Ds. Koole: kerk moet met
tv oerfunctie vervullen
In rust gerijpt is rijker.
Wereldraad vraagt
hulp voor Vietnam
KOLONISTEN IN MINNESOTA door Vilhelm Mober)]
/1RISTONA,
Bemepingswerk
Ggarros Autenticos.
kleuren-ty gemaakt om lang
plezier van tehebben.
TROUW/KWARTET ZATERDAG 29 MAART 1975
'Ik ben hoopvol met het medium bezig'
door Riet Diemer
HILVERSUM 'De kerk moet
in zijn programma's een soort
oerfunctie vervullen: wie in de
puree zit en achtervolgd wordt
kan er thuis zijn. Ik hoop dat in
de IKOR-programma's herken
baar is: het in vrijheid opnemen
van gekwetsten, bedreigden en
achtervolgden. In de praktijk
betekent het dat vragen worden
gesteld die elders wel eens wor
den vergeten'.
Wat IKOR-televisie beoogt vat ds.
Wim Koole als TV-directeur samen
met bovengenoemde uitspraak. Het
is genoeg bekend dat vanuit de
kerken die de opdrachtgevers zijn
van het IKOR nogal eens kritiek is
geuit op de programma's. Ze zouden
te informatief zijn, er was te veel
dialoog en er kwam te weinig
evangelie-verkondiging en te wei
nig van het eigen kerkelijke leven
op de buis. Daarnaast zijn er regel
matig de positieve reacties plus een
hele rij trofeëen in de werkkamer
van ds. Koole, die herinneren aan
prijzen voor programma's, uitge
reikt door vakmensen.
Ds. Koole werkt aan een nota, die
het toekomstbeleid uitstippelt. Hij
zegt: 'De een ziet kerkelijke onder
werpen beperkter dan de ander. In
die discussie ga ik graag terug naar
het nieuwe testament. Waar laat
Jezus van Nazareth zich beperken,
als het om het wel en wee van
mensen gaat? Door niets en nie
mand. Niet door de synagoge, al
komt hij er wel, niet door het gezag
of de bezetters. De hervormde
synode heeft als sleutelwoord voor
onze programma's 'herkenning' en
'pluriformiteit' gekozen. Maar dan
vraag ik: hoe zit het met navol
ging?'
In de nota maakt ds. Koole een
inventaris van de verbinding tussen
theologie en massacommunicatie.
'Zo wetenschappelijk mogelijk wil
ik opmaken wat deze twee met
elkaar te maken hebben. Op zo'n
manier wordt het IKOR-beleid wat
vrij gemaakt van argumenten uit
de discussiesfeer. Zo'n nota wordt
gemaakt in samenspraak met alle
betrokken partners. Dat zijn de
IKOR-medewerkers, maar ook de
opdrachtgeevrs.'
Verwacht wordt dat waarschijnlijk
begin 1976 de IKON een feit wordt.
Dan maakt het letterwoord IKOR
plaats voor de 'Interkerkelijke Om
roep Nederland', waarin het Con
vent van Kerken wordt opgenomen.
Er moest een nieuwe stichting ko
men. want IKOR was onderge
bracht bij de Oecumenische Raad
van Kerken, maar die heeft plaats
gemaakt voor de Raad van Kerken
in Nederland.
De statuten van de IKON bena
drukken op een aantal punten dui
delijk de invloed van de kerken op
het programma. De gereformeerde
kerken hebben als laatsten 'ja' ge
zegd tegen de IKON met de uit
drukkelijke wil dat alle IKON-me-
dewerkers solidair zijn met de in
stitutionele kerken. Een voorstel
van de IKOR-medewerkers om zich
als programmamakers ook te rich
ten tot mensen, die niet direct tot
de kerk behoren, (ook inzake ad
vies over de programma's), is afge
wezen.
Ds. Koole betreurt het dat zo wei
nig ruimte is gelaten. 'Of het be
perkend is zal de toekomst leren.
Puur juridisch wordt iets vastgelegd
wat vroeger niet het geval hoefde
te zijn. De medewerkers ervaren
het als een duidelijke beperking'.
Zijn hoop is dat door de nota het
gesprek tussen de kerkelijke op
drachtgevers en de programmama
kers meer perspectief krijgt. Onder
meer met vragen als: wat is de
kerkelijke omroep in het Neder
landse bestel?
vriend, hoe verwerkt het meisje dat?
De documentaire was winnaar van
de Prix de la Jeunesse Internatio
nale. Verder zijn er onder meer
twee afleveringen over autistische
(contactarme) kinderen en hun
vorderingen.'
Aan het eind van het interview
komt ds. Koole nog even terug op
de vraag van synodeleden om meer
kerkdiensten op de buis. 'Iedere
zondagmiddag zijn er de vespers, de
radio zendt veel diensten uit, er is
het lied van de week en er is
Woord voor Woord. Vijf en dertig
procent bestaat al uit directe ver
kondigende programma's. De vijf
enzestig overige procenten moeten
er nauw mee verbonden zijn, maar
gemaakt vanuit een vrijheid die
verkondigend is. Je moet niet in
elk programma jezelf dwingen let
terlijk de kerk en de bijbel ter
sprake te brengen. Het moet daar
gebeuren waar het vanzelfsprekend
bijhoort, niet als dwang. Als je het
plichtmatig doet wordt het een ge
woontegebaar dat je ontslaat van de
noodzaak om juist vanuit het ge
loof creatief te zijn.
Ds. Wim Koole
Het gevaar is groot dat we een
neutraal plekje worden waar de
kerk zichzelf mag zijn. Dat is met
heel veel Omroepsystemen in het
buitenland het geval. Tussen zo en
zo laat zit de kerk, zit de gods
dienst. Zo'n situatie kan je inhou
delijk bedreigen' In de praktijk be
tekent het dat er vragen worden
gesteld binnen de zendtijd van de
kerken, die elders wel eens worden
vergeten.
Een paar aangekondigde program
ma's met onderwerpen uit oorlogs
tijd zijn daarvan een voorbeeld.
Op vrijdag 18 april wordt uitge
zonden 'Dr. Eduard Wirths, SS-arts
in Auschwitz', een eigen produktie
waarin regisseur Rolf Orthel
spreekt met de vader, de weduwe,
de dochter en de zoons van Wirths.
Ook zijn er interviews met de
slachtoffers. Toen Wirths bij de be
vrijding werd geconfronteerd met
zijn verantwoordelijkheid koos hij
de dood.
Ds. Koole: 'In het programma gaat
het erom: hoe zagen onze ergste
vijanden eruit. Ons idee, dat SS-
artsen volstrekte monsters waren
wordt een beetje Ingewikkeld ge
maakt. Dat gebeurt op geen enkele
wijze om maar iets te rechtvaardi
gen, maar om ons ervan bewust te
maken dat het meest afschuwelijke
van Auschwitz en Dachau is ge
weest dat het een menselijke moge
lijkheid bleek. Als we daar niet
attent op zijn lopen we het gevaar
dat we als gewelddaden wéér voor
komen, machteloos zijn omdat we
ons niets kunnen voorstellen.
Hoe komt een man. wiens studie
gericht is op eerbied en behoud van
leven, ertoe zich te laten gebruiken
in een huiveringwekkend systeem,
gericht op de totale vernietiging
van mensenlevens? Wirths laat
zien hoe iemand stap voor stap in
zo'n systeem kan worden ingescha
keld.
Bij het IKOR proberen we een
relatie te leggen met: wat leer ik
van de geschiedenis, wat kan ik nu
doen? Nadenken is de taak en
functie van een, kerkelijke omroep,
dat is het geheugen voor geschiede
nis en met geheugen bedoel ik iets
heel actiefs. Bij de werkloosheid
van nu verleen je een dienst als je
kijkt naar de werkloosheid van de
jaren dertig, omdat het toen ge
vaarlijk was door de opkomst van
het fascisme.'
Vari Randwijk
Kampen
In de zomervakantie heb ik met
mijn kinderen van twaalf en vijf
tien jaar concentratiekampen in
Polen bezocht. Hoe kon zoiets ge
beuren en waarom deed niemand
iets? Deze ingewikkelde vragen
stellen ze. Ik kijk heel consequent
naar 'Wereld in Oorlog'. Het pro
bleem is dat het historisch blijft en
er nergens relatie is naar deze tijd.
GENEVE De Wereldraad van Kerken doet een dringend beroep
op de wereld onmiddellijk minstens een miljoen dollar bijeen te
brengen voor de vluchtelingen in Zuid-Vietnam, de door de Voor
lopige Revolutionaire Regering beheerste gebieden inbegrepen.
(ADVERTENTIE)
De Wereldraad zegt dat naar schat
ting meer dan een miljoen mensen
direct door de huidige strijd zijn
getroffen. De plaatselijke hulporga
nisaties werken op voLle toeren. De
nood is groot en de getroffenen
zijn wanhopig, zo verklaarde Jean
Fischer, waarnemend directeur van
de afdeling hulpverlening van de
Wereldraad.
Donderdag is een begin gemaakt
met de overbrenging van meer dan
een half miljoen vluchtelingen uit
Danang. Een gecharterde Boeing
727, ontdaan van alle zitplaatsen
om meer ruimte te maken, haalde
enkele honderden vluchtelingen op
van het zuidelijk van Danang gele
gen vliegveld, dat door oprukkende
VVR-troepen wordt bedreigd. De
stad is door de troepen van de
regering-Thieu prijsgegeven.
Ooggetuigen spreken van schrij
nende tonelen op het vlietveld. Ge
zinnen werden gescheiden terwijl
Zuidvietnamese militairen probeer
den zoveel mogelijk mensen in het
vliegtuig te proppen, dat vierhon
derd personen in een keer kan
meenemen. Vandaag of morgen zou
een Boeing 747 voor de luchtbrug
worden ingezet. Dit toestel heeft
een capaciteit van meer dan dui
zend plaatsen.
Het eerste transport vluchtelingen
is overgebracht naar Nha Trang,
ruim 300 km noordoostelijk van
Saigon. De meesten zullen worden
ondergebracht in een haastig ge
bouwd opvangcentrum in Cam
Ranh, eens. de grootste marine-
luchtvaartbasis van het land.
In Danang zelf is het uitgaansver
bod verscherpt nadat de plaatselij
ke autoriteiten hadden bekendge
maakt dat circa vijfhonderd zich
als vluchtelingen voordoende VVR-
commando's in de stad waren geïn
filtreerd. Als gevolg van de grote
stroom vluchtelingen is de bevol
king uitgegroeid tot circa 1.2 mil
joen.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Vrlezenveen: D. Voort
man te Lutten
Overleden: L. J. G. Veenendaal
(71) em. pred. te Doetinchem. Was
pred. te Hornhuizen, Waaxens,
Oudshoorn en te Zeddam.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Coevorden: G. SneJ te
Rotterdam Zuidwijk.
Aangenomen naar Drachten: D. H.
Elderman te Katwijk aan de Rijn.
Bedankt voor Drachten (Stations
wijk); C. Padmos te Maasland.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Leerdam: R. Boo
gaard te Leiden.
GEREF. GEMEENTEN LN NED.
Bedankt voor Alblasserdam: F.
Mallan te Vlaardingen.
'OORLOG OM
DE OLIE'
De mislukte diplomatie van
minister Kissinger, de
naderende afloop van de
overeenkomsten in de Sinaï
en de Golan-hoogte en
andere recente
ontwikkelingen in het
midden-oosten vormen een
ernstige bedreiging voor
de vrede in de wereld.
Wat kunnen christenen en
kerken in deze situatie
doen?
'n Actueel weekend
bij Kerk en Wereld.
In Driebergen.
4-5 april 1975.
Kosten: f 25,- per persoon.
Kinderleiding is aanwezig.
tel.
Opgave:
03438-2241.
150: Om een goed beeld te krijgen
van het spilzieke karakter van Pax-
se, is het misschien wel interessant
deze schavuit te volgen op zijn weg
door de stad Gravendrecht. Omdat
hij als dorpeling niet zo goed
op de hoogte was van de verhou
dingen in de grote stad, kwam hij
voor de aanschaf van een uniform
tenslotte terecht bij de costuumver-
huurderlj en handel in tweede
handse operette-uniformen. Piente
re lezers hebben de fraaie figuur
natuurlijk onmiddellijk herkend,
die hier bezig is Janus een werke
lijk oogverblindend uniformtuniek
je te tonen. Dat is namelijk nie
mand minder dan Lodewijk Kleere-
boer van Kletserhoven, costuum-
verhuurder, regisseur en leraar
spraakverbetering. Was hij niet de
man, die destijds ook de vermom
ming aan Willem Halsker geleverd
had? Geen wonder dus, dat deze
kundige deskundige ook nu vol
vuur trachtte zijn klant het betref
fende uniform aan te smeren.
Blijkbaar lukte dat erg goed, want
even later stond er een pronkstuk
van een operette-koddebeier voor
de spiegel. Overal waar het maar
even mogelijk was, hing hij vol mj
tressen, koorden, borduursel
stiksels. Ook zijn borst deelde in i
feestvreugde en rinkelde van
verguld-blikken schertskruisen
namaak-zilveren nepmedailles.
Maar dat-alles was de domme J
nus Paxse om het even. Als hij
maar mooi uitzagOok Jam 'f 1
liefelijke gade kwam volkomen oni
der de indruk van de schittert ;hri
haars echtsgenoots. 'O snoes! Wv0(:
zie je d'r prachtig uit', riep ze u
Ze vloog haar man om de hals
gaf hem een zoen, die klonk
een klok
PELLI, PINGO EN HUN VRIENDEN
Open
Je moet weten: het IKOR is
resultaat van een stuk zeer open
Nederlandse theologisch denken. Ik j
denk aan namen als Van der 1
Leeuw. Banning, De Jong, Kuitert.
en andere. Dat is een stuk open
Nederlands verleden dat je zomaar
niet weg kunt gooien. Ik voel het
ook niet zo van: die vreselijke ker
ken komen aan mijn winkeltje.
Openheid komt ergens vandaan en
is niet zomaar een persoonlijk vrij
heidsverlangen. IKOR heeft een
traditie.
Ik houd heel veel van dit vak. Ik
ben hoopvol met het medium bezig.
Het heeft fantastische mogelijkhe
den. Wat betreft het gebruik van
TV staan we nog aan het begin, al
zijn we technisch heel ver. Het zou
een daad van ongeloof zijn er niets
in te zien'.
DB PUP ZIT VAST. GEEF NU HET WIEL
Een van de volgende programma's
voor de vrijdagavond is dat over H.
M. van Randwijk. 'Van Randwijk
werd heel sterk gegrepen door de
werkloosheid. Als Nederland in het
gedrang komt gaat hij op de bres
staan als verzetsstrijder. Na de oor
log trekt hij de consequenties: hoe
kunnen we blij zijn met de bevrij
ding en Indonesië niet vrij laten?
Dat is hem erg kwalijk genomen.
De samenhang raken de mensen
kwijt, maar we proberen bewust die
samenhang te vinden'.
Voor de vroege woensdagavond
staan programma-series van geheel
andere aard op stapel. Volgende
week woensdag wordt begonnen
met 'Als je toch in de buurt bent'.
Dan geeft het IKOR met eigen en
aangekochte programma's vakan-
tietips. De eerste keer wordt Lim
burg aangedaan waar verschillende
bedevaartsplaatsen herinneren aan
de Maria-processies. Dan zijn er
twee documentaires van de BBC
over de Spaanse pelgrimsplaats
Santiago de Compostela en de pel
grimsweg door Frankrijk erheen.
Andere programma's gaan over de
omgeving waar Franciscus leefde,
de Elzas waar Schweitzer vandaan
kwam. een dagtocht naar de kathe
draal van St. Davind ln Wales en
oerplaatsen van het christendom in
Ierland.
Gezinsprogramma's
Daarna komen op de vroege woens
dagavond gezinsprogramma's uit
het buitenland, die veel weg heb
ben van 'Heeft de regen een va
der', en 'Jouw beurt'. Het eerste is
een Fins programma over een
dochtertje van een gescheiden
moeder. De moeder krijgt een
(ADVERTENTIE)
De CK131, een Corona Grande van La Paz:
rijpt in alle rust tot volle aromarijkdom.
Een eerlijk natuurprodukt met een gaaf
Sumatra-dekblad zonder opsmuk. Een corona
van formaat. Een dierbaar rookgenot voor
54 cent. t—
Copyright HoHandia B.V. Baan
De radio- en tv-programma's
voor het paasweekeinde staan
op pagina 13.
Karl Oskar kwam beschaamd over
eind. De koolrapen die hij zijn gast
voor had willen zetten, hoefden
niet meer gekookt te worden!
Dat komt door die vroege hitte,
zei Olausson.
Ik heb vergeten een luchtgat te
maken, kwam Karl Oskar.
Je hebt er een veel te dikke laag
opgelegd, zei Olausson op school
meesterachtige toon. Tien duim is
veel te dik. Vijf was net goed ge
weest.
Dan waren ze van de winter
vast bevroren.
Niet. als je de kuil goed afge
dekt had. Je hebt er veel te veel
opgelegd, je hebt het bij het ver
keerde eind, Nelson.
Karl Oskar kreeg er een kleur van.
HIJ wist immers heel zeker dat er
tuin duim op moest, wilde de in
houd van de kuil 's winters niet
bederven. Maar nu was het zo
vroeg al heet geworden, dat hij
geen gelegenheid had gehad om
een gat in het dak te maken en
lucht binnen te laten.
Ze liepen weer naar huis terug.
Karl Oskar droeg de lege mand, hij
was boos en voelde zich vernederd:
en waar moesten ze hun gast nu op
trakteren?
Maar al bij de deur roken ze een
heerlijke etenslucht, Kristina stond
bij het fornuis en had zo juist de
koekepan op het vuur gezet: Ik
wil helemaal geen koolraap. Ik bak
pannekoeken, gat gaat veel vlugger.
Ze had er alle ingrediënten voor en
er was ook nog een rest van de
cranberries, die ze verleden jaar
ingemaakt had. Nu kregen ze pan
nekoeken met jam.
Ga maar zitten, mannen! Onder
het bakken bedien ik jullie wel!
Karl Oskars geërgerde stemming
verdween, toen hij de pannekoeken
rook:
Ik geloof dat je kunt toveren,
Kristina!
Ze deed de pannekoeken op een
schaal, en ook de boer uit Helsing-
land zette een vergenoegd gezicht:
Dit is een feestmaal, missis Nel
son. Zweedse kost!
Karl Oskar zou al gaan zitten, maar
hij bleef staan, toen hij Petrus
Olausson achter zijn stoel zag staan
met gebogen hoofd en gevouwen
handen: hij bad eerst, voor hij aan
tafel ging zitten:
Naar Gods gebod en in Jezus'
naam
eten en drinken wij hier saam.
Met dank aan God die ons
behoedt,
doen w' ons in Jezus' naam te
goed.
Kristina zei het gebed mee op, gin
der bij het fornuis. Ze voelde zich
zo schuldig: tegenwoordig vergaten
ze het gebed altijd. En Karl Oskar
en zij moesten nog wel een goed
voorbeeld aan de kinderen geven!
Alleen Danjel Andreasson zou dit
oude Zweedse tafelgebed nooit ver
geten. Kristina had al tegen Karl
Oskar gezegd: ze deden tegenwoor
dig net als kinderen, die op het
eten afvlogen en zich volstopten.
Het was onchristelijk en dierlijk
om de Schenker van al die goede
gaven te vergeten. Het verschil tus
sen mensen en dieren was juist,
dat de onnozele dieren geen tafel
gebed konden opzeggen.
Maar hun nieuwe buurman bad
voor tafel, zo welbespraakt als een
predikant. Hij moest een godvruch
tig man zijn.
Na een tijdje kwam ook Kristina
aan tafel zitten, waar de mannen
haar pannekoeken reeds alle eer
aandeden. Nu hoorde ze uit zijn
eigen mond dat hij van plan was
met vrouw en kinderen hier in de
buurt te 'gaan wonen.
Ik had niet gedacht, dat ooit
iemand zo ver weg wilde wonen, zei
ze.
Wel maar het is hier best land
en het meer heeft plenty of vis.
Karl Oskar gaf volmondig toe dat
het hier dankbare grond was; ver
leden jaar had hij vier bushels
aardappelen gepoot en er achten
veertig en een halve bushel voor
terug gekregen bijna het dertig-
voud. En rogge en maïs wilden ook
erg goed: het zaaizaad was nog
maar nauwelijks uit je hand en in
de grond, of de korrels kiemden al
en zwollen en weldra stond het er
prachtig bij. Je kon hier wel zaag
sel gaan zaaien, dan zou het nóg
ontkiemen!
Kristina peinsde: hoe goed het
bouwland ook was, toch kon het
een mens nooit vervangen. Hoe vet
en vruchtbaar de grond ook mocht
zijn, het hielp niet tegen de een
zaamheid hier.
Wij streven niet enkel naar een
behoorlijk bestaan in Amerika, zei
Petrus Olausson, wij zoeken geeste
lijke vrijheid.
Hij verklaarde dat hij en zijn
vrouw zich van de valse en schade
lijke godsdienstige begrippen van
(ADVERTENTIE)
(kléuren-tv, recorders en hifi)
de Zweedse kerk afgewend hadi);
en hun heil gezocht hadden bij
klare taal en de waarheden van
Bijbel. Toen waren ze door de
minee zo getreiterd en in het nat]
gedreven door de overheid, dat n
genoodzaakt waren te emigre: o
Ze hadden zich bij Erik Janson
biskopskukka aangesloten en wa
met zijn volgelingen naar Bls!;e
Hill in Illinois getrokken, waar
de prairie het nieuwe Jeruza
opgebouwd zou worden. Maar e
maal hier in Amerika vond
Janson zichzelf nog veel belang
ker dan God en toen waren
verstandige mensen hem gaan rrfei
achten. Toen hij drie jaar on a
de plak van Janson gezeten
verliet hij de profeet van Bis»];
Hill een jaar voordat deze i
moord werd. In Andover was hij
een vrije Lutherse gemeente toet
treden.
Olausson nam nog een panneko
Heb jij je ook van de Zwed1
staatskerk losgemaakt, Nels
Karl Oskar zei: hij was met vriii
en kinderen vrijwillig weggegs i
Ze waren niet het land uitgezet"
evenmin op de loop gegaan. M
een oom van Kristina en een on
trouwde vrouw die tot zijn rei:
noten naar Amerika behoord h
den, waren door een rechtbank
het oude land verbannen om
verkeerde godsdienstige opvat
gen.
Daar hoorden ze een schrapend
luid bij het raam achter de s
van de gast. Johan hing bulten
de vensterbank en gluurde door
raam naar de grote mensen die
lekker zaten te eten. Hij kon er
bij, zijn ogen staarden begerig n
de schaal met pannekoeken en
mond bewoog, of hij op iets kaïj
de. Verder was er nog een bl
plukje haar te zien van kl(
Marta, de vensterbank was te h
voor haar.
Ze ruiken de pannekoeken,
Karl Oskar.
Het ls alleen maar gulzigli
zei Kristina. Ze hebben net
gehad. Straks mogen ze er nog
van proeven.
(Wordt vervol
