Toetsing van geweten in
feite onmogelijke zaak'
'Wijs
voor
niet af',
mensen
actie
die tussen
wal en schip vallen
V erlenging schooltij d
kleuters ongewenst
V redesorganisaties
nationale commissie
veiligheidsproblemen
[ees Vellekoop na zijn vrijlating
Christelijk onderwijsvakbond
Van der Louw
erkent ongelijk
Ierse kinderen
komen tóch
naar Nederland
Voorstel regering
onvoldoende,
minder studenten
Sociale markt
in Dordrecht
Leo Geleijnse: Let op signalen en grijp op tijd in
ROUW/KWARTET ZATERDAG 29 MAART 1975
BINNENLAND
loor Willem Schrama
)ELFT Kees Vellekoop is weer thuis. De door het kabinet voor-
m estelde wijzigingen op de wet gewetensbezwaren militaire dienst
ijn zo ruim uitgevallen, dat hij ontslagen kon worden uit de
cheveningse jeugdgevangenis De Sprang. Maandagmiddag om
wart over vier gingen voor hem de celdeuren open en mocht hij
net een berg post (rond 2000 brieven) huiswaarts keren.
ees Vellekoop (23), die hierdoor
eertien maanden eerder de gevan-
enispoorten mocht verlaten dan
ij had verwacht, heeft goede hoop
at de zaak voor hem nu is afge-
>nd. Al op 7 december 1971 deed
ij een beroep op de wet gewetens-
ezwaarden omdat zijn overtuiging
em niet toeliet in dienst te gaan.
ijn gewetensbezwaren werden niet
■kend, omdat hij verschil wenste
maken tussen 'bevrijdend' en
inderdrukkend' geweld. Met ande
woorden: hoewel hij afkeer heeft
an geweld omwille van macht, kan
ij toch enig begrip opbrengen
onderdrukte bevolklngsgroe-
die als enige mogelijkheid
aar dit middel grijpen. Als hij
Dtweg verklaard had, tegen alle
•weid te zijn, waren zijn bezwaren
lor de commissie geen probleem
•weest en zou hij vervangende
ienstplicht hebben moeten vervul-
n. Maar hij sprak de 'Grote Leu-
en' niet uit en werd zowel voor de
rijgsraad als voor het Hoog Mili-
jir Gerechtshof (waar hij in be-
Dep was gegaan) veroordeeld tot
maanden gevangenisstraf minus
•ven weken met aftrek van zes
eken voorarrest in Nieuwersluis.
iteindelijk heeft zijn straf nog
vier maanden geduurd, en
ees heeft goede hoop dat hij niet
Isnog vervangende dienstplicht
•hoeft te vervullen, al heet zijn
ivrijheidsstelling dan formeel
trafonderbreking'.
'och waren die vier maanden een
erzame ervaring voor me', zegt
ees Vellekoop, die bij zijn ouders
Delft weer kan genieten van
andy Newman en een fles jonge
lare, die vrienden hem zo juist
•bben aangereikt. 'Als je nooit
izeten hebt, houd je toch een
oop rare ideeën over het gevange-
iswezen. Je verwacht een heel be-
jmpte sfeer, en je denkt dat er
ooit gelachen wordt. Nou. er wordt
ïtzettend gelachen en ook de hou-
ng van de bewaarders ten opzich-
van de gedetineerden is stukken
iter dan je zou denken',
fee, ik vind het niet jammer, die
ier maanden. Het feit dat ik geze-
in heb, heeft de zaak toch bespoe-
"jd. In dat opzicht is het dus niet
nloos. Ik moest destijds nu een
aal een keuze maken. Mijn prin-
pes laten varen, of de bak in'.
worden op dit moment ongeveer
iOO gewetensbezwaarden per jaar
kend. Van dit kabinet mogen dat
maximaal 8000 worden, alvorens
n zich ongerust gaat maken,
erwacht jij dat grote aantal?
eez: 'Ik verwacht het niet. Het is
leculeren natuurlijk, maar ik
:em aan dat een groot aantal van
mensen, die in het verleden
ilitieke bezwaren hadden, de 'gro-
leugen' hebben gebruikt om er-
:nd te worden. Dus zeggen dat je
gen alle geweld bent, terwijl dat
feite niet helemaal waar was. Als
it er 1500 per jaar zijn, zie ik dat
tntal niet plotseling 8000 worden'.
ochten zich meer dan 8000 gewe-
nsbezwaarden per jaar aandienen,
in wordt de toetsing van die be-
raren evenals in tijden van
irlog weer ingevoerd. Vind je
it een principieel besluit?
:s: 'Een moeilijke situatie hoor.
ik vind dat niet principieel,
omen er méér dan 8000, dan
Ordt een principiële zaak weer
ruggedraaid. Vanuit mijn stand-
int zeg ik: schaf die commissie
al komen er 38.000 gewetensbe-
paarden. Als iedereen zo graag
enst weigert, kun je je uit demo-
Kees Vellekoop: 'Toch waren
die vier maanden een leerzame
ervaring voor me'
cratische overwegingen afvragen of
iedereen dat leger nog wel zo nodig
vindt. Toetsing van je geweten is
wat mij betreft overigens een on
mogelijke zaak'.
Jij weigert dienst op politieke, en
niet op ethische of religieuze gron
den. Formuleer je bezwaren nog
eens.
Kees: 'Dat waren het lidmaatschap
van de Navo, en het aan de bewa
peningswedloop verbonden gevaar
van atoomgeweld. Verder de enor
me geldverspilling: alleen in Ne
derland al zes miljard per jaar,
terwijl de Derde Wereld schreeuwt
om voedsel. En dan waar alles om
draaide: mijn opvattingen over be
vrijdend en onderdrukkend geweld.
Ik vind dat ik in het Nederlandse
leger via de Navo onderdrukkend
geweld uitoefen, terwijl de mensen
in Zuid-Afrika, Latijns-Amerika en
Zuidoost-Azië en noem maar op,
bijna geen andere mogelijkheden
meer hebben dan met geweld te
strijden voor de vrijheid. Dat was
mijn overtuiging. Ik heb het voor
deel gehad dat ik fijne ouders en
een lieve verloofde heb. Ze hebben
me volledig gesteund, van meet af
aan'.
Mevrouw Vellekoop: 'Er waren wel
kennissen, die het een schande
vonden, Kees in de gevangenis. Die
zeiden: hoe moet dat nou in zijn
verdere toekomst? Ik zei: nou, dat
zullen we wel zien hoor. Ik lachte
er maar om'.
Kan er eigenlijk onderscheid wor
den gemaakt tussen de aard van
het gewetensbezwaar, of dat nu po
litiek, zedelijk of religieus is?
Kees: 'Ik vind dat je geweten is
opgebouwd uit zowel politieke, ze
delijke als religieuze opvattingen.
Het een kun je niet los zien van
het andere. Daarom is het te gek
dat het ene bezwaar wel gehono
reerd wordt en het andere niet. Dat
is onzin'.
Vader Vellekoop: 'Ethische en rell-
|an onze onderwijsredactie
EN HAAG De sectie kleuteronderwijs van de christelijke on-
srwijsvakbond P.C.O. vindt verlenging van de schooltijden voor
leuters ongewenst. Ouders die daarnaar streven om zo een con-
nurooster mogelijk te maken denken te gemakkelijk over de eisen
e de kleuterschool stelt.
een reactie op de eisen van de
tiegroep 'Tijd voor school' toont
sectie kleuteronderwijs wel be-
ip voor de verlangens van moe-
rs die streven naar betere school
den. Vooral de wens om school-
kanties per streek gelijk te rege-
i verdient steun, zegt het sectie-
stuur. De sectie vindt verder dat
ïolen niet voor elk wissewasje
ij mogen geven. In geen geval
ogen kinderen naar huis gestuurd
)rden, wanneer niet zeker is of zij
uis kunnen worden opgevangen,
aar de sectie kleuteronderwijs
de P.C.O. heeft wel kritiek op
verdere aanpak van de aktie
ijd voor school'. De initiatiefne-
ers doen alsof de verlenging van
schooltijden van kleuters geen
oblemen oproept. Ze zien daarbij
e argumenten over het hoofd die
stijds aangevoerd zijn om jonge
nderen een kortere schoolweek te
ven dan oudere kinderen.
rritant
llgens het sectiebestuur is deze
lichtvaardigheid in hoge mate irri
tant. Moeders zouden kunnen we
ten dat de kleuterschool geen be
waarschool meer is. De ontwikke
ling van het individuele kind krijgt
op school alle aandacht. Voor het
kind is dat inspannend. Vandaar
dat te lange schooltijden onge
wenst zijn. Het is begrijpelijk dat
moeders ook voor zichzelf mogelijk
heden tot ontplooiing opeisen. Maar
'volwassen mensen die kinderen
krijgen weten in wat voor een
maatschappij ze leven. Ze krijgen
daarbij ook met een' school te ma
ken, die haar eigen wenselijkheden
heeft'.
De organisatie van kleuterleidsters
wil graag met de mensen van 'Tijd
voor school' spreken over de moge
lijkheden die er ter plaatse zijn om
praktische oplossingen te vinden.
Maar eenzijdige akties van de kant
van de ouders passen niet meer in
een tijd waarin ouders en leer
krachten juist proberen nauwer sa
men te werken.
gieuze bezwaren hebben duidelijk
voorrang in de huidige wet. Erken
ning van alle gewetensbezwaarden
is ook altijd een anti-revolutionair
standpunt geweest. Ik ben ook blij
dat Aantjes dat standpunt nu ook
onomwonden heeft uitgesproken.
Alleen jammer dat dat niet eerder
is gebeurd. Den Uyl heeft eens
gezegd dat alle politieke bezwaren
gekoppeld moeten zijn aan andere
bezwaren. Daar heeft hij naar mijn
mening gelijk in. anders zou je bij
wijze van spreken op politieke
gronden dienst kunnen weigeren
onder een bepaalde regering'.
Vertel nog eens iets over je gevan
geniservaringen.
Kees: 'Het eerste wat me opgeval
len is, is dat de kreet re-sociallsatie
loos is. Dat je in de gevangenis
geleerd wordt je aan te passen aan
de maatschappij en haar normen.
Dat kan niet, omdat het gevange
niswezen een heel aparte maat
schappij is, die volkomen naast de
onze functioneert. Je vervreemdt er
juist van de maatschappij. Elke
vorm van eigen initiatief, van zelf
standigheid, van verantwoordelijk
heid, het verdwijnt als je er maar
lang genoeg zit. Bij het luchten of
het koffie en thee drinken zien al
die jongens elkaar en laten dan de
spanningen de vrije loop. Er is een
grote behoefte om te lachen. Mis
schien is het geen echt plezier,
maar het is gewoon opgekropt.
Je hebt in de gevangenis besloten
rechten te gaan studeren.
Kees: 'Ik deed eerst MO geschiede
nis. maar daar was ik al mee opge
houden voordat ik de bak in ging.
Mijn bedoeling was om politicologie
te gaan doen, maar tijdens mijn
detentie heb ik inderdaad besloten
om maar rechten te gaan doen'.
Je wordt geen beroepsmilitair.
Kees, lachend: *'Nee, hoewel ik bij
mijn vonnis wel het recht heb be
houden alsnog toe te treden tot de
gewapende macht'.
Vader Vellekoop: 'Ja, er ging een
homerisch gelach op In de rechts
zaal. De ernst waarmee zoiets wordt
uitgesproken.
Je verloofde Paulien vond het geen
bezwaar dat je voor je principes
het gevang inging, integendeel
zelfs, geloof ik.
Kees: 'Ja, ik vraag me af of ze me
nog wel geaccepteerd zou hebben
als ik was gaan schipperen. Op 'n
gegeven moment schreef ze me: ik
kom zaterdag lekker bij jou op
bezoek, en dat is beter dan dat jij
in dat groene pak bij mij op bezoek
komt'.
Tijdens je gevangenschap ben je
geadopteerd door Amnesty Interna
tional in Duitsland. Is dat niet een
beetje merkwaardig?
Kees: 'Nou ja. ik was natuurlijk
een politieke gevangene, al was ik
dan bevoorrecht. Dat is gebeurd op
initiatief van een adoptiewerkgroep
van Amnesty in Leidschendam. die
een tijd geleden in Duitsland zo
iemand als ik heeft geadopteerd. Ik
ben er erg blij mee geweest. Am
nesty is een vrij neutrale organisa-
ROTTERDAM Burgemeester Van
der Louw van Rotterdam heeft in
een persoonlijke brief aan de
hoofdinspecteur van politie B. D.
Kalma erkend, dat zijn informatie
met betrekking tot de dodenher
denking in 1967 onvolledig is ge
weest. Hij biedt zijn echtgenote,
mevrouw I. Kalma-Staal, die op 17
maart de politie in een open brief
beschuldigde van politieke activi
teiten, zijn verontschuldigingen
aan voor het onjuiste antwoord dat
hij hierop had gegeven. Hij had de
aanwezigheid van leden van de po
litieke recherche bij de demonstra
tieve dodenherdenking ontkend.
Dit laatste, zo schrijft de heer Van
der Louw nu, had alleen betrekking
op de officiële dodenherdenking.
De burgemeester had over het
hoofd gezien, dat in 1967 naast de
officiële herdenking enkele jonge-
rengroeperingen een optocht hiel
den uit protest tegen de door de
regering naar 3 mei verplaatste do
denherdenking. Aan het einde van
deze tocht, waarvoor geen vergun
ning was aangevraagd, werden de
deelnemers opgeroepen aanwezig te
zijn bij een herdenking aan de
Westersingel. Dit was voor de toen
malige korpsleiding aanleiding op
deze avond' twee personeelsleden
van de inlichtingendienst naar de
demonstratie te sturen.
UTRECHT Dinsdag komt er tóch
een vliegtuig met Ierse kinderen en
hun begeleiders, in totaal 110 per
sonen. naar Nederland voor een
vakantie van drie weken. Voorzitter
C. van Bockel van de stichting
'Hulp Noord-Ierland' heeft dat gis
teren gezegd.
Zowel rooms-katholieke als protes
tante organisaties in Noord-Ierland
hebben de stichting toezegging ge
daan alles te doen om de angst bij
de ouders van de kinderen weg te
nemen. Alle betrokkenen vinden
het belangrijk, dat de vakantie
doorgaat, vooral, omdat het om
sterk sociaal gehandicapte tieners
gaat. aldus de heer Van Bockel.
tie, die met die stap toch wel een
beetje indruk moet hebben ge
maakt op de Nederlandse regering'.
Jouw rol Is eigenlijk best te verge
lijken met die van Rinus Wehrman,
die er indirect voor gezorgd heeft
dat je tegenwoordig in dienst lang
haar mag dragen.
Kees: 'Kijk, ook mijn situatie vond
iedereen een wantoestand. Maar
het ontbrak aan een concreet voor
beeld. Toen kwam Rinus Wehrman,
en het was ineens duidelijk dat je
best lang haar mag dragen in
dienst. En toen kwam Kees Velle
koop, en het was natuurlijk duide
lijk dat je politieke bezwaren tegen
militaire dienst kunt hebben. Er
werd tevoren gewoon teveel vanuit
de theorie gepraat'.
We mogen natuurlijk niet vergeten
dat je bevoordeeld bent als blijkt
dat je zal worden vrijgesteld van
vervangende dienstplicht.
Kees: 'Ja, misschien wel, maar ik
heb nooit bezwaar tegen vervan
gende dienstplicht gehad. Ik heb
destijds zelf voorgesteld om te gaan
werken op een school voor geeste
lijk gestoorde kinderen in Gouda.
Dat was al helemaal rond met de
directie, maar ik mocht niet van de
krijgsraad. Aan de andere kant zou
ik het juridisch wel een vreemde
kronkel vinden, omdat gratie voor
mij kwijtschelding inhoudt'.
Vader Vellekoop: 'Wat tijdsduur be
treft lijkt het misschien bevoorde
ling, maar als je kijkt naar de
intensiteit van de ellende, die Kees
ermee heeft gehad, dan kom je wel
tot andere gedachten. Deze zaak
heeft drie en een half jaar ge
speeld. Voortdurend een onzekere
toestand, dat wordt op den duur
erg vervelend'.
Kees: 'Maar als ze zeggen: het is
niet rechtvaardig, je moet nog wat
vervangende dienst doen, dan doe
ik het. Geen punt'.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De katholieke vredesbeweging 'Pax Christi' en het
Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) willen blijkens een voorlopige
studie, dat de regering een nationale commissie 'veiligheidsvraag
stukken' instelt, die, net als de commissie-Claus dat doet voor
ontwikkelingswerk, geld beschikbaar zal stellen voor het stimu
leren van particulier vredeswerk van allerlei aard.
De belde vredesorganisaties menen
dat er te weinig wordt gedaan aan
voorlichting en vorming van het
publiek. De vredesbeweging bevindt
zich volgens hen ln een impasse.
Het plan voor een nationale com
missie 'veiligheidsvraagstukken'
werd reeds geopperil tijdens de par
lementaire hoorzitting over de de
fensienota in de nazomer van vorig
jaar.
Op het moment wordt 'n polemolo-
gisch onderzoek verricht aan de
universiteiten van Groningen en
Nijmegen en aan de hogeschool in
Van onze onderwijsredactie
AMSTERDAM De linkse studen
tenorganisatie L.O.G. vindt de
voorstellen van de regering inzake
studieverkorting nauwelijks een
verbetering. De in het LOG vere
nigde plaatselijke studentenorgani
saties vinden wel dat de verlenging
van de cursusduur van vier jaar tot
maximaal vijf jaar mede aan hun
eigen akties te danken is. Maar de
versoepling van de studieverkorting
is toch onvoldoende. Het LOG blijft
daarom streven naar intrekking
van het wetsontwerp.
De kritiek van deze studenten richt
zich onder andere op de bepaling
die de minister het recht geeft de
studieprogramma's af te keuren. De
minister bepaalt wat de richtlijnen
zullen zijn en hij beslis of de
lengte van de studieprogramma's
door de beugel kan. In dit keurslijf
is verbetering van de studie onmo
gelijk, aldus de verklaring van het
LOG.
Tilburg. Internationaal heeft de Ne
derlandse vredeswetenschap echter
weinig betekenis. Bundeling van
het wetenschappelijk vredesonder
zoek zou dit werk ongetwijfeld ten
goede komen. Het Nederlands Insti
tuut voor Vredesvraagstukken
(NIW), dat geleid wordt door de
journalist H. J. Neuman, houdt zich
voornamelijk bezig met onderzoek,
adviezen aan de overheid en het
uitgeven van studies. Naast het
NIW bestaat een rijk geschakeerd
gebied van vredesbewegingen, on
der welke het IKV en Pax Christi
de meeste aanhang hebben.
De staatssecretaris voor veiligheids
vraagstukken, P. H. Kooymans, was,
alvorens deze functie te aanvaar
den, voorzitter van de stichting
'Vredesopbouw', een instantie die
door het ministerie van CRM ge
subsidieerd wordt en welke infor
matie en vorming op het gebied
van de vrede verstrekt.
Vorige week zaterdag had op initia
tief van de stichting Vredesopbouw
in Den Haag een vertrouwelijk ge
sprek met staatssecretaris Kooym-
mans plaats, waar over een nationale
commissie 'veiligheidsvraagstukken'
werd gesproken. De staatssecretaris
zei toen, dat hij open staat voor
argumenten voor een zodanige
commissie, hoewel hij verwachtte
met zo een plan voorlopig nog op
tegenstand binnen het kabinet te
stuiten.
Tegen een verslaggever van
NRC/Handelsblad liet de staatse
cretaris gisteren zeggen, dat hij de
formuleringen van de twee vredes
organisaties inzake een nationale
commissie 'veiligheidsvraagstukken'
geheel voor hun rekening laat. Pax
Christi en het IKV hebben andere
vredesorganisaties inmiddels uitge
nodigd voor een gezamenlijke stu
die, waartoe deze week een eerste
vergadering heeft plaats gehad.
Landelijk primeur:
Van een onzer verslaggevers
DORDRECHT Staatssecretaris
Mertens opent maandag 7 april in
het stadskantoor te Dordrecht een
'sociale mark' die een samenbal
ling is van alle informatie die er in
de sociale sector maar te geven is.
Deze markt is een landelijke pri
meur die in meer dan één opzicht
belangwekkend is. Het systeem is
voorbereid met steun van het mi
nisterie van Sociale Zaken en het
voorlichtingscentrum Sociale Verze
kering te Amsterdam. Doel is alle
drempels die vele mensen ervan
weerhouden zich op de hoogte te
stellen van hun rechten uit de weg
te ruimen. Verder nemen er aan
deel de raad van Arbeid het Ge
meenschappelijk Administratiekan
toor, het Gewestelijk Arbeidsbu
reau, het Algemeen Ziekenfonds, de
Sociale Dienst van de gemeente
Dordrecht, het Veiligheidsinstituut,
de Arbeidsinspectie, de Stichting
het Ivoren Krus en plaatselijke
sociale instellingen, werkzaam bij
voorbeeld op het gebied van de
bejaardenzorg. De markt bestaat in
de eerste plaats uit een tentoon
stelling die een overzicht geeft van
alle sociale voorzieningen in Neder
land. Van meer belang is echter de
aanwezigheid van ambtenaren en
medewerkers van alle deelnemende
instellingen, aan wie men niet voor
een loketje maar informeel vragen
kan voorleggen en met wie men zo
nodig afspraken kan maken. Als
derde activiteit gaat men een aan
tal doelgroepen zoals leerlingen van
het algemeen vormend en tech
nisch onderwijs, werknemers en
werkgevers, werkende vrouwen enz.
uitnodigen om aan hun speciale
interesse aangepast programma bij
te wonen. De sociale markt Dor
drecht duurt tot 12 april. De bedoe
ling is dat andere steden met steun
van het ministerie en het voorlich
tingscentrum dit initiatief overne
men.
DEN HAAG De in Dordrecht
geboren kapitein-ter-zee Arie Sig-
mond (46) is enoemd tot comman
dant van het permanente Navo-
smaldeel Stanavforlant (Standing
Naval Force Atlantic). In Ports
mouth werd het commando aan
hem overgedragen door de Canade
se commandeur D. Maingay, die tot
nu toe het bevel had gevoerd over
het smaldeel.
door Kees de Leeuw
VEENDAM "De laatste jaren is de hele geestelijke volksgezondheid in een stroomversnelling ge
komen. Er gingen steeds meer stemmen op, dat er iets moest gebeuren. Daar hebben wij op inge
haakt", zegt Leo Geleijnse, één van de initiatiefnemers van de actiegroep Wijs Niet Af (WNA) en
vanuit Veendam fungerend als contactpersoon. Wat ons voor ogen stond was, dat er groep moest
komen, waarin mensen zitten met ieder een eigen achtergrond."
WNA telt zeven leden, afkomstig
uit Veendam. Winschoten en de
stad Groningen zelf. In de groep is
de psychiatrie vertegenwoordigd, de
reclassering, het maatschappelijk
werk en de arbeidsbemiddeling,
waarbij de werkers uit deze vakge
bieden ieder hun eigen inbreng
hebben in het werk van deze groep.
Eén van de eerste daden van de
actiegroep WNA was het uitbrengen
van een affiche met daaraan ge
koppeld een stencil, dat liet zien,
wat WNA nu eigenlijk beoogt. Op
het affiche, dat als tekst heeft:
'Wees wijzer, wijs niet af', staan drie
wltgehouden, niet verder ingevulde
figuren - man. vrouw en kind -
tegen een muur met daarop gekalkt
woorden als gek, vreemd, mesjogge,
raar, anders, terwijl een nogal fors
uitgevallen hand met uitgestoken
vinger naar hen wijst. Voor een
goede verstaander is het duidelijk,
wat het affiche wil uitdrukken. In
het begeleidende stencil schrijft
WNA, dat 'het onverschillig afwij
zen van anderen op grond van hun
anders-zijn, aan de orde van de
dag is', dat 'de toenemende verza
kelijking van onze samenleving re
sulteert in onrustbarende ver
vreemdingsprocessen. waarbij men
selijke waarden steeds onderge-
schikter dreigen te raken aan het
maatschappelijk systeem', en dat
'dit zich manifesteert in een groei
end aantal neurotische aandoenin
gen enerzijds en de klemmende
schreeuw om herstel van allerlei
relatievormen anderzijds'.
Kortom, voor wie zich hierdoor
aangesproken voelt is er nogal wat
te doen. Dat de groep het afgelopen
jaar niet stil heeft gezeten, daarvan
zijn vijf dikke dossiers met kran
teknipsels over grote en kleine za
ken, waarbij WNA betrokken is ge
weest, de stille getuigen. Gesprek
ken met raadsleden, leden van pro
vincialestaten van Groningen, te
legrammen, brieven, voorlichtingsa
vonden, het geeft bij elkaar een
behoorlijk beeld van de activiteiten
van deze groep, die de mens. die
ten onder dreigt te gaan in deze
maatschappij of de moed al heeft
opgegeven, niet aan zijn lot wil
overlaten.
Ander gezicht
Vrij kort na het ontstaan van de
groep is men dan ook naar het
ministerie van volksgezondheid en
milieuhygiëne getrokken om daar
te praten met de plaatsvervangende
De actiegroep WNA - de letters
staan voor Wijs Niet Af - bemoeit
zich nu al een jaar met de geeste
lijke volksgezondheid, zoals die in
de provincie Groningen, maar ook
daarbuiten, wordt bedreven. Cen
traal staat daarbij het op een an
dere manier benaderen van men
sen, die in psychische nood verke
ren. Mensen, die op dit gebied hulp
nodig hebben, ervaren die hulpver
lening nog maar al te vaak als een
onpersoonlijke en kille zaak, die
buiten hen tot stand komt, terwijl
juist zij - meer dan anderen - het
gemis voelen aan gedeelde emotio
nele ervaringen.
Nieuwe ontwikkelingen tonen dui
delijk aan. dat bij een gevoelsmati
ger aanpak mensen van buitenaf
beter te bereiken zijn. WNA zet
zich dan ook in voor een gelijk
waardiger opstelling in de relatie
tussen helper en geholpene, tussen
hulpverlener en cliënt.
hoofdinspecteur, dr. C. Buis. Hem
werd een lijstje met voorstellen
overhandigd, die tot doel hebben de
geestelijke volksgezondheid van
psychotherapeutische mogelijkhe
den, meer geestelijke gezondheids
centra, zowel voor ambulante zorg
als voor opname in therapeutische
gemeenschappen, die beide niet of
nauwelijks in de noordelijke pro
vincies aanwezig zijn, een betere
voorlichting over het 'anders-zijn'
en een zwaarder accent op de pre
ventie dan nu het geval is.
Leo Geleijnse: 'Ik wil nog wel iets
zeggen over ons uitgangspunt. We
vinden namelijk, dat de noodklok
luidt en dat we op een punt geko
men zijn, waarop we ons afvragen,
hoe het verder met deze wereld
moet. Hoe gaan we ook als mens
verder? Er gaan steeds meer stem
men op om zuinig te zijn op het
milieu. Denk maar aan 'Wees wijs
met de Waddenzee', maar daarvoor
moet je ook wijzere mensen heb
ben, die daar goed mee om kunnen
springen. Die wijzere mensen krijg
je niet, als je ook niet wijzer met
elkaar wordt. Dat is simpelweg onze
filosofie: dat Je niet wijzer met het
milieu kunt. omgaan, als ook die
mentaliteit niet verandert'. WNA
vindt, dat de mensen teveel bezig
zijn met elkaar af te wijzen. Een
afwijzen zonder iemand echt ont
moet te hebben'. Men gunt zich
dikwijls de tijd niet meer om ie
mand te kennen, neemt er niet
meer de moeite voor en holt alleen
maar achter die belangetjes aan,
die de consumptiemaatschappij
hem aanpraat. Dat zou dan belang
rijk en in zijn eigen belang moeten
zijn. Wij hebben ook in eerste in
stantie ons gericht op dat afwijzen;
dat maakt dat mensen langs elkaar
heen leven.
Leo Geleijnse vertelt, dat de gang
naar Den Haag nodig was om WNA
een eigen gezicht te kunnen geven.
Uit persoonlijke ervaring weet hij,
dat er in de provincie Groningen
niet zo snel geluisterd wordt naar
een groep als WNA - zeker niet
onder het vorige college - maar
'omdat Den Haag - (het ministerie
en de Tweede Kamer) - de groep
serieus nam moesten ze hier ook
wel iets met ons gaan doen', zegt
hij. Om die stap te vergemakkelij
ken had WNA een urgentiepro
gramma voor de provincie Gronin
gen opgesteld, dat in juli vorig jaar
aan gedeputeerde staten van Gro
ningen werd overhandigd.
Tijdens de bespreking die daarop
volgde kwam naar voren, dat GS
bereid zijn mee te werken aan de
ideeën van WNA.
Deze komen erop neer, dat er nogal
wat tekorten bestaan op het gebied
van voorzieningen binnen de gees
telijke gezondheidszorg in deze pro
vincie cn dat daar wat aan moet
worden gedaan. Dat de actiegroep
WNA hier niet alleen in staat,
blijkt wel uit adhesiebetuigingen,
binnengekomen, zoals van het Aca
demisch Ziekenhuis de stichting
maatschappelijke dienstverlening
Oost-Groningen, de samenwerken
de reclasserings-instellingen, de
stichting voor jeugd en gezin, de
Cliëntenbond, de Rechtswinkel in
Groningen en het JAC in deze stad.
Leo Geleijnse: 'Die adhesiebetuigin
gen komen van verschillende kan
ten. En dat past heel mooi in ons
streven om duidelijk te maken, dat
die geestelijke gezondheidszorg niet
alleen een zaak is van medici. Wij
pleiten dan ook - en daarvan ge
tuigt tevens de samenstelling van
WNA - voor een aanpak vanuit alle
vakrichtingen.
Leo Geleijnse: 'Wij zouden graag
willen zien. dat er hier een psycho
therapeutisch centrum komt, zoals
De Viersprong in Halsteren (NB)
waar mensen weer met elkaar via
groepsgesprekken en begeleiding
zichzelf kunnen worden, zodat ze
Leo Geleijnse: Niet ziek, maar
emotioneel ontredderd.
deze maatschappij weer aankun
nen. Een dergelijke opvang - en
het ministerie heeft dit ook beaamd
- bestaat hier helemaal niet. De
psychiatrie moet weggehaald wor
den uit die wereld van ziek-zijn.
Als je dat woord alleen al noemt
en zegt. dat je ermee te maken
hebt gehad, ben je meteen geëti
ketteerd. Zeg nou eens gewoon - en
dan gebruik ik de woorden van
Evelien Paull, schrijfster van het
boek 'In het land der blinden' - en
erken dat dan ook, dat die mensen
vaak niet ziek zijn, maar emotio
neel ontredderd. Ze zien het om
wat voor reden dan ook op een
gegeven moment niet meer. Veel
mensen weten daar geen weg mee,
kunnen die confrontatie niet aan.
Ze weten - en dat geldt vaak voor
ons allemaal - met hun gevoelens
geen raad. Om daar wat aan te
kunnen doen. heb je een goede
opvang nodig'.
Nieuw Dennendal
Leo Geleijnse vertelt zelf nogal wat
ervaring te hebben met mensen,
die zoals hij het noemt, er buiten
gevallen zijn. 'Ik probeer ze te ac
cepteren in hun mens-zijn zonder
mij blind te staren op hun gedrag,
op wat er naar bulten komt en
misschien wel een beetje afwijkt
van wat de maatschappij in deze
tijd als norm stelt, waarbij je je
dan nog afvragen kan in hoeverre
die norm goed is. Daarom heeft ook
de filosofie, die er achter de aan
pak van Nleuw-Dennendal zit, ons
als WNA zo aangesproken. Dat is
mede de reden geweest, dat wij ons
hebben ingespannen om hen hier
behulpzaam te zijn met het leggen
van contacten en het zoeken naar
huisvesting'.
Leo Geleijnse tot slot: 'Wij leggen
een zwaar accent op het voorkomen
van moeilijkheden. Vaak was een
ingreep niet eens nodig geweest,
omdat meestal voor die tijd al sig
nalen worden uitgezonden, maar die
worden niet gehoord, of beter ge
zegd. willen we niet horen. Pas als
het eenmaal zo ver is, wordt er
klaar gestaan en niet op het mo
ment. dat er al een heleboel op
tafel is gekomen'.
