen elkaar
uit, en dat slechts na herhaalde
buigingen.
Welnu, Steve McQueen leert na tal
loze verwikkelingen de Grote Broer
(die in het geheel geen broer blijkt
te zijn) zozeer bewonderen, dat hij
tenslotte zijn pink voor hem af
snijdt, het grootste bewijs van on
derwerping, gehoorzaamheid en ge
negenheid dat een Yazuka kan ge
ven. Eeuwige bloedbroederschap
tussen blank en geel is het gevolg.
Bedaard
Wie wilde karate-gevechten ver
wacht, zoals in de Chinese films,
komt bedrogen uit. Het gaat in
'The Yazuka' allemaal veel plecht
statiger en bedaarder, ook al vallen
er wel doden. Wie denkt dat hij na
het zien van de film enig inzicht
heeft verworven in het Japanse
gangsterdom s op zijn achterhoofd
gevallen, 'tls rituele nep, gangsters
zijn gangsters, die deugen niet.
Maar de film steekt wel aardig in
elkaar en Steve McQueen en Taka
kura Ken. allebei uitgerust met een
droefgeestig pokerface, zijn lekker
curieus bezig.
W. Wiele-Berg.
Amsterdam. Cineac Damrak, 18 jr.
Een van de werken van Herman Bieling op de expositie in het
Exposorium van de Vrtfe Univeristeit te Amsterdam.
AMSTERDAM Werk van H. F. Bieling is momenteel in het Ex
posorium van de Vrije Universiteit, De Boelelaan 1105 (Buitenvel-
dert) te zien; een belangrijke maar enigszins miskende figuur uit
het begin van deze eeuw, die vooral in de jaren 1910-1930 als een
voorloper van het kubisme in Nederland beschouwd kan worden.
bentgenoten niet om het publiek
warm te laten lopen voor hun idee-
en. Teleurgesteld keerde Bieling in
1930 het kubisme de rug toe en
wierp zich weer op het naturalisti
sche wereldbeeld.
Op de expositie in de restaurant-
ruimte zijn kubistische schilde
rijen en beeldhouwwerken te bezich
tigen. Daarnaast is werk aanwezig
waaruit zijn ontwikkeling via de
Art-Deco Stijl (langzamerhand het
stokpaardje van de Exposorium-
commlssle) naar een picturaal na
turalisme af te leiden valt. Vrij
toegankelijk: van 9 tot 12 en van
14 tot 17 uur.
Takakura Ken, in 'The Jazuka'.
